Leiden
'Oorlogsarchieven wel vaker weg'
Bordewijk ziet niets
in band met Haarlem
Discussie over polders ligt weer helemaal open
Ontruiming Groen
vrij rustig verlopen
Enthousiasme voor
botenmetro neemt toe
WOENSDAG 10 MAART 1993
Omkijken
A C Roeiers van Asopos
I D moeten veel vaker
achterom kijken als de
nieuwe brug over de
Dwarswatering er ligt.
Opheldering Hoofdpijn
A /r D66 wil ophelde- a Personeel van be-
I O ring over de extraa- 1/ drijven aan de Sota-
tjes die Leidse ambtenaren weg in Roelofarendsveen
krijgen wanneer zij bij de krijgen hoofdpijn van de
gemeente worden ontsla- stank.
j gen'
Leiclse agenten vermoedelijk nooit vetyolgd voor razzia bij Weeshuis
Het is zeker niet ongewoon dat belastende stukken uit
archieven worden gestolen. Het feit dat er in het Leidse
gemeentearchief geen aantekeningen van de politie zijn
te vinden van een verslag van de razzia in het Joodse
Weeshuis in '43, vinden deskundigen niet vreemd.
leenheer/frank
H. de Vries, hoofd van het ar
chief van Rijksinstituut voor
Oorlogsdocumentatie (RIOD) in
Amsterdam staat er in elk geval
niet van te kijken: „Vragen over
verdwenen politie-archieven uit
de Tweede Wereldoorlog berei
ken ons wel vaker. Er staan vaak
namen in van mensen die in de
oorlog fout zijn geweest." Vol
gens De Vries zijn de stukken
van de ontruiming niet in het
RIOD bewaard.
Het Joods Weeshuis werd op
17 maart 1943 met hulp van de
Leidse politie ontruimd. Leidse
agenten brachten de kinderen,
de directeur en zijn gezin en het
personeel naar het station waar
zij werden overgedragen aan de
Duitsers. Het Joods Kinder en
Doorgangshuis zoals het offi
cieel heette was gevestigd in het
gebouw aan de Cronesteinkade
waarin nu de GGD zetelt.
Volgende week vijftig jaar
later wordt de razzia her
dacht met een bijeenkomst in
het Stedelijk Gymnasium en
een stille tocht. Eerder al werd
ter nagedachtenis een plaquette
aan het gebouw van de GGD
bevestigd.
Archief
Het archief van de politie dat
aan het eind van de jaren ze
ventig aan het Gemeentearchief
werd overgedragen is door de
archivarissen alleen nog maar
geïnventariseerd. Het is een
paar honderd meter lang. Het
archief loopt vanaf 1874 en be
vat zeer uiteenlopende zaken.
Niet alleen de meer belangrijke
processen-verbaal, maar ook of
fertes voor petten en revolvers,
personeelsadministratie en der
gelijke.
Volgens politiewoordvoerder
D. Graveland is in de jaren tach
tig al eens gezocht naar de ont
brekende stukken, naar aanlei
ding van de vervaardiging van
een NOS-documentaire over de
zaak, een zwarte bladzijde in de
geschiedenis van de Leidse poli-
,,Er is toen echt intensief ge
zocht, maar geen letter gevon
den. We hebben toch het sterke
vermoeden dat er nooit een ver
slag gemaakt is. Het leegmaken
van het weeshuis is heel zorg
vuldig door enkele 'getrouwen'
uitgevoerd. Die stonden natuur
lijk niet te popelen om alles op
schrift te stellen. Ook de Duitse
bezetter heeft, met het oog op
represailles na de oorlog, moge
lijk het belang daarvan inge
zien. Ik weet in ieder geval zeker
dat.de stukken, als ze bestaan,
niet hier op het politiebureau
achtergebleven zijn", zegt
Graveland. P. Obbema van de
Vereniging Oud Leiden, betrok
ken bij de herdenking volgende
week, denkt evenals Graveland
dat er nooit stukken zijn ge
weest. „Hooguit c
dat de opdracht gegeven
gevoerd is."
Misdaad
Door het ontbreken van de
stukken is niet duidelijk welke
Leidse agenten deelnamen aan
de razzia. Slechts enkele namen
zijn bekend (overigens waren er
ook enkelen die weigerden mee
te werken). Evenmin is bekend
of de schuldigen na de oorlog
zijn vervolgd voor hun misdaad.
Het RIOD kan daar geen ophel
dering over geven.
Mevrouw Stoffels woonde ten
tijde van de ontruiming met
haar man naast het weeshuis.
Volgens haar zijn de Leidse po-
litie-agenten, die meegedaan
hadden aan de ontruiming niet
vervolgd voor hun misdaad. „Er
zijn wel Leidse politie-agenten
vervolgd voor andere zaken,
maar niet voor de ontruiming
van het Joodse Weeshuis." R.A.
Levisson van de Vereniging Het
Joods Weeshuis zegt ook dat de
politiemannen die destijds met
de ontruiming te maken heb
ben gehad niet vervolgd zijn.
Ex-wethouder verlaat Leidse gemeenteraad
leiden wim koevoet
De Leidse ex-wethouder P. Bor
dewijk meent dat *de Leidse re
gio een eigen bestuur moet krij
gen. Bordewijk heeft aangekon
digd de Leidse gemeenteraad te
verlaten omdat hij zich gaat be
zighouden met de regiovorming
rond Rotterdam. De suggestie
van onder meer burgemeester
C. Goekoop dat Leiden aanslui
ting moet zoeken bij de Haar
lemse regio, verwerpt Borde
wijk.
Het PvdA-raadslid stapt op na
een raadslidmaatschap van vijf
tien jaar (waarvan elf jaar als
wethouder financiën)'. Hij heeft
het projectleiderschap op zich
genomen van de bestuurlijke
reorganisatie van Rotterdam en
omgeving. Daarvan moet de be
stuurlijke eenheid Rijnmond
worden gemaakt. „Ik wil het
niet nóg drukker krijgen", geeft
hij als voornaamste reden voor
zijn afscheid op.
Bordewijk gaat zich met de
bestuurlijke reorganisatie van
Rotterdam en omstreken be
moeien op een moment dat de
discussie over een regionaal be
stuur voor de Leidse regio in
een beslissende fase lijkt te zijn
beland. Vrij kort na elkaar heli-
ben burgemeester Goekoop, de
WD en het CDA te kennen ge
geven dat Leiden het beste af is
met een regiovorming waarbij
de Bollenstreek, Haarlem en
Kennemerland zijn betrokken.
Bordewijk deelt die voorkeur
geenszins. „Wat heeft Leiden nu
met Haarlem? Er rijdt een bus
tussen deze twee steden en dan
heb je het verder wel gehad."
Bordewijk, die zijn kennis van
zaken op dit terrein ook al eta
leerde in een spraakmakende
nota over de artikel 12-status
van Leiden, lijkt de aangewezen
man om de lobby voor 'het
noorden' tegengas te geven. Dat
hij net nu opstapt, betreurt hij
niet. „Ook als ik geen raadslid
mijn
meer ben, kan men
kennis gebruik maken.'
De burgemeester, het CDA en
de .WD kiezen voor 'het noor
den' omdat ze de Leidse regio
alléén te klein vinden. In het
oosten lijken de mogelijkheden
uitgeput omdat Gouda en Al
phen aan den Rijn elkaar heb
ben gevonden en van Leiden
niet zo veel moeten hebben.
Vanuit het zuiden rukken de
Haaglanden op en Leiden moet
meer dan een voorportaal voor
Den Haag blijven.
Bordewijk wijst er echter op
dat Leiden veel meer banden
met Den Haag dan met Haar
lem heeft. „Als je alleen al kijkt
hoeveel Leidenaars er in Den
Haag werken." Leiden moet er
wel z'n best voor doen dat het
niet wordt opgeslokt door Den
Haag, meent Bordewijk. Een
apart bestuur voor de Leidse re
gio, lijkt hem afdoende. „Ook al
worden we dan de kleinste regio
van het land. Luxemburg doet
P. Bordewijk verlaat de Leidse gemeenteraad: „Wat heeft Leiden nu met Haarlem?'
het toch ook nog steeds heel
aardig in Europa." Bordewijk
was het grootste deel van zijn
politieke loopbaan wethouder.
Het is nu twee jaar geleden dat
hij opstapte als wethouder fi
nanciën. Hij kwam tot dat be
sluit nadat een meerderheid
van de PvdA-fractie het vertrou
wen in hem had opgezegd. De
financiële administratie van de
gemeente zou wanordelijk zijn
en het computersysteem niet
werken.
Bordewijk zegt dat hij de
laatste twee jaar 'meer ontspan
nen' politiek heeft kunnen be
drijven. „Als gewoon raadslid
kun je gemakkelijker enthou
siast zijn over dingen die wor
den bedacht. Het eerste dat bij
een wethouder in zo'n geval op
Acht krakers gearresteerd
loman leefmans en roy klopper
De politie heeft vanochtend de
kraakpanden van de voormali
ge drukkerij Groen aan de
Langebrug ontruimd. Acht
krakers zijn gearresteerd. Er is
geen geweld gebruikt tegen de
bewoners.
Klokslag 10.00 uur meldden
deurwaarder Buik, wijkagent
Spaan en officier van justitie
Van Ek zich bij de voordeur
van nummer 87. Nadat Buik
de met bivakmutsen getooide
krakers die uit het raam hin
gen had gesommeerd het
pand te verlaten, werden de
eerste rotjes gegooid en werd
duidelijk dat de krakers het
pand niet vrijwillig zouden
verlaten.
De politie sommeerde de
krakers omstreeks 10.15 uur
nogmaals het pand te verlaten.
Hieraan werd geen gehoor ge
geven, waarna het gebarrica
deerde pand werd opengebro
ken. Agenten die naar binnen
gingen, moesten ook in de
gangen en in de verschillende
vertrekken nog barricades
slechten. De Mobiele Eern-
heid, die achter de hand werd
gehouden, hoefde niet in actie
te komen. Slechts twee ME-ers
zijn in het pand geweest, de
anderen bleven in hun wagens
ter hoogte van de brandweer
kazerne.
De krakers, die rond half elf
nog wat verfbommetjes uit het
raam gooiden, waarbij agen
ten en fotografen werden ge
raakt. verzetten zich niet toen
de politie hun vertrek aan de
voorzijde van het pand bereik
te. Er werden acht mensen in
het pand aangetroffen, allen
zijn gearresteerd. Bij het verla
ten van het de voormalige
drukkerij zijn ze vastgelegd op
de politie video. De krakers
riepen leuzen legen wo
ningspeculatie en vergeleken
de politie met de SS.
De ongeveer dertig sympa
thisanten die zich nog voor de
kraakactie bij de Langebrug
hadden verzameld, deelden
pamfletten uit. waarin werd
gesteld dat de de kraakactie
een antwoord was op het spe
culeren van projectontwikke
laars met het voormalige
Groen-complex. 'We weigeren
het pand te verlaten zolang er
geen goede plannen zijn waar
ook de buurt achter staat'.
Op sympathie van de om
wonenden en de winkeliers
hoeven de krakers niet te reke
nen. „Wat maken ze er een
pestzooi van" en „Wat kost
dat de gemeenschap allemaal
niet", werd geroepen.
leiden hans koenekoop
De grachten zijn te ondiep en
de bruggen zijn te laag, maar de
interesse van wethouder J.
Walenkamp (CDA) voor een bo
tenmetro in Leiden is stevig toe
genomen. Nadat busmaat
schappij NZH en bet ministerie
van verkeer en waterstaat zich
lovend over het idee uitlieten,
wil de wethouder van verkeers
zaken in elk geval de plannen
eens op papier laten zetten.
Aanvankelijk reageerde
Walenkamp terughoudend op
het idee van de Leidse huisarts
Crul en botenverhuurder Verin-
ga om mensen per boot naar de
binnenstad te vervoeren. De
bootdienst zou volgens het duo
een goede bijdrage leveren aan
een autoluwe binnenstad. Het
ministerie van verkeer en wa-
t heeft interesse voor elk
plan dat het openbaar vervoer
bevordert en het gebruik van de
auto terugdringt. Een plan
waarbij de boot dezelfde status
krijgt als de bus, maakt volgens
het ministerie goede kans op
subsidie.
Walenkamp zag eerst in het
vervoer over water vooral een
toeristische attractie, maar tij
dens de raadsvergadering van
gisteren draaide hij bij. „Een sti
mulans om er serieus mee om
te gaan", noemde hij enthou
siasme van de NZH en het mi
nisterie. Hij gaat nog deze
maand met directeur A. Testa
van de NZH om de tafel zitten
„Hoewel ik nog steeds beweer
dat Leiden een natuurlijk na
deel heeft voor een botenmetro.
Onze stad is niet als Amster
dam. Met al die lage bruggen
heb je wel hele platte boten no
dig."
ARCHIEFFOTO HIELCO KUIPERS
komt is: o jee, hoe is het met
m'n ambtelijke capaciteit."
Als 'gewoon' raadslid heeft
Bordewijk zich bewust op ande
re terreinen dan financiën ge
richt. Het lijkt hem een goede
zaak als er in de Leidse gemeen
teraad meer oud-wethouders
komen. Bordewijk wordt opge
volgd door Auke de Vries.
Vuurwapen in beslag genomen
Een 38-jarige Leidenaar is gisteren in zijn woning aan de Lage Rijn
dijk aangehouden wegens het bezit van een vuurwapen. Op aan
wijzingen van getuigen deed de politie een onderzoek. Het pistool
werd met vijf scherpe patronen aangetroffen. De eigenaar had geen
vergunning. Het wapen is in beslag genomen en er is proces-ver
baal opgemaakt.
Het gebouw van de GGD waarin vroeger het Joods Weeshuis was gevestigd.
FOTO HIELCO KUIPERS
Verkeerslichten gestolen
leiden Dieven hebben gisteren de lampen van een verkeerslicht
op de hoek van de Schipholweg/Rijnsburgerweg gestolen. De
kast van de installatie was verwijderd en op de grond gelegd, de
bedrading losgetrokken en de drie lichten waren vervolgens ge
demonteerd. De diefstal werd gisteravond ontdekt. Vandaag is
het verkeerslicht hersteld.
Zakkenroller per bromfiets
leiden Een onbekende bromfietser heeft gisteren al rijdend een
portemonnee gerold van een 21-jarige vrouw uit Oegstgeest. De
vrouw reed op de Wassenaarseweg en ging net onder het tun
neltje van de rijksweg A44 door. De bromfietser kwam haar tege
moet,'draaide en reed langs de fietsster, waarbij hij de porte
monnee uit haar achterzak haalde. De beurs bevatte 25 gulden
een een OV-jaarkaart.
Poging tot oplichting
leiden Twee mannen van omstreeks 30 jaar oud hebben giste
ren getracht met gestolen girobetaalkaarten geluidsapparatuur
te kopen. De kaarten en het pasje waren eerder op de dag weg
genomen uit een school aan de Cesar Franckstraat. Die zaten in
een polstasje dat onbeheerd op een bureau lag. Bij een winkel
aan de Haarlemmerstraat trachtte het tweetal twee stereosets
met een totale waarde van 2000 gulden te kopen. Het duo ge
droeg zich echter verdacht, de verkoper kreeg argwaan en waar
schuwde de politie. De mannen verlieten vervolgens haastig de
winkel, met achterlating van gekochte spullen en cheques.
Leiden wil milieustudie naar gevolgen woningbouw
hans koenekoop/wim koevoet
Leiden laat onderzoek doen
naar de gevolgen van het bou
wen in polders voor de natuur.
Daarbij worden ook polders be
trokken die tot nu toe niet in
aanmerking kwamen voor wo
ningbouw. Ook natuurgebieden
in het Groen Hart zullen wor
den onderzocht. Na deze studie
hoopt de Leidse gemeenteraad
een betere keuze te kunnen ma
ken welke polders moeten wor
den bebouwd.
„Wie zijn wij, Leidse raadsle
den, dat wij kunnen uitmaken
welke polders nu wel en welke
beter niet kunnen worden be
bouwd?" Met deze vraag zette
milieu-wethouder H. de la Mar
(Groen Links) gisteravond in de
Leidse gemeenteraad de boel
op stelten. Zijn interventie tij
dens het debat over de bouw
van zo'n 11.000 woningen m
polders in deze regio leidde tot
een lange schorsing. De fracties
waren er vanuit gegaan dat zij
in deze raadsvergadering moes
ten besluiten welke polders er
dienen le verstedelijken.
Wethouder De la Mar drong
er echter bij de fracties op aan
geen rangorde in de lijstjes met
polders aan te brengen. „Wij
kunnen toch niet weten of het
rupsje en het vogeltje in de ene
polder waardevoller is dan de
diertjes in de andere polder. We
schermen allemaal, ook milieu
groeperingen, met natuurwaar
den maar we zijn toch alleen
maar voor of tegen bebouwing
omdat onze kiezers en achter
bannen in de omgeving wonen.
Hoe kan wethouder Ten Have
in Voorschoten nu zeker weten
dat 'zijn' Papenwegsepolder
meer waard is dan Merenwijk-
Noord in Leiden? Hij heeft ge
woon meer te maken met zijn
Voorschotense kiezers die de
Papenwegsepolder groen willen
houden dan met tegensputte
rende Merenwijkers."
De la Mar stelde namens het
college voor nu nog geen enkele
polder uit te sluiten of aan te
wijzen. Hij wil eerst een zoge
naamde milieu-effecten-studie
(MES) laten verrichten. Na zo'n
onderzoek kunnen pas echt ge
gronde uitspraken over de na
tuurwaarden van polders wor
den gedaan.
Groene Hart
De la Mar wil dat gekeken wordt
naar polders die nu nog niet
worden genoemd in de regiona
le structuurvisie. Volgens de
Leidse wethouder Tj. van Rij
(PvdA/ruimtelijke ordening)
zou de nieuwe studie zelfs de
discussie over het Groene Hart
kunnen openbreken. Nu is ie
dereen het er nog over eens dat
dat gebied moet worden gevrij
waard van woningbouw. „Ge
bieden die tot nog toe voor wo
ningbouw zijn afgewezen, moe
ten een nieuwe beoordeling
krijgen", aldus Van Rij. Hij
noemt de polder Achthoven en
Munnikenpoiderbij Leiderdorp.
de Grote Polder in Zoeterwou-
de, de Klinkenbergerpoldcr in
Warmond en de Elsgeesterpol-
der bij Oegstgeest.
De fracties stemden in met
een nieuwe studie, maar gaven
geen gehoor aan de oproep van
De la Mar om veto's achterwege
te laten. Zo liet de WD weten
tegen bebouwing van Meren-
wijk-Noord te zijn en stemde
D66 tegen huizen in de Boter-
huispolder, Papenwegsepolder
en Merenwijk-Noord.
Leiden draait in z'n eentje
voor de kosten van dat onder
zoek op (vermoedelijk zo'n
100.000 gulden). Andere betrok
ken gemeenten weigeren mee
te betalen en het is ook nog
maar de vraag of zij zich iets
van de uitkomsten van het on
derzoek aantrekken. „Maar dat
mag ons er niet van weerhou
den zo'n onderzoek te doen",
aldus Van Rij. „We komen dan
veel beter beslagen ten ijs."
Protesten komen te vroeg
De vele bezwaarschriften uit
de Leidse bevolking die tegen
de structuurvisie zijn inge
diend, telden gisteravond
niet mee. De instemming
van de Leidse gemeenteraad
met de in de visie genoemde
woningbouwlocaties, draagt
nog een 'voorlopig karakter'.
Het is lang niet zeker dat in
de polders die in de visie zijn
aangewezen voor woning
bouw, daadwerkelijk huizen
komen.
„De bezwaarschriften heb
ben nog geen formele sta
tus", zei wethouder Tj. van
Rij (PvdA/ruimtelijke orde
ning) gisteravond in de Leid
se gemeenteraad. Zijn ver
wachting is dat medio dit
jaar de definitieve keuzes
worden gemaakt door de be
trokken geme-enten en de
provincieZuid-Holland.
De honderden protesten
van vele burgers en instan
ties hebben daarom prak
tisch geen invloed gehad op
het door de raad genomen
besluit om de structuurvisie
te aanvaarden. Wel hebben
ze ertoe geleid dat in het rij
tje van toekomstige woning
bouwgebieden een volgorde
is aangebracht. Zo zijn Me
renwijk-Noord en de Botcr-
huispolder mede dankzij de
bezwaren tegen bebouwing
onderaan op de voorkeurs
lijst terechtgekomen.