Commissie verwijt
provincie laksheid
'Neem ik de bus
of de regiotaxi?'
Randstad
Onderzoek moet leiden tot betere monumentenzorg
Alleen nog tekort gespecialiseerde verpleegkundigen
'Slachtoffers van TGV meer bieden'
VRIJDAG 19 FEBRUAR11993
22
Afval onderzoek Zuid-Holland
De provincie Zuid-Holland gaat veel te laks om met de
uitkomst van een onderzoek naar het afvoeren van afval.
Dat vindt voorzitter Blokland van de Bijzondere Com
missie Afvalverwijdering Zuid-Holland. Blokland is onte
vreden over de houding van de provincie.
leiden/den haag*
monica wes5eling
Hij verweet gedeputeerde sta
ten (GS), de dagelijks bestuur
van de provincie, gisteren tij
dens de vergadering van pro
vinciale staten laksheid, ontwij
kend gedrag en een ondoor
dachte reactie op het uitvoerige
in de commissie,
gaan GS volstrekt
de centrale vraag
it zo ver heeft kun-
voorbij aa
hoe het o<
nen kome:
valdebacle
voorkomci
i hoe
af
kunnen worden
aldus Blokland.
De Bijzondere Commissie Af
valverwijdering, meer bekend
als commissie Blokland heeft
de afvalschandalen van de afge
lopen decennia onderzocht. De
Meer aandacht erfelijkheid hartziekte
leiden i let onderzoek naar hart- en vaatziekten in Nederland is
achterop geraakt bij de studie naar erfelijke factoren: het DNA-
onderzoek. Met DNA-technieken kunnen erfelijke factoren in
kaart worden gebracht die een rol kunnen spelen bij hart- en
vaatziekten. Dit zei professor dr. A. van der Laarse vanmiddag in
Leiden bij zijn benoeming als hoogleraar'klinische cardio-bio-
chemie'. Volgens de kersverse professor neemt Nederland bij
ander onderzoek met behulp van de DNA-techniek wél een
vooraanstaande plaats in. Bij onderzoek naar hart- en vaatziek
ten wordt hier echter nog te weinig gebruik van gemaakt, vindt
hij.
Arbeidsconflict bij transportbedrijf
bodegraven Transportbedri jf Transneerlandia wil vier chauf
feurs ontslaan die zich hebben verzet tegen de stelselmatige ont
duiking van de rijtijdenwet door hun bedrijf. De vier mannen
beklaagden zich er in ENV-magazine over dat ze zouden worden
weggepest. Directeur L.H. de Bruijn heeft de vier per brief laten
weten dat ze voor een week worden geschorst en dat een ont
slagvergunning wordt aangevraagd. Volgens de directeur staat
het arbeidsconflict met de vier mannen los van de beschuldigin
gen van de bond. Het conflict met de vier zou al hebben ge
speeld voordat hij op 1 januari eigenaar van het bedrijf werd.
Overtredingen van de rijtijdenwet zouden daarna niet meer zijn
voorgekomen.
Busmaatschappij start in mei experiment
■eiden herman joustra
De regiotaxi is niet alleen een
aanvulling op bestaande buslij
nen, maar ook een alternatief.
Met andere woorden: ook al
rijdt er op het gewenste mo
ment van vertrek een bus, dan
nog kan iemand een beroep
doen op de regiotaxi. Dat is vol
gens Bas Stikker, woordvoerder
van de regio West van Centraal
Nederland, één van de voorde
len van het nieuwe systeem
waarmee de vervoermaatschap
pij vanaf 23 mei experimen
teert. „De mensen kunnen een
keuze maken tussen twee ma
nieren van vervoer. Neem ik de
bus of neem ik de regiotaxi? Het
is niet zo dat de taxi alleen uit
rukt als er geen bussen rijden."
Ondanks deze keuzemogelijk
heid kan de passagier overigens
nog maar beperkt gebruik ma
ken van de de nieuwe regeling.
De taxi's rijden alleen op zon
dag en dan ook nog eens op een
klein aantal routes. In de regio
Leiden/Alphen aan den Rijn
zijn dat er vier: lijn 101 van
Woerden naar Ter Aar, lijn 104
van Alphen via Ter Aar en
Nieuwveen terug naar Ter Aar,
lijn 94 van Nieuw-Vennep naar
Noordwijkerhout en lijn 145
van Nieuw-Vennep naar Lei
den. Buiten deze regio experi
menteert Centraal Nederland
nog op twee routes, te weten
lijn 175 van Haarlem naar Am
stelveen en lijn 145 van Hoofd
dorp naar Badhoevedorp.
Voor het busverkeer worden
dat 'stille lijnen' op de zonda
gen. Op die trajecten zijn op die
dagen nog slechts zes busritten
gepland: drie heen en drie te
rug. De lijnen waren 'zeer on-
rendrendabel'. Niet zelden zat
er geen enkele passagier in de
bus. Het vervoer per regiotaxi is
volgens Stikker 'veel economi
scher' ..Geen taxi zal een hele
route rijden zonder passagier."
Voor het experiment werkt
Centraal Nederland samen met
een aantal taxibedrijven. Poten
tiële klanten kunnen zich min
stens een uur voor het gewenste
conclusies van het rapport lie
gen er niet om. Zeker in de ja
ren vóór 1987 is er veel te wei
nig toezicht geweest op stort,
werd te veel in achterkamertjes
besproken en werd controle on
voldoende uitgevoerd.
Volgens Blokland leggen GS
kritiek op de provincie en aan
bevelingen om afval beter af te
voeren, naast zich neer. Zo
meent de provincie dat het niet
nodig is meer openheid van za
ken te geven over interne com
municatie.
De commissie Blokland vindt
dat het afgelopen moet zijn met
onduidelijke een-tweetjes tus
sen ambtenaren en GS en tus
sen GS-leden onderling. „De
manier waarop GS beslissen
moet voor iedereen duidelijk
worden. Openheid moet troef
zijn." GS zeggen daar geen en
kele behoefte aan te hebben.
De aanbeveling van de commis
sie dat er een beter onderzoek
moet komen naar de lekstro
men bij de afvalverwijdering
(jaarlijks verdwijnt er 130.000
ton) wordt volgens Blokland
met een dooddoener afgedaan.
„GS zeggen dat dat niet kan
omdat je bij je controle afhan
kelijk bent van officiële opga
ven. Daar ligt net de fout. De
provincie moet veel meer op ei
gen initiatief gaan neuzen", al
dus Blokland.
Ook andere leden van provin
ciale staten waren ontevreden
over de houding van GS. Zij
hebben gisteren hen de op
dracht gegeven over vier maan
den met een gedegen reactie op
het onderzoek te komen. Er
moet dan ook een plan op tafel
liggen hoe de aanbevelingen
van de commissie (een goede
en veilige afvalverwijdering met
garanties voor een sluitende
controle) klaar zijn.
Blokland bracht, na enkele weken betrokkenen te hebben verhoord, eind vorig jaar rapport uit.
FOTO HENK BOUWMAN
Er komt een grootscheeps onderzoek naar de staat van
de monumenten en de stads- en dorpsgezichten in Ne
derland. Minister d'Ancona van Welzijn. Volksgezond
heid en Cultuur (WVC) kondigde dit gisteren aan in een
brief aan de Tweede Kamer en de gemeenten.
Op grond van de inventarisatie wordt bekeken of het
monumentenbeleid moet worden aangepast. Ook
wordt bekeken of de 'jonge bouwkunst' meer aandacht
in de monumentenzorg moet krijgen.
woordvoerder van de gemeente Leiden
•en vrijwel compleet beeld over de staat
verkeren. Dat geldt niet alleen
voor gemeentelijke- en rijksmonumenten, maar ook
voor particuliere gebouwen die met subsidie van de
overheid zijn gerestaureerd. Deze particulieren zijn na
melijk verplicht hun pand jaarlijks door de monumen-
tenwacht te laten controleren.
Het grootste probleem in de monumentenzorg is
geldgebrek. In Lêiden wachten enige honderden monu-
Particulieren die nu met plan
nen komen, kunnen daarvoor vermoedelijk pas na het
jaar 2000 geld krijgen.
Het onderzoek van d'Ancona is al van start gegaan.
Het wordt verricht in nauwe samenwerking met een
begeleidingscommissie van de Vereniging Nederlandse
Gemeenten (VNG), het Inter Provinciaal Overleg (IPO)
en betrokken belangenorganisaties. Deze begeleidings
commissie zal in juni over de resultaten van de deelon
derzoeken rapporteren.
leiden rudolf kleun
De tijd dat er een schreeuwend
tekort was aan verpleegkundi
gen is voorbij. Alleen het vinden
van gespecialiseerd personeel
voor operatiekamers, intensive
care en de verzorging van zeer
vroeg geborenen stuit nog op
problemen.
„Vraag en aanbod zijn al eni
ge tijd heel aardig in evenwicht
voor wat betreft 'gewone' ver
pleegkundigen". zegt woord
voerder Dirk Ketting van het
Academisch Ziekenhuis Leiden.
De veranderde situatie op dé ar
beidsmarkt zou onder meer ver
band houden met de betere sa
larissen, die het resultaat zijn
van diverse acties en van ande
re aanpassingen van de arbeids
situatie. Bovendien zou het vrij
zekere vooruitzicht van werk
meer aspirant-verpleegkundi
gen aantrekken.
Het AZL kwam nog niet zo
lang geleden in het nieuws om
dat het verpleegkundigen werf-
de in België. Ketting: „Maar
daarbij ging het om gespeciali
seerd personeel. Daaraan is er
nog steeds een tekort." Volgens
Ketting is er zeker nog geen
overschot aan verpleegkundi
gen. „Maar het is ook goed mo
gelijk om dat te sturenzegt hij
doelend op het aannamebeleid
van leerling-verpleegkundigen
door de ziekenhuizen. Naast die
praktijkopleiding van leerlingen
is er ook nog de HBO-opleiding
voor de verpleegkunde. Gedi
plomeerden van die opleiding
komen volgens Ketting over het
algemeen op wat zwaardere
functies terecht. Als leidingge
vende of, na een vervolgoplei
ding, in een specialisme.
Wennen
De Leidse Hogeschool levert
jaarlijks ruim honderd HBO-ge-
diplomeerden af. Een woord
voerster van de Leidse Hoge
school vertelt dat de afgestu
deerden voor het eerst sinds ja
ren moeite hebben met het vin
den van banen. „Dat is wel iets
om aan te wennen." Volgens
tijdstip van vertrek melden bij
de zogeheten Centrale Ver
keersleiding van de vervoer
maatschappij. Die geeft de mel
ding door aan de verschillende
taxi-bedrijven. De passagiers
worden vervolgens van huis op
gehaald en naar een halte of
knooppunt van het openbaar
vervoer gebracht of omgekeerd.
Tenminste, als het verzoek
aan een aantal criteria voldoet.
Zo rijden de regiotaxi's alleen
volgens vastgestelde routes, na
melijk de routes die de bus nor
maal gesproken volgt. Stikker:
„Bovendien mag het punt waar
de passagier opgehaald wil wor
den maximaal tien minuten rij
den van de te volgen route lig
gen."
Een praktijkvoorbeeld: „Ie
mand uit in Nieuwkoop ligt
minder dan tien minuten rijden
van lijn 104 af. Hij kan dus de
regiotaxi gebruiken om naar Ter
Aar te reizen. Moeten we voor
een adres een half uur rijden,
dan gaat het niet door. De prak
tijk moet het nog uitwijzen,
maar we denken dat dat laatste
in de praktijk niet al te veel zal
voorkomen."
De passagier hoeft in elk geval
volgens Stikker niet bang te zijn
voor lange wachttijden. Voor
het experiment worden in totaal
zeven taxi's ingezet: twee voor
de wat minder drukke lijnen 94
en 145 en vijf voor de lijnen 101
en 104. Iemand die voor een
taxi kiest, moet overigens wel
'voorrijkosten' betalen: een
standaardbedrag van 2,50 gul
den. Voor elke zone komt daar
nog eens 2,50 gulden bij. Stikker
maakt een vergelijking: „Neem
je de bus en koop je ter plekke
een strippenkaart, dan kost je
dat 2.05 gulden per zone", aldus
Stikker. ..Voor twee zones kost
je dat 3.08 gulden. Rij je met de
regiotaxi dan kost één zone je 5
gulden en twee zones 7.50 gul
den. Wat het op korte termijn
oplevert is nog onduidelijk,
maar het is de bedoeling dat de
lijnen zich over een jaar of twee
zelf kunnen bedruipen."
Gespecialiseerde verpleegkundigen, zoals die bijvoorbeeld nodig zijn voor de operatiekamer, zijn nog altijd schaars.
ARCHIEFFOTO» ANP
haar komt dat door de grotere
belangstelling voor het vak. Bo
vendien wijst ze op reorganisa
ties en bezuinigingen in zieken
huizen, waarvan nu de effecten
zichtbaar worden. „Afdelingen
worden gesloten en het perso
neel wordt dan over het zieken
huis verdeeld."
Maar dat wordt weersproken
door Ans Laumans, woordvoer
ster van het Leidse Diacones-
senhuis. Volgens haar zijn er
simpelweg minder vacatures
doordat het verloop onder het
personeel veel kleiner is gewor
den. „In 1987 was er nog een
verloop van 22 procent. Vorig
jaar was dat dertien procent. De
mensen blijven langer bij ons
werken. Dat is op zich een goed
teken." Jacqueline Vink van het
Rijnland Ziekenhuis, de samen
voeging van Elisabeth Leider
dorp en Rijnoord in Alphen,
deelt die visie. Ze constateert
dat de tijden zijn veranderd
waar het gaat om het werven
van verpleegkundigen. „We
hadden laatst zelfs iemand die
zich spontaan aanmeldde om te
werken op de hartbewaking.
Het lijkt er op dat er zelfs bij die
gespecialiséerde functies sprake
is van een kentering."
Vacaturestops
Maar voorzitter R. Berkhout van
vakbond Nu'91 waarschuwt net
als de Leidse Hogeschool ervoor
dat het beeld wordt vertekend
door de bezuinigingen. „Er zijn
geen vacatures, maar dat bete
kent niet dat het personeelste
kort is opgelost. Door de bezui
nigingen zijn ziekenuizen ge
noodzaakt het aantal vacatures
stop te zetten."
Berkhout stelt zich daarmee
lijnrecht op tegenover bestuur
der W. Wirtz van de AbvaKabo
waar ook verpleegkundigen bij
zijn georganiseerd. Wirtz meent
dat er minder vacatures zijn
doordat het ziëkteverzuim daalt
en het verloop minder is. Bo
vendien zou het vak, waarin
veel vrouwen werkzaam zijn,
aantrekkelijker zijn geworden
door betere beloning, meer mo
gelijkheden voor deeltijdwerk
en kinderopvang.
Bibliotheken
tegen later
uitlenen cd's
Bibliotheken maken zich zorgen
over een plan van minister
d'Ancona om de uitleen van
compact disc's pas een half jaar
na verschijning toe te staan. De
uitleencentra vrezen dat dit ten
koste gaat van de aantrekkelijk
heid van de collectie. Met name
jongere bezoekers zouden dan
afhaken. Ook financieel gezien
zou de maatregel een aderlating
betekenen.
Onderwijs in
ziekenhuizen
onderzocht
leiden
Een commissie moet onderzoek
doen naar het functioneren van
ziekenhuischolen voor zieke
kinderen. Ook het Academisch
Ziekenhuis Leiden (AZL) heeft
een dergelijke school waar kin
deren basis- en middelbaar on
derwijs kunnen volgen. Volgens
staatssecretaris Wallage van on
derwijs zijn de 13 ziekenhuis-
scholen in Nederland in finan
ciële problemen geraakt door
een daling van het aantal leer
lingen. Hierdoor krijgen zij min
der subsidie.
Een kind van wie de verwach
ting bestaat dat het langer dan
drie weken opgenomen zal zijn
in een ziekenhuis, kan nu aan
spraak maken op onderwijs.
Veel kinderen kunnen echter al
eerder naar huis. Dit heeft te
maken met het beleid om de
opnameduur aanzienlijk te be
korten.
Een aantal ziekenhuisscholen
komt hierdoor in de problemen.
De laatste jaren is er veel min
der vraag naar dit specjale on
derwijs. dat aan het bed of klas
sikaal wordt gegeven. In Breda
is vorig jaar om die reden al een
school opgeheven.
Volgens een woordvoerder
van het AZL heeft het Leidse
ziekenhuis niet te kampen met
een afname van het aantal leer
lingen. „Wel is het zo dat de
kinderen bij ons al sneller van
dit onderwijs gebruik kunnen
maken, waardoor we subsidie
van de overheid kunnen mislo
pen. Maar mij is niets bekend
van financiële problemen."
Volgens een woordvoerster
van Wallage 'wil de staatssecre
taris het ziekenhuisonderwijs in
stand houden. De scholen staan
voor tien miljoen gulden op de
begroting van Onderwijs.
Zorginstellingen:
verdeel het
geld anders
Zorginstellingen in de vier
grootstedelijke regio's hebben
hogere personeelkosten dan el
ders in het land - door hoger
ziekteverzuim, minder instroom
en hogere wervingskosten. Toch
wordt daar in de verdeling van
de gelden geen rekening mee
gehouden. Een oplossing ligt bij
de politie, die met soortgelijke
problemen kampte en waar een
ander verdeelsysteem tot stand
is gekomen.
Een en ander blijkt uit een
donderdag verschenen onder
zoek in opdracht van enkele
honderden (psychiatrische) zie
kenhuizen, zwakzinnigeninstel
lingen en verpleeghuizen in de
Randstad. Verenigd in het
Grootstedelijk Regio Overleg In
tramurale Gezondheidszorg
(GROIG) hebben zij een advies
bureau en de Universiteit
Utrecht gevraagd de situatie on
der de loep te nemen.
Cijfers over regionale en fi
nanciële verschillen in de ge
zondheidszorg waren er nauwe
lijks. Om te kunnen vergelijken
is naast de gezondheidszorg
ook het onderwijs en de politie
bekeken omdat die ook proble
men hebben of hadden met het
verdeelsysteem.
regio» paul v
Het rijk moet 'slachtoffers' van
de aanleg van wegen en spoor
lijnen meer bieden: meer geld.
vervangende woonruimte of
een alternatieve vestigings
plaats in de regio. Burgers, be
drijven en gemeenten zullen
dan veel minder dwarsliggen.,
zodat de weg of spoorlijn eerder
gereed is.
Dat vindt de Raad van Advies
voor de Ruimtelijke Ordening
(RARO), een belangrijke advies
raad van de regering. De RARO
meldt dit in een advies over de
Betuwelijn, de goederenspoor
lijn die Rotterdam moet aan
sluiten op bet Duitse Ruhrge-
bied.
Maar volgens woordvoerder
A. de Vries geldt bet net zo goed
voor de flitstrein (TGV), die
straks door onze regio gaat ra
zen: over bestaand spoor bij
Leiden, via nieuw spoor langs
leiderdorp of dwars door het
Groene Hart.
Volgens de man van de RARO
blijkt keer op keer dat de over
heid strak vasthoudt aan regel
tjes. Vooral de regeling dat je
moet kunnen aantonen dat je
'onevenredig zwaar' getroffen
wordt door bepaalde maatrege
len. zou een flinke drempel op
werpen. Gevolg zou zijn dat
merking komen voor deze zoge
heten 'planschade' uit de Wet
op de Ruimtelijke Ordening.
Het betekent dat burgers en
bedrijven zich, bij vertreic. moe
ten behelpen met een afkoop
som. Of. als ze blijven zitten,
weinig tot niets zouden krijgen.
„Als je over waardeverminde
ring klaagt, zegt het rijk dat er
sowieso al veranderingen kun
nen optreden en er dus altijd
waardevermindering kan optre
den. Mensen voelen zich vaak
zo onredelijk behandeld dat ze
tot het uiterste door procede
ren". zegt De Vries.
Hij stelt daarom voor om de
verschillende regelingen wat
'ruimhartiger' toe te passen en
andere regelingen te laten bij
springen: „Geef de mensen wat
meer dan de pure waardever
mindering".
Andere manier om de slacht
offers te kalmeren, kan onder
grondse aanleg zijn. Bij Betuwe
lijn vindt de RARO dat extra be
langrijk omdat de treinen
zwaarder en viezer zijn dan de
TGV-treinen. Maar ze zal zeker
protesteren als in de nieuwe
studie naar de hoge-snelheids-
lijn te weinig is gekeken naar
ondergrondse tracés.
Hoe lang die ondergrondse
stukken moeten zijn, is bij de
RARO nog een punt van discus
sie. In dichtbevolkte kernen zou
de trein in elk geval de grond in
moeten.
