Politiek valt weinig te verwijten
Bedrijven bestormen assuradeurs voor aanvullende WAO-verzekering
Feiten &Meningen
Het nieuwe gezicht
van de Belastingdienst
'Pispaaltjes' vogelvrij in Japans onderwijssysteem
WOENSDAG 10 FEBRUAR11993
TOM JANSSEN
ïm&£ WtG&.ÏWMWvi mhïïbk:
Keuken 9E
MEiHW '(töHPRWlIT
BELASTING BELICHT
"Ste*-**- „v
«°^T
Voor de buitenwereld is de
reorganisatie van de Belas
tingdienst van de laatste ja
ren tamelijk onopgemerkt
voorbijgegaan. Toch is er veel
veranderd, maar liefst dertig
duizend mensen werden ver
plaatst. Sommigen moesten
zelfs verhuizen. I Iet oude sys- v""%l
teem bleek te log en te bu
reaucratisch.
De oude structuur was dat de
diverse soorten belastingen
allemaal een aparte inspectie
hadden. Zo had men de in
spectie loonbelasting,
belastingen vennootschaps
belasting. Daarnaast had
men een apart ontvangkan-
toor,en een rijksaccountants
dienst voor de controles.
Deze structuur is verleden
tijd. De inspecties zijn ver
vangen door eenheden. In
zo n eenheid vindt de heffing,
inningen de controle plaats van alle belastin
gen van de belastingplichtige. Dit levert als
voordeel op dal men in de toekomst niet meei
te maken heeft met verschillende inspecties.
De term belastingplichtige is verdwenen. De
Belastingdienst spreekt tegenwoordig van klan- te
ten. Klant zijn van de Belastingdienst klinkt de
meeste mensen nogal vreemd in de oren, niet
in de laatste plaats bij de Belastingdienst zelf.
Men kan immers niet kiezen of men wel of
geen klant is van de Belastingdienst.
O****"™
de ene keer op bezoek bij een
horecabedrijf om de volgende
keer op bezoek te gaan bij een
bouwonderneming. Elke keer
moest de belastingman dus
weer een beeld vormen van
de onderneming. Dit soort
toestanden zijn dus verleden
tijd. Door te werken in teams
weet men meer van de bran
che af.
Daarnaast gaat men vaker
controleren. Daar is men
trouwens al enige jaren mee
bezig. Was de controledicht
heid in 1984/1985 één keer in
de 25 jaar, in 1991 was dit al
één keer per 7,7 jaar. Doel
stelling is om de gemiddelde
onderneming één keer per
zes jaar te controleren.
Naast de controle van de
boekhouding zal de Belas
tingdienst vaker 'oogcontro
les' gaan houden. Dit doet
men omdat men bij de administratieve contro
les vaak de indruk krijgt dat de boekhouding
door middel van computerprogrammas al
kloppend is gemaakt. Terwijl in werkelijkheid
de boekhouding van geen kanten klopt. Om nu
n wat er in werkelijk gebeurt zullen er
meer oogcontroles gehouden worden.
Een voorbeeld hiervan is de onlangs gehouden
operatie Dienblad. Dit was een controle-onder-
zoek gehouden onder de horeca in Leiden.
Door middel van oogcontrole werd bepaald
Een en ander betekent ook een andere houding hoeveel personeelsleden er in de zaak aanwe-
i de Belastingdienst tegenover de klant. Een zig v
i. Dit werd vervolgens vergeleken met
houding die zoveel mogelijk is afgestemd op de het aantal personeelsleden op de loonlijst. In
i de 'klanten'. Concreet be- Leiden bleek dat er gemiddeld drie mensen per
tekent dit vooral meer serviceverlening, een
voorbeeld hiervan is een nieuw computersys
teem dat de belastingbetaler de mogelijkheid
geeft om 24 uur per dag vragen te stellen. Een
andere vorm van serviceverlening is het sneller
afhandelen van aangiften. Maar klantgericht
houdt ook in dat fraudeurs intensiever worden
aangepakt en vervolgd.
Naast klantgericht gaat de Belastingdienst
voortaan ook doelgericht te werk. Ten eerste
zijn de eenheden al onderverdeeld in particu
lieren en ondernemingen, maar deze eenhede
zijn weer onderverdeeld in aparte teams. Vaak
hebben deze teams een aparte doelgroep. Zo
zijn er horecateams, landbouwteams, en op
sommige eenheden is er zelfs
lersteam. Voordeel van deze ti
ter in de branche kunnen thuisraken dan vroe-
ger.
Vroeger gingen de controlerende ambtenaren
etablissement niet op de loonlijst stonden. Ge
middeld drie zwartwerkers per zaak dus.
Dit gegeven verschaft de Belastingdienst nog
meer informatie. Zwartwerkers worden vaak
betaald met zwarte omzet, en zwarte omzet
wordt weer gemaakt door middel van zwarte
inkopen. Zo heeft de Belastingdienst drie 'vlie
gen in één klap'.
Door de reorganisatie is de Belastingdienst dus
slagvaardiger geworden. Naast serviceverlening
staat fraudebestrijding hoog op het verlanglijst
deze eenheden je. Maar niet alleen fraude bij ondernemers
wordt aangepakt, ook de aangiften van particu
lieren zullen nauwkeuriger worden nagekeken.
Vanaf 1987 moeten de banken al elk jaar opge-
slechte-beta- ven hoeveel rente aan particulieren wordt uit-
s is dat ze be- betaald. Onderzocht wordt of deze informatie
plicht voortaan ook zal gaan gelden voor af
trekbare hypotheekrente, dividend en lijfrente-
premies.
Vaderlandse industrie in nood: crisisgevoel overspoelt het land
Nederland is wakker geschrokken. Plotseling vraagt ie
dereen zich af wie schuld draagt aan de malaise waar een
deel van de vaderlandse industrie onmiskenbaar in ver
keert. Dat het met sommige van 'onze' bedrijven niet zo
goed gaat, kan niemand zijn ontgaan. DAF is nagenoeg
failliet, Hoogovens verkeert in grote nood, Fokker kan het
op de lange duur zelfstandig niet redden en Philips komt,
hoe hard men ook snoeit, maar niet uit de rode cijfers.
Ontslaggolven dreigen en een crisisgevoel overspoelt het
land. In zo'n klimaat gaan mensen al snel op zoek naar
een zondebok.
meenden dat er in de jaren '80
meer had moeten worden be
zuinigd, zodat we nu met een
lagere staatsschuld hadden ge
kampt.
De vraag is natuurlijk of de criti
ci gelijk hebben. Heeft de Ne
derlandse overheid gefaald en
plukt 'onze' industrie daar nu
de wrange vruchten van? Geen
president-directeur van een
beetje industriële onderneming
zal die vraag met een serieus 'ja'
beantwoorden. De problemen
waar de diverse bedrijven mee
kampen, zijn namelijk op ande
re oorzaken terug te voeren dan
het beleid dat in Den Haag
wordt gemaakt.
DEN HAAG YVONNE ZONDEROP
Opeens is het 'de politiek' die
als hoofdschuldige wordt aan
gemerkt voor de economische
problemen waarin ons land ver
keert. Professor F. Rutten, voor
malig topambtenaar op het mi
nisterie van economische za
ken, beklaagde zich er het afge
lopen weekeinde over dat 'dit
kabinet' door eerst te veel uit te
geven en vervolgens te veel te
bezuinigen, het economisch kli
maat ernstig heeft geschaad.
Professor M. Jonkhart, presi
dent-directeur van de Nationale
Investeringsbank NIB, betoogde
dat 'de politiek' te weinig geld
uittrekt voor steun aan de indu
strie. In vergelijking met landen
om ons heen zou Nederland op
dit punt een slecht figuur slaan.
Het is een verwijt dat de laatste
dagen vaker weerklinkt. Het
heeft Nederland de laatste jaren
ontbroken aan een goed indus
triebeleid, meent men. Had ons
land destijds maar meer geld
uitgetrokken voor steun aan het
industriële bedrijfsleven in
plaats van het te besteden-aan
belastingverlaging of aan uitke
ringen voor werklozen, luidt de
kritiek. Het is overigens opval
lend dat veel mensen die nu dé
ze kritiek spuien, eerder juist
Vernuftig
Neem nu Hoogovens. Dat zucht
onder de wereldwijde overpro
duce van staal, en daarbij
vooral de dumping van goed
koop staal uit Oost-Europa. De
sector zal dat zelf, met behulp
van de Europese Commissie
moeten oplossen, zo geven de
bedrijven zelf meteen toe. Ook
de problemen waar Philips mee
worstelt, hebben weinig met
'politiek Dën Haag' van doen.
Het concern wachtte te lang
met noodzakelijke reorganisa
ties en zit nu met het extra na
deel van een wereldwijde eco
nomische stagnatie.
Fokker dan, zullen sommigen
roepen. Dat blijft inderdaad niet
zelfstandig, maar natuurlijk wel
bestaan, net als alle hoogwaar
dige werkgelegenheid daar.
Zelfs DAF verdwijnt vermoede
lijk niet van de aardbodem.
Waarschijnlijk verrijst er - met
behulp van de overheid - een
nieuwe DAF, waar vernuftige
vrachtwagens zullen worden
gebouwd.
Critici die 'de politiek' een ge
brekkig industriebeleid verwij
ten, lijken welhaast te vergeten
dat hele delen van de vader
landse industrie zich voortreffe
lijk weren in deze moeilijke tij
den. Niet alleen industriële
multinationals als Unilever,
Shell of Akzo doen het goed;
ook talloze kleinere bedrijven
houden hun hoofd boven water.
Niet te ontkennen valt dat het
economisch tij tegenzit. De
winsten zijn niet overal opti
maal en niet iedere baan kan
behouden blijven. Talloze in
dustriële ondernemingen heb
ben - veelal door de markt ge
dwongen - de handen ineenge
slagen. Recente voorbeelden
zijn de grote papierfusie van
KNP, BT en VGR en het samen
gaan van Bols en Wessanen.
Dat is niet voor alle betrokke
nen even leuk, want natuurlijk
kosten dit soort fusies werkgele
genheid. Maar ze stellen uitein
delijk ook werkgelegenheid vei
lig, omdat de kansen op voort
bestaan van de onderneming
vergroten.
Bovendien moeten we niet ver
geten dat ook in het buitenland
talrijke bedrijven voor hun le
ven vechten. Soms verliezen ze,
zoals het inmiddels failliete
Duitse staalbedrijf Klöckner.
Soms moeten ze diep snijden
om overeind te blijven, zoals
Mercedes Benz óf Siemens. In
ieder geval geven ze niet meten
de Bondsregering de schuld van
hun problemen.
Hemd
Gelukkig pompt de Nederland
se overheid geen miljarden in
bodemloze putten meer. Steun
operaties zoals destijds bij RSV
helpen uiteindelijk geen steek.
Maar 'de politiek' laat zich wel
degelijk het nodige gelegen lig
gen aan 'de industrie'. Philips
heeft jarenlang subsidies gekre
gen voor technologisch onder
zoek, en als het alleen aan het
Nederlandse kabinet lag, had de
Eindhovense multinational de
Europese steun voor HDTV al
lang binnen.
Het is ook geen kwestie van
geld alleen. De industrie kan
veel baat hebben bij een be-
drijfsvriendelijk klimaat, en als
de critici van 'politiek Den
Haag' dat klimaat willen helpen
verbeteren, zullen de onderne
mingen dat slechts toejuichen.
Voorlopig is weer eens gebleken
dat ook in Nederland het hemd
nader is dan de rok. Nu ons
land ten lange leste wordt ge
troffen door de economische te
rugval die in heel Europa al
slachtoffers maakte, laaien de
emoties op. Dat 'onze nationale
trots' het niet langer bolwerkt
als zelfstandige vrachtwagenfa
briek, blijkt veel diepere won
den te slaan dan het feit dat de
Nederlandse vestiging van de
Amerikaanse computerreus
IBM fors moet inkrimpen. Ook
al gaat er in beide gevallen uit
eindelijk evenveel werkgelegen
heid verloren en is het voor de
betrokken werknemers allemaal
TOKYO «SUVENDRINI KAKUCHI
De zeer goed opgeleide Japanse
beroepsbevolking wordt inter
nationaal geprezen als een van
de pijlers van de succesvolle Ja
panse economie. Maar het
strakke schoolsysteem heeft ook
een schaduwzijde. De zware
druk op Japanse leerlingen
zoekt steeds vaker een uitweg in
onderling geweld en intimida
tie. Soms tot de dood erop
volgt.
Vorig maand stierf de 13-jarige
Yuhei Kodama na onophoude
lijk gepest en mishandeld te zijn
doorzijn klasgenoten. De jon
gen werd door zeven mede
scholieren in elkaar geslagen en
vervolgens in lappen gerold
waarna hij stikte.
,,De intimidatie heeft een onge
kende omvang bereikt. Dat is
het gevolg van de groeiende
frustratie onder leerlingen die
een groot deel van hun jeugd
hebben moeten opofferen om
de zware studieschema's te
kunnen volgen", zegt onder-
wijsspecialist Tamotsu Zengo-
ku. In 1991 waren 22.000 leer
lingen het slachtoffer van 'iji-
me': intimidatie of mishande-
ling.
Het Japanse schoolsysteem
staat overal in hoog aanzien.
Maar in Japan zelf worden
steeds vaker vraagtekens ge
plaatst bij het rigide onderwijs
stelsel. Kinderen maken lange
schooldagen en zitten tot in de
late avond huiswerk te maken.
Daardoor is er bijna geen ruim
te voor echt contact met de fa
milie, zo stellen pedagogen.
Kodama's ouders bijvoorbeeld
wisten niet dat hun zoon op
school werd geplaagd. Daar
kwamen ze pas achter toen hij
dood was.
Een basisscholiere neemt even een rustpauze. Het schoolsysteem van Japan staat overal hoog in aanzien n
geplaatst bij het rigide onderwijsstelsel.
Japanse kinderen durven hun
ouders wat dat betreft niet in
vertrouwen te nemen uit angst
alleen afkeurende blikken als
reactie te krijgen, zegt Moyeko
Tawara, schrijfster van onder-
wijsboeken. Slachtoffers van in
timidatiepraktijken vertellen
dan ook dat ze vaak helemaal
alleen staan als ze verbaal of fy
siek worden mishandeld, da
genlang door de hele klas wor
den genegeerd, of gedwongen
worden geld of spullen af te
staan.
Vorig jaar september pleegde
een 11 -jarig jongetje zelfmoord
door zich aan een boom op te
hangen. Hij liet een briefje ach
ter waarin hij vertelde dat hij
een einde aan zijn leven maakte
omdat hij er niet meer tegen
kon door iedereen in de Idas ge
haat te worden. Volgens onder-
wijsspecialisten ligt de wortel
van het kwaad bij de scholen
zelf die met het toepassen van
lijfstraffen het slechte voorbeeld
geven. Geweld wordt daardoor
als iets normaals gezien. „De
hele wereld is jaloers op de eco
nomische kracht van Japan. We
hebben echter ons geestelijke
geluk verloren. Maar dat weet
de wereld niet", zegt onderwijs-
specialistZengoku.
DEN HAAG «JAN HARREN
De stormloop op de verzekeringmaat
schappijen van bedrijven die voor hun
personeel aanvullende verzekeringen op
de WAO willen sluiten, wordt met de week
groter. Bang om te laat te zijn, melden zij
zich met duizenden per dag.
Bij de meeste verzekeraars moeten contrac
ten voor de aanvullende WAO-verzekering
voor 26 april zijn afgesloten, wil men al het
personeel meeverzekerd krijgen. Deze
maatschappijen hanteren een 'inloopperio
de' van drie maanden na het besluit van het
kabinet om de WAO te veranderen. Een en
kele maatschappij houdt 1 juli aan. de da
tum waarop de wijziging van de WAO ver
ondersteld wordt in te gaan.
De verzekeringen moeten het gat opvullen
dat de politiek in de WAO-uitkeringen heeft
'geslagen. Alleen al de vier grote verzeke
raars op dit terrein (De Ainersfoortse, Na
tionale Nederlanden, Aegon en Interpolis)
krijgen elk dagelijks vele honderden offerte-
aanvragen binnen.
Alle verzekeringen-die tot 26 april (respec
tievelijk 1 juli) worden gesloten, krijgen een
terugwerkende kracht tot 25 januari 1993.
De assuradeurs garanderen dat al het per
soneel van de betrokken onderneming dan
is meeverzekerd. Dat geldt onverkort, ook al
zou een personeelslid na 25 januari nog in
de Ziektewet zijn gekomen en zelfs al zou
het er nu al naar uitzien dat de WAO het
eindstation wordt.
Anti-selectie
D§ gewijzigde wet geldt voor alle werkne
mers die per 26 januari 1994 in de WAO te
rechtkomen. Dat zijn de werknemers die na
25 januari 1993 in de Ziektewet zijn beland
en niet binnen een jaar hersteld zijn. Wie
op of voor 25 januari al in de Ziektewet of
de WAO liep, blijft onder de regels van de
oude WAO (70 procent van het laatst ver
diende loon) vallen. De 'nieuwe' WAO'ers
krijgen lagere uitkeringen.
De particuliere assuradeurs zijn van meet af
aan in de weer gegaan om het bedrijfsleven
polissen te bieden waarmee de schade aan
de WAO kan worden gerepareerd. Ze bie
den echter alleen collectieve verzekeringen
aan waarmee al het personeel van een on
derneming wordt verzekerd. Ze willen daar
mee voorkomen dat mensen zich pas voor
de verzekering aanmelden wanneer ze voor
arbeidsongeschiktheid te vrezen hebben
(anti-selectie).
In de premieheffing kan het wel verschil
maken of een bedrijf naar verhouding veel
of juist weinig personeelsleden in de WAO
(en de daarbij horende aanvullende veize-
kering) ziet verdwijnen. De vakbonden heb
ben daar nogal wat moeite mee omdat de
WAO een werknemersverzekering is waar
voor werknemers ook de premie betalen.
Wordt de redenering van de verzekeraars
doorgetrokken, dan zouden werknemers
hoge premies voor de aanvullende verzeke
ring moeten betalen als een verhoudingsge
wijs groot gebruik van de WAO toe te schrij
ven is aan de arbeidsomstandigheden. Het
is immers vooral de werkgever die daar wat
aan kan doen en niet de werknemer.
'Reparatie'
In de CAO-onderhandelingen, die deze
maanden plaats hebben, is de 'reparatie'
van de WAO-uitkeringen onderwerp van
felle discussie. Zeker waar onderhandeld
wordt over een CAO die voor een hele be
drijfstak geldt, zijn de werkgeversonderhan
delaars scherp tegen afspraken over aanvul
lingsverplichtingen die voor alle onderne
mingen in de betreffende bedrijfstak zou
den gaan gelden.
De vakbeweging wil de aanvulling echter
jui$t zo veel mogelijk voor hele bedrijfstak
ken tegelijk zien te regelen. Op zijn minst
zouden CAO's een artikel moeten bevatten
die het sluiten van de aanvullende WAO-
verzekering in alle bedrijven verplicht stelt.
In de aanloop naar de CAO-onderhandelin
gen is van ondernemerszijde gesteld dat
eventuele reparatie van de WAO-uitkerin
gen in geen geval tot hogere kosten voor de
werkgevers zouden mogen leiden. Van vak
bondskant is er echter ook al op gewezen
dat de verlaging van de WAO-premie ruim
te biedt voor de financiering van de aanvul
ling.
Ondernemingen die na 25 april (respectie
velijk 1 juli) nog geen aanvullende verzeke
ring hebben gesloten, zullen niet automa
tisch al hun personeel verzekerd kunnen
krijgen. Dan gaan verzekeraars via keurin
gen bekijken welke personeelsleden zij we
gens een of ander gebrek geheel of gedeel
telijk buiten de verzekering wensen te hou
den. Die werknemers zouden het dan met
alleen de verlaagde WAO-uitkering moeten
doen wanneer zij arbeidsongeschikt raken.
De aanvullende verzekering is trouwens
voor alle ondernemingen die personeel in
dienst hebben, te sluiten. Ze is zelfs bereik
baar voor bedrijven die maar één werkne^
mer of werkneemster hebben. Zelfs in zo'n
geval zal een 'collectief contract' worden
gesloten. Het bedrijf heeft dan wel de ver
plichting om elk personeelslid dat er bij
komt, ook in het 'collectief onder te bren
gen.
