'Het lijkt een sprookje' Kleinere schol door intensieve visserij Over leven Lepelaar op Texel verwend met stekelbaarsjes S Elke week milieuvlucht Actie tegen eten van bio-vlees Meepraten over milieu-eisen WOENSDAG 17 FEBRUAR11993 Recycling flessen contactlensvloeistof leiden» Jaarlijks worden er in Nederland zo'n 23 miljoen plastic flessen van contactlensvloeistoffen weggegooid. Dit jaar bestaat er ook in deze regio de mogelijkheid lensvloeistof in recyclebare flessen te kopen. Het systeem is erop gericht dat een speciaal ontwikkelde versnipperaar de plastic flessen vermalen tot een granulaat dat geschikt is voor hergebruik. Er bestaan zelfs moge lijkheden de klanten zegels te laten sparen voor ingeleverde fles jes, die na verloop van tijd een gratis fles contactlensvloeistof oplevert. Hulpmiddelen voor oudere tuinier CROESBEEKMet behulp van vele technieken, hulpmiddelen en uitgekiend gereedschap kunnen ouderen nog jarenlang onbe grensd tuinieren. Zelfs voor beperkingen als niet meer kunnen bukken en buigen, knielen of lopen of zelfs zien, zijn er goede oplossingen. Die zijn te vinden in het enige boek in Nederland op dit gebied van de hand van Herman Berteler. Uitgever is H. Nelissen in Baarn, de naam van het boek luidt 'Gehandicapten en bejaarden in tuin en tuinbouw: Aangepast Tuinieren'. Maurits Escher en de natuur Bestaat er verband t i het werk van de graficus Maurits Escher en de natuur? Jan Willem Vermeulen, die zich intens met deze in 1972 gestorven Nederlandse kunstenaar heeft bezig gehouden, meent stellig van wel. Hij houdt op dinsdag 23 februari een lezing over dit onderwerp in de Koningszaal van Ar- tis, Plantage Middenlaan 41a te Amsterdam. De prenten van Escher beelden vogels, vissen en allerlei andere dieren op strak ke en wiskundige wijze uit. Vermeulen toont aan dat steriliteit van de prenten slechts uiterlijke schijn is door te wijzen op de dubbele bodems in het werk van de kunstenaar. De lezing begin om 20 uur, toegang vijf gulden. Kool zonder kunstmest en gif HaarlemTien telers van sluitkool en bloemkool in West-Friesland en rondom Langedijk gaan het gebruik van kunstmest en be strijdingsmiddelen drastisch verminderen, zonder dat de renta biliteit van hun bedrijf in gevaar komt. Het 'milieuproject volle- grondsgroente' is erop gericht om de bedrijfsvoering af te stem men op de toekomstige overheidsregels. texel» Komend voorjaar worden stekelbaars jes op Texel door middel van een machine uit de Waddenzee naar slootjes achter de dijk getild. Ze zijn bestemd voor lepelaars, die op zoek gaan naar vis. De stekelbaarsjes overwinteren in zee en zoeken in de lente zoete binnenwateren op om zich voort te van de visjes samen in de Waddenzee bij het planten. Belemmerd door dijken en gemalen Texelse De Cocksdorp. Door een gemaal lukt slagen ze er niet in de sloten te bereiken. het hun niet de sloten van het eiland in te Daardoor vissen ook hongerige lepelaars ach- zwemmen. Een speciaal ontworpen takelcon- ter het net. Op Texel broeden drie kolonies structie moet hieraan een einde maken, lepelaars. Elk voorjaar scholen grote groepen foto martijn de jonge Vanuit de lucht wordt, op ver zoek of na tips van betrokken partijen, gericht gezocht naar overtreders. Tegelijk heeft er ook een normale controle plaats. Bij ernstige overtredin gen waarbij het op heterdaad betrappen belangrijk is voor de verdere bewijsvoering, komt een auto op de grond direct in actie. Milieuvervuilers lopen wekelijks de kans vanuit de lucht betrapt te worden. Politie en provincie voeren dit jaar bo ven de regio Hollands Midden in totaal 64 milieuviuchten uit. Verleden jaar werd eenzelfde gebied nogal eens dubbel beke ken. mede doordat de milieu- vluchten door verschillende in stanties afzonderlijk uitgevoerd. Door nauwere samenwerking tussen politie, provincie, hoog heemraadschap, AID en ge meenten zullen de milieuviuch ten volgens de politie een groter rendement hebben. De 64 vluchten zijn in vier vluchtregio's onderverdeeld: de bollenstreek, de Leidse regio. Alphen en omgeving en Gouda en Bodegraven. Aan elke regio zijn zestien vluchten toegewe- Provinciaal Afvalstoffen Fonds Noord-Holland stelt een af valstoffen fonds in. Het geld hiervoor komt van de inkom sten van de stortplaatsen van de provincie, die onlangs zelf standig zijn geworden. De verwachting is dat er per jaar tien miljoen gulden aan stort - gelden binnenkomen. Het provinciebestuur kan met geld uit het fonds het afvalbe leid financieren. Drie lopende projecten komen daarvoor in aanmerking: het Afvalpreven- tieteam van de provincie, het Provinciaal Afval Informatie Systeem en de gemeente Oostzaan die een proef houdt met verschillende afvaltarie ven voor huishoudens. Om het afvalbeleid vorm te geven financiert de provincie eigen activiteiten en verstrekt subsidies aan derden. De be langrijkste criteria om voor subsidie in aanmerking te ko men zijn de volgende: zonder subsidie kan het project niet tot stand komen: er zijn geen planologische of financiële belemmeringen; binnen een jaar moet de uitvoering star ten; het project mag niet in strijd zijn met rijks- of EG-be- leid. Katwijks bedrijf kan milieuvriendelijk en goedkoop verpakken Het Katwijkse bedrijf Temaha is er in geslaagd een ma chine te ontwikkelen die milieuvriendelijke verpakkingen kan maken. Het fabricage-proces is daarnaast tijd- en kostenbesparend. De eerste machine is verkocht aan koekfabriek Enkhuizer Banket. Binnen een maand zullen koekjes, die op deze nieuwe wijze zijn verpakt, te koop worden aangeboden. irene nieuwenhuijse produkt van Te maha bv heet flow-tray. Het eindprodukt bestaat vrijwel ge heel uit golfpapier, bekend van de beschuitverpakking en wordt afgedekt met een dun laagje cellofaan. Het is zo gemaakt dat het zich na het uitpakken van de koek vanzelf uitvouwt tot een vlak vel. De flow-tray kan dan zo bij het oud papier. In vergelijking met de huidige plastic-bakjes die en milieube lastend én praktisch niet in te vouwen zijn, is dit een geheel nieuwe ontwikkeling. Directeur A.P. Staats (45 jaar) is zelf nog een beetje confuus van zijn uitvinding. Jaren heeft hij er samen met zijn compag non, C. van der Velden, aan ge werkt. ,,Ik ben nogal nuchter, maar het lijkt nu al op een sprookjesverhaal. We dachten dat we met iets leuks bezig wa ren, maar het blijkt revolutio nair te zijn. Uit de hele wereld krijgen we ineens reacties." Zo wel op de machine, het fabrica geproces als het eindprodukt heeft de Katwijkse firma voor tachtig procent wereldwijd oc trooi verkregen. „Als klein bedrijf met veertien medewerkers kun je natuurlijk niet ineens de hele wereld op z'n kop gooien. Daarnaast is het produkt nog voor verdere ver betering vatbaar, maar dit idee is zo simpel dat het wel lijkt op het Ei van Columbus. We weten nog niet waar de grenzen van dit proces liggen, wel erg breed." Staats wil bijvoorbeeld onder zoeken of het mogelijk is zijn uitvinding aan te wenden voor de vervanging van piepschuim. De flow-tray biedt volgens Staats nog meer voordelen. Zo is er een veel grotere bescher ming van het produkt en is het mogelijk de machine, die een voudig is te bedienen, snel aan- te passen aan de grootte van het produkt. Vooral voor de export is dit van groot belang. De directeur is niet over een nacht ijs gegaan. Zes jaar gele den begon hij zijn toenmalige verpakkingsmachines verder te ontwikkelen. Het geheel kwam in een stroomversnelling toen de overheid twee jaar terug in het zogenaamde verpakkings convenant stelde dat de verpak kingen milieuvriendelijker moesten worden. „Door een dergelijke uit spraak word je geprikkeld nog intensiever aan de slag te gaan. Ik ben natuurlijk een vakidioot. Ais ik 's nachts wakker werd, pakte ik gauw een kladje en maakte een schetsje. Maar ook m'n medewerkers zijn razend enthousiast. Op het moment zijn ze in hun vrije tijd een tweede machine aan het ma ken. Ik weet dat als volgende maand de produkten in de win kels liggen, zij de eersten zullen zijn, die het me zullen melden. We zijn een enorm enthousiast team, omdat we beseffen dat we met iets bijzonders bezig zijn." Staats wordt in zijn bevindin gen gesteund door het Innova tiecentrum in Den Haag. Deze overheidsinstelling heeft een onafhankelijke milieuanalyse ingesteld naar de flow-tray. De vinding werd vergeleken met de huidige bakjes, gemaakt van polypropyleen folie en de kar tonnen verpakkingen. De con clusie van het rapport is dat de flow-tray op alle milieuaspecten veel beter scoort dan de plastic exemplaren. Alleen kartonnen trays zijn nog iets milieuvrien delijker. Voorts is het energieverbruik van de flow-tray relatief laag, omdat de bewerkingen (knip pen, rillen en vouwen) eenvou dig zijn. Vooral het feit dat het nieuwe produkt geschikt is om te recyclen vinden de onderzoe kers eer»groot voordeel. De directeur van Tehama denkt dat hij twintig machines per jaar kan leveren. Behalve de ontwikkeling van het huidige apparaat is z'n team bezig een tweede machine te ontwikkelen die bestemd is voor een middel groot bedrijf. Maór ook voor de bakker op de hoek ontwikkelt hij een machine. „Verpakkingen zijn niet meer weg te denken uit deze maatschappij. Maar iedere producent heeft in de toekomst wel de mogelijkheid zijn pro dukt aan te bieden in een milieuvriendelijke verpakking. RIVO-bioloog promoveert op onderzoek LtMUIDENJKATWUK» pieter van hove Wanneer vissers op gelijke voet doorgaan met het intensief van gen van schol, leidt dit op den duur tot een vermindering van vijf procent van de totale schol opbrengst. Dit wil niet zeggen dat de hoeveelheid gevangen schol afneemt; die blijft name lijk gelijk. Nee, de vis is eerder geslachtsrijp. En dit gaat ten koste van de lichaamsgroei. Bioloog Adriaan Rijnsdorp van het Rijks Instituut voor Visserij Onderzoek (RIVO) in IJmuiden heeft zich de afgelopen jaren in tensief beziggehouden met de ontwikkelihg van schol. On langs is hij op dit onderwerp ge promoveerd. De afgelopen eeuw is de schol een commercieel interessante vissoort gebleken, getuige de in tensieve manier van bevissing. Dertig procent van alle schollen vangt de visserij. Slechts tien procent sterft een natuurlijke dood. De grote scholvangst heeft er toe geleid dat de levensver wachting van een schol is terug gelopen van twintig jaar tot hooguit zeven of acht jaar. Min der tijd dus om voor nageslacht te zorgen. Biologen hebben zich al geruime tijd op dit verschijn sel gestort. Een algemene ver onderstelling is dat de geneti sche eigenschappen van dieren Schol: commercieel aantrekkelijke vis. veranderen als er veel op wordt Het RIVO heeft geconstateerd gejaagd. Zoiets zou ook met de dat de vissen tegenwoordig schol gebeuren. Dit diertje is op vroegere leeftijd geslachtsrijp zodat het eerder eieren kan leg gen. Dit remt de gewichtstoena me van de vis, is de veronder stelling. jaar eerder geslachtsrijp zijn waardoor hun lengte klei ner is. Dat kan uiteenlopen van vier tot acht centimeter. Een gedeelte van het promo tie-onderzoek bestond uit het bestuderen van ringen in de ge- hoorst^entjes van schollen. Aan de hand van deze gegevens kreeg men een aardig beeld van de groeiontwikkeling van indivi duele schollen. Uit dit onder zoek kwam naar voren dat jon ge schollen tegenwoordig snel ler groeien dan in de jaren der tig. De groeisnelhefd van schol len is in de periode '40 en '49 deze weer toe. Kan daaruit de conclusie wor den getrokken dat deze veran deringen een gevolg zijn van ge netische selectie door de visse rij? B.edachtzaam: „Dat kan. Maar dit kan ook door de om geving. Warmer zeewater, bij voorbeeld. Of minder voedsel. Maar keiharde bewijzen kun nen we niet leveren." „In principe hadden we de groei van schollen over een pe riode van een paar jaar moeten meten. Maar dat was praktisch gezien onhaalbaar. Ren grote bak met daarin duizenden schollen. En dat bovendien ge durende een lange tijd. Dat zou te kostbaar zijn geweest." Ondanks het gebrek aan kei hard bewijsmateriaal kan Rijns dorp wel voorzichtige conclu sies trekken. „De scholvrouw tjes zijn kleiner dan voorheen bij het geslachtrijp-worden. In vergelijking met vroeger komt het neer op ongeveer vier centi meter. Twee centimeter daar van kan verklaard worden door een temperatuurstijging van het water en een toename van de groeisnelheid. De resterende twee centimeter kan een gevolg zijn van genetische veranderin gen." HILLEGOM RICHARD MOOYMAN De Vereniging Milieudefensie bereidt een actie voor tegen het eten van vlees uit de bio-indus- trie. De campagne krijgt het ka rakter van de actie die is ge voerd tegen 'gifpiepers', aard appelen waarbij tijdens de teelt veel bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt. Dit heeft T. Warns van Milieu defensie gezegd tijdens een the madag over net milieu. In de campagne wordt niet alleen aangedrongen om minder, maar ook ander vlees te eten. Duurzame produktie staat daar bij volgens Milieudefensie voor op. Intensieve veehouderijen zijn de belangrijkste veroorzakers van het mestoverschot. Door de import van veevoer uit verre landen zorgt de Nederlandse veeteelt volgens Milieudefensie elders voor tekorten. Ook kost het transport van veevoer grote hoeveelheden energie. Milieu defensie streeft naar een halve ring van de nationale veestapel. Volgens Warns is de actie te gen gifpiepers een groot succes geworden. De markt voor ecolo gisch geteelde aardappelen is enorm gegroeid, terwijl de vraag haar gifpiepers behoorlijk is verminderd. Het marktaandeel van het bintje in de supermark ten zou zijn gehalveerd. Voor tuinbouw is in Neder land, aldus Milieudefensie, nog wel plaats, maar dan buiten het winterseizoen. De hoeveelheid verwarmde kassen moet wor den teruggebracht. Bij de export van land- en tuinbouwproduk- ten moet het vervoer per vrachtwagen en vliegtuig zoveel mogelijk worden vervangen door transport per schip en trein. De bollenteelt moet vol doen aan strikte voorwaarden. Minister Maij-Weggen van Verkeer en Waterstaat stelt volgens het Landbouwschap onmogelijke milieu-eisen aan de glastuinbouw. Het schap heeft de minister opnieuw gevraagd te worden betrokken bij het overleg waarin de voorwaarden voor het lozen voor glastuinbouwbedrijven wor den geregeld. Volgens het Landbouwschap kan 20 procent van de bedrijven niet voldoen aan de Maij-Weggen wil dat veel glastuinbouwbedrij ven worden aangesloten op de riolering. Ze wil ei sen stellen aan het hergebruiken gietwater en aan de omvang van de opvangbassins. Het Land bouwschap vindt dat hiervan in bijzondere geval len moet kunnen worden afgeweken. De nieuwe algemene regels moeten op 1 no vember 1994 van kracht worden en komen in de plaats van de individuele lozingsvergunningen waarover elk bedrijf formeel al behoort te be schikken. In de praktijk zijn de waterschappen echter nog bezig net vergunningenbeleid handen en voeten te geven. Tussen het beleid van de wa terschappen bestaan nu al grote verschillen. Het Landbouwschap vreest dat de algemene regels straks niet zullen aansluiten bij de regels die de waterschappen nu hanteren. Voor tal van tuin ders dreigt daardoor een onwerkbare situatie te ontstaan. Het Landbouwschap wil in het overleg met de minister bereiken dat er ook in de toekomst mo gelijkheden blijven voor individuele vergunning verlening. In het huidige ontwerp van Maij-Weg gen is geen mogelijkheid om tegemoet te komen aan bijzondere gevallen. Het landbouwschap wil tevens dat de minister uit het ontwerp schrapt dat de waterkwaliteitsbeheerder de ondernemer op elk gewenst moment aanvullende eisen kan opleggen. Directeur A.P. Staats bij z'n uitvinding. „We dachten dat we met iets leuks bezig waren, maar het blijkt revolutionair te zijn. foto dick hoge woning

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1993 | | pagina 19