Leiden 'Oorlogsarchieven wel vaker weg' Bordewijk ziet niets in band met Haarlem Discussie over polders ligt weer helemaal open Ontruiming Groen vrij rustig verlopen Enthousiasme voor botenmetro neemt toe WOENSDAG 10 MAART 1993 Omkijken A C Roeiers van Asopos I D moeten veel vaker achterom kijken als de nieuwe brug over de Dwarswatering er ligt. Opheldering Hoofdpijn A /r D66 wil ophelde- a Personeel van be- I O ring over de extraa- 1/ drijven aan de Sota- tjes die Leidse ambtenaren weg in Roelofarendsveen krijgen wanneer zij bij de krijgen hoofdpijn van de gemeente worden ontsla- stank. j gen' Leiclse agenten vermoedelijk nooit vetyolgd voor razzia bij Weeshuis Het is zeker niet ongewoon dat belastende stukken uit archieven worden gestolen. Het feit dat er in het Leidse gemeentearchief geen aantekeningen van de politie zijn te vinden van een verslag van de razzia in het Joodse Weeshuis in '43, vinden deskundigen niet vreemd. leenheer/frank H. de Vries, hoofd van het ar chief van Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (RIOD) in Amsterdam staat er in elk geval niet van te kijken: „Vragen over verdwenen politie-archieven uit de Tweede Wereldoorlog berei ken ons wel vaker. Er staan vaak namen in van mensen die in de oorlog fout zijn geweest." Vol gens De Vries zijn de stukken van de ontruiming niet in het RIOD bewaard. Het Joods Weeshuis werd op 17 maart 1943 met hulp van de Leidse politie ontruimd. Leidse agenten brachten de kinderen, de directeur en zijn gezin en het personeel naar het station waar zij werden overgedragen aan de Duitsers. Het Joods Kinder en Doorgangshuis zoals het offi cieel heette was gevestigd in het gebouw aan de Cronesteinkade waarin nu de GGD zetelt. Volgende week vijftig jaar later wordt de razzia her dacht met een bijeenkomst in het Stedelijk Gymnasium en een stille tocht. Eerder al werd ter nagedachtenis een plaquette aan het gebouw van de GGD bevestigd. Archief Het archief van de politie dat aan het eind van de jaren ze ventig aan het Gemeentearchief werd overgedragen is door de archivarissen alleen nog maar geïnventariseerd. Het is een paar honderd meter lang. Het archief loopt vanaf 1874 en be vat zeer uiteenlopende zaken. Niet alleen de meer belangrijke processen-verbaal, maar ook of fertes voor petten en revolvers, personeelsadministratie en der gelijke. Volgens politiewoordvoerder D. Graveland is in de jaren tach tig al eens gezocht naar de ont brekende stukken, naar aanlei ding van de vervaardiging van een NOS-documentaire over de zaak, een zwarte bladzijde in de geschiedenis van de Leidse poli- ,,Er is toen echt intensief ge zocht, maar geen letter gevon den. We hebben toch het sterke vermoeden dat er nooit een ver slag gemaakt is. Het leegmaken van het weeshuis is heel zorg vuldig door enkele 'getrouwen' uitgevoerd. Die stonden natuur lijk niet te popelen om alles op schrift te stellen. Ook de Duitse bezetter heeft, met het oog op represailles na de oorlog, moge lijk het belang daarvan inge zien. Ik weet in ieder geval zeker dat.de stukken, als ze bestaan, niet hier op het politiebureau achtergebleven zijn", zegt Graveland. P. Obbema van de Vereniging Oud Leiden, betrok ken bij de herdenking volgende week, denkt evenals Graveland dat er nooit stukken zijn ge weest. „Hooguit c dat de opdracht gegeven gevoerd is." Misdaad Door het ontbreken van de stukken is niet duidelijk welke Leidse agenten deelnamen aan de razzia. Slechts enkele namen zijn bekend (overigens waren er ook enkelen die weigerden mee te werken). Evenmin is bekend of de schuldigen na de oorlog zijn vervolgd voor hun misdaad. Het RIOD kan daar geen ophel dering over geven. Mevrouw Stoffels woonde ten tijde van de ontruiming met haar man naast het weeshuis. Volgens haar zijn de Leidse po- litie-agenten, die meegedaan hadden aan de ontruiming niet vervolgd voor hun misdaad. „Er zijn wel Leidse politie-agenten vervolgd voor andere zaken, maar niet voor de ontruiming van het Joodse Weeshuis." R.A. Levisson van de Vereniging Het Joods Weeshuis zegt ook dat de politiemannen die destijds met de ontruiming te maken heb ben gehad niet vervolgd zijn. Ex-wethouder verlaat Leidse gemeenteraad leiden wim koevoet De Leidse ex-wethouder P. Bor dewijk meent dat *de Leidse re gio een eigen bestuur moet krij gen. Bordewijk heeft aangekon digd de Leidse gemeenteraad te verlaten omdat hij zich gaat be zighouden met de regiovorming rond Rotterdam. De suggestie van onder meer burgemeester C. Goekoop dat Leiden aanslui ting moet zoeken bij de Haar lemse regio, verwerpt Borde wijk. Het PvdA-raadslid stapt op na een raadslidmaatschap van vijf tien jaar (waarvan elf jaar als wethouder financiën)'. Hij heeft het projectleiderschap op zich genomen van de bestuurlijke reorganisatie van Rotterdam en omgeving. Daarvan moet de be stuurlijke eenheid Rijnmond worden gemaakt. „Ik wil het niet nóg drukker krijgen", geeft hij als voornaamste reden voor zijn afscheid op. Bordewijk gaat zich met de bestuurlijke reorganisatie van Rotterdam en omstreken be moeien op een moment dat de discussie over een regionaal be stuur voor de Leidse regio in een beslissende fase lijkt te zijn beland. Vrij kort na elkaar heli- ben burgemeester Goekoop, de WD en het CDA te kennen ge geven dat Leiden het beste af is met een regiovorming waarbij de Bollenstreek, Haarlem en Kennemerland zijn betrokken. Bordewijk deelt die voorkeur geenszins. „Wat heeft Leiden nu met Haarlem? Er rijdt een bus tussen deze twee steden en dan heb je het verder wel gehad." Bordewijk, die zijn kennis van zaken op dit terrein ook al eta leerde in een spraakmakende nota over de artikel 12-status van Leiden, lijkt de aangewezen man om de lobby voor 'het noorden' tegengas te geven. Dat hij net nu opstapt, betreurt hij niet. „Ook als ik geen raadslid mijn meer ben, kan men kennis gebruik maken.' De burgemeester, het CDA en de .WD kiezen voor 'het noor den' omdat ze de Leidse regio alléén te klein vinden. In het oosten lijken de mogelijkheden uitgeput omdat Gouda en Al phen aan den Rijn elkaar heb ben gevonden en van Leiden niet zo veel moeten hebben. Vanuit het zuiden rukken de Haaglanden op en Leiden moet meer dan een voorportaal voor Den Haag blijven. Bordewijk wijst er echter op dat Leiden veel meer banden met Den Haag dan met Haar lem heeft. „Als je alleen al kijkt hoeveel Leidenaars er in Den Haag werken." Leiden moet er wel z'n best voor doen dat het niet wordt opgeslokt door Den Haag, meent Bordewijk. Een apart bestuur voor de Leidse re gio, lijkt hem afdoende. „Ook al worden we dan de kleinste regio van het land. Luxemburg doet P. Bordewijk verlaat de Leidse gemeenteraad: „Wat heeft Leiden nu met Haarlem?' het toch ook nog steeds heel aardig in Europa." Bordewijk was het grootste deel van zijn politieke loopbaan wethouder. Het is nu twee jaar geleden dat hij opstapte als wethouder fi nanciën. Hij kwam tot dat be sluit nadat een meerderheid van de PvdA-fractie het vertrou wen in hem had opgezegd. De financiële administratie van de gemeente zou wanordelijk zijn en het computersysteem niet werken. Bordewijk zegt dat hij de laatste twee jaar 'meer ontspan nen' politiek heeft kunnen be drijven. „Als gewoon raadslid kun je gemakkelijker enthou siast zijn over dingen die wor den bedacht. Het eerste dat bij een wethouder in zo'n geval op Acht krakers gearresteerd loman leefmans en roy klopper De politie heeft vanochtend de kraakpanden van de voormali ge drukkerij Groen aan de Langebrug ontruimd. Acht krakers zijn gearresteerd. Er is geen geweld gebruikt tegen de bewoners. Klokslag 10.00 uur meldden deurwaarder Buik, wijkagent Spaan en officier van justitie Van Ek zich bij de voordeur van nummer 87. Nadat Buik de met bivakmutsen getooide krakers die uit het raam hin gen had gesommeerd het pand te verlaten, werden de eerste rotjes gegooid en werd duidelijk dat de krakers het pand niet vrijwillig zouden verlaten. De politie sommeerde de krakers omstreeks 10.15 uur nogmaals het pand te verlaten. Hieraan werd geen gehoor ge geven, waarna het gebarrica deerde pand werd opengebro ken. Agenten die naar binnen gingen, moesten ook in de gangen en in de verschillende vertrekken nog barricades slechten. De Mobiele Eern- heid, die achter de hand werd gehouden, hoefde niet in actie te komen. Slechts twee ME-ers zijn in het pand geweest, de anderen bleven in hun wagens ter hoogte van de brandweer kazerne. De krakers, die rond half elf nog wat verfbommetjes uit het raam gooiden, waarbij agen ten en fotografen werden ge raakt. verzetten zich niet toen de politie hun vertrek aan de voorzijde van het pand bereik te. Er werden acht mensen in het pand aangetroffen, allen zijn gearresteerd. Bij het verla ten van het de voormalige drukkerij zijn ze vastgelegd op de politie video. De krakers riepen leuzen legen wo ningspeculatie en vergeleken de politie met de SS. De ongeveer dertig sympa thisanten die zich nog voor de kraakactie bij de Langebrug hadden verzameld, deelden pamfletten uit. waarin werd gesteld dat de de kraakactie een antwoord was op het spe culeren van projectontwikke laars met het voormalige Groen-complex. 'We weigeren het pand te verlaten zolang er geen goede plannen zijn waar ook de buurt achter staat'. Op sympathie van de om wonenden en de winkeliers hoeven de krakers niet te reke nen. „Wat maken ze er een pestzooi van" en „Wat kost dat de gemeenschap allemaal niet", werd geroepen. leiden hans koenekoop De grachten zijn te ondiep en de bruggen zijn te laag, maar de interesse van wethouder J. Walenkamp (CDA) voor een bo tenmetro in Leiden is stevig toe genomen. Nadat busmaat schappij NZH en bet ministerie van verkeer en waterstaat zich lovend over het idee uitlieten, wil de wethouder van verkeers zaken in elk geval de plannen eens op papier laten zetten. Aanvankelijk reageerde Walenkamp terughoudend op het idee van de Leidse huisarts Crul en botenverhuurder Verin- ga om mensen per boot naar de binnenstad te vervoeren. De bootdienst zou volgens het duo een goede bijdrage leveren aan een autoluwe binnenstad. Het ministerie van verkeer en wa- t heeft interesse voor elk plan dat het openbaar vervoer bevordert en het gebruik van de auto terugdringt. Een plan waarbij de boot dezelfde status krijgt als de bus, maakt volgens het ministerie goede kans op subsidie. Walenkamp zag eerst in het vervoer over water vooral een toeristische attractie, maar tij dens de raadsvergadering van gisteren draaide hij bij. „Een sti mulans om er serieus mee om te gaan", noemde hij enthou siasme van de NZH en het mi nisterie. Hij gaat nog deze maand met directeur A. Testa van de NZH om de tafel zitten „Hoewel ik nog steeds beweer dat Leiden een natuurlijk na deel heeft voor een botenmetro. Onze stad is niet als Amster dam. Met al die lage bruggen heb je wel hele platte boten no dig." ARCHIEFFOTO HIELCO KUIPERS komt is: o jee, hoe is het met m'n ambtelijke capaciteit." Als 'gewoon' raadslid heeft Bordewijk zich bewust op ande re terreinen dan financiën ge richt. Het lijkt hem een goede zaak als er in de Leidse gemeen teraad meer oud-wethouders komen. Bordewijk wordt opge volgd door Auke de Vries. Vuurwapen in beslag genomen Een 38-jarige Leidenaar is gisteren in zijn woning aan de Lage Rijn dijk aangehouden wegens het bezit van een vuurwapen. Op aan wijzingen van getuigen deed de politie een onderzoek. Het pistool werd met vijf scherpe patronen aangetroffen. De eigenaar had geen vergunning. Het wapen is in beslag genomen en er is proces-ver baal opgemaakt. Het gebouw van de GGD waarin vroeger het Joods Weeshuis was gevestigd. FOTO HIELCO KUIPERS Verkeerslichten gestolen leiden Dieven hebben gisteren de lampen van een verkeerslicht op de hoek van de Schipholweg/Rijnsburgerweg gestolen. De kast van de installatie was verwijderd en op de grond gelegd, de bedrading losgetrokken en de drie lichten waren vervolgens ge demonteerd. De diefstal werd gisteravond ontdekt. Vandaag is het verkeerslicht hersteld. Zakkenroller per bromfiets leiden Een onbekende bromfietser heeft gisteren al rijdend een portemonnee gerold van een 21-jarige vrouw uit Oegstgeest. De vrouw reed op de Wassenaarseweg en ging net onder het tun neltje van de rijksweg A44 door. De bromfietser kwam haar tege moet,'draaide en reed langs de fietsster, waarbij hij de porte monnee uit haar achterzak haalde. De beurs bevatte 25 gulden een een OV-jaarkaart. Poging tot oplichting leiden Twee mannen van omstreeks 30 jaar oud hebben giste ren getracht met gestolen girobetaalkaarten geluidsapparatuur te kopen. De kaarten en het pasje waren eerder op de dag weg genomen uit een school aan de Cesar Franckstraat. Die zaten in een polstasje dat onbeheerd op een bureau lag. Bij een winkel aan de Haarlemmerstraat trachtte het tweetal twee stereosets met een totale waarde van 2000 gulden te kopen. Het duo ge droeg zich echter verdacht, de verkoper kreeg argwaan en waar schuwde de politie. De mannen verlieten vervolgens haastig de winkel, met achterlating van gekochte spullen en cheques. Leiden wil milieustudie naar gevolgen woningbouw hans koenekoop/wim koevoet Leiden laat onderzoek doen naar de gevolgen van het bou wen in polders voor de natuur. Daarbij worden ook polders be trokken die tot nu toe niet in aanmerking kwamen voor wo ningbouw. Ook natuurgebieden in het Groen Hart zullen wor den onderzocht. Na deze studie hoopt de Leidse gemeenteraad een betere keuze te kunnen ma ken welke polders moeten wor den bebouwd. „Wie zijn wij, Leidse raadsle den, dat wij kunnen uitmaken welke polders nu wel en welke beter niet kunnen worden be bouwd?" Met deze vraag zette milieu-wethouder H. de la Mar (Groen Links) gisteravond in de Leidse gemeenteraad de boel op stelten. Zijn interventie tij dens het debat over de bouw van zo'n 11.000 woningen m polders in deze regio leidde tot een lange schorsing. De fracties waren er vanuit gegaan dat zij in deze raadsvergadering moes ten besluiten welke polders er dienen le verstedelijken. Wethouder De la Mar drong er echter bij de fracties op aan geen rangorde in de lijstjes met polders aan te brengen. „Wij kunnen toch niet weten of het rupsje en het vogeltje in de ene polder waardevoller is dan de diertjes in de andere polder. We schermen allemaal, ook milieu groeperingen, met natuurwaar den maar we zijn toch alleen maar voor of tegen bebouwing omdat onze kiezers en achter bannen in de omgeving wonen. Hoe kan wethouder Ten Have in Voorschoten nu zeker weten dat 'zijn' Papenwegsepolder meer waard is dan Merenwijk- Noord in Leiden? Hij heeft ge woon meer te maken met zijn Voorschotense kiezers die de Papenwegsepolder groen willen houden dan met tegensputte rende Merenwijkers." De la Mar stelde namens het college voor nu nog geen enkele polder uit te sluiten of aan te wijzen. Hij wil eerst een zoge naamde milieu-effecten-studie (MES) laten verrichten. Na zo'n onderzoek kunnen pas echt ge gronde uitspraken over de na tuurwaarden van polders wor den gedaan. Groene Hart De la Mar wil dat gekeken wordt naar polders die nu nog niet worden genoemd in de regiona le structuurvisie. Volgens de Leidse wethouder Tj. van Rij (PvdA/ruimtelijke ordening) zou de nieuwe studie zelfs de discussie over het Groene Hart kunnen openbreken. Nu is ie dereen het er nog over eens dat dat gebied moet worden gevrij waard van woningbouw. „Ge bieden die tot nog toe voor wo ningbouw zijn afgewezen, moe ten een nieuwe beoordeling krijgen", aldus Van Rij. Hij noemt de polder Achthoven en Munnikenpoiderbij Leiderdorp. de Grote Polder in Zoeterwou- de, de Klinkenbergerpoldcr in Warmond en de Elsgeesterpol- der bij Oegstgeest. De fracties stemden in met een nieuwe studie, maar gaven geen gehoor aan de oproep van De la Mar om veto's achterwege te laten. Zo liet de WD weten tegen bebouwing van Meren- wijk-Noord te zijn en stemde D66 tegen huizen in de Boter- huispolder, Papenwegsepolder en Merenwijk-Noord. Leiden draait in z'n eentje voor de kosten van dat onder zoek op (vermoedelijk zo'n 100.000 gulden). Andere betrok ken gemeenten weigeren mee te betalen en het is ook nog maar de vraag of zij zich iets van de uitkomsten van het on derzoek aantrekken. „Maar dat mag ons er niet van weerhou den zo'n onderzoek te doen", aldus Van Rij. „We komen dan veel beter beslagen ten ijs." Protesten komen te vroeg De vele bezwaarschriften uit de Leidse bevolking die tegen de structuurvisie zijn inge diend, telden gisteravond niet mee. De instemming van de Leidse gemeenteraad met de in de visie genoemde woningbouwlocaties, draagt nog een 'voorlopig karakter'. Het is lang niet zeker dat in de polders die in de visie zijn aangewezen voor woning bouw, daadwerkelijk huizen komen. „De bezwaarschriften heb ben nog geen formele sta tus", zei wethouder Tj. van Rij (PvdA/ruimtelijke orde ning) gisteravond in de Leid se gemeenteraad. Zijn ver wachting is dat medio dit jaar de definitieve keuzes worden gemaakt door de be trokken geme-enten en de provincieZuid-Holland. De honderden protesten van vele burgers en instan ties hebben daarom prak tisch geen invloed gehad op het door de raad genomen besluit om de structuurvisie te aanvaarden. Wel hebben ze ertoe geleid dat in het rij tje van toekomstige woning bouwgebieden een volgorde is aangebracht. Zo zijn Me renwijk-Noord en de Botcr- huispolder mede dankzij de bezwaren tegen bebouwing onderaan op de voorkeurs lijst terechtgekomen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1993 | | pagina 13