De tweede jeugd van Karei Appel
DE NIEUWE
K0LLEKTIE IS ER
Cultuur&Kunst
'Ik weet de afloop:
de held gaat dood'
'Verkeerde noot mag, als fout mooi klinkt'
Verzorgde musical door Otis
Onomstreden keuze
jury cabaretfestival
VRIJDAG 19 FEBRUAR11993
Comédie Fran^aise naar Nederland
den haag De beroemde Comédie Fran^aise komt naar Den
I Haag. Op dinsdag 2 maart speelt het gezelschap „Iphigénie", de
I versie van Racine op het stuk van Euripides, in de Koninklijke
Schouwburg. Het is vrij ongebruikelijk dat de Comédie met een
dergelijke klassieker op tournee gaat, aldus een woordvoerster
van de schouwburg. De tragedie wordt door de schouwburg ge
organiseerd in samenwerking met het Institut Francais. Voor
Nederlandstalige belangstellenden is er vooafgaand aan de voor
stelling een inleiding in de eigen taal.
Schilderij in Dordrecht beschadigd
Dordrecht» Doordat een bezoeker van het Dordrechts Museum
even zijn evenwicht verloor, is het schilderij 'Slapend kind in ho
ge stoel' van Cornelis Bisschop beschadigd. De schade lijkt voor
alsnog beperkt: er is een naad tussen twee plakjes van het pa
neel ontstaan. Het verfoppervlak werd nauwelijks beschadigd.
Reparatie zou geen problemen opleveren. Het museum, dat het
schilderij in bruikleen heeft, zal het werk in het eigen atelier her
stellen.
Jan Fontijn over biografieën
leiden conny van der zande
Zelden is de belangstelling voor
het persoonlijke zieleleven zo
groot geweest als in onze tijd.
Op televisie worden uitgebluste
relaties weer opgepept, misda
den opgebiecht en privé-pro-
blemen uitvoerig besproken.
De schriftelijke varianten van
deze ego-documenten staan in
de komende boekenweek cen
traal; de dagboeken en biogra
fieën.
Vooruitlopend op de boeken
week had Burcht Literair gister
avond de neerlandicus Jan Fon
tijn uitgenodigd die al zo'n ne
gen jaar schrijft aan de biografie
van de 19e eeuwse schrijver en
psychiater Frederik van Eeden.
Het eerste deel dat de titel
'Tweespalt' kreeg is inmiddels
af en Fontijn hoopt het tweede
deel in '94 af te ronden.
„Het schrijven van een bio
grafie is eigenlijk een onmoge
lijk werk", vertelde Fontijn.
„Probeer maar eens om zo'n ze
ventigjaar van iemands leven in
één boek te persen."
Over materiaal heeft Fontijn
niet te klagen. Naast de literaire
werken en autobiografieën
heeft Van Eeden al zijn brieven,
uitgeschreven dromen en dag
boeken keurig bewaard. De
vormgeving van het werk is
voor Fontijn echter een pro
bleem waar hij nachten van kan
wakker liggen.
„Zelf ben ik een verwoed le
zer van biografieën, maar ik kan
mezelf er niet toe brengen ze uit
te lezen. Ik weet immers hoe
het afloopt; de held gaat dood.
Ik wil dat mijn biografie van
Van Eeden de lezers tot het ein
de toe boeit. Daarom vertel ik
het verhaal vanuit verschillende
gezichtspunten; dat van Van
Eeden, dat van de omgeving en
dat van mezelf."
Fontijn laat het niet bij een
opsomming van de verzamelde
feiten.
„Mijn werkwijze is vergelijk
baar met die van een vlinder.
Die dwarrelt van bloem naar
bloem, en op de ene blijft hij
langer zitten dan op de andere.
Zo ga ik van feit naar feit, maar
aan het ene feit besteed ik meer
aandacht dan aan het andere. Ik
wil dat het grote publiek inzicht
krijgt in de persoon van Van
Eeden en de manier waarop hij
tot zijn creaties kon komen."
Nieuwe beelden Neerlands grootste schilder in Paleis Lange Voorhout
Mag een schilder ook eens wat anders dan schilderen?
Karei Appel wel. In het Haagse Museum Paleis Lange
Voorhout werden woensdag de deuren geopend voor de
tentoonstelling 'Singing donkeys', twintig nieuwe, zeer
grote sculpturen van één van de meest produktieve schil
ders. Het is een vrolijke reeks beelden, met clownskop
pen, fabelachtige wezens en reuzenhanden. De expositie
is in elk geval een klapper voor kinderen.
Begin 1991 wijdde het Haags
Gemeentemuseum nog een
grote overzichtstentoonstelling
aan Karei Appel, die in dat jaar
70 werd. Een 35-tal recente
schilderijen en enkele sculptu
ren lieten toen al zien dat Appel
een nieuwe weg was ingeslagen.
Er werd gesproken van een
nieuwe Appel, een tweede
jeugd. De presentatie van Karei
Appels nieuwste beelden in het
Paleis Lange Voorhout zijn een
vervolg hierop. Ze werden niet
eerder getoond. De presentatie
is een wereldprimeur, aldus bet
museum over deze nog door
Rudi Fuchs, inmiddels directeur
van het Stedelijk Museum in
Amsterdam, samengestelde ex
positie.
De 20 omvangrijke sculpturen
bestaan uit assemblages van de
meest uiteenlopende voorwer
pen: dierekoppen en mensen
hoofden van papier-maché, re
likwieën uit verschillende cultu
ren, zoals wajangpoppen en
boerenstoelen, gevonden voor
werpen uit het moderne leven:
kwartsklokken en vliegtuigmo
dellen. De schilder heeft ook de
straten afgestruind naar sloop
hout en bouwfragmenten, is
aan het zagen geslagen, heeft
geknipt, geplakt, geassem
bleerd.
Karei Appel heeft de afgelo
pen jaren op twee plaatsen in
spiratie opgedaan en aan zijn
objecten gewerkt. In New York,
waar hij zijn atelier heeft en op
zoek ging naar recente ge
bruiksvoorwerpen uit de Aziati
sche en Zuidamerikaanse sfeer.
In zijn huis in Toscane vergaar
de hij voornamelijk gebruikt
hout, oude landbouwwerktui
gen, bankjes, trapjes en klassie
ke bouwfragmenten.
De onderdelen werden aan
eengesmeed tot nieuwe sculp
turen, zonder veel kleurtoevoe-
gingen. Palet en penseel zijn
nog net niet helemaal overbo
dig. Bijna elk object heeft wel
wat kleur gekregen, soms maar
een enkele veeg. Slechts een en
kel beeld vertoont heftige kleur
contrasten.
Complex
In een paar gevallen heeft Appel
onderdelen in brons laten giet
en, bij een bronsgieterij in Ver
ona. Het vergroot de duurzaam
heid van zijn installaties. Maar
het beeld 'Horse', samengesteld
uit brons, ijzer en hout is ook
een van de mooiste op de ten
toonstelling.
De beelden zijn zeer uiteenlo
pend van karakter. 'Horse' is ui
terst subtiel. De meeste andere
sculpturen zijn juist enorm
complex. Veel beelden maken
een vrolijke, carnavaleske in
druk. Het opvallendst is het
beeld waarnaar de tentQonstel-
m
Reuzenhanden waaraan niet altijd te zien is of ze iets goed dan wel
kwaads in de zin hebben, 'Still Life', Karei Appel, 1992. fpoto pr
'Singing donkeys': vier blauw geschilderde ezelskoppen onder rode parapluutjes, tegen een achtergrond van
oude deuren. De ezels zingen niet alleen maar lijken de toeschouwer ook uit te lachen. foto pr
ling genoemd is: 'Singing don
keys'. Het bestaat uit vier blauw
geschilderde ezelskoppen onder
rode parapluutjes, tegen een
achtergrond van oude deuren.
De ezels zingen niet alleen maar
lijken de toeschouwer ook uit te
lachen.
Bijna alle sculpturen lijken
een dubbele bodem te hebben,
of misschien wel meer dan één.
De geassembleerde bouwfrag
menten zien er soms uit als ruï
nes na een bombardement en
worden aangemerkt als echo's
van wat Appel zag in de Tweede
Wereldoorlog. De maskerachti
ge gelaatsuitdrukkingen van
vreemde wezens verbergen on
getwijfeld een diepere beteke
nis. De vrolijke (clowns)koppen
hebben soms iets onuitgespro
ken draconisch.
In bijna alle sculpturen ko
men handen en voeten voor.
Gipsen voeten aan 'magere' lat
ten en reuzenhanden waaraan
niet altijd te zien is of ze iets
goed dan wel kwaads in de zin
hebben. Soms is er duidelijk
sprake van een uitgestoken
hand, maar er is ook een ag-
gressieve, zwarte, uithalende
vuist met een boksbeugel.
Appel laat zien dat hij zijn
handen nog goed kan gebrui
ken. De Cob ra-schilder, ook al
ziet hij zich zelf niet zo, is dui
delijk een andere weg ingesla
gen. Maar, Appel viste ook in
vroeger jaren wel thema's uit
het verleden op om er nieuwe
versies van te maken, signaleer
de Rudi Fuchs al tijdens de eer
ste fase van de nieuwe ontwik
keling. In die zin is er dan ook
geen sprake van een fundamen
tele breuk met het verleden. Het
is niet zozeer een nieuwe maar
veeleer een vitale ontwikkeling
die de nieuwe Appel zo boeiend
maakt.
De beeldententoonstelling
vult de begane grond en de
eerste verdieping van het mu
seum. Op de tweede verdie
ping worden ook nog gouaches
en tekeningen van Karei Appel
getoond, afkomstig uit de col
lectie van het Haagse Gemeen
temuseum en deels uit de ver
zameling van de kunstenaar
zelf.
Museum Paleis Lange Voor
hout, Lange Voorhout 77, Den
Haag. Geopend tot en met 25
juli: dinsdag t/m zondag van
11.00 tot 17.00 uur.
t4jl AU
Toon Hermans zegt optredens af
Eerste editie van het Zuidhollands Kamerconcours in Leiden
LEIDEN «LETTY STAM
Het moet nog gebeuren maar
nu al staat vast dat het Zuidhol
lands Kamermuziekconcours
jaarlijks terugkeert in Leiden.
Morgen beleeft het zijn geboor
te in de Kapelzaal van K&O. De
Leidse volksuniversiteit heeft
met de Culturele Raad Zuid-
Holland de organisatie in han
den. Het concours is bedoeld
voor jonge, talentvolle musici.
„We doen het om mensen dat
concertpodium op te duwen",
vertelt K&O-directeur T. Weber.
„De Culturele Raad en K&O
streven er naar om jonge, aan
komende kunstenaars te helpen
bij hun ontplooiing. Ik zit zelf
veel op concoursen, ook in het
buitenland. En het is al jaren
lang een wens van me zoiets in
Leiden te doen. Vandaar dat
idee. En daar was de Culturele
Raad wel voor te vinden. Geluk
kig maar want zij zorgen voor
het geld".
Weber had verwacht dat het
leeuwedeel van de inschrijvin
gen pianisten betrof. „Want
daar barst het van. Op dit con
cours komen alle facetten aan
de orde en dat is veel grappiger,
veel afwisselender. Zo zijn er bij
voorbeeld een saxofoonkwartet
en een klarinetgezelschap. Een
accordeoniste gaat Rossini spe
len. En er is een ensemble met
twee marimba's. Dat alles is van
zeer hoog niveau."
Na het afluisteren van dertig
muziekbanden, haalden K&O
en de Culturele Raad er zeven
tien kandidaten uit. Die staan
morgen met meer of minder
zweet in de handen in de voor
rondes in de Kapelzaal. Acht
gaan er door naar de volgende
etappe in de Stadsgehoorzaal
op 20 maart. Daar kiest de jury,
bestaande uit musici en docen
ten aan conservatoria, de beste
drie. Geld is er niet te winnen.
„Dat hebben we domweg niet."
Wel zijn de winnaars verzekerd
van een aantal concerten in
Zuid-Holland.
Tranen
Volgens Weber is technische
beheersing alléén geen door
slaggevend gegeven. „Het gaat
er niet om hoe vaak ze 100 no
ten per minuut spelen. Op bui
tenlandse concoursen is de
techniek soms tot het absurde
opgedreven. Het lijkt wel of de
musici denken: het moet hard,
snel en met zo veel mogelijk la
waai. Maar mooi, of tot tranen
toe geroerd, nee. Ik zie liever
dat de musici de muziek achter
de noten zoeken en dat ze inter
preteren. En dan mag je best
wel eens een fout maken. Als
die fout maar mooi klinkt."
Voor de uitvoeringen zijn ook
organisatiebureaus uitgeno
digd. „Als ze iets horen wat ze
interessant vinden, kunnen ze
de musici direct boeken. Ik
denk er ook nog over om de
stem van het publiek mee te la
ten wegen bij de presentatie in
de Stadsgehoorzaal. Zij luiste
ren toch anders dan mensen die
in de materie zitten. Die letten
meer op het vaktechnische. Ter
wijl het publiek ook let op pre
sentatie en uitstraling. En de
kunstenaars hebben later toch
met hen te maken."
De voorrondes van het Zuid
hollands kamermuziekcon
cours zijn morgen tussen 10.00
uur en 18.00 uur in de Kapel
zaal aan de Oude Vest 45, in
gang Hazewindsteeg. De finale
wordt op 20 maart in de Stads
gehoorzaal gehouden.
Toon Hermans heeft alle voor
stellingen van zijn programma
'Ik heb je lief afgezegd. Hoewel
zijn show sinds de première van
alle kanten werd geroemd, ziet
Hermans af van verdere optre
dens, omdat hij het emotioneel
niét aankan. In zijn programma
is een aantal liedjes aan zijn
overleden vrouw Rietje gewijd.
'Ik heb je lief zou op 12 en 13
maart in de Leidse Schouwburg
te zien zijn. Dat gaat vanzelf
sprekend niet door, evenals de
voorverkoop die morgen zou
beginnen.
droog de grolis kotologus bij uw
dichtstbijzijnde Lederlondwinkel
leiderdorp
Meubelplein 8 tel.; 071-916395
rotterdamzuid
Stndionweg 39 CU: 0104827765
's werelds grootste specialist ih lederer zitmeubeleh.
Haarlemse lyriek met Frans tintje
RECENSIE IRENE VAN BEVEREN
Expositie: Nieuwe tyriek uit Haarlem, tot
29/3, vr t/m zo.12-18 uur, galerie Liga
Nieuw Beelden, Pr. Steijnstraat 14, Leiden.
Wederom Haarlemse kunst bij
Liga Nieuw Beelden. De vorige
tentoonstelling, 'Haarlem bui
ten Verwey', liet werk zien uit
de periode '45 tot '70, van toen
succesvolle, maar anno 1993 in
de vergetelheid geraakte kun
stenaars uit de Spaamestad. Nu
is de beurt aan vijf leden van de
huidige generatie, onder de
noemer 'Nieuwe lyriek uit
Haarlem'. Het accent van deze
expositie ligt op een abstrahe
rende, lyrische vertolking van
natuur- en landschapsindruk-
ken, meestal opgedaan in het
buitenland.
Voor Kees Okx, de enige ex
posant die ook was vertegen
woordigd op 'Haarlem buiten
Verwey bestaan die impressies
ondermeer uit libelle-achtige
insekten en bladvormen. De
schilderijen van deze thans in
Frankrijk wonende kunstenaar
verraden de hand van de grafi
cus die Okx van origine is: tere,
zwarte contouren die als druk
werkjes zijn geschilderd op een
ondergrond van gedempte
groenen, gelen of blauwen die
met forse penseelstreken zijn
neergezet.
Het contrast is naar mijn me1
ning te groot. De dynamische
basis botst met de fragiele 'gra
fiekschilderingen' die daardoor
de kracht missen van echt druk
werk in zijn meest oorspronke
lijke vorm: zwarte inkt op een
aan de voorstelling onderge
schikte drager van liefst wit pa
pier, zoals drie etsen van Okx
laten zien.
Drie andere exposanten, Otto
van Os, Marjo Alkemade en Sas-
kia Boerma, hebben overwe
gend met heldere kleuren ge
werkt. De laatste van dit gezel
schap verdient de aandacht met
haar serie 's Zomers buiten. De
compositie is steeds eenvoudig.
Een tafel met bistrostoeltjes, ge
schilderd met acryl op papier.
Een palet van sprankelende
kleuren geeft bij benadering het
tijdstip aan waarop het beeld is
vastgelegd. Zacht oranjerood
voor de ochtend of avond, en
felle contrastrijke tonen met
veel warm geel voor het zonnige
ifiiddaguur.
Onder Boerma's kleuren
pracht staat het werk van Hélè-
ne van Dongen. Deze keramiste
toont een voorkeur voor de Ja
panse raku-techniek, waarbij
een deels geglazuurde vorm tot
zeer hoge temperaturen wordt
verhit, waardoor de klei zwart
kleurt. Een vaas, bestaande uit
twee tegen elkaar bevestigde,
rechthoekige 'doosjes', vormt
een mooie, eigentijdse illustra
tie van deze werkwijze.
THEATER
RECENSIE ANNET DE JONG
Musical en Operette Gezelschap OTIS
met 'Carousel' van Rodgers Hammer-
stein. Regie: Hans Dekens. Orkest: Musica
Juncta. Muzikale leiding: Martin van der
Brugge. Gezien. 18/2, Rijnlands Lyceum,
Oegstgeest. Aldaar nog te zien: 19/2 en
20/2.
De kaarten mochten dan pittig
geprijsd zijn (20 gulden) voor
een voorstelling in de aula van
een middelbare school, maar de
wijze waarop amateurgezel
schap OTIS ''Carousel' op het
podium zette rechtvaardigde dit
alleszins. Veel zorg was besteed
aan de decors en kostuums en
het oog werd dan ook in alle op
zichten bevredigd. Het orkest
en de solisten rammelden wel
hier en daar, maar OTIS heeft
dan ook niet het simpelste stuk
gekozen voor haar jaarlijkse
voorstelling.
Het verhaal is eenvoudig: Bil
ly Bigelow, een gigolo, werkt als
caroussel-omroeper. Billy wordt
verliefd op Julie Jordan, arbeid
ster in een katoenfabriek. Het
stel trouwt tot ongenoegen van
Julie's dierbaren. Billy is inmid
dels ontslagen als Julie hem ver
telt dat ze zwanger is. Omdat ze
geen cent te verteren hebben
besluit Billy met de criminele
Jigger een rijke man te beroven.
Er ontstaat een handgemeen
met een fatale afloop voor Billy.
De rollen van Billy en Julie
werden overtuigend vertolkt
door Gilbert Versluis en Bemice
Schmal, die niet alleen de bete
re speelster van het gezelschap
is, maar ook over zeer goede
zangkwaliteiten beschikt. Het
hoogtepunt van de musical was
het lied 'Je zal nooit eenzaam
zijn' (You'll never walk alone)
gezongen door Bemice Schmal
en Lilian Kanbier, vlak na de
dood van Billy. Een moment
waarop het in de voor het overi
ge nogal rumoerige zaal
doodstil werd.
Hester Hofman, G. vail der Kroon en Pieter de Rijk strijden zaterdagavond in de finale van het Leids Cabaret Festival. foto hielgo kuipers
Tot finalisten van het vijftiende
Leids Cabaret Festival zijn uit
geroepen: Hester Hofman, G.
van der Kroon en Pieter de Rijk.
Daarmee presenteerde de jury
onder voorzitterschap van Joost
Nuissl, directeur van de Kleine
Komedie in Amsterdam, weder
om een onomstreden keuze.
Er traden tijdens de halve fi
nale in totaal vijf solisten op,
van wie er volgens de spelregels
nu eenmaal twee dienen af te
vallen. Alleen al op grond van
de publieksreacties was snel
duidelijk wie dat zouden zijn.
De eerste kandidaat, Nico van
der Knaap, was merkbaar min
der op dreef. Er zitten te veel
zwakke plekken in zijn tekst, en
de ongunstige plaatsing in de
programmering (de eerste heeft
het per definitie moeilijker) zal
hem zeker ook parten hebben
gespeeld.
De laatste kandidaat, Jeroen
Maes, viel eveneens bij de her
nieuwde kennismaking tegen.
Zijn programma is nog onrijp.
Met meer zelfkritiek en een
strenge regisseur hoeft deze ge
talenteerde jonge Vlaming ech
ter niet bij de pakken neer te
zitten.
Kwalitatief loopt het aanbod
voor de finale van aanstaande
zaterdag niet ver uiteen. Alleen
de aanpak van de drie solisten
verschilt sterk. Enige verschei
denheid is daarmee gegaran
deerd. De jury betoont zich in
elk geval bij monde van voorzit
ter Joost Nuissl uiterst tevreden
over het aanbod en wijst dan
ook elke mogelijke suggestie dat
dit geen echt topjaar zou zijn
van de hand.
