Eenzaamheid en sleur
troef in paviljoen vijf
Rtv show
'Een beetje inteelt was het wel'
7
TROS-Kuifjes voor goed doel
op avontuur in Latijns-Amerika
MAANDAG 22 FEBRUAR11993
Een avondje 'Vrouwenvleugel' in de Amsterdamse gevangenis
amsterdam ans bouwmans
Woedend is ze,
blonde Mathil-
de. En beledigd.
„Het is hier geen hoerenkot."
De beelden vati de vorige afle
vering van de RTL 4-serie 'Vrou-
wenvleugel' zijn nog in haar ge
heugen gebrand. De criminele
Eefje Winkel trekt de jonge ver
liefde bewaarder Maurits Troost
in haar cel en bevredigt hèm.
„Wat moeten de mensen buiten
wel niet denken. Zo is het echt
niet."
De gevangenen van paviljoen
5 van De Singel, de vrouwen
toren van de Amsterdamse Bijl
merbajes. zitten in de huiska
mer. Voor de gelegenheid is een
video naast de televisie geïnstal
leerd. Vier vrouwen willen graag
hun mening geven over de se
rie. maar hun namen geven ze
niet prijs. Voor het gemak noe
men we ze Mathilde, 'Spider
Woman", Spriet en de Dame.
Paviljoen 5 heeft wat weg van
het decor in de televisieserie.
„RTL 4 is ook hier geweest om
zich te oriënteren", zegt be
waarster Hannie. „Maar qua in
houd hebben ze zich daar wei
nig van aangetrokken." De gang
met aan weerszijden de grote
ijzeren celdeuren oogt als een
kale balzaal, met een zitje ach
terin en een grote tafel in het
midden. De treurige kaalheid is
een beetje verdoezeld met veel
gestekte plantjes in bijeen
geraapte potten.
/Ms bewaarster Hannie na
lang zoeken het videokanaal
heeft gevonden, kan aflevering
8 van 'Vrouwenvleugel' begin
nen. „Ik werk hier al 16 jaar en
heb zoiets nog nooit gezien",
zegt haar collega An als in de
eerste scène Troosts blote billen
in beeld komen. Vanavond kun
nen de vrouwen met elkaar
mopperen over de seksuele in
triges in de serie. Op de door
snee zaterdagavond moeten ze
'Vrouwenvleugel' in de beslo
tenheid van hun eigen cel bekij
ken. Dan begint de eenzame
opsluiting om half zes, vier uur
eerder dan door de week.
De vrijheid die de tv-gedeti-
neerden kennelijk hebben, ken
nen de vrouwen niet. Voor ze in
de gevangenis terecht komen,
hebben ze vaak maanden in
een huis van bewaring doorge
bracht. Mathilde: „Daar zit je
bijna voortdurend in een cel. De
deur gaat alleen open als je eten
wordt uitgedeeld." In de gevan
genis is het iets vrijer. „Maar als
wij geen zin hebben om te wer
ken, dan kunnen we niet lekker
in de huiskamer gaan zitten, 's
Morgens moet je werken en 's
middags ga je achter de deur als
er geen activiteiten zijn." Dat
laatste komt door personeelsge
brek steeds vaker voor.
Moord
Paviljoen 5 is er een voor lang
gestraften. Vrouwen die een
ernstig delict hebben begaan.
Moord, cocaïnesmokkel, dat
soort dingen. Waarvoor ze zit
ten, vragen ze elkaar niet.
Mathilde en Spider Woman zit
ten al ongeveer vijf jaar samen
in de gevangenis. Ze hebben
nog meer dan twee jaar te gaan.
Over een tijdje denken ze naar
Sevenum te gaan. naar een half
open inrichting voor vrouwen.
„Vrouwen die lang gestraft zijn,
moet je niet zo lang in een ge
sloten inrichting stoppen",
vindt Mathilde. „Daar ga je
geestelijk aan kapot. Tien keer
heb ik proefverlof aangevraagd
en niet gekregen. Toen mocht ik
op medische gronden na vier
jaar en acht maanden drie da
gen naar buiten. Maar ik was
het niet meer gewend. Van een
autoritje raakte ik al over mijn
Terug naar het bewegende
beeld. Een nieuwe gevangene,
een transseksueel, maakt haar
entree in 'Vrouwenvleugel'.
Transseksuplen hebben ze in
De Singel ook al genoeg gehad,
zegt bewaarster Hannie. Vorige
week is er eentje, die op afde
ling 5 zat, niet teruggekomen
van proefverlof.
'Vrouwenvleugel' blijft voort
durend irritatie oproepen om
dat het leven in de bajes volgens
de vrouwen te gemakkelijk
wordt afgeschilderd. „Je stapt
niet zomaar naar de directrice.
Die krijg je ook niet te zien als je
binnenkomt. Laat staan dat de
bewaker je spullen draagt.
Overal moet je briefjes voor in
dienen. Je mag je handtas hele
maal niet meenemen als je be
zoek krijgt. En er is helemaal
niemand die je 's nachts een
kopje thee brengt als je niet
kunt slapen", sommen de da
mes op.
Op de tv wordt de oude me
vrouw Kruimel naar het 'pees
kamertje' gebracht. Al dat gewip
in dat kamertje zint de vrouwen
van afdeling 5 niet zo. Inder
daad mogen ze eens per maand
twee uur zonder toezicht samen
zijn met hun man of vriend.
Maar in die kamer staat zeker
geen bed. Spriet: „Mijn hele ge
zin komt altijd mee, dan doen
we spelletjes." „Kunt u wippen
op commando van zaterdag
In de huiskamer kij
ken de vrouwelijke
gevangenen naar de
achtste aflevering van
'Vrouwenvleugel'.
foto monique baan
twee tot vier. Dat kan toch
niet", reageert Mathilde.
Dan wordt het even stil. Want
Jantje Kruimel maakt iets her
kenbaars mee. Ferdinand is
haar ontrouw geweest en de ou
de mevrouw voelt zich machte
loos. „Die arme mevrouw Krui
mel". zegt de Dame na afloop
enkele keren. Het is niet zozeer
de ontrouw, maar de verwijde
ring die pijn doet. „Je bent
machteloos."
Emotie
De Dame is geëmotioneerd
vanavond. 'Vrouwenvleugel'
volgt ze stilletjes. Hoe langer ze
vast zit, hoe moeilijker het
wordt contact te houden, zegt
ze later. Ze mist- haar kinderen
en voelt dat er een steeds grote
re afstand ontstaat. „Alles raak
je kwijt. Alles wordt langzamer
hand afgebroken."
Het programma loopt op zijn
eind. Op de valreep herkennen
de vrouwen nog iets van zich
zelf: Jantje Kruimel kan niet sla
pen. Spriet: „Ik zet een bandje
met muziek op van thuis. Dan
kan ik misschien slapen."
Mathilde huilt zich nog bijna el
ke nacht in slaap tegen de muur
om tegen half drie wakker te
worden. En de Dame heeft
steeds meer pillen nodig om de
nacht door te komen.
Het is bijna half tien, bedtijd.
Hannie gaat rond met de pillen.
Dit is een cleane afdeling, de
vrouwen zijn niet verslaafd aan
drugs, maar 'slaapmedicatie'
hebben ze wel nodig. De vrou
wen gaan naar hun cellen. Weer
een eenzame nacht achter een
ijzeren deur. Dame: „Dan ben
je alleen, op jezelf teruggewor
pen. Dat vind ik het zwaarst van
alles."
'Jazz in Nederland van 1919 tot heden' bij NOS-televisie
t maarten hans visser
M e waren nog jongens, 15 jaar, in
W .Amsterdam. Op een middag
kreeg een van hen een koffer
grammofoon met wat jazz-platen. En nog
redelijk modern ook voor die tijd. Toeval.
Erroll Garner zat erbij en het orkest van
Johnny Dankworth. Het was meteen raak.
Henk Bernlef en Wim van Eijle, waren ge
grepen door de jazz. Andere ritmes, nieuwe
klanken, emoties die ze nog niet kenden.
Een concert van Stan Kenton bevestigde
kort daarna wat ze die middag al hadden
gevoeld. Bernlef werd schrijver en Van Eijle
maakte naam in hel marktonderzoek. Maar
de jazz heeft hen nooit verlaten.
Bij Bernlef is het soms een inspiratie,
maar bij Wim van Eijle een soort levensver
vulling. In het Noordhollandse Sint Maar
ten leeft hij omgeven door een wereld van
muziek: platen, boeken, tijdschrijften en de
voorraad cd's groeit ook al aardig. Intussen
verzamelt hij rustig verder, want nooit zal
de collectie compleet kunnen zijn. Logisch,
dat hij meewerkt aan de vijfdelige televisie
serie 'Jazz in Nederland van 1919 tot he
den'.
The Ramblers
Een belangrijke impuls brachten The Ram
blers. „Een professioneel orkest. Ze speel
den met The Boswell Sisters, Benny Carter
en Coleman Hawkins. Hij was op toernee
met een blanke band en mocht als negerin
de jaren dertig niet mee naar Duitsland. Hij
bleef hier. Hij ging niet uit pure nood bij
The Ramblers spelen, blijkbaar vond hij de
band gewoon goed. Hij had immers ook in
I ngeland met bij voorbeeld Jack Hilton
kunnen spelen."
The Ramblers brachten via grammofoon
platen, de VARA-radio t*n toernees van deze
omroep de jazz onder het volk. Perfect kop
pelde orkestleider Theo Uden Masman de
show aan prachtige jazz stukken. „Ook na
de oorlog. Uden Masman durfde het toen
aan om ook een combo uit de band te laten
optreden met moderne stukken.'
se jazz. Tot de pop muziek kwam. Ene Rob
de Nijs kwam erbij zingen. Dat werd het
einde. De VARA ging niet bepaald chique
om met het orkest. Het verdwijnen van de
band werd indirect de dood van Theo Uden
Masman."
The Ramblers spelen ook een grote rol als
in de tweede NOS-uitzending de oorlog aan
de orde komt. Het orkest speelde door.
want 'de bakker bleef toch ook bakken'. En
wie speelde, hoefde niet naar Duitsland. Na
de oorlog is Uden Masman geschorst, maar
de joodse Sem Nijveen verdedigde hem. De
orkestleider had hem immers lang tegen de
Duitsers kunnen beschermen."
De oorlog remde de ontwikkeling van de
Nederlandse jazz. „Jazz was verboden." Een
groot deel van de jazz ging ondergronds. Er
werd gespeeld in studentenkringen en er
ontstonden combo's als The Millers en The
Swingpapa's van Peter Schilperoort. „En
dat terwijl in Amerika de bebop ontstond.'
I lel jas7 leven kwam pas op gang met de
Jazz-verzamelaar Wim van Eijle: Jazz hoeft niet per se te swingen."
radio-orkesten, de bands die uit Duitsland
terugkwamen. In Den Haag maakten de
Dutch Swing College Band, de Down Town
Jazz band en de Dixieland Pipers furore.
Maar dat was naspelen, niets origineels. „Je
hoorde dixieland, tot vervelens toe. Altijd
dezelfde nummers. Net als nu. Hopeloos."
De enige plek om jazz te 'ondergaan' was
het Amsterdamse 'Sheherazade'. „En alleen
omdat The Diamond Five die daar speelde,
de zaak zelf had gekocht: Cees Slinger. Har
ry Verbeke, John Engels, Jacques Schols en
Cees Smal. Amerikanen kwamen hier pas in
1950, met de Amsterdamse nachtconcerten.
En Stan Getz speelde onopgemerkt in 'She
herazade'."
Meesterdrummer
Vernieuwing bracht Wessel Ilcken, „een
meesterdrummer", die in 1956 een groep
vormde met Toon van Vliet, Rita Reys en
haar broer Karei. „Daar gebeurde wat. En
dan Rob Pronk, Rob Agerbeek, Rob Matna.
Indische jongens, die nog tot in 1942 in
Indonesië de Amerikaanse invloeden kon
den ondergaan. Die speelden geen dixie
land meer. Die waren veel rijper. Die 'ken
den' Charlie Shavers en Roy Eldrigde, de
basis voor wat Dizzy Gillespie zou gaan
doen."
Er onstaan dan drie nieuwe centra voor
Nederlandse jazz. „Naast Amsterdam had
je de Haarlemse Jazzclub en in Zaandam
'De Waakzaamheid', waar je kon spelen
zonder door de barhouder te worden weg
gekeken. Daar ontstaat de Nederlandse be
bop. Een beetje inteelt was het natuurlijk
Tegen 1960 hoort Van Eijle hoe Theo Loe-
vendie de cultuur van zijn Turkse vrouw
gaat gebruiken en hoe Willem Breuker sa
menwerkt met Otto Ketting en ijispiratie
vindt hij Kurt Weill en fanfare muziek.
„Han Bennink, een prima dixiclanddrum-
mer. ontdekte dankzij Eric Dolphy en Char
les Mingus, dat het ook anders kon. Misja
Mengelberg leerde van Thelonious Monk
dat dissonanten ook de moeite waard kon-
foto joop boek
den zijn. En dan... komen de The Beatles en
The Stones en ging de jazz opnieuw 'onder
gronds'."
„Jazz-musici als Piet Noordijk en Ruud
Brink, 'de Nederlandse Getz', verdwenen in
radio-orkesten. Pim Jacobs ging in de com
mercie, de Louis van Dijk-lijn: 'Jazz for the
people'. Maar Breuker ging door en vocht
voor subsidie. Daardoor is de avant-garde
nietverdronken."
Mijlpaal
Het werk van componist Guus Janssen
noemt hij een mijlpaal. „Jazz hoeft niet per
se te swingen. Je mag ervan genieten, maar
er moet ook plaats zijn voor een Peter van
Bergen, die solo's speelt van anderhalf uur.
Dat swingt niet, maar het is pure emotie."
„De Nederlandse jazz is bepaald serieus
te nemen, meer dan ooit. Zoals Breuker
theater maakt: dat is uniek. Han Bennink is
beroemd in Japan. AJs het om de vernieu
wing gaat, kijkt dq wereld tegenwoordig
Dat is niet vanzelf gegaan. „De platen
maatschappijen speelden na de oorlog een
bedenkelijke rol. Philips had de Dutch
Swing College Band onder contract en gaf
daarvan steeds hetzelfde repertoire uit. mu
ziek zonder risico. Daarom heeft Breuker de
BV Haast opgericht. Platen maken met ei
gen geld, waar dan ook steeds weer geld bij
moest. Maar ze déden het. Net als het Cat-
label, voor oude stijl, maar dan wel met ver
rassende opnamen."
Is met al die moderne, soms érg margina
le stromingen, de jazz toch niet weggeraakt
van de kern, van de blues, waarmee het al
lemaal lang geleden begon? Van Eijle maakt
zich geen zorgen. „Al spelen ze nog zo mo
dern, nog zo onbegrijpelijk, als ze hun wor
tels niet kennen, de bron, vallen ze door de
mand. Dan is het geen jazz. Dat hoor je
hilversum»
De formule is veelbeproefd en
succesvol gebleken: Men neme
een blik 'bekende Nederlanders'
en sture die de bush-bush in
met de opdracht in een T-shirt
vol zweetplekken voor de came
ra te gaan staan, omringd door
zoveel mogelijk magere kinde
ren met grote, bruine, dankbare
ogen. Een fikse zoomlens en
een gironummer doen de rest:
Een nieuwe inzamelingsactie is
begonnen en het regent klin
kende guldens.
Dat pad is inmiddels platge
treden, moet TROS program
mamaker Cees den Daas heb
ben gedacht toen hij een nieu
we slinger gaf aan het sensatio
nele reis-programma 'Special
Adventure'. Normaal gesproken
wordt het programma, dat al
enige seizoenen draait, voor
tachtig procent gevuld met de
ontberingen van deelnemers
aan de Camel Trophy. Dit jaar
komen daar die van de expedi
tieleden van de Pole to Pole '93'
bij. En het onderdeel Goldstar
Adventure dat hier komt de
nieuwe dimensie is gekop
peld aan een heus Goed Doel.
Dat goede doel heet PIMMA,
de stichting Particulier Initiatief
Maastricht Midden Amerika.
PIMMA werd opgericht door
het Maastrichtse echtpaar Guy
en Elly Vroemen die tijdens een
reis door Midden Amerika zo
geraakt werden door de armoe
de ter plaatse dat zij besloten
'iets' van de grond te tillen. En
zo geschiedde. Giften van parti
culieren, bedrijven, scholen en
instellingen vullen de fondsen
voor humanitaire hulp. Via di
rect contact met de bevolking
regelde PIMMA zo al de bouw
van twee scholen in El Salvador
en nu staat een derde in Colo-
nia Esfuezzo de Esquitha in Gu
atemala op het programma.
Zonder tussenkomst van al
dan niet corrupte regeringen;
geen strijkstok waar de helft van
de opbrengst aan blijft hangen.
En dat sprak de TROS aan.
Bovendien pastte het in de
planning om eens in de zoveel
tijd een grote inzamelingsactie
te houden zoals al gebeurde
voor Simavi en Foster Parents.
PIMMA opende de mogelijk
heid een lekkere 'Trossige' saus
te gieten over de doorgaans
slechts op het gemoed inspe
lende acties. Midden- en Zuid-
Amerika, vol Indianen, goud
zoekers en diamantjagers, dat
riekt naar avontuur.
In de serie uitzendingen van
Goldstar-adventure gaat steeds
een andere TROS-coryfee naar
Midden- of Zuidamerikaanse
oorden met medeneming van
cameraman Guy van Grinsven.
Uit landen als Colombia, Costa
Rica en Venezuela nemen zij
'waardevolle kleinoden' mee en
kostbare materialen als goud,
zilver en diamanten. Die edele
stoffen worden in Nederland
door de kunstenaar Alexander
van den Hoven omgevormd tot
een bijzonder sierraad. Sierraad
en voorwerpen worden in sep
tember tegen opbod verkocht
op een veiling ten bate van
PIMMA.
Oud-schaatskampioen Ben
van der Burg ging al in een eer
dere uitzending met succes op
zoek naar diamanten terwijl
presentatrice Liesbet den Daas
met zilver thuiskwam. Van
avond staan de belevenissen
van Rob van Hulst (de onsym
pathieke dokter Eric de Koning
in Medisch Centrum West) die
in Venezuela op zoek gaat naar
goud op het programma. AJs de
hoofdpersoon in Kuifje en de
Zonnetempel trotseert hij de
junta en de brandende zon, bij
gestaan door een plaatselijke
schone in bikini. Dokter Eric
staat er met zijn heus bovenop
als een goudzoeker in een ri
vierbedding modder en water
behendig uit zijn platte schaal
zeeft en uiteindelijk wat stof
goud over houdt. Missie ge
slaagd en einde oefening. Vro
lijk huppelt dokter Eric hand in
hand met zijn gids nog wat
rond door idyllische dorpjes, ca
feetjes met veel rum, en knusse
watervalletjes om vervolgens
met de buit huiswaarts te keren.
Voor de veiling in september
gaan onder andere Martin
dierenmanieren Gaus, Anne-
miek Verdoorn (zuster Ingrid uit
MCW) en natuurlijk Special Ad-
venture-presentator Waller Tie-
messen zelf nog op reis. Het jas
je waarin die veilinguitzending
wordt verpakt, zit nog vol met
spelden en rijgdraad. Een schat
ting van de opbrengst is al wel
gedaan: een ton of drie, vier.
STARDOM
Filmdiva en zangeres Barbra
Streisand wordt mogelijk politica
Al jaren is zij actief in de politiek
en zij heeft ook meegewerkt aan
de campagne van Clinton. Enke
le democraten willen nu dat zij
een treetje hoger klimt op de po
litieke ladder en zich verkiesbaar
stelt voor de senaatsverkiezingen
in 1994. Als de actrice een goe
de campagne voert moet het vol
gens hen mogelijk zijn een zetel
tje te veroveren
Dolly Parton wordt momenteel
'slapende' rijk met de door Whit
ney Houston gezongen hit 'I will
always love you'. Het nummer
was oorspronkelijk van haar.
Voordat Whitney het nummer be
gon te zingen, sleepte Parton al
ruim 1 miljoen dollar in de wacht
met de schrijversroyalties. De
versie van Houston bracht al de
eerste twee maanden nog eens
zo'n slordige 1 miljoen dollar op
voor Parton.
i will always love you', eerst een
hit van Dolly Parton en nu van
Whitney Houston, levert beide
dames veel geld op. foto gpd
Lisa Marie, de dochter van El
vis, is 25 jaar geworden. Zij mag
zich nu officieel de baas noemen
van Graceland en Presley Enter
prises, een zeer succesvolle fir
ma. Naast het feit dat zij de zaak
gaat runnen, heeft Lisa besloten
ook te gaan zingen. Ze heeft in
middels al een plaat gemaakt.
Na een tijdje zonder werk te
hebben gezeten, is er weer een
lichtpuntje voor Wilbert Gieske.
De acteur keert terug in de popu
laire serie 'Goede Tijden Slechte
Tijden'. Hij was in de serie de
echtgenoot van Laura. Hoe dat
nu moet met Wilbert, is de vraag.
Laura scharrelt op dit moment
namelijk met Jeff.
Pril geluk aan het Engelse
hof. Prinses Diana is verliefd en
wel op een neef van haar echtge
noot Charles. Lord David Linley
is de gelukkige. De lord werd
haar steun en toeverlaat na alle
ellende die Di achter de rug
heeft. Misschien heeft hij zich
met voorbedachte rade over haar
ontfermd, want David is ook sta
pel op de prinses.
Beroemd zijn legt de meeste j
mensen geen windeieren. Zo ook
actrice Sharon Stone. Zij tekende
onlangs een contract met een
autobandenfabriek voor één tele
visiespotje. Het levert haar een
bedrag op van maar liefst twee
miljoen gulden.
De oudste zoon van de
Jordaanse koning Hussein, de
31-jarige prins Abdullah heeft
zich deze week verloofd met Ra-
nia Yassin. De 21-jarige aan
staande bruid is een Jordaanse
van Palestijnse afkomst.
Kelly de tweede ex-vrouw van
Rod Stewart heeft het voor elkaar.
Rod moet haar 30 miljoen gul
den betalen. Tot nu toe kreeg
Kelly al 22.000 gulden per
maand alimentatie. Rod wordt
dus langzaam maar zeker uitge
kleed, want zijn eerste ex krijgt
maandelijks 45.000 gulden. Al
hoewel uitgekleed....Het vermo
gen van de zanger wordt geschat
op 300 miljoen gulden.
De ex-vrouwen van Rod Stewart
kloppen hem het geld uit zijn zak.
foto archief
