esa
Mogen verdient drie miljoen
Arbeidsaanbod bollen
blijft een probleem
Kondor Wessels kijkt
verder dan Duitsland
Stand van Zaken
Bouwbonden peilen
de actiebereidheid
het Ambacht
Het Leidse bedrijf Mogen heeft in 1992 en begin 1993
voor ruim 3 miljoen gulden aan licentie-overeenkomsten
afgesloten. In 1991 was dat nog voor een bedrag van 0,3
miljoen. Een woordvoerder van het bedrijf dat zich bezig
houdt met de biotechnologie van planten noemt deze
ontwikkeling 'conform de verwachtingen'.
CHEF WILLEM SPIERDIJK. 071-161440, PLV -CHEF MEINDERTVAN DER KAAI) 071-161352
Na afbreken van CAO-onderhandelingen
ZAKELIJK
Onder deze titel verschijnt elke
week op deze pagina een over
zicht van kort zakelijk nieuws
uit de regio's Leiden, Alphen en
de Duin- en Bollenstreek. Stuur
uw berichten voor deze rubriek
naar het Leidsch Dagblad, Post
bus 54, 2300 AB Leiden, t.a.v.
'Zakelijk'.
Collectie Cieba
LEIDERDORP - De Leiderdorp-
se kantoorinrichter Cieba heeft
een nieuwe catalogus met de
collectie voor 1993 uitgebracht.
Cieba is gevestigd aan de Riet
schans, op het industrieterrein
De Baanderij. Het bedrijf heeft
vestigingen in Leiderdorp,
Roosendaal, Duiven en Best.
Discussie CNV
KATWIJK AAN ZEE - Het CNV-
subdistrict Kuststreek-Bollen-/
streek organiseert op 1 maart
(20.00 uur) een discussie-avond
in het Hervormd kerkelijk Cen
trum aan de Voorstraat in Kat
wijk. Onderwerp van gesprek is
het voornemen van de minister
van sociale zaken en werkgele
genheid om de preventieve
toetsing van ontslagzaken door
de directeur van het arbeidsbu
reau af te schaffen. Spreker is P.
Hazenbosch, beleidsmedewer
ker CNV en lid van het Centraal
Bestuur Arbeidsvoorziening.
Vakopleiding
REGIO - Het Centrum Vakoplei
ding voor Technische Beroepen
en de Vrouwenvakschool Suze
Baart organiseren vanaf deze
maand samen een opleiding
administratief-technisch mede
werker. De cursus is bedoeld
voor (16) herintredende vrou
wen die een opleiding volgen
van een jaar, waaronder een
stage van twee maanden. Het
project staat onder auspiciën
van de arbeidsbureaus Alphen
aan den Rijn, Gouda, Leiden en
Lisse.
LEIDEN ERIC JAN WETERINGS
Mogen boekte de grootste winst
bij het verlenen van licenties
voor het zogenaamde Binaire
Vector Systeem, een methode
REGIO ERIC JAN WETERINGS
Steeds minder seizoenarbeid in
de Duin- en Bollenstreek wordt
door Bollenexporteurs bij ar
beidsbureaus aangemeld en
verricht door illlegalen. Woord
voerders van arbeidsbureaus en
sociale diensten bevestigen de
ze woorden van minister De
Vries van sociale zaken. Eerder
deze week sprak hij in Hillegom
voor een gehoor van de Konink
lijke Algemeene Vereeniging
van Bloembollencultuur.
„Het spontane aanbod dekt
kennelijk de behoefte aan per
soneel", zegt directeur Van der
Zwet van het arbeidsbureau in
Lisse. Voor zover er aanmeldin
gen zijn concentreren deze zich
in Lisse. Het betreft vooral vaca
tures bij exporteurs. „En niet bij
de bollentelers, zoals iedereen
altijd roept", zegt Van der Zwet.
„Gemengde bedrijven komen
nauwelijks voor." Andere ar-
om genetisch materiaal in plan
ten in te brengen door middel
van een bacterie. Gewassen
worden daardoor minder vat
baar voor ziekten. De technolo
gie wordt gebruikt bij tweezaad-
beidsbureaus registreren nau
welijks vacatures. Volgens Van
der Zwet liep de vraag de afge
lopen drie jaar terug van onge
veer 600 naar 300 tijdelijke ar
beidskrachten.
Drie jaar geleden werden
vanuit het bureau Lisse werklo
zen uit de regio Amsterdam
naar de ongeveer 40 exportbe
drijven vervoerd. In de streek
zelf was vanwege de krappe ar
beidsmarkt (ongeveer 2,5 pro
cent werklozen) te weinig aan
bod, zo'n 2 a 300 mensen per
jaar. In 1990 werden via busjes
nog 350 werklozen uit Amster
dam naar de bollen vervoerd, in
1991 was dat aantal teruggelo
pen tot 200 en vorig jaar tot 60.
Woordvoerder Vermeulen
van de Leidse sociale dienst wil
'graag met werkgevers samen
werken in arbeidspools.' „An
derhalf jaar geleden hebben we
ook al geprobeerd iets dergelijks
op te zetten als in Lisse, maar
door het grote aanbod uit Am-
lobbige gewassen, zoals peul
vruchten en is ontworpen door
de Leidse hoogleraar Schilper-
oort, die ook voorzitter is van de
wetenschappelijke adviesraad
van Mogen.
De licenties zijn verkocht aan
veertien ondernemingen, waar
onder twee van de grootste
zaadbedrijven ter wereld: het
Amerikaanse Pioneer Hi-Bred
en het Franse Groupe Lima-
grain. Belangrijke klanten zijn
verder Amerikaanse biotechno
logiebedrijven als DNA Plant
sterdam waren er geen banen
meer over voor Leidse werklo
zen."
Nadat eerder Polen en andere
Oost-Europeanen hun geluk be
proefden in de bollen is het
overaanbod arbeidskrachten de
laatste jaren vooral afkomstig
uit Groot Brittanië. Van der
Zwet: „Kijk maar rond in de
streek. Overal stonden bordjes
met 'no work'." Het feit dat de
Dienst Inspectie Arbeidsver
houdingen (DIA) van het minis
terie van sociale zaken bij 60
procent van de bedrijven illega
le vreemdelingen aantrof ver
baast Van der Zwet dan ook
niets. „Ook Britten moeten een
werkvergunninghebben."
Voorzitter Langeslag van de
'Koninklijke Algemeene Vereen
iging van Bloembollencultuur'
meent dat de werkgevers vaca
tures wel degelijk melden. „Het
probleem is dat de arbeidsbu
reaus Rauwelijks werk maken
van kortdurende vacatures. Die
Technology, Agrigenetics, Ag-
ritope en Du Pont en Amerika's
grootste snackfabrikant Frito-
Lay.
Licentienemers hadden de
keuze uit het eenmalig betalen
van een vast bedrag of voor het
jaarlijks betalen voor het ge
bruik van de techniek. De
meeste bedrijven kozen voor de
eerste optie. Mogen heeft aan
gekondigd dat de tarieven in
1993 omhoog zullen gaan. Hoe
veel duurder de licenties wor
den is nog niet duidelijk. De
drie miljoen inkomsten uit
1992-93 worden over meerdere
boekjaren verspreid.
Mogen werd in 1985 opge
richt. Het verlies nam vorig jaar
af van 2,2 tot 1,3 miljoen gul
den. In 1995 verwacht het be
drijf voor de eerste keer winst te
maken. De nieuwe cijfers be
vestigen deze prognose, ver
klaarde gisteren een woordvoer
der. Eind maart worden de jaar
cijfers over 1992 bekendge
maakt.
LEIDEN RUDOLF KLEUN
De bouw- en houtbonden van
FNV en CNV gaan de komende
week in de Leidse regio peilen
in hoeverre hun leden bereid
zijn om acties te voeren. Aanlei
ding is het afbreken van de on
derhandelingen voor een nieu
we collectieve arbeidsovereen
komst (CAO), afgelopen maan
dag. Breekpunt daarbij was de
reparatie van de WAO-maatre-
gelen van het kabinet.
De Bouw- en Houtbond FNV
bezoekt aanstaande maandag
bouwplaatsen in de Leidse re
gio. Bouwvakkers worden dan
op de hoogte gesteld van de
stand van zaken. Eerder zijn al
bezoeken gebracht aan bouw
plaatsen in Den Haag en het
Westland. Volgens Jos van de
Borgt van de FNV-bond bleek
toen al een grote actiebereid
heid. „Er waren toen al sponta
ne prikacties, schaftpauzes wer
den verlengd om met de bond
te overleggen". Van de Borgt
merkt overigens op dat de bond
vooralsnog hoopt de zaak in
overleg tot een goed einde te
brengen. Volgende week staat
er nog een ontmoeting met de
werkgevers op de agenda.
Piet Ermerins van de CNV-
bond gaat er ook vanuit dat zijn
bond, eventueel samen met de
FNV, snel de bouwplaatsen af
gaat. Maar wat hem betreft ge
beurt dat nog eerder dan maan
dag. Vorige week bezocht deze
bond al bouwplaatsen in Leiden
en Leiderdorp om de leden te
informeren. Volgens Ermerins
was er toen weinig bereidheid
om actie te voeren. „De malaise
in de bouw speelt daarbij een
belangrijke rol. Bouwbedrijven
hebben krappe orderportefeuil
les". Hij verwacht dan ook dat
de bond zich vooralsnog be
perkt tot prikacties zoals die
eerder ook in het Haagse zijn
gevoerd.
JE ZIT
ALTIJD GOED
MET EEN LENING
VAN DE GKB
Natuurlijk gaat u voor uw lening
naar een vertrouwd adres.
Zoals de GKB Leiden dus.
Daar maken ze uw persoonlijke
lening oj doorlopend krediet
prima in orde voor u.
Snel, zonder poespas en tegen
aantrekkelijke voorwaarden.
Kom maar langs.
Op werkdagen van 9.00 -12.30
uur en donderdagavond van
17.30-19.30 uur.
Of bel voor informatie.
GOED VOOR
UW LENING
Gemeentelijke Kredietbank
Leiden
Breestraat 24,
Postbus 11300,2301 EH Leiden
tel. 071 -254145
■-
maken een groot deel van het ziening te wenden. Ook wijst hij
werk uit en daarom zoeken we op de bonus-malus regeling in
een andere oplossing." Lange- de WAO die veel werkgevers
slag kondigt aan zich tot het kopschuw zou maken (tijdelijk)
Centraal Bureau Arbeidsvoor- personeel in te huren.
sche groei in Duitsland. „In Ber
lijn waar wij actief zijn is er be
hoefte aan 50.000 nieuwe wo
ningen. In wat wij noemen
'groot-Berlijn' moet er inclusief
renovatie gewerkt worden aan
300.000 woningen. En wat moet
er wel niet worden gebouwd als
Berlijn in 2000 de Olympische
Spelen zou krijgen? Wat wij
daar nu doen is in dat licht ge
zien een druppel op een gloei
ende plaat". Kondor Wessels
Berlin telt inmiddels honderd
personeelsleden, van wie het
merendeel voormalige Oost
duitsers.
Het succes van de Nederland
se bouwer in Duitsland schrijft
Hazewinkel voor een belangrijk
deel toe aan de werkwijze. „We
willen graag de hele keten be
heersen. Als je de grond in bezit
of in optie hebt, heb je al een
belangrijke voorsprong. Maar je
moet wel voldoende solvabili
teit hebben, want braakliggende
grond kost geld".
Het is het lid van de raad van
bestuur D. Wessels die zich in
Duitsland met grondverwerving
bezighoudt. „Voor die stukken
grond ontwikkelen we plannen
en bieden die tegen een vastge
stelde prijs aan. Dat gebeurt in
Nederland heel veel, maar in
Duitsland is dat iets bijzon
ders", zegt hij.
Aan de plannen moet volgens
Hazewinkel altijd veel verande
ren. „Duitsers besteden veel
meer geld aan mccrwerk dan
Nederlanders. Er moet altijd
een kelder onder, het huis moet
worden opgeleverd met vloer
bedekking en een compleet af
gewerkte zolder, maar zonder
keuken". De meeste woningen
gaan snel van de hand. In Rot-
berg bij Berlijn was een plan
van 76 huizen van elk 400.000
mark binnen enkele maanden
nadat het werd aangeboden
verkocht.
Ir. H.H. van der Maas: „Oost-Europa biedt grote mogelijkheden."
„Ik ben hier bijna 31 jaar geleden begonnen op de be-
drijfsvakschool. Ik was toen net 16. Twintig jaar heb ik
bijna alleen pijpfitterswerk gedaan en daarna ben ik
meer apparatenbouw gaan doen. Een pijpfitter krijgt
een tekening van een pijpleiding plus daartoe behoren
de materialen zoals pijpen, bochten, verloopstukken en
aftakkingen. Een pijpfitter hecht de stukken aan elkaar
met kleine lasjes. Als een pijp te lang wordt fabriceren
we 'm in twee delen, in verband met het vervoer.
Ik begin altijd met het'uitrekenen van de lengte van
een pijp. Stel ik heb een stuk pijp met een bocht en die
moet vijf meter lang worden. Dan reken ik uit hoe lang
het rechte stuk moet zijn en hoe lang de bocht. Die
twee stukken zet ik aan elkaar. Voor pijpen met een
kleinere diameter (drie duim, 88.9 millimeter rond)
hebben we een zaagmachine waarmee we de pijp afza
gen en met een simpele beweging met hetzelfde appa
raat ook 'schuin' kunnen maken. De buitenkant van de
pijp wordt schuin gemaakt in een hoek van dertig gra
den. Dat is de standaardmanier om een V-naad te krij
gen. Ik hecht ze met een hechtblokje van een a twee
centimeter dat ik in de lasnaad leg. Daarmee kan ik aan
beide zijden een lasje leggen zonder de lasnaad te be
schadigen, want die moet schoon zijn voor de lasser.
Elke pijp heeft een charge-nummer en als ik ergens
een stuk af haal moet ik dat nummer overslaan in het
De klompenmaker doet zijn werk haast
alleen nog maar op braderieën en
demonstraties, terwijl de televisiereparateur
een onmisbare kracht op de arbeidsmarkt is.
Zo zijn in de loop der tijd veel ambachten
verdwenen, maar kwamen er ook veel nieuwe
beroepen bij. In Nederland zijn 109.000
kleine ambachtelijke bedrijven, die aan
577.000 mensen werk bieden. In deze serie
vertellen mensen met een ambachtelijk
beroep over hun werk. Vandaag Peter
Dubbeldeman (46) pijpfitter en
apparatenbouwer bij het (laatste) grote
Leidse metaalbedrijf, de NEM aan de
Vrijheidslaan.
nieuwe stuk. Dan moet ik onze eigen controleur waar
schuwen, die zijn initialen er met een speciaal stempel
inslaat en pas daarna mag ik weer verder. Op een gege
ven moment volgt er een keuring van buitenaf, bij
voorbeeld door het Stoomwezen. Die strenge controles
zijn nodig vanwege de hoge eisen die aan pijpen wor
den gesteld, vooral voor hoge-drukpijpen en -leidingen
uit de (petro)chemische industrie. Vroeger gebruikten
we wel eens wat wij noemden 'pisbakkenijzer' voor lei
dingen waar niet zulke hoge eisen aan werden gesteld.
Dat gebruiken we al jaren niet meer.
Op de foto zie je hoe een ketelblok in elkaar wordt
gezet. Ik hecht de losse stukken aan elkaar en later
wordt dat door de lassers gelast. Twee wanden staan
links en rechts al overeind en daartussen zijn wij de pij-
penschotten aan het inbouwen. Door de gaten in de
schotten worden buizen getrokken en daardoor zal dan
later ketelwater stromen. Dat wordt verwarmd door
verbrandingsgassen van de stoomturbine waarop het
ketelblok wordt aangesloten. De stoom die op die ma
nier wordt opgewekt drijft een turbine aan. Zo worden
verbrandingsgassen opnieuw benut.
Je ziet me op de foto een t-ijzer lassen. Dat dient als
hulpstuk om de wand recht te houden. Het hoeft niet
gekeurd te worden, want het is een tijdelijke verbin
ding. Daarom mag ik het vastzetten en hoeft dat niet
per se te gebeuren door een gekwalificeerde lasser."
TEKST ERIC JAN WETERINGS
FOTO HIELCO KUIPERS
Aan de gevel van één van de
enorme panden aan de Kurfür-
stendam in het hartje van Ber
lijn hangt sinds kort een bord
van de Kondor Wessels Groep.
De Berlijnse dochter van deze
grote Nederlandse aannemer
verbouwt daar een pand. Het is
een van de projecten die de
groep op het ogenblik in de
Duitse stad uitvoert.
De Holding Kondor Wessels is
nog in Leiden gevestigd, maar
vertrekt rond de jaarwisseling
naar het Brabantse Rijssen. De
daar gevestigde werkmaat
schappij is met 70 miljoen gul
den omzet de grootste, gevolgd
door IBB Kondor Leiden met
een omzet van 60 miljoen.
De aannemer heeft niet de
bedoeling de activiteiten over
de grens te beperken tot Duits
land, waar het ook actief is in de
buurt van Hamburg, het Ruhr-
gebied en de voormalige DDR.
„We kijken ook verder", zegt ir.
H.H. "van der Maas, voorzitter
van de raad van bestuur. „Oost-
Europa biedt grote mogelijkhe
den."
Wessels was al ver voor de fu
sie met IBB Kondor actief in
Duitsland vanuit de vestigingen
in Twente en de dochteronder
neming in Remscheid. Na de
val van de Muur ging het echter
hard. „We behalen nu al 20 pro
cent van de omzet in Duitsland
en we mikken erop dat dat bin
nen enkele jaren boven de 30
procent komt. Het streven is er
op gericht om er in vijf jaar de
helft van onze totale omzet te
behalen", zegt H.J. Hazewinkel
RA, sinds eind vorig jaar lid van
de raad van bestuur, belast met
financiën en econonjie.
Hazewinkel verwacht dat de
omzet in het lopende boekjaar
tot 30 juni nagenoeg even groot
zal zijn als de 680 miljoen in het
boekjaar '91-'92. De nettowinst
bedroeg dat jaar 28 miljoen gul
den, ruim 4 procent van de om
zet. Kondor Wessels heeft een
orderportefeuille van rond de
750 miljoen gulden. Daarvan
komt bijna 250 miljoen uit
Duitsland, waar de bouwer nu
ook een vestiging in Hamburg
heeft. „We verwachten dat in
die havenstad een zwaartepunt
komt te liggen", zegt Van der
Maas. „Hamburg zal profiteren
van de verplaatsing van de
overheidsactiviteiten van Bonn
naar Berlijn".
Volgens Hazewinkel merkt
Kondor Wessels nog weinig van
de achterblijvende ecónomi-
