Psychische
druk groot
Onderzoek naar borstkanker
Architect maakt van bus een suite
Randstad
Provincie betaalt niet mee
aan miljoenenstrop SAVA
Studie nieuwe Kaagbaan
BOUWPLANNEN?
is succes Clusius-collectie na eindeloze zwerftocht in Krakau
WOENSDAG 24 FEBRUAR11993
Personeel Zegwaard hoort cel eisen
pen haag Procureur-generaal H. Feber heeft dinsdag bij het ge
rechtshof in Den Haag drie maanden cel geëist tegen twee me
dewerkers van het voormalig afvaltransportbedrijf Zegwaard.
Het gaat om het hoofd boekhouding, die van de rechtbank eer
der drie maanden voorwaardelijk kreeg, en een staffunctionaris
die werd veroordeeld tot 182 uur dienstverlening. Feber wil we
gens meineed proces-verbaal laten opmaken tegen een getuige
die zei weinig meer te weten. Dat hangt ook in ieder geval twee
chauffeurs van Zegwaard boven het hoofd, die maandag al ge
deeltelijk eerder afgelegde verklaringen introkken. Het gaat om
totaal vijf getuigen die door mr. Wladimiroff zijn opgeroepen in
de zaak tegen het hoofd planning van het bedrijf. Allen legden ze
weer andere verklaringen af.
Personeelsmanagement vaak sluitpost
leiden» Personeelsmanagement is bij veel kleinere en middel
grote ondernemingen nog steeds een ondergeschoven kindje.
Dit constateren het KPMG Klynveld Accountants Consultants
en het blad Management Team in een gezamenlijk uitgevoerd
onderzoek. De resultaten worden op 3 maart in Noordwijk be
kendgemaakt tijdens de verkiezing van de manager van het jaar.
De resultaten van het onderzoek zouden grote overeenkomsten
vertonen met 'een groot buitenlands onderzoek'. Daaruit zou
naar voren komen dat veel ondernemingen deskundigen inhu
ren voor adviezen op het gebied van techniek en produktie. Per
soneelsmanagement zou steeds een sluitpost zijn.
noordwijk ellen verbunt
Crème de la crème noemt tou-
ringcarbedrijf Beuk uit Noord-
wijk zijn nieuwste aanwinst:
The Rolls. En zegt met deze luxe
vip-bus een voor Europa uniek
produkt in huis te hebben. Een
Amsterdamse binnenhuisarchi
tect gaf vorm aan de touringcar
waarmee24 pasagiers zich kun
nen laten vervoeren. 'Een vaste
crew', een chauffeur en een
hostess, verzorgen de reis.
Opvallend aan The Rolls is de
kleurencombinatie: donker
blauw met klassiek lila. Nick
Schaap, de sales- en marketing
manager van de firma, vindt de
indeling van de ruimte een
groot succes. „De nieuwe for
mule qua ruimte geeft een hui
selijk effect; een intiem gebeu
ren.'' Omdat de touringcar ge
bruikt wordt door mensen met
weinig bagage, is het normaliter
grote bagageruim onderin de
bus verldeint. De vloer kon
daardoor iets zakken, waardoor
de passagiers lager zitten.
De stoelen zijn niet achter el
kaar geplaatst, maar gerang
schikt in vier zitjes en een loun
ge. De ruimte bestaat uit eeo
zakelijk en service gedeelte. Vol
gens de folder is de business
unit uitgerust met praktische
communicatie noviteiten, zoals
een personal computer met dis
playmogelijkheden op vier ver
schillende monitoren, groot
beeldscherm, satellietontvangst,
kopieermachine, fax, modem,
overhead en alle meest voorko
mende videosystemen.
De service-unit bestaat uit
een keukenblok met een bar.
Het touringcarbedrijf verzorgt
alle wensen. „Vragen ze om he
le dure champagne, dan zorgen
we daar voor." Een hapje eten is
ook mogelijk. De cateringfacili
teiten zijn volgens het vliegtuig
systeem. Complete lunch-
boxen worden gekoeld. Een
warme lunch wordt opgewarmd
met de magnetron.
De bus met crew kost per dag
ruim tweeduizend gulden. Voor
24 passagiers komt dat neer op
zo'n honderd gulden per per
soon per dag. „De drempel heb
ben we expres laag gehouden.
We willen dat The Rolls zo veel
mogelijk op weg is."
De eer van de eerste rit was
voor zakenmensen. Zij bezoch
ten de wedstrijd FC Kaiserslau-
tern-Ajax.
Chauffeur Jan Roelofsen is
het vervoeren van vip's gewend.
De laatste 15 van de 27 jaar dat
hij werkt voor de firma Beuk,
heeft hij in vip-bussen gereden.
„Van de reis met de koningin
heb ik dia's thuis en elke keer
als ik muziek van Neil Diamond
opzet, denk ik aan die rit met
In Leiden en Bollenstreek
Vrouwen tussen de 50 tot 70 jaar, woonach
tig in Leiden en omgeving en in de Bollen
streek, kunnen zich vanaf volgend jaar laten
onderzoeken op borstkanker. Staatssecreta
ris Simons (volksgezondheid) heeft goed
keuring gegeven aan een landelijk bëvol-
kingsonderzoek. Leiden en wijde omgeving
en het Westland waren tot nu toe verstoken
van dit onderzoek. De kosten, die aan het
onderzoek zijn verbonden, bedragen
700.000 gulden per regio.
Het Integraal Kankercentrum West voert
nu in vijf regio's in Zuid-Holland-noord
jaarlijks onderzoek naar borstkanker uit.
Maar niet in de Leidse regio, de bollents-
reek en het Westland, omdat het rijk dit be
vroor. Simons heeft echter besloten het on
derzoek naar borstkanker een landelijk ka
rakter te geven. Daarom kan het IKW het
bevolkingsonderzoek ook in de drie 'witte'
gebieden uitvoeren.
Directeur B. Verbutg van het IKW in Lei
den is ingenomen met het besluit van de
staatssecretaris. „Eindelijk kunnen we alle
vrouwen onderzoeken en komt er een ein
de aan de ongelijkheid. Want, hoe leg je uit
dat een vrouw in Wassenaar wel onder
zocht wordt en een evenoude vrouw in Lei
den of Voorschoten niet".
In de vijf regio's met een onderzoekeen
heid werden verleden jaar 30.000 vrouwen
hem." Ook ex-president Bush
en premier Lubbers heeft hij
ooit vervoerd. Toen wisten de
politici echter nog niet dat ze
ooit zo bekend zouden worden.
De vip-bus van Beuk staat
tussen de stands op de secreta-
ressebeurs in het Nederlands
Congresgebouw in Den Haag.
Daar staat ook de touringcar
van De Harde's Tours uit
Hoofddorp. Het is duidelijk dat
de 'Twin Hill no.l' niet zo'n luxe
uitstraling heeft als The Rolls,
maar heeft verder wel - op de
personal computer na - dezelf
de soort fascilliteiten. Deze tou
ringcar heeft een uurprijs en
een kilometerprijs. Gemiddeld
betalen huurders ongeveer 1300
gulden per dag. Ondanks zijn
kritiek dat The Rolls voorbijgaat
aan de behoefte, geeft de con
current toe dat het t
bus' is.
Gemeenten in de Leidse regio
hoeven niet te rekenen op een
provinciale bijdrage in de mil
joenenstrop die is veroorzaakt
door het niet doorgaan van de
vuilverbranding. Dat schrijft het
dagelijks bestuur van de provin
cie Zuid-Holland aan het sa
menwerkingsverband van ge
meenten (SAVA) die verant
woordelijk is voor de bouw van
de verbrander.
Het SAVA dringt al geruime
tijd bij de provincie aan op een
bijdrage in de voorbereidings-
kosten voor de verbrander die
bij Leidschendam had moeten
komen. Deze voorbereiding
kostte het SAVA 120 miljoen
gulden. De gemeenten menen
dat de provincie op zijn minst
medeverantwoordelijk is voor
het afblazen van de bouw.
Volgens de provincie is daarvan
geen sprake. Door de prognose
dat in de toekomst het vuilaan-
bod gaat dalen, is de bouw van,
een groot verbrandingscomplex
niet meer rendabel, zo stelt het
dagelijks bestuur van Zuid-Hol
land. Daarop besloot het SAVA
zelf om van de ruim een miljard
kostende bouw van de vuil-
ovens af te zien.
Gedeputeerde Staten vinden
dat de gemeenten de aanloop
kosten van de vuilverbranding
maar in hun afvalstoffenheffin
gen moeten doorberekenen. De
provincie heeft bovendien geen
instrumentarium om de kosten
over Zuid-Holland te spreiden
omdat daarvoor een wijziging
van de afvalstoffenwet nodig is.
De Stuurgroep voor de uitbrei
dingsplannen van Schiphol wil
op korte termijn meer informa
tie hebben over de aanleg van
een alternatieve vijfde baan op
de luchthaven. Gedacht wordt
aan een baan, die parallel loopt
aan de huidige Kaagbaan, de
oost-west baan aan de zuidkant
van de luchthaven. De stichting
Natuur en Milieu heeft deze uit
breiding van het banenstelsel
voorgedragen als alternatief
voor een vijfde baan, die paral
lel loopt aan de Zwanenburg-
baan.
Zodra de Stuurgroep met
daarin vertegenwoordigers van
alle betrokken bedrijven, instel
lingen en overheden, meer ge
gevens heeft over geluidshinder
en veiligheid van
Kaagbaan, wordt besloten of
een aanvullend onderzoek no
dig is. Verder onderzoek kan
echter de procedures rond de
uitbreiding van Schiphol in de
war schoppen. Onder meer,
omdat beloofd is dat nog dit
jaar beslissingen worden geno
men over het vaststellen van ge
luidsnormen.
Voor het vaststellen van een
nachtelijke geluidsnorm heeft
de Stuurgroep in beginsel be
sloten uit te gaan van een nach
telijke periqde die duurt van elf
uur 's avonds tot
ochtend. Dit is in
ming met een wijziging
Besluit Geluidhinder Grote
Luchthavens. In het Plan
Aanpak voor Schiphol werd nog
uitgegaan van een nachtperiodi
van 24 tot 6 uur.
tussen 50 en 70 jaar onderzocht. Het IKW
verwacht volgend jaar de eerste vrouwen
uit Leiden en de Bollenstreek te kunnen op
roepen.
Directeur Verburg is overtuigd van het
belang van een landelijk en geregeld bors-
kankeronderzoek bij vrouwen boven de 50.
In tegenstelling tot veel andere vormen van
kanker waarvor de genezingskansen rede
lijk zijn, is borstkanker in meer dan de helft
van de gevallen uiteindelijk dodelijk. Hoe
eerder de ziekte wordt ontdekt, hoe groter
de kans op genezing. De ervaring heeft ge
leerd, dat veertien op dé duizend onder
zochte vrouwen, voor nader onderzoek
worden doorverwezen. Bij de helft van hen
wordt borstkanker vastgesteld.
OP NAAR VAN OER PLOEG!
Het vertrouwde adres voor:
RAMEN EN DEUREN,
WAND- EN PLAFONDBEKLEDING
SCHUIFPUIEN
SERRES. ETC.
1 Voor nieuwbouw en renovatie.
Uitgevoerd in onverwoestbaar
kunststof van het kwaliteitsmerk
deceuninck
I Onderhoudsarm, leverbaar in
I diverse kleuren, volledig
gegarandeerd en door onze
li vakmensen perfect op maat
gemaakt. Het geheei voorzien van
Komo-certificiat.
- Kom gewoon eens alles op uw
gemak bekijken. We geven u graag
ff uitgebreid advies.
KUNSTSTOF OM OP TE BOUWEN.
«BI
mi rbvbu
Drughandelaar
hoort acht jaar
celstraf eisen
Acht jaar gevangenisstraf en
100.000 gulden boete. Dat
eiste officier van justitie mr.
J.F. Boon gisteren bij de
Haarlemse rechtbank tegen
een 38-jarige Amsterdam
mer. De man zou vorig jaar
op Schiphol betrokken zijn
geweest bij de diefstal van
postzakken. Bovendien
wordt hij verdacht van groot
schalige handel in drugs.
In verband met dezelfde
za^k veroordeelde de recht
bank de 35-jarige broer van
de verdachte in december
vorig jaar tot vijf jaar gevan
genisstraf. Beiden hebben
toegegeven op 24 januari vo
rig jaar op Schiphol twee
postzakken met effecten te
hebben gestolen.
Problemen in verzorgingshuizen
Werknemers van verzorgingshuizen verrichten hiin werk
onder steeds grotere psychische druk. Twintig procent
van hen heeft ooit last gehad van seksuele intimidatie,
discriminatie of agressie van bewoners of een gevoel van
onveiligheid. Daarnaast heeft het personeel in toene
mende mate te maken met mondige bewoners of familie
van bewoners. Dat is een van meest opvallende uitkom
sten van een onderzoek uitgevoerd door de arbeidsin
spectie in 56 verzorgingshuizen in Zuid-Holland.
Volgens driekwart van het per
soneel houden leiding en werk
gever overigens wel voldoende
rekening met de toegenomen
psychische druk. Genoemde
problemen konden te allen tijde
binnen het huis worden bespro
ken.
Zeer zwaar
Werknemers bestempelen ech
ter hun werk ook fysiek als zeer
zwaar. Dat leidt bij de helft van
het personeel geregeld tot licha
melijk ongemak. Het rapport
van de arbeidsinspectie maakt
met name melding van rug
klachten.
Daarnaast ondervinden som
mige werknemers hinder van
aandoeningen aan armen en
benen, zoals tennisarmen en
spataderen. De klachten zijn
vooral het gevolg van het veel
vuldige in en uit het bed of rol
stoel tillen van bewoners, het
aankleden en het naar het toilet
helpen.
Veel tijd
Deze primaire zorgverlening
slokt bovendien zo veel tijd op,
dat er volgens het personeel op
het sociale vlak niet genoeg
aandacht kan worden gegeven
aan de bewoners. In bijna een
kwart van de onderzochte in
stanties besteedden de leiding
en werkegever op geen enkele
manier aandacht aan het verbe
teren van de arbeidsomstandig
heden. Zo ontbrak in een kwart
van de gevallen een 'tilinstruc-
tie'.
De arbeidsinspectie consta
teert tenslotte voorts knelpun
ten op het gebied van veiligheid
zoals het ondeskundig omgaan
met huishoudchemicaliën, on
toereikende veiligheid van ap
paratuur, tekortkomingen van
elektronische apparatuur en
ontoereikendebrandpreventie.
Exposeren prenten
kan probleem zijn
De zestien Clusius-boeken
zijn 51 bij 37 centimeter
groot en zijn op één na zijn
gevuld met waterverfschilde
rijen. Het laatste boek be
staat uit gebundelde goua
ches, waterverfschilderijen
waarbij de ondergrond on
zichtbaar is gemaakt. Te zien
zijn planten en dieren uit
België, Frankrijk, Spanje,
Portugal en Nederland,
waaronder de 'Leidse' tulpen
die Clusius van connecties
uit Turkije kreeg in de jaren
dat hij voor de Hortus van
Wenen werkte.
Onduidelijk is nog hoe de
kostbare boeken of prenten
geëxposeerd kunnen wor
den. Als ze intact moeten
blijven, wordt het moeilijk.
Als de bladen losgehaald mo
gen worden, zijn de 1600 te
keningen wat beter aan het
publiek te tonen. Museum
Boerhaave wil de belangstel
ling vasthouden door uit te
weiden over de Tulpomania
aan het eind van de zestien
de en het begin van de ze
ventiende eeuw.
Uit de Hortus werden in
die jaren de nodige bollen
gestolen, terwijl het is voor
gekomen dat iemand een
grachtenpand kocht voor de
prijs van drie bollen. Toen
Nederland in 1637 op de
rand van een bankroet stond,
greep de regering in. Ze ver
bood de 'windhandel' in tul
pen.
Experiment Duitsers haalden boeken in Tweede Wereldoorlog uit bibliotheek Berlijn
Een experiment bij de rijksover
heid om het ziekteverzuim te
rug te dringen, is een groot suc
ces. Doel was een beperking
van het verzuim met 10 20
procent; het uiteindelijke resul
taat bedraagt bijna 25 procent.
Dat heeft de leiding van het
project woensdag in Den Haag
bekendgemaakt.
Het project bestaat uit een in
tensievere aanpak van het ziek
teverzuim onder directe verant
woordelijkheid van de chef van
de zieke ambtenaar. De uitvoe
ring gebeurt door de Rijks Be-
drijlsgezondheids- en Beveili
gingsdienst (RBB) en het Alge
meen Burgerlijk Pensioenfonds
(ABP).
I let proefproject is uitgevoerd
onder 4600 ambtenaren bij de
ministeries van algemene za
ken, binnenlandse zaken en fi
nanciën (de Belastingdienst in
Haarlem/Hoofdorp en Eindho
ven). Over de periode 1 oktober
1991 1 oktober 1992 daalde
het verzuimpercentage van 6,7
procent naar 5,1 procent, wat
gemiddeld 24 procent is. In geld
uitgedrukt gaat het om 4.5 mil
joen gulden.
Bij een vergelijkbare controle
groep (Raad van State, Justitie
en enkele andere onderdelen
van de belastingdienst, te za
nten 3.800 ambteharen) steeg
het verzuimpercentage: van 9,8
naar 10,6 procent.
leiden paul van der koou
vervolg voorpagina
De Clusius-collectie is al zeker
330 jaar in 'buitenlandse han
den'. Zo meldt de Pruisische
Staatsbibliotheek in Berlijn in
1668 dat ze beschikt over de
zestien boeken, die mogelijk
een geschenk waren van prins
gemaal Johan-Maurits. Om de
bombardementen te onlopen
werden de boeken tijdens de
Tweede Wereldoorlog in kratten
geëvacueerd, samen met 128
andere natuur historische wer
ken uit de bibliotheek.
Een deel van de collectie
kwam terecht in Würtemberg,
in het latere West-Duitsland, en
kreeg na de oorlog keurig een
plekje in een (West)Berlijnsc bi-
biotheek. De Clusius-boeken en
80 andere werken, werden ver
borgen in het deel van Silezië
dat later Polen zou worden.
Eerst kregen de boeken een
plekje in een slot bij het latere
Wroclaw (Breslau). in 1943 wer
den ze overgebracht naar het
iets westelijker gelegen plaatsje
Grüssau, het tegenwoordige Kr-
zeszow.
De spullen werden daar ver
borgen in een plaatselijke kerk
en op de orgelzolder van een
klooster. Wat er na de Russische
bevrijding in 1945 met de wer
ken gebeurde, bleef jarenlang
onduidelijk. Omdat de Poolse
regering ontkende dat de wer
ken nog in het land waren, le
ken er drie mogelijkheden te
zijn. De boekwerken waren ver
loren gegaan bij een brand in
het klooster, de Russen hadden
ze meegenomen of ze waren in
het geheim aan het Westen ver
kocht.
Wetenschappers hadden zich
al met de gedachte verzoend
dat ze de werken nooit meer
konden bestuderen, toen de
Universiteits Bibliotheek van
Krakow (Krakau) in 1977 liet
weten dat ze 93 van ze de 96
verloren gewaande boeken in
haar bezit had.
In 1988 bezocht de toenmali
ge Hortus-directeur G. van Vliet
de zuid-Poolse universiteitsstad
en fotografeerde hij een groot
aantal aquarellen. Aan de hand
van deze foto's werd de zogehe
ten Clusius-tuin voor het Hor
tus-jubileum in 1990 grondig op
de schop genomen. Ze maakten
namelijk duidelijk dat het 32 bij
40 meter grote stuk Hortus,
langs de Binnenvestgracht, er
helemaal niet zo oorspronkelijk
bijlag als de bedoeling was.
De wèl beschikbare ma
nuscripten van Clusius, die tot
1609 directeur bleef, schoten
namelijk tekort. De Latijnse
soortnamen van de planten
zorgden na zoveel eeuwen voor
vraagtekens en de kleuren wa
ren niet te halen uit de tekst en
de zwart-xvittekeningen. De
'Poolse' tekeningen, zijn zo
kleurrijk en de kleuren zijn zo
goed bewaard gebleven, dat de
tuin opnieuw kon worden inge
richt.
Onder het communistische
regime leek een verzoek tot
bruikleen weinig zinvol. Nu het
jaar van de tulp voor de deur
staat en er een nieuwe regering
is, wil de directie van de Hortus
het echt proberen. Naast de
'theorie' van de boeken, wil ze
zorgen dat de eigen Clusius-
tuin helemaal is zoals-ie hoort
te zijn. Daarvoor worden dit
jaar de nodige planten uit de
landen rond de Middellandse
zee verzameld.
De Clusiustuin in de Leidse Hortus Botanicus die vernoemd is naar Carolus Clusius. Hij plantte daar 400 jaar geleden de eerste tulp.
ARCHIEFFOTO JAN HOLVAST
