Cultuur&Kunst
0> d
'Als een kwartje op z'n plek'
ff
'King Arthur'
een gouden greep
Feest in Magnifiosi
FINALE GEMIST?
DONDERDAG 11 MAART 1993
Boekenweek
c Ik, ik, ik. De boekenpagina's barsten vandaag en
J r Z volgende week van de ego's. Beroemde en minder
beroemde mensen gunnen de lezer een forse blik op de eigen zie-
leroerselen. Vanuit een oprecht verlangen, uit ijdelheid en exhibi
tionisme. En omdat het ego-document het thema van deze boe
kenweek is.
Acteur Ad van Gessel overleden
Gessel is dinsdag op 69-jarige
leeftijd in Amsterdam overleden. Van Gessel was aan verschei
dene gezelschappen verbonden zoals de Haagsche Comedie en
het Amstel Toneel. Ook werkte hij geregeld mee aan radio- en
televisiespelen.
Harde woorden over Rudi Fuchs
den haag Als het aan de PvdA en hel CDA in de Haagse ge
meenteraad ligt, zal geprobeerd worden het tekort dat het Haags
Gemeentemuseum vertoont, gedeeltelijk te verhalen op voor
malig directeur Rudi Fuchs. De grote fracties in de raad zijn
voorstander van het onderzoek naar falend managementbeleid
in het museum en rechtspositionele of andere maatregelen. De
gemeenteraad buigt zich vanavond over de rapportage over de
overschrijdingen van het museum, die over 1991 en 1992 4,2
miljoen gulden belopen.
Concerten: Leonard Cohen en Sade
Op 8 mei komt Leonard Cohen voor een
ar Nederland. De 'grand old man' van de
album uit. Hij treedt op in
eenmalig concert r
rock bracht onlangs v
het Congresgebouw in Den Haag. De voorverkoop begint a
staande zaterdag op de bekende adressen. Maandag 26 april
geeft Sade een concert in de Rotterdamse Ahoy'-hal. De kaart
verkoop voor dit concert is reeds begonnen. foto p
Bas Prinsen en Hans van der Toom verzorgen muziek in Europera
Soms is het moeilijk om te
zeggen dat je tevreden
bent. Op de vraag hoe de
samenwerking aan de
massaproduktie Europera
verloopt, kijkt muzikaal lei
der Bas Prinsen (41) diri
gent Hans van der Toorn
(38) wat verlegen aan. „Het
gaat prima, we zitten op
één lijn" zegt hij dan: „Ik
denk dat er sprake is van
wederzijds respect." Van
der Toorn knikt. Ze zijn het
blijkbaar niet gewend om
hun samenwerking diep
gaand te analyseren. Het
hoeft niet, ze voelen elkaar
aan. Aanpakken is hun cre
do.
leiden
wilfred simons
Als muzikaal leider drukt Prin
sen een groot stempel op Eur
opera. Hij zat destijds bij de au
dities en zorgde ervoor dat alle
instrumenten in het orkest be
zet werden. Nu coacht hij de so
listen, controleert hij tijdens de
repetities of de balans tussen
koor en orkest goed is en of zij
samen de Pieterskerk 'vullen'.
Ook dirigeert hij het orkest in de
aria's van de solisten.
Van der Toom dirigeert de
delen waarin het koor en het or
kest samen spelen. Vergeleken
bij de taken van Prinsen lijkt dat
magertjes, maar dat vindt hij
zelf niet: „Die delen maken het
leeuwendeel van de muziek in
Europera uit. Het is dus echt
een flinke klus."
Van meet af aan stond vast
dat de muziek voor het Europe-
Bas Prinsen en Hans van der Toom: „Het gaat prima, we zitten op één lijn.
ra-project gemaakt moest wor
den door een hedendaagse
componist. Bas Prinsen, in het
dagelijks leven directeur van de
Streekmuziekschool aan het
Leidse Rapenburg, bepaalde
mede de keuze voor Kees Olt-
huis. Dat was volgens hem een
belangrijk startpunt: „Het bete
kent dat je een stijl kiest, een
bepaalde richting opwil. We
wisten al bij voorbaat dat we
geen atonaal werkende compo
nistwilden."
Over het uiteindelijke resul
taat zegt Van der Toorn: „Het is
razend knappe muziek. Direct,
maar niet platvloers. Alles is
goed zingbaar en speelbaar. Er
zitten verrassende elementen in
die ik in muzikaal opzicht inte
ressant vind." Prinsen deelt dit
enthousiasme: „Olthuis heeft
een eigen stijl, een eigen muzi
kaal idioom. Als ik zijn muziek
moet omschrijven, dan wil ik
vooral de eerlijkheid ervan be
nadrukken. Het is weliswaar
theatermuziek en in die zin wil
het imponeren, maar er zit geen
holle, loze franje aan. Boven
dien volgt Olthuis Flip van
Duyns libretto goed, al laat hij
zich ook weer niet reduceren tot
een aanhangsel bij de tekst."
Van der Toorn is de vaste diri
gent van het Toonkunstkoor.
Toen hij met de repetities van
Europera begon, wekte de mu
ziek wel wat weerstand. „De le
den kregen er aanvankelijk nau
welijks een beeld van, ook om
dat Olthuis nog maar een ge
deelte af had. Dat was een
moeilijke tijd. Nu kan ik wel
zeggen dat ze laaiend enthou
siast zijn. Je merkt het aan de
repetities de leden repeteren
op zondag (toch een vrije dag)
van 10.00 tot 18.00 uur in de
foto hielco kuipers
Pieterskerk. En de afgelopen tijd
was het daar soms koud hoor!"
Op 16 maart begint de afslui
tende 'produktieweek' waarin
«alle spel- en zanggroepen tot
een geheel moeten worden sa
mengesmeed. Het duo kijkt
vooral uit naar het moment
waarop de leden van het Leids
Politie Muziek Gezelschap op
de repetitie verschijnen. „Ze
hebben de muziek en hun be
wegingen apart ingestudeerd.
Nu moet hun aandeel samen
vloeien in het geheel van regie
en choreografie het moet als
een kwartje op z'n plek vallen."
In deze rubriek komen al of
niet bekende
streekgenoten aan het
woord die hetzij direct
hetzij zijdelings met kunst
en cultuur te maken
hebben. Zij praten over
een kunstvoorwerp
waaraan zij bijzondere
waarde hechten. Van de
snuifdoos van oma tot het
grijsgedraaide muziekstuk
en alles wat daar tussen zit.
Vandaag spreekt Bouke
Jagt, schrijver, advocaat en
D66-gemeenteraadslid in
Voorschoten zijn
bewondering uit: „Je bent
toch een beetje met zo'n
kleed getrouwd."
de tijd dat ik
■B leraar Nederlands
^7.^7 was- heb ik echt
moeten sparen om
dit tapijt te kunnen
kopen. Jaren lang. Op het eerste
gezicht lijkt het niet erg
bijzonder, maar dat is het toch
wel: de voornaamste kleur is
namelijk groen en dat is in de
Islamitische cultuur zeer
ongebruikelijk. Groen is
namelijk de kleur van de vlag
van de profeet Mohammed, een
gewijde kleur. Het idee dat je
daar zomaar je voeten op zet, is
voor een islamiet
onverdraaglijk.
Dit tapijt is een zogeheten
'keshan' en past in de shiïtische
richting van de Islam. Het is een
kortgeschoren tapijt met
bloem- en bladmotieven:
arabesken, palmetten en
rozetten. In de sunnitische
Islam zie je dat niet: daar
gebruiken de tapijtmakers -
alleen geometrische patronen.
Als je de rozetten goed bekijkt,
zie je dat ze weliswaar sterk op
elkaar lijken, maar toch
allemaal anders zijn. Ik stel me
zo voor dat een groepje Indiase
vrouwen op een rijtje aan het
tapijt heeft gewerkt en ieder een
eigen deel heeft geweefd. Daar
vandaan krijg je die verschillen,
want alle vrouwen hebben
natuurlijk een eigen
'handschrift'. Daarachter moet
dan een mannetje hebben
gestaan dat de kwaliteit
controleert en dat die vrouwen
toeroept: 'Nu een groene draad!
Nu een rode!'
1 let beroemdste keshan-tapijt
hangt in het Victoria en Albert
r.7r7ewondering
Museum in Londen. Het is het
'Ardebil-tapijt', omdat het is
gemaakt in de Perzische stad
Ardebil. Sinds 1539 bedekte het
samen met eenzelfde soort
tapijt het graf van de belangrijke
sjah Ishmail in een moskee. De
Engelsen hebben het gekocht
(voor een prikje, denk ik) en
meegenomen naar Engeland.
Eén tapijt is helemaal uit elkaar
geplukt om het andere mee te
kunnen restaureren. Dat zie je
wel als je ervoor staat, maar het
hindert niet.
Ik ben regelmatig naar het
Victoria en Albert Museum
gereisd om het Ardebil-tapijt te
bekijken. Het is heel groot,
zeker acht bij vijf meter en het
hangt natuurlijk achter glas. Het
vult een hele wand in een zaal
van het museum: het licht is er
gedempt. Zo probeert men
verdere verkleuring tegen te
gaan. Mijn tapijt is veel kleiner,
ongeveer tweeëneenhalf bij iets
meer dan vier meter. Keshan-
tapijlen worden nog altijd in
India gemaakt en in goede
tapijtzaken in Nederland
Verkocht. Ze zijn niet echt
goedkoop.
Als je zo'n tapijt pas hebt
gekocht, is het nog lang niet op
typische glans, een gloed
overheen komen en die ontstaat
door de inwerking van hel
zonlicht. Het tapijt verbleekt
ir zeker. Ik heb
het nu negen jaar en het begint
te komen. Pas na een jaar of
twintig is de glans volledig tot
expressie gekomen. Na vijftig
jaar is het tapijt meestal
versleten, zelfs als er nog geen
gaten of rafels inzitten. In mijn
woonkamer komt het zonlicht
van één kant, daardoor zou het
ongelijkmatig kunnen
verblekep. Daarom draaien we
het twee keer per jaar om: op 21
maart en op 21 september, bij
het begin van de lente en het
begin van de herfst.
Een tijdje geleden was ik in een
tweederangs tapijtwinkeltje in
Den Haag en daar hing een
prachtig 'nain-tapijt. Normaal
zijn die tapijten blauw, zilveren
wit, maar deze was bordeaux
rood. Uniek! Ik dacht: kopen,
maar ja, ik heb al een tapijt.
Acht maanden heb ik erover
nagedacht: steeds ging ik terug
naar die winkel. Toen ik besloot
om het te kopen, was een ander
mij net voor geweest. Eigenlijk
is dat maar goed ook. Je bent
toch een beetje met zo'n tapijt
getrouwd. Om er dan
een 'bijvrouw' bij te
nemen, dat geeft
alleen maar ellende ir
zo'n woonkamer."
recensie udy van der spek
Concert: Voorschotens Chr Vocaal En
semble met 'King Arthur' van Henry Pur-
ke van der Meer, sopraan, Sytse Buwalda,
countertenor, Timothy Neill Johnson, te
nor, Kees van Hees, bariton. Pieter van
den Bos, verteller, Tijn van Eijk, klavecim
bel en het Randstedelijk Begeleidingsor
kest. Gehoord 10/3, Moeder Godskerk,
Voorschoten.
De voorloper van de Engelse
opera is de 'masque: in de eer
ste helft van de 16de eeuw tot
bloei gekomen literaire theater
stukken, verrijkt met vocale en
instrumentale muziek. Evenals
in het Franse 'ballet de cour'
speeldén spectaculaire decors
en kostuums een grote rol. I let
genre was niet alleen een luis
ter- maar ook een kijkspel, Pur-
cell (1659-1695) schreef eigen
lijk maar één echte opera, 'Dido
and Aeneas' en tussen deze
opera en de masques kunnen
we de semi-opera 'King Arthur'
plaatsen, die gisteravond door
het Voorschotens Chr. Vocaal
Ensemble werd uitgevoerd on
der leiding van Wim van Herk:
een gouden greep voordat we
weer de lijdenstijd ingaan met
de vele indrukwekkende Passio-
Een sober Randstedelijk Be
geleidingsorkest zorgde voor
een puntige omlijsting, meestal
strak ritmisch gespeeld maar
soms ook met zoetgevooisde
weke buigingen of met triom
fantelijk trompetgeschal. Ook
aan woordschilderen' deed het
orkest geestig mee: in de scene
met de 'klappertandende bevol
king' werd er gezamenlijk zo
schoksgewijs gespeeld dat het
leek of er één enkele trekharmo-
nica weende. Dit alles werd ste
vig gefundeerd door het niet af
latend goede clavecimbel spel
van Tijn van Eijk.
Prachtig en vaak komisch wa
ren de solistische partijen. De
sopranen Lisette Emmink en
Marieke van der Meer kleurden
buitengewoon mooi met elkaar.
Twee glasheldere klaterende
stemmen klonken fel, buig
zaam, week of sarcastisch in en
kele grappige duetten, waar ook
dat 'woordschilderen' weer zo'n
grote rol in speelt. Voor de pau
ze waren de manlijke solisten
gewoon goed en degelijk, alsof
ze hun energie en gein opge
spaard hadden voor het dolko
mische terzet na de pauze,
waarin drie landlieden mee ju
belen in het oogstfeest; met na
me de tenor Timothy Neill
Johnson en de bariton Kees van
Hees acteerden en zongen de
sterren van de hemel.
't Koor moest öf wennen aan
zijn nieuwe dirigent óf aan de
akoestiek van de kerk. in 't be
gin leek het wel of al het stem-
menmateriaal regelrecht de ho
ge toegespitste ruimte inzoog,
zeer zwakke sopraan- en tenor
partijen het gevolg waren. Maar
naarmate Koning Arthur de
strijd om Brittannia en de strijd
om z'n geliefde Emmeline ging
winnen, ging het koor zelfverze
kerder, meer gescandeerd en
zuiverder zingen, tot de ode aan
'Saint George, the Patron of our
Isles' toe. Dit alles werd gedra
gen door de verteller Pieter van
den Bos, die op breed romanti
sche wijze de vijf bedrijven tot
een geheel aaneen smeedde.
Het jongerencentrum Magnifiosi in Lisse viert feest Het bestaat
tien jaar. Morgen en zaterdag is er daarom een speciaal program
ma met een expositie, een jeugdcafé en de band Bob Color /ater
dagmiddag is er een receptie en een reünie die wordt gevolgd door
een Gouwe Ouwe Swingavond. Na het jubileum gaat het jongeren
centrum, dat zijn sporen in de hele bollenstreek heeft verdiend,
met nieuwe aktiviteiten verder. De 90 vrijwilligers hebben allerlei
plannen ontwikkeld: van jamsessies tot workshops. Ook de
Luilaknacht zal weer groots worden aangepakt.
Abele spelen:
dolgedraaide
workshop
toneel
recensie dick van teyungen
Abele spelen door Het Zuidelijk To
neel Regie Dora van der Groen
Vormgeving Jan Versweyveld Ge
zien 10/3, schouwburg. Leiden
De abele spelen werden ge
schreven voor 1400, waar
schijnlijk ergens in Brabant,
en gelden als de eerste we
reldlijke toneelstukken in
west-Europa. Het gaat in de
ze spelen om een verboden
liefde tussen kinderen van
gezworen vijanden, liefde die
verschillend geloof en ver
meend standsverschil
overwint, liefde die gedwars
boomd wordt door een list
van de moeder en leidt tot
een smartelijke dood en een
allegorische strijd tussen
jaargetijden.
Het Zuidelijk Toneel speelt
flarden van de vier stukken
door elkaar heen. Regisseur
Dora van der Groen kun je
rustig de 'grand lady', zo oud
is ze niet, van het onderwijs
in het toneelspel noemen.
Als docente op de Antwerpse
toneelschool heeft zij veel,
vooral jonge Vlaamse acteurs
opgeleid, en zo het Neder
lands toneel de laatste tien
jaar een belangrijke bloed
transfusie toegediend. Sinds
kort regisseert ze ook be
roepstoneel.
Haar vijf acteurs, Frank
Fockteyn, Bart Siegers. Peter
Van den Eede, Erik de Visser
en Steven van den Wa-
termeulen, leverden gisteren
stuk voor stuk een grootse
prestatie. Ze begonnen als
zakenmannen, strak in het
pak en in een representatief
decor. Hun vergadering be
gon met „goedendag edele
ridders van herten vrij." Het
werd al snel een steekspel
met middel-Nederlandse
woorden, geproefd en gewo
gen door de kantoorhaantjes
voor wie bij de bepaling van
de pikorde geslachtsdrift en
wreedheid een grote rol spe
len. Hun spel werd gaande
weg lichamelijker en mond
de uit in een dolle workshop
vol kolder en plezier. Een ko-
nijnejacht, exuberant balts
gedrag, wonderlijke manie
ren van bewegen en veel
aandacht voor geweld en het
onderlijf pasten daar goed in.
Alleen het laatste, structuur
loze deel was minder sterk.
Wie gisteren kwam voor
tekstgetrouwe aandacht voor
ons cultureel erfgoed, zal
vanochtend nog een kater
hebben gehad. Wie zich
openstelde voor theater dat
met flarden tekst begint, ver
der zoekt naar verrassingen
en extremen in beeld en
tekstbehandeling, en zich liet
inpakken door net virtuoze
spel, had het waarschijnlijk
erg naar haar of zijn zin.
Zoals ik.
LEIDS CABARET
FESTIVAL
Herhaling met
- HESTER HOFMAN
- PIETER DE RIJK
- G. V.D. KROON (foto)
na de pauze gastoptreden
VINCENT BULO
zaterdag 13 maart
LEIDSE
SCHOUWBURG
telefoon 071 131943/131944
