Vrouwen met fraaie welvingen
Iedereen heeft een Japi in zich
'Vreemde trekjes'
niet echt leuk
Cultuur&Kunst
Investeren
in opera
Kunst tegen fascisme
The Comsat
Angels: om
te huilen
Rectificatie
MAANDAG 15 FEBRUAR11993 ,4, 13
Verkerk wint Groningse kunstprijs
UTRECHT GPO
Beleggers kunnen dit voor
jaar hun geld investeren in
de opera. Wie honderddui
zend gulden steekt in de
opera Aïda, die eind juni
drie maal in Amsterdam
wordt uitgevoerd, wordt
een maximaal rendement
van twintig procent in vijf
maanden tijd beloofd. En
een voorkeursbehandeling
bij het reserveren van 'vip-
seats', met de bijhorende
hapjes en drankjes.
Eind juni worden in Am
sterdam de nieuwe Rai-hal-
len geopend. Voor die gele
genheid komt de 'megapro-
duktic Aïda' naar Amster
dam. De organisator komt
echter nog 1.5 miljoen gul
den tekort om deze inmid
dels wereldberoemde mom
sterproduktie op de plan
ken te krijgen.
In 1987 werd de opera
voor het eerst uitgevoerd in
Caïro ter gelegenheid van
de opening van de metro.
Het werd een groot succes.
De bezoekers werden uit al
le uithoeken van de wereld
ingevlogen. Organisator en
dirigent Giuseppe Kaffa
heeft sindsdien 'zijn kunst
je' over de hele wereld nog
elfmaal geflikt. 4
De twintig procent ren
dement krijgt de belegger
alleen als de voorstelling in
Amsterdam drie maal is uit
verkocht. In de hoofdstad
zijn straks 25.000 plaatsen,
van 100 tot 250 gulden stuk,
te vergeven. Maar de kaart
verkoop lijkt geen enkel
probleem, want tot nu toe
waren alle uitvoeringen uit
verkocht en werden vaak
nog extra voorstellingen in
gelast. In Tokyo kon de or
ganisatie zelfs 70.000 kaart
jes meer verkopen dan er
plaatsen waren.
Groningen De Amsterdamse portretschilder Emo Verkerk heeft
de Hendrik de Vries-prijs gewonnen. Deze hoogste onderschei
ding van de gemeente Groningen op het gebied van de letteren
en beeldende kunst wordt eens in de twee jaar uitgereikt. Aan de
prijs is een bedrag van 10.000 gulden verbonden. De juryleden,
Daan van Golden, winnaar van de Hendrik de Vries-prijs 1988,
Evert van Straaten, directeur van het Rijksmuseum Kröller-Mül-
ler in Otterloo en Erik Akkermans, directeur van de Academie
Minerva in Groningen, roemen Verkerk om zijn „authentieke ei
genzinnigheid die past in de traditie van de kunststad Gronin
gen". De jury benadrukt dat de prijs geen aanmoedigingsprijs is
voor pril talent, maar één die de winnaar aanzet tot voortzetting
van zijn werk. Verkerk exposeerde onlangs nog in het Stedelijk
Museum in Amsterdam.
'Advies is kapitaalvernietiging'
enschede» Vestiging van het toekomstige Oostnederlands sym
fonieorkest in Arnjiem, zoals de Raad voor de Kunst dat wil', is
een vorm van kapitaalsvernietiging. Dat schrijft de Overijsselse
cultuurgedeputeerde J. Dijkstra in een brief aan minister d'An-
cona van WVC. Zowel bij de provincie als de gemeente Ensche
de bestaat goede hoop dat de minister op grond van zakelijke
overwegingen alsnog voor Enschede zal kiezen. Volgens Dijkstra
kan de minister niet om de Enschedese accommodaties heen.
„De gemeente heeft in de afgelopen tien jaar 55 miljoen geïn
vesteerd in de culturele infrastructuur van de stad. Het zou een
niet te verdedigen kapitaalsvernietiging betekenen indien deze
accommodaties straks geheel of gedeeltelijk leegstaan terwijl er
in Arnhem voor ettelijke miljoenen gebouwd zou gaan worden."
Foto's van Czeslaw Czaplinski
Apeldoorn In het Van Reekum museum te Apeldoorn zijn tot 5
april foto's te zien van Czeslaw Czaplinski. De tentoonstelling is
een hommage aan de Pools-Amerikaanse kunstfotograaf en
schrijver Jerzy Kosinsky die in 1991 in New York overleed.
Czaplinski maakte honderden portretten van Kosinsky die het
resultaat zijn van gezamenlijke, deels gespeelde fotografische
sessies. De bedoeling van de tentoonstelling is een beeld te
schetsen van een buitengewoon kunstenaar. Het Van Reekum
museum is geopend van dinsdag tot en met zaterdag van 10.00-
17.00 uur en op zondag van 13.00-17.00 uur.
Czeslaw Czaplinski en Jerzy Kosinsky. foto pr
Mecenas toont het schoonheidsideaal van kunstenaars
De manshoge vrouw springt
meteen in het oog. Zo groot
oogt ze extra bloot. Alleen de
stand van haar handen verraadt
dat de vrouw zich toch wat ver
legen voelt in deze naakte con
frontatie met de bezoeker. Dit
portret van Paul van Dongen is
één van de werken op de ten
toonstelling in Mecenas Art
Consultancy. De groepsexposi-
tie met het menselijk lichaam
als onderwerp werd gisteren ge
opend.
Mecenas heeft het thema
ruim genomen. Zo zijn er kera-
mieken beeldjes van Berrie
Dohmen die goochelen met een
koperen staaf. Grappig, luchtig
maar het blijven poppetjes. De
slanke, bijna anorexia-achtige
mannequins die de modemaga
zines voorschotelen, behoren
duidelijk niet tot het schoon
heidsideaal van de kunstenaars.
Allemaal hebben ze 'hun' vrou
wen met volle, fraaie welvingen
afgebeeld.
Willem Janssen is vertegen
woordigd met vier schilderijen
in drie verschillende stijlen. De
baadsters, een werk dat herin
nert aan Matisse, valt het meest
op. Twee blauwe vrouwen zit
ten in een uitbundig golvende
zee temidden van groene vis
sen. Met het water spatten vro
lijkheid en vitaliteit bijna de lijst
uit.
O zo kuis en o zo schijnheilig
staat Gobshai Kongsangchais
Delila in de ruimte. Bloot, de
ogen neergeslagen, de armen
onttrekkën de cruciale li
chaamsdelen enigszins aan het
zicht. Haar echtgenoot Samsom
dient letterlijk als voetstuk. Het
houten beeld rijst op uit het
achterhoofd van de ongelukki
ge.
Een rond gat onder de wenk
brauwen symboliseert Sams-
oms uitgestoken ogen. Wie door
de knieën gaat, ontdekt op de
rechterwang een traan. Met
zo'n verraderlijke vrouw als
echtgenote heeft Samsom alle
reden om te huilen. Aan de an
dere kant, zo n sekreet is geen
traan waard. Bij nadere bestu
dering van de kop blijkt het 'ge
woon' een vlekje in het hout te
zijn. Of is het toch een traan?
Het tweede, eveneens heel
sterke, beeld van Kongsangchai
is 'De verloren zoon'. Net als
'Delila' is het hout bedekt met
een waslaag met pigment. De
kleur doet denken aan die van
de beelden Madame Tussaud.
Kongsangchai toont hier slechts
de suggestie van twee lichamen.
Alleen de hoofden, een stuk bo
venlichaam en vaders armen
zijn uitgewerkt. De spijtoptant
ziet er wat berouwvol uit en het
lijkt of hij een stevig pak op zijn
donder verwacht. Als hij de ont
roerende gelaatsuitdrukking
van zijn vader had kunnen zien,
wist hij dat die vrees onterecht
is.
Annigje Emmering toont
eveneens heel ingetogen werk
van met torso's beschilderde
schalen en vazen. De stenen en
houten vrouwenbeelden van
Wim Mors hebben de hoogste
aaibaarheidsfactor op deze ten
toonstelling. De houtnerven on
derstrepen heel geraffineerd
hun volle, wulpse figuur. In gro
tere sculpturen als 'Vrouw' en
'Samenspel' is het menselijk li
chaam minder duidelijk te her
kennen. De vloeiende lijnen van
deze werken schreeuwen des te
harder om die aai over zo'n
ronding.
De handen van het levensgrote naakt van Paul van Dongen verraden dat het model zich niet helemaal lekker voelt in haar blootje. Op de voorgrond
'De verloren zoon' van Gobshai Kongsangchai. foto hielco kuipers
Amsterdam Patty Harpenau opende gisteren haar nieuwe expositie 'Face it' in een galerie aan de Amsterdamse Spuistraat. Met het thema
'Face it' geeft de kunstenares een antwoord op de toegenomen uitingen van fascisme en racisme. foto
Johan Kemkens laat volwassenen opgaan in zijn vertelling
Heyting tendeert naar kinderachtigheid
Cursus essay
schrijven met
W.J. Otten
leiden «annet de jong
Het LAK begint op donderdag
j 11 maart met een cursus 'essay
i schrijven'. De zeven lessen wor
den gegeven door dichter,
schrijver en essayist Willem Jan
Otten. „Gewichtiger dan de
conclusie zijn de vragen", zegt
de cursusomschrijving.
Otten is enthousiast over de
cursus, die hij eerder in onder
meer Groningen gaf. Hij schuift
echter niet onder stoelen of
banken dat hij de cursus 'essay
schrijven' geeft uit puur eigen
belang. „Ik vind het leuk om
over mijri werk te praten met
mensen die daarin geinteres-
seerd zijn. Bovendien krijgen de
cursisten schrijfopdrachten over
kwesties waar ik zejf voor de
krant mee bezig ben. Op deze
manier kan ik mijzelf scherpen
aan mensen die normaal ge
sproken niet zoveel schrijven."
Volgens OtteA varieerde de
leeftijd van de cursisten bij zijn
vorige cursussen van 24 tot 72
jaar. Het waren veelal mensen
die zijn werk al kenden. De
LAK-cursus heeft plaats voor elf
deelnemers.
Kandidaat-deelnemers moe
ten bij inschrijving een half A4-
tje inleveren met vragen die zij
zichzelf willen stellen en essays
die zij gelezen hebben, en voor
al wat hen daarin trof. Bij meer
dan elf inschrijvingen zal Wil
lem Jan Otten aan de hand hier
van een selectie maken. De cur
sus wordt gegeven op donder
dagavond van 19.00 tot 22.00
uur in collegezaal 026 in ge
bouw 1174 (Cleveringaplaats 1).
De kosten bedragen 125 gulden.
Foto veiling
in Amsterdam
amsterdam anp
Op 21 februari vindt in Hotel
Pulitzer in Amsterdam de
7de Internationale Fotovei
ling plaats. Er worden 230 fo
towerken en antiquarische
fotoboeken ter veiling aange
boden. De richtprijzen vari-
eren van 150 tot 17.500 gul
den. Zaterdag 20 februari is
de kijkdag.
theater
recensie conny van der zande
'De Uitvreter" van Nescio, literair theater
door Johan Kemkens. dramaturgie Bartha
Rusticus.toneelbeeld Joep Gooiker Ge
zien: 13/2, sociëteit De Burcht, Leiden
Ademloos luisteren naar een
verhaal. De meesten hebben
dat voor het laatst gedaan, toen
de sprookjes nog op de rand
van het bed werden voorgele
zen. Dat ook een zaal vol vol
wassenen nog op kan gaan in
een vertelling, dal laat Johan
Kemkens zien met zijn meesle
pende uitvoering van de novelle
'De Uitvreter' van Nescio.
Het is beslist geen gemakke
lijke klus, want het verhaal, dat
in 1911 geschreven werd, heeft
niets van een sprookje. In een
zakelijke stijl wordt zonder tier-
lantijntjes het verhaal van Japi
verteld; de uitvreter die er een
ongecompliceerde levensvisie
op na houdt. Hij leeft op kosten
van anderen, weigert over het
leven te tobben en heeft lak aan
carrière maken.
Zijn vriend Koekebakker is
zijn tegenpool. Hij heeft zich
aangepast aan de maatschap
pelijke normen en leeft be
schaafd. En zijn levenswijze
blijkt de meest duurzame: Japi
houdt zijn manier van leven
niet vol, hij wordt een harde
werker en springt uiteindelijk
van een brug. Koekebakker ver
volgt zijn leven zoals hij dat ge
wend was.
Nescio schreef het verhaal als
een monoloog die door Koeke
bakker wordt gehouden en
Kemkens heeft deze monoloog
letterlijk uit zijn hoofd geleerd.
Het decor is sober: twee houten
stoelen, een tafeltje en een pe
troleumstel onderstrepen de ar
moede waarin Japi, Koekebak
ker en hun vrienden leefden.
Gekleed in een regenjas draagt
Kemkens met een uiterst sub
tiele mimiek het verhaal voor.
Zo dringt niet alleen de sombe
re toon, maar ook de ironische
laag van het verhaal tot de luis
teraar door. Als Koekebakker Ja
pi aan het woord laat krijgt
Kemkens' gezicht een ondeu
gende, haast kinderlijke uit
drukking, waardoor hij de la
chers op zijn hand heeft.
De luisteraar gaat van Japi
houden en dat verklaart mis
schien waarom je de tranen weg
moet slikken als blijkt dat hij
van de brug is gesprongen.
Kemkens laat zien dat 'De Uit
vreter' van Nescio een meester
werk is met een tijdloze waarde.
Want zo ongeveer tachtig jaar
nadat deze novelle geschreven
werd. is het nog steeds duidelijk
dat ieder mens een Koekebak
ker en een Japi in zich heeft.
Uiteindelijk sterft bij iedereen
de idealistische Japi; de tobber
blijft leven.
theater
recensie wunand zeilstra
'Vreemde trekjes' van Hetty Heyting
Spel: Hetty Heyting. Martin van den
Ham en Jon van Eerd Muzikale begelei
ding: Ton-Herman Melis Regie: Victor
van Swaay Gezien: 13/2 (première),
schouwburg, Leiden.
Er zit een raar soort tegenstrij
digheid in het theaterwerk van
Hetty Heyting. Ze laat zich er
op voorstaan humor met diep
gang te willen brengen. En ge
zien het vernuftig in elkaar ge
zette verhaalgegeven van haar
nieuwste theaterprogramma
'Vreemde trekjes' is die ambi
tie duidelijk. Hetty Heyting zet
haar troeven zeker niet op ge
makkelijk vermaak. Dat kan ze
zich ook permitteren; als au
teur heeft ze een grote vaar
digheid in het schrijven van
puntige teksten ontwikkeld en
als actrice kan ze vlot en
scherp voor de dag komen.
Het merkwaardige nu is dat
een programma als 'Vreemde
trekjes' ondanks de slimme
opzet vaak sterk tendeert naar
een kinderachtig soort humor
dat maar matig kan boeien.
Het is een beetje toneel, een
beetje musical, een beetje ca
baret, soms zelfs een beetje
slapstick, en dat alles met een
licht absurdistisch sausje over
goten. Er valt wel te lachen,
maar minder uitbundig, min
der grimmig en minder ver
baasd dan de auteur beoogd
lijkt te hebben.
Drie mensen zoeken om
verschillende redenen rust in
een afgelegen berghut in de
Al^en. Bij de boeking is ken
nelijk iets misgegaan, want al
le drie blijken ze datzelfde on
mogelijke minihutje te hebben
gehuurd. Goede raad is duur
op zo'n moment, dus probe
ren ze het een hele week met
elkaar uit te houden, waarmee
een bron van conflicten en ir
ritaties is geschapen.
Twee mannen en één vrouw
proberen ieder voor zich - in
het hier gebezigde modieuze
vocabulaire - 'de zaken op een
rijtje te krijgen'. De schrijver
probeert zijn jeugdherinnerin
gen in zijn nieuwste boek te
verwerken. De jongste stelt
zijn eigen zelfmoord, na die
van zijn vriendin Annie, nog
even uit. De succesvolle za
kenvrouw tracht vat te krijgen
op gebeurtenissen uit haar
privéleven. Door haar werk is
het contact met haar zoon
Robbie tot een minimum ge
reduceerd. Als zij kennis
neemt van bepaalde ontwik
kelingen, zoals de verhouding
van Robbie met haar eigen
vriendin Loes, is de maat vol.
Naast deze personages ko
men flash backs en beelden
uit hun gedachtenwereld tot
leven met behulp van dubbel
rollen. Aldus ontstaat een hele
reeks losse scènes die door het
verhaalkader met elkaar zijn
verbonden. Hetty Heyting,
Martin van den Ham en John
van Eerd slaan zich daar vlot
en vaardig door heen. Zelfs
momenten van bezinning in
de vorm van enkele liedjes
ontbreken niet. Ze worden
dan begeleid door een pianist
die met zijn toetsinstrumen
ten naast de papieren Alpen
landschaft zit. Na de pauze
verschijnt de pianist zelfs als
travestiet. Een dergelijke du
bieuze regie(?)-vondst is ken
merkend voor dit programma.
Ondanks de beoogde satiri
sche knipoog naar tal van
menselijke eigenaardigheden
glijdt 'Vreemde trekjes' met re
gelmaat naar oppervlakkige
oubolligheid af. Het is dan ook
niet echt leuk.
MUZIEKRECENSIE ANNET
DE JONG
Comsat Angels Steve Fellows (zang. gi
taar). Mik Glaisher (drums). Andy Peake
(toetsen). Terry Todd (bas). Simon Ander
son (gitaar) Gezien 14/2. LVC. Leiden
„Volgende keer hoeven jullie
niet meer zo lang op ons te
wachten", beloofde zanger Ste
ve Fellows gisteravond een vrij
wel uitverkocht LVC. De Shcf-
fieldse gitaar- en toctsenforma-
tie had ruim vijf jaar niets van
zich laten horen toen ze on
langs het nieuwe 'My Minds
Eye' uit bracht bij een Neder
lands platenlabel. De Comsats
hadden er beter aan gedaan ook
nog vijf jaar aan hun podium
presentatie te werken, want die
was om te huilen.
Steve Fellows werd niet alleen
geteisterd door zijn overge
wicht, maar ook door krijsende
'microfoons en smerig brom
mende versterkers. Doorliet vo
lume een tikje op te schroeven
dacht de vijfmans formatie de
technische 'probleempjes' te
kunnen verdoezelen. Helaas be
gaven drie gitaren het bij dit ge
weld, met als resultaat dat Si
mon Anderson vrijwel het hele
concert met een lullig bunge
lend stukje staal aan de hals van
zijn instrument speelde.
The Comsat Angels leken zich
geen van allen thuis te vodoi in
de nieuwe bezetting. De band
leden hadderj op geen enkele
manier contact met elkaar en
sleurden het publick mee in een
onafgebroken stroom van
egotripperij. Simon Anderson
verloor niet één keer het zicht
op zijn gitaar, maar misschien
was dit het hypnotiserende ef
fect van de losbungi lende
snaar? Steve Fellows wendde
zich maar heel af en toe tot de
zaal en kwam er na ijl num
mers achter dat deze behoorlijk
gevuld was. I i loon nu-i mm af
dan een lauw „Oh, there's many
of you".
Het LVC-publiek kon toch
geen genoeg krijgen van de
Comsat Angels en wist een der
de toegift los te krijgen. Steve
Fellows bleef maar excuses ma
ken voor de technische blun
ders. maar daar wilde het pu
bliek niets van weten. „Niet lul
len. Spelen!vonden de aan
wezigen. die zichtbaar genoten
van het optreden, dat eigenlijk
niet meer dan een veredelde re
petitie was.
In het artikel over het Leids Cabaret Festival van afgelopen zater
dag in deze krant zijn tot onze grote spijt de foto's van Paul van
Soest en Kick van der Veer verwisseld. Hiervoor onze verontschul
digingen.
