TGV door diepe sleuf
Unieke verzameling
planten onder plastic
Randstad
Grote order voor
Verto Leiderdorp
Centrum zet reageerbuisbevruchting voort
Nu kort geding om fokken
met Herman te verbieden
ZATERDAG 6 MAART 1993
CHEF WILLEM SPIERDIJK. 071-161440. PLV -CHEF MEINDERT VAN DER K,
Verhuizing Leidse Rijksherbarium hard nodig
LEIDEN»
CAROLINE VAN OVERBEEKE
De ongeveer honderd mede
werkers van het Leidse Rijksher
barium wollen gerust een stapje
terug doen in hun persoonlijke
plezier: ze zijn bereid te verhui
zen van hun idyllische werkplek
in de Leidse binnenstad naar
het kille, moderne kantoorge
bouw van het voormalige be
drijf Infotheek aan de Plesman-
laan. Waarom? Voor het behoud
van de unieke herbarium-col
lectie van drie miljoen planten,
paddestoelen, algen, mossen en
houtsoorten. Een deel van deze
collectie ligt nu provisorisch op
geslagen onder plastic omdat
het onderkomen aan de Schelp
enkade zo lek is als een mandje.
Medewerkers van het Rijks
herbarium doen onderzoek
naar planten: de planten wor
den systematisch verzameld,
gedroogd en benoemd. Dit is
belangrijk voor het behoud van
de miljoenen soorten van onze
flora en flauna. Herbarium-di
recteur prof. dr. P. Baas: „Een
verstandig milieubeleid begint
immers met wetenschappe
lijke kennis van de soorten."
Inmiddels zijn er in Leiden
drie miljoen planten verzameld,
waaronder een aantal uit de
zestiende eeuw. Maar er is een
probleem: het herbarium is al
jaren gebrekkig gehuisvest. De
collectie is in de loop der tijd -
het herbarium bestaat al ruim
160 jaar - ettelijke keren ver
huisd.
Nu zijn de planten en het
personeel ondergebracht in
twee gebouwen: in de voormali
ge textielfabriek aan de Schelp
enkade en in de voormalige
universiteitsbibliotheek aan het
Rapenburg. Directeur Baas:
„Het complex aan de Schepen
kade is slecht: er is veel achter
stallig onderhoud en het tocht
en lekt. Voor onze medewerkers
niet prettig om te werken, voor
onze collectie ook veel te ris
kant."
Baas had het liefst een heel
nieuw gebouw voor zijn herba
rium gehad dat had moeten
verrijzen aan de Sterrenwacht
laan. „Maar de bouwmogelijk
heden in de binnenstad zijn be
perkt en nieiiwbouw is kenne
lijk te duur. De enige mogelijk
heid voor ons is eigenlijk het In-
fotheek-gebouw. Maar dat moet
wel worden verbouwd en aan
gepast. Ik denk dat het nog 1 2
jaar kan duren voordat we daar
werkelijk zitten." Voordeel van
het Infotheek-pand is dat er een
groot magazijn bij hoort van 70
bij 100 meter waar drie verdie
pingen in kunnen gemaakt. Dit
magazijn is groot genoeg voor
de miljoenen gedroogde plan
ten.
Hortus
Nadeel is dat de Herbariumme
dewerkers straks aan de Ples-
manlaan ver van de Hortus
Botanicus zitten, de eeuwenou
de plantentuin in de binnenstad
waarmee het instituut een een
heid vormt en nauw samen
werkt. Baas: „Nu kunnen we
daar zo naar toe lopen, maar
Pand aan Rapenburg geschikt
voor studenten privaatrecht
LEIDEN
De Leidse universiteit wil het leegkomende pand van de voor
malige universiteitsbibliotheek aan het Rapenburg bestemmen
voor de rechtenfaculteit. Het zou gaan om de privaatrechtelijke
vakken die nu verspreid aan het Rapenburg zijn gehuisvest. Dit
plan is volgens de Dienst Huisvesting nog niet zeker omdat eerst
nog een besluit moet vallen over de verhuizing van het Rijksher
barium naar het Infotheek-gebouw. Hierover buigt het ministe
rie van onderwijs en wetenschappen zich deze maand.
Directeur van het Leidse Rijksherbarium, prof. P. Baas: „Het is veel te riskant om onze plantencollectie in het pand aan de Schelpenkade te laten
liggen." FOTO HENK BOUWMAN
aan de Plesmanlaan is dat weer
anders. Ja, we zitten met heel
veel plezier hier in de binnen
stad maar voor de veilige en ef
ficiënte berging van de collectie,
doen we graag een stapje te
rug."
De onderzoekers van het
Rijksherbarium hebben voorlo
pig genoeg werk te doen. Een
langlopend project is het in
kaart brengen van de flora in
Indonesië, Maleisië, Singapore,
Brunei, de Philippijnen, Nieuw
Guinea: kortweg de 'Flora Male-
siana' genoemd. Een gebied dat
drie miljoen vierkante kilome
ters beslaat en een enorme ver
scheidenheid aan plantesoorten
kent.
De komende twintig jaar
moet door onder meer de Leid
se Herbarium-medewerkers een
complete encyclopedie over de
flora in dit gebied worden ge
schreven. Er zijn inmiddels tien
delen uit. „Maar er moeten er
nog veertig komen. En het moet
snel gebeuren: anders zijn die
tropische rijkdommen vernield
voordat je weet wat er is ver
nield."
Samenwerking
ruimtevaart
AMSTERDAM ANP
Fokker Space Systems gaat
met het Amerikaanse ruimte-
vaartbedrijf Ball Aerospace sa
menwerken bij de ontwikkeling
van een instrument voor de me
ting van chemische bestandde
len in de troposfeer en strato
sfeer. Fokker S S deelde dit
gisteren mee.
Tien jaar geleden werkten
beide bedrijven al samen bij de
bouw van de Nederlandse as
tronomische satelliet IRAS. Met
IRAS werden met groot succes
vele infrarood-bronnen in het
heelal in kaart gebracht.
Het nu te ontwikkelen instru
ment, de Sclamachy (Scanning
Imaging Absorption Spectrome
ter for Atmospheric Chartograp-
hy), vormt in 1998 een onder
deel van het ENVISAT ruimte
platform. De ENVISAT is de eer
ste van een nieuwe generatie
Europese satellieten voor aar
dobservatie. Deze satellieten
worden door de Europese ruim
tevaartorganisatie ESA ontwik
keld.
De metingen door de Sclama
chy moeten wetenschappelijke
onderzoekers meer inzicht ge
ven in de chemische processen
in de atmosfeer. Het voornaam
ste oogmerk is de processen te
ontdekken die verantwoordelijk
zijn voor de aantasting van de
ozonlaag.
De Nederlandse regering acht
uitbreiding van aardobservatie
van groot belang om meer te
weten te komen over klimaat en
milieu. Het Nederlands Insti
tuut voor Vliègtuigontwikkeling
en Ruimtevaart NIVR is voor
wat het Nederlandse aandeel
betreft, dan ook de Financier
van het project.
Heerema bestelt 90.000 meter kabel
LEIDERDORP/LEIDEN
ERIC JAN WETERINGS
Kabelproducent Verto uit Lei
derdorp heeft een order geboekt
van 1,5 miljoen kilo staalkabel.
Opdrachtgever is het Leidse off
shore bedrijf Heerema, dat de
ongeveer 90.000 meter kraan-
en ankerkabels in de loop van
het jaar zal ontvangen. Met de
order is een bedrag gemoeid
van ongeveer 3,5 miljoen gul
den.
Directeur N. Struijk van Verto
is 'heel erg blij' mét de order.
„De staalkabelmarkt loopt al tij
den terug, dus dit is een gewel
dige opsteker." De order zal niet
leiden tot meer werkgelegen
heid. Verto denkt de produktie
te kunnen spreiden over 1993,
zodat het bestaande werk niet
in de knel komt.
De 1,5 miljoen kilo zal in zijn
geheel in de Leiderdorpse vesti
ging van Verto worden gepro
duceerd. Ook in Dongen heeft
de staalkabelproducent een fa
briek staan, maar daar worden
alleen kabels met een doorsne
de kleiner dan 40 millimeter ge
maakt. Leiderdorp werkt voor
namelijk voor de off-shore in
dustrie.
Ook op de al langer lopende
reorganisatie bij Verto zal de or
der geen effect hebben. Als door
ongeveer 65 mensen aan de
klus gewerkt zou worden, kan
de totale produktietijd tot onge
veer 10 12 weken worden be
perkt, schat Struijk. „Maar dat is
uitdrukkelijk niet de bedoe-
ling-"
De onderhandelingen waren
binnen enkele weken afgerond.
Verto denkt de order mede te
hebben binnengehaald door de
jarenlange relatie met Heerema.
Op de markt voor staalkabels
woedt al enige tijd een scherpe
concurrentiestrijd en al te veel
over de prijs wil Struijk dan ook
niet kwijt. „Dat brengt de con
currentie maar op ideeën."
Reorganisatie
Verto zit momenteel midden in
een reorganisatieplan. Vorige
maand gingen bonden en on
dernemingsraad akkoord met
een sociaal plan. Verto maakt
touwen, kabels en visserij-uit
rustingen en heeft in verschil
lende vestigingen ongeveer 900
mensen in dienst. In de staalka
beldivisie werken 250 mensen
en daar blijven op termijn 107
banen van over. De Leiderdorp-
se vestiging behoudt waar
schijnlijk 62 van de nu nog on
geveer 100 arbeidsplaatsen.
In de tweede helft van de ja
ren tachtig maakte Verto nog
elk jaar een paar miljoen gulden
winst, maar in 1990 ging het
mis. Toen werd een verlies van
15,7 miljoen genoteerd, waarna
in 1991 een herstel volgde en
het verlies beperkt bleef tot 5,8
miljoen. In 1992 steeg het ver-
Bouwbedrijf Stevin:
lies tot 10 miljoen, onder in
vloed van hoge rentelasten, re
organisatiekosten en schomme-
LEIDEN CAROLINE VAN OVERBEEKE
Het Leidse Centrum voor Ge
boorteregeling aan het Kort Ra
penburg gaat voorlopig door
met reageerbuisbevruchtingen,
de zogeheten IVF-behandeling.
Het Centrum moet volgens de
recente uitspraak van de Haag
se rechtbank een half jaar lang
alle activiteiten staken omdat
het niet over de vereiste vergun
ning beschikt. „Maar we gaan in
hoger beroep. Tot die zaak voor
komt. mogen we doorgaan met
onze activiteiten", aldus direc
teur van het Centrum, VV. Beek
huizen.
Beekhuizen had de uitspraak
van de rechtbank niet verwacht.
De kleine kliniek beschikt weiis-
gunning voor IVF-behandeling
maar Beekhuizen is van mening
dat de kliniek ook geen zieken
huisvoorziening is. Alleen zie
kenhuisvoorzieningen hebben
een vergunning voor IVF nodig.
„Het is juridisch vrij ingewik
keld. Maar we dachten in elk
geval dat we vrij goed zaten om
dat we geen opnamemogelijk
heid hebben. Maar nu blijkt
toch dat de rechtbank ons als
een ziekenhuisvoorziening be
schouwt."
Vrouwen die een reageerbuis
bevruchting willen, het buiten
het lichaam samensmelten van
een ei- en een zaadcel, betalen
de behandeling in het Centrum
voor Geboorteregeling zelf.
Daar staat volgens Beekhuizen
tegenover dat door kleinschalig
heid 'persoonlijke aandacht kan
worden gegeven'. „De IVF-be
handeling lukt vaak niet. In dat
IK KOOS VOOR DE BDI AAN DE HAAGSE HOGESCHOOL
OMDAT MENSEN MET EEN VEELZIJDIGE HBO OPLEIDING
PRECIES IS WAT BEDRIJVEN ZOEKEN
lingen op de valutamarkt. Een
ingrijpende sanering werd daar
mee onontkoombaar.
Bouwbedrijf Volker Stevin
wil de flitstrein (TGV) door
een soort sleuf laten rijden
met twee schuine wanden
die elkaar op 14 meter
diepte tegenkomen. Boven
de grond zou je zo niets
van de flitstrein zien en er
maar weinig van horen.
Het ministerie van verkeer
en waterstaat heeft inmid
dels laten weten dat deze
methode wordt meegeno
men in de studies naar de
aanleg van de hoge-snel-
heidstrein.
REGIO/ROTTERDAM
Volgens het Rotterdamse bedrijf
is de geluidsoverlast veel kleiner
dan wanneer de TGV over een
dijk of palen raast. Op plekken
waar je écht niets wilt horen,
zou een overkapping boven de
15 meter brede tunnelbak ge
spannen kunnen worden. Daar
kunnen zelfs gebouwen of we
gen op kunnen komen. Dé op
lossing dus voor het Groene
Hart en het dichtbevolkte ge
bied rond Leiderdorp, waar de
trein misschien langs gaat flit
sen.
Het plannetje van Volker Ste
vin komt een maand nadat
offshore-bedrijf Grootint voor-
De sleuf waardoor de TGV volgens
stelde om de TGV over palen te
laten rijden, vijf meter boven
het maaiveld. Dat zou goedko
per zijn dan de bovengrondse
en half-verdiepte varianten
waar de minister. Bovendien
kan het palentracé snel worden
aangelegd: er hoeft geen grond
te worden afgegraven, er veran
dert niets aan polders, sloten,
kanalen en rioleringen en mens
en dier kunnen niet zo maar op
de rails komen.
Het trekken van een v-vormi-
ge sleuf is duurder dan het slaan
van palen: 28.000 gulden per
meter tegen de 15.000 gulden
geval kunnen wij mensen per
soonlijk begeleiden, zodat zij
het uiteindelijk makkelijker ac
cepteren als de behandeling
niet lukt. In een kleine kliniek
als de onze, kunnen we boven
dien goedkoper werken dan in
de grote ziekenhuizen." Beek
huizen wil het besluit van de
rechtbank tot in de hoogste in
stantie aanvechten.
Volgens een woordvoerder
van de Haagse rechtbank kan
de zaak in hoger beroep het
gerechtshof snel voorkomen.
„Dat kan waarschijnlijk binnen
drie maanden. Het besluit van
de rechtbank is gebaseerd op de
mening dat het Leidse Centrum
medische handelingen verricht
en dus als ziekenhuisvoorzie
ning valt te beschouwen. Zie
kenhuizen hebben een vergun
ning nodig. Het ministerie van
WVC wil de IVF-behandelingen
bovendien beperken tot 11 in
stellingen om de kosten te be
perken en toezicht te houden
op de kwaliteit."
Dierenbescherming en de
Stichting Natuur en Milieu
gaan nu via een kort geding
een fokverbod eisen voor de
transgene stier Herman. Dit
maakten de organisaties vrij
dag bekend nadat de Raad van
State zich niet bevoegd achtte
een uitspraak te doen over het
voortplanten van „Herman".
In Herman is een menselijk
gen ingebracht dal zorgt voor
de produktie van het eiweit
lactoferrine. Onderzoekers
venvachten dat de melk van
de dochters van Herman dit
menselijk eiwit hevat. Het ei
wit zou gebruikt moeten wor
den voor de produktie van
medicijnen.
De organisaties hadden bij
de afdeling rechtspraak van de
Raad van State schorsing van
het voortplantingsexperiment
gevraagd totdat de bezwaren-
commissie van het ministerie
van landbouw uitspraak had
gedaan. De Raad achtte de or
ganisaties niet ontvankelijk
omdat zij zich verzetten tegen
een instructie van het ministe
rie van landbouw.
In januari gaf minister Buk
man toestemming voor het ex
periment. Volgens de Raad is
hier sprake van een instructie
en geen beslissing waardoor
de beide organisaties daar niet
bij de Raad tegen in beroep
kunnen.
De Dierenbescherming en
de Stichting Natuur en Milieu
zijn fel tegen genetische mani
pulatie. Volgens de organisa
ties bestaat er geen noodzaak
voor. „Herman" hoeft volgens
hen niet te bestaan omdat er
alternatieve bestaan voor de
winning van lactoferrine.
Stevin zou moeten gaan rijden.
waar Grootint het over had.
Niet meegerekend heeft Volker
.Stevin de kosten van de rails,
BTW en de sloten of hekken die
moeten voorkomen dat mensen
troep in de tunnelbak storten.
Toch beschouwt Volker Ste
vin het palen-plan niet als con
currerend. In een milieubewus
te tijd waarin we de mond vol
hebben van het geluidsoverlast
en horizoniervuiling, is onder
grondse of verdiepte aanleg dè
oplossing. En dan is de sleuf
niet alleen zo'n 10 tot 30 pro
cent goedkoper dan andere tun-
nelbakken, maar kan-ie ook nog
eens sneller kan worden aange
legd. Een 750 meter lange sleuf
ligt er in 60 dagen, terwijl de
bouwers op verschillende plek
ken tegelijk aan de slag kunnen.
Zeker vergeleken met dijken of
rechthoekige tunnelbakken zou
dat zeer snel zijn, waar inklin
ken, ontgraven en het verbete
ren van de ondergrond tijd vre
ten.
Het sleufprocedé komt er in
het kort op neer dat heimachi
nes damwanden schuin dè
grond in slaan. Op veertien me
ter diepte ontmoeten de dam
wanden elkaar en vormen ze
een V. Als die damwanden goed
vastliggen met trekpalen of
TEKENING STEVIN
trekankers, wordt de grond aan
de binnenkant van die V gro
tendeels uitgegraven.
Op de resterende grond komt
een twee meter brede laag
zand, waarna steen of beton de
ondergrond voor de spoorba
nen compleet maken: zo'n vier
meter onder het maaiveld krij
gen die een plekje. Om op die
diepte twee sporen kwijt te kun
nen, moet de tunnelbak aan de
bovenkant vijftien meter breed
worden.
Omdat het moment nadert
waarop de regering moet aan
geven of er nieuw spoor moet
komen voor de TGV, noemt het
bedrijf het dè oplossing voor de
TGV. Het procédé kan echter
ook worden toegepast bij wegen
en een goederentrein als de Be
tuwelijn. Deze week kregen
technici van Nederlandse
Spoorwegen en Rijkswaterstaat
het te zien. Politici volgen later.
Als die koudwatervrees hebben,
wil Volker Stevin best beginnen
met een proef.
Voor zover het bedrijf dat kan
nagaan, zijn nergens spoorba
nen of wegen in een v-vormige
sleuf aangelegd. Omdat schuin
heien al langer beproefd is,
voorziet het bedrijf echter geen
problemen.
