'Mensen duwen de dood voor zich uit'
'Hier heb je het gevoel
datje écht iets doet'
'Die apparaten
moeten ook worden betaald'
Fax: het nieuwe
medium voor de
reclameboodschap
Het Gesprek van de Dag
DINSDAG 2 MAART 1993
CHEF WILLEM SPIERDIJK. 071-161440. PLV -CHEF MEINDERT VAN DER KAAI). 071 -161352
Vak gelooft niet in blad over 'het einde
Prachtige spreuk: De mortibus
nil nisi bene. Oftewel, over de
doden niets dan goeds. Prima
voornemen ook, niets op tegen.
Over de dood niets dan goeds,
klinkt al heel wat minder fraai.
Een tikkeltje luguber zelfs. Toch
lijkt dat het motto te zijn van
uitgever Top/Pers in Den
Bosch. Die brengt binnenkort
naar eigen zeggen 'een pu
bliekstijdschrift' op de markt,
onder de welluidende naam
Mortalis. Hoezeggu? Mortalis!
Is de uitgever soms wat zwaar
op de hand? Als we de werven
de tekst mogen geloven, is dat
allerminst het geval. Die stelt
ons 'een kleurrijk en plezierig
leesbaar magazine' in het voor
uitzicht. Met allerlei wetens
waardigheden over de dood,
cremeren, begrafenissen enzo
voort. „Een mix van informatie
ve, opiniërende, praktische en
verstrooiende informatie." Lijkt
ons een beetje een ongelukkige
woordkeuze wat dat laatste be
treft, maar goed. Ondanks al die
mooie zinnen zien wij Magere
Hein nog niet zo snel een
plaatsje krijgen in de 'vlees
map'.
'Geinig'
Een uitvaartverzorgstervan een
Leidse begrafenisonderneming
heeft in elk geval wèl belangstel
ling voor het tijdschrift. „Morta
lis? Goh, wat geinig", klinkt het
enthousiast. Om daar onmid
dellijk fijntjes aan toe te voegen
anoniem te willen blijven:
„Noem me maar Petronella Pie-
terse en vermeld de naam van
onze onderneming alstublieft
niet. Onze klanten vormen na
tuurlijk een kwetsbare groep. Je
kunt niet voorzichtig genoeg
zijn met je uitlatingen."
Want dood is en blijft voor ve
len een taboe, weet ze uit erva
ring. „Kijk maar naar die recla
me van de AWL: is er koffie na
de dood? Veel mensen spugen
daar op. Toch zijn er ook die het
prachtig vinden. Dat zal met dit
blad ook wel het geval zijn.. Voor
de begrafenisondernemers is
het in elk geval leuk. Je wilt toch
bijblijven, nietwaar? Ik zal het
ook eens even aan mijn colle
ga's voorleggen."
Even later: „Nou, iedereen vindt
het hier aanlokkelijk klinken.
We zullen het eerste exemplaar
wel aanschaffen. Maar of ande
ren dat zullen doen...Ik zie de
mensen voor dat blad nog niet
zo snel naar boekhandel De
Kier hollen. Om het in het
weekeinde eens gezellig te gaan
lezen."
Uitvaartverzorger J. Uiterwijk,
van begrafenisonderneming
Eenvoud in Alphen aan den
Rijn, heeft ook zo zijn twijfels.
„Hier in Alphen en omgeving is
de dood voor de meeste men
sen iets dat ze voor zich uit du
wen. Er zijn er maar heel weinig
die zich er in verdiepen. Pas als
het overlijden daar is, beseffen
ze dat er allerlei zaken geregeld
moet worden. Dat blad zal hier
dus wel in de prullenbak ver
dwijnen."
Niet interessant
Zelf zit hij ook niet te springen
om een magazine als Mortalis.
„Het hangt natuurlijk wel van
de vormgeving af. En is het vak
gericht? Maar dan nog, ik heb al
het vakblad Het Uitvaartwezen.
Daar staat alles in. Wetswijzi
gingen, de nieuwe cao's, sterfte
cijfers, nieuwe auto's voor deze
branche die op de markt ver
schijnen...Ik denk dus niet dat
het interessant is voor ons."
Mevrouw M. van der Holst, tele
foniste van begrafenisonderne
ming L. van Duijn in Noordwijk
(„al veertien jaar lang") denkt
dat er wèl een markt voor het
blad is. „Er is een hoop gaande
in deze branche. Voorheen was
het: alles de deur uit. Nu veel
minder. De mensen willen
steeds vaker zelf helpen met af
leggen. Men houdt de overlede
ne liever nog een tijdje in huis
en men wil nu zelf de kist dra
gen. Ik vind dat ook normaal.
De persoon met wie je bent op
gegroeid, doe je toch niet zo
maar weg?"
Kortom, taboes worden volgens
haar steeds vaker doorbroken.
Ook al heeft alles zijn keerzijde.
„Die kunstenaars die nu soms
de grafstenen ontwerpen...ze
gaan soms wel heel ver. Laatst
was er eentje die had een graf
steen gemaakt in de vorm van
een bankje. Je kon er gewoon
op zitten. Moet u eens raden
wat voor een tekst daar op
stond." RIP misschien? „Nee.
Einde. Het is toch wat. Einde..."
Om even op hel blad terug te
komen, zou mevrouw zelf het
eerste exemplaar aanschaffen?
„Ik? Nee, ik heb alles al geregeld
omtrent mijn dood. Ojé...wacht
even meneer, ik heb een heel
klein hondje dat van de tafel wil
springen. Heeft u een mo
mentje?" Natuurlijk, we wach
ten gespannen af. Het beestje
zal toch niet...? „Daar ben ik
weer." Leeft het beestje nog
mevrouw? „Ja, ja".
Gelukkig maar, er wordt al ge
noeg over ellende geschreven.
HERMAN JOUSTRA
Paul Mooijman laadt een nieuwe lading kleding in. 'Dat zo'n klein huisje in een klein dorpje zoveel kan bete
kenen, dat geeft ons een goed gevoel'. foto hielco kuipers
Mooijman. „Het staat hier echt
vol met allemaal goede spullen.
Ik denk niet dat de mensen zich
ervan bewust zijn, hoe goed we
het hier in Nederland hebben.
Veel van de spullen hier komt
van bejaarden. Als die bij voor
beeld naar een bejaardenhuis
gaan, kunnen ze niet alles mee
nemen. Maar het is ook vaak zo
dat we hier spullen krijgen wan
neer de mensen weer eens
nieuw meubilair kopen. Met het
oude is dan nog niets aan de
hand, maar de mens is gewoon
smaakgevoelig en kan zich het
veroorloven om om de vijfjaar
nieuwe meubels aan te schaf
fen. Als je dan ziet wat hier
staat, besef je hoe goed we het
hierhebben."
Mooijman wil zeker niet de eer
van 'het goede werk' voor zich
zelf opeisen. „Nu kom ik toeval
lig met mijn foto in de krant.
Maar je had net zo goed met
één van de vijftig andere vrijwil
ligers kunnen spreken. Want we
doen allemaal wat we kunnen.
Dat zo'n klein huisje in een
klein dorpje zoveel kan beteke
nen, dat geeft ons alle vijftig een
goed gevoel."
Het Graalhuis aan de Zuid-
buurtseweg 13 in Zoeterwoude
is dinsdag van 13.30-16.30 uur
geopend en zaterdag van 10-14
uur. Telefonisch is de stichting
bereikbaar op 01715-1617.
erg is of er iets aan doen. Hier
heb ik het gevoel dat - ook al is
het maar heel weinig - je echt
iets doet. Als ik een uurtje vrij
heb, probeer ik te helpen, net
als de andere vrijwilligers van
het Graalhuis."
De sfeer is prima, volgens
Mooijman. „Iedereen doet zijn
werk met bezieling en dat
maakt het leuk. Soms zijn er wel
eens mensen, die vragen waar
om je het doet, of het nog wat
oplevert. Dat moet je ze niet
kwalijk nemen, ze begrijpen het
waarschijnlijk niet helemaal.
Maar dat sociale van het Graal
huis, dat gevoel dat je met zijn
alleen hebt, dat maakt het fijn."
Het Graalhuis - van onder tot
boven gevuld met meubels, kle
ding,, serviesgoed en curiosa -
moet het vooral hebben van
mond-tot-mond-reclame. Hoe
wel de activiteiten van de stich
ting de laatste tijd nogal in het
nieuws zijn. Dat is niet voor
niets. Deze week viert de stich
ting haar twee-jarig bestaan.
„Toch werkt die mond-tot-
mond-reclame prima", zegt
Mooijman. „Ik hoor zelfs van
familie in Noordwijk en Sassen-
heim dat ze daar van het be
staan van het Graalhuis afwe
ten."
De naamsbekendheid maakt
dat het op de openingsdagen al
tijd druk is in het Graalhuis.
Voor de snuffelaar valt er dan
ook meestal wel wat weg te sle
pen voor een zacht prijsje, zegt
Hij heeft werk, Paul Mooijman
uit Zoeterwoude. Als buschauf
feur maakt hij in een week heel
wat uren vol. Maar als er even
een gaatje in het dienstrooster
valt, verleent Mooijman hand
en spandiensten voor het Graal
huis in Zoeterwoude. Daar ver
koopt de gelijknamige stichting
tweede handsgoederen: de op
brengsten gaan naar projecten
in Derde Wereldlanden. Maar
ook stuurt het Graalhuis met de
regelmaat van de klok kleding
en schoeisel naar kindertehui
zen in bijvoorbeeld Polen.
„Dat laatste is wat me het
meeste aanspreekt", zegt
Mooijman. „Dat is echt recht
streekse hulp. We laden de goe
deren hier in Zoeterwoude in en
de vrijwilligers van het Graal
huis rijden het in veel gevallen
naar de tehuizen. Dan komen
ze terug met verhalen... Kinde
ren, die met hun blote voeten in
de sneeuw zitten. Echt verhalen
waar je kippevel van krijgt. Als
je dan weet dat er net dozen
met schoenen naar toe zijn ge
bracht, heb je echt het idee dat
er rechtstreeks hulp is gege-
„Hoe ik hier bij het Graalhuis
ben terechtgekomen? Je komt
gewoon eens kijken en dan
hoor je de doelstelling van het
Graalhuis. Als je vervolgens 's
avonds voor de televisie zit en je
ziet al die ellende... Dan kun je
twee dingen doen, blijven zitten
en zeggen dat het allemaal zo
Het schijnt voor meer en meer
bedrijven een probleem te zijn:
reclame-uitingen per fax. Der
gelijke apparaten blijken steeds
vaker onbruikbaar omdat ze net
bezig zijn een nutteloze of on
bruikbare mededeling uit te
braken. Naast de mailings op de
deurmat hebben veel reclame-
lustigen nu ook de fax als medi
um ontdekt, zo gaat het verhaal.
Bijzonder onsympathiek, is de
mening van veel reclame(ad-
vies)-bureaus in de omgeving.
„Wij doen er niet aan", zegt bij
voorbeeld Ton Bavelaar van Re-
clameburo A Design in Oegst-
geest. „Het komt heel irritant
over, horen we van veel men
sen. Het ziet er bovendien niet
uit, het is niet representatief,
zo'n vuil fax-velletje. We krijgen
overigens dergelijke reclame
boodschappen zelf wel spora-
disch binnen via de fax. Wat
voor? Dat verschilt nog al. Het
loopt van seksboederijen tot
aanbiedingen voor kopieerpa
pier. Als we zo iets binnenkrij
gen faxen we het gelijk terug."
Bavelaar neemt dus 'wraak', laat
duidelijk blijken dat hij niet van
dergelijke reclameboodschap
pen gediend is, al gaat hij niet
zo ver als iemand die zich zo ir
riteerde aan de faxvervuiling,
dat hij zwarte A4-tjes terug ging
sturen. Sommige fax-apparaten
wat oudere types schijnen
daar accuut van in de brand te
vliegen. Maar ook de oplossing
van A Design zal de fax-lustigen
ongetwijfeld afremmen.
„Boodschappen per fax, nee.
Dat is geen sympathiek medi
um", zegt de woordvoerder van
de Leidse Advertising Work
shop. „Wij maken overigens
geen reclame, wij geven advie
zen. Als een klant ons zou vra
gen wat wij denken over recla
me via de fax, zouden we het
hem afraden. Het is faxvervui
ling, de ontvangers kost het pa
pier en als verzender leg je be
slag op iemands apparaat. De
fax is er voor bedoeld om snel
iets te versturen."
En daarvoor blijkt hij in de
meeste gevallen nog te worden
gebruikt. „Gelukkig wel", zegt
een woordvoerdster van bier
brouwer Heineken. „Wij krijgen
slechts sporadisch reclame per
fax. Het komt dus nog niet voor
dat we tijden lang de fax niet
kunnen gebruiken omdat het
apparaat net allerhande bood
schappen ontvangt. De fax is er
ook niet voor reclame."
Ook de Akzo in Sassenheim
blijft vooralsnog verschoont van
faxvervuiling. „We hebben veel
afdelingen binnen het bedrijf,
met evenveel faxen. De num
mers van deze apparaten zijn
niet voor iedereen bekend. Al
leen het centrale faxnummer is
door iedereen op te zoeken."
Vroeger. Ja, vroeger bracht je je
spaargeld naar de bank. En als
je het nodig had, haalde je het
er weer af. Daar hoefde je niets
voor te betalen. Nu moet je bij
sommige banken een knaak be
talen om een paar honderd gul
den van je rekening te halen.
Het o zo handige pasje, dat tot
een paar jaar geleden als lokker
tje werd gebruikt, kost nu soms
een paar tientjes per jaar.
Per 1 maart gaat ook de Post
bank en de ING-bank ertoe over
om aan zakelijke klanten zoals
bedrijven en overheid, een ver
goeding te vragen voor bepaal
de transacties. De postbank is
op dit moment de enige die bij
particulieren nog geen kosten in
rekening brengt voor het opne
men van je eigen geld, maar
hoe lang nog? Wat vinden men
sen van het betalen voor trans
acties? Ennige gebruikers van
de giromaat aan de Leidse Bree-
straat aan het woord.
Alex den Hartog uit Voorscho
ten (21)
„Ik vind het veel geld wat men
sen soms bij banken moeten
betalen. Het wordt nu toch alle
maal machinaal en met de
computer verwerkt. Ik kan wel
begrijpen dat zij wat kosten in
rekening gaan brengen. Ik vind
een bedrag van 5 of 10 cent
vooreen handeling redelijk,
maar niet een paar gulden. Dat
isgeldklopperij.
Maar daarom zit ik nu ook bij
de postbank. Ik heb sinds vier
jaar een eigen geldrekening. Ik
kreeg toen een bonus als ik daar
een rekening zou openen. Wan
neer de Postbank duurder
wordt dan andere banken, stap
ik waarschijnlijk wel over naar
een goedkopere. Maar voorlo
pig blijf ik dus bij deze bank."
Thijs Kolhoff uit Leiden (27)
„Dat zou ik heel vervelend vin
den. Ik zit bij de Postbank om
dat deze veruit de goedkoopste
is. Maar ja, de banken willen dat
mensen-wat efficiënter gaan be
talen, niet meer van die kleine
bedragen opnemen enzo. Ik
denk dat het extra laten betalen
een goed middel is om dat te
bereiken.
Een paar jaar geleden zat ik nog
bij de 'Bank met de S'. Toen zij
15 gulden voor een pasje vroeg,
ben ik daar weggegaan. Bij de
Postbank kost je zoiets nog he
lemaal niets. Maar ook op ande
re gebieden vind ik de Postbank
wel bij mij passen. Als ik straks'
moet betalen voor de giromaat
zal ik niet weggaan, want beta
len moetje overal."
C. Hofland uit Leiden (49)
„Ik word heel boos als de Post
bank dat ook voor particulieren
invoert. Zij heeft namelijk altijd
beloofd dat zij dat nooit en te
nimmer zou doen. Maar ja, wat
moet je dan? Je hebt dan hele
maal geen keus meer, wantje
moet overal betalen. Dan voel ik
mij machteloos."
Vroeger kreeg je nog rente over
je tegoeden, maar dat is er niet
meer bij. Als ik straks zelfs moet
betalen voel ik mij dubbel ge
pakt. Zij noemt het geld dat zij
kwijt is aan het betalingsverkeer
een verlies, maar ik zie het eer
der als kosten die betaald kun
nen worden uit de winsten die
zij maakt. Wij hebben een zaak
en dan betalen wij niet weinig
voor dienstverlening van de
bank. Volgens mij zijn het ge
woon manieren om de winst
nog eens extra te verhogen.
In de toekomst betalen voor de flappentapper?
Dat Nederlanders verwend zijn
met het jarenlang kostenloos
opnemen van geld, daar zijn de
banken zelf schuldig aan. Het
imago van makkelijke, goedko
pe en flexibele banken, hebben
zij zelf opgebouwd. Dat Neder
landers niet willen betalen is
dus hun eigen schuld."
Marja Kerst uit Leiden (31)
„Ik zou er stevig van balen. Of ik
ergens naartoe zou gaan hangt
af van het bedrag dat ik moet
betalen. Aan de ene kant is het
een service en kost het arbeids
kracht. Die apparaten moeten
natuurlijk ook betaald worden.
En een klein bedrag heb ik er
wel voor over.
Eigenlijk heb ik er nooit zo over
nagedacht. Ja, de bank verdient
natuurlijk wel aan mijn geld op
de girorekening. Ik werk bij een
boekhandel en daar wordt nu
over gedacht om klanten voor
bepaalde informatie die zij op
vragen, te laten betalen. Ik vind
het moeilijk om hierover een
oordeel te vellen.
HHHH
Ik zit al heel lang bij de Post
bank. Ik vind de service heel
goed, ik heb hier mijn hypo
theek, ben eigenlijk een tevre
den klant. Ik pieker er niet over
om ergens anders naartoe te
gaan".
MEINDERT VAN DER KAAU
Taboes rond de dood worden steeds meer doorbroken. Binnenkort verschijnt zelfs i
thema's als begrafenis, doodsbeleving en sterven aan de orde komen, foto archief
