3?
De serre maakt furore
Leven en wonen
Balletje, balletje
;v V
m
Nieuwe generatie DCC- en MD-radio's op AutoRAI
Houd ze in de gaten
Haute-couture hoe lang nog?
Victoriaans
tuinieren
Glimmers weg
MAANDAG 8 FEBRUARI 1993
16
REDACTIE HENRIETTE VAN DER HOEVEN
SPREEKUUR
T"""i
en tijdje geleden zat ik te wach -
I .ten tot een squashbaan zou vrij-
komen, toen op een van de ba
nen tumult ontstond en er om om een dok
ter werd geroepen. Ik ging kijken wat er aan
de hand was. Zonder 'gereedschap' is het
moeilijk iemand goed na te kijken, maar de
jongeman om wie het ging was gelukkig bij
bewustzijn. Hij had een squashbal op zijn
rechteroog gekregen en hij zag met dat oog
niets meer.
Een squashbal heeft een doorsnede van on
geveer vier 4 centimeter en is daarmee klein
genoeg om vrij ver in de oogkas door te
dringen. Dit in tegenstelling tot hockeybal
len en softballen, ook voorwerpen die met
grote vaart in het gezicht terecht kunnen
komen. Maar deze zijn zo groot, dat ze op
de benige bescherming van de oogkas
(wenkbrauw, neus en jukbeen) terugkaat
sen. Een squashbal passeert die obstakels
moeiteloos en kan met volle kracht op de
oogbol zelf terechtkomen.
Het oog kan bij een dergelijke klap ernstig
beschadigd raken en dat was bij de onfor
tuinlijke speler ook het geval. Een volledig
onderzoek van een gewond oog kan alleen
door een oogarts worden uitgevoerd met
speciale apparatuur, maar het was op het
eerste gezicht al duidelijk dat hier sprake
was van ernstig letsel. Pupil en iris waren
onzichtbaar door het bloed dat de voorste
oogkamer vulde.
Het oog is een bol die in drie compartimen
ten is verdeeld. Het eerste compartiment,
de voorste oogkamer, is de ruimte tussen
het hoornvlies en de iris, het gekleurde ge
deelte van het oog. De achterste oogkamer
is de ruimte onder de iris rond de lens, en
de rest van de oogbol, achter de lens, wordt
gevuld door het glasvocht. Bloed in de voor
ste oogkamer noemt men hyphaema.
Een harde klap op het oog kan nog andere
gevolgen hebben. Een greep uit het rijtje
vreselijkheden: de iris kan losscheuren; de
lens van het oog kan los komen te liggen en
van z'n plaats raken; de lens kan ten gevol-
ge van het ongeluk ondoorzichtig worden
(staar) en ook de oogbol zelf kan scheurtjes
vertonen. Dit alles was door het hyphaema
niet te zien. Ook het bloed in de voorste
oogkamer op zich kan complicaties geven.
Tot vele jaren later kan zich in het (destijds)
beschadigde oog groene staar ofwel
glaucoom ontwikkelen. Glaucoom is een te
hoge druk in het oog. Onbehandeld kan
glaucoom tot blindheid leiden. Alle reden
om de gewonde met enige spoed naar het
ziekenhuis te brengen, waar de telefonisch
gewaarschuwde oogarts al aanwezig was.
Een ongeval als dit, bal op oog (sneeuwbal
len doen het ook prima), noemt men een
stomp trauma. Anders wordt het verhaal,
als het oog in contact is gekomen met een
meer of minder scherp voorwerp.
Een onschuldig voorbeeld daarvan is een
takje of twijgje dat in het gezicht slaat en
over de oogbol krast. Als hierbij het hoorn
vlies wordt geraakt, houdt de betrokkene
het gevoel dat er iets in het oog zit. Bij elke
knippering voelt het aan als zand en het
oog kan daarbij overvloedig tranen. Lastig,
maar met een zalfverband dat de huisarts
even goed kan aanbrengen als een oogarts,
is het krasje na enkele dagen weer genezen.
Een scherp voorwerp kan ook in het oog
achterblijven. Beruchte voorbeelden zijn
staalsplinters. Oppervlakkige splinters, die
in het hoornvlies zitten, zie je vaak bij doe-
het-zelvers die mèt slijptol maar zonder vei-
ligheidsbril aan het klussen waren. Grotere
splinters die met kracht het oog raken, kun
nen de oogbol perforeren. Het opvallende
bij deze verwonding is, dat de betrokkene
vaak alleen maar een klap tegen het oog
voelde.
Typische veroorzakers van zo'n perforatie
met een staalsplinter zijn versleten stalen
beitels waarop met een metalen hamer
wordt geslagen. Ijzer in het oogferro in
oculo moet absoluut door een oogarts
worden behandeld. Het ijzer reageert op
het oogvocht met roestvorming. Een beetje
roest op het hoornvlies is nog wel eenvou
dig te verwijderen, maar roest in de oogbol
is giftig voor het netvlies en kan tot blind
heid leiden. Operatieve verwijdering van de
splinter is noodzakelijk. Zowel scherpe als
stompe verwondingen van het oog zijn ge
makkelijk te voorkomen. Een veiligheidsbril
houdt metaalsplinters en squashballen op
een afstand.
Mariska Koster
arts
TUIN
Ventilatie een belangrijk punt
In een land als het onze, waar de zon nogal eens verstek laat gaan of een gure wind in
voor- en najaar aangenaam buiten zitten verhindert, koesteren we ons graag achter
glas. De serre met veel ramen, vaak uitgerust met een glazen dak, maakt dan ook furo-
De AutoRAI, die nog tot zondag duurt, is wat autora
dio's betreft lange tijd niet zo interessant geweest. Sony
komt met de MiniDisc-speler gecombineerd met auto
radio; Philips de DCC-autoradio, beide opname/weer
gave systemen van de toekomst.
Ook op het gebied van diefstalpreventie is er veel be
reikt. Belangrijk is tevens het afgelopen maand in ge
bruik gestelde Hilversumse FM-net van Radio-1. Daar
door wordt het mogelijk om te profiteren van het nieu
we Radio Data Systeem (RDS), dat een goede ontvangst
(in stereo) van de nieuws- en actualiteitenzender ga
randeert door het hele land. Voorts biedt de combinatie
actuele verkeersinformatie en RDS, de zekerheid dat
men geen verkeerswaarschuwingen mist.
De MiniDisc-units van Sony (MZ-1 en MZ-2), draag
bare DiscMan-achtige verschijningen, waarin een spe
ciale floppy-disc van slechts 6,5 bij 7 centimeter moet,
zijn nu al te koop. Deze MiniDisc is goed voor ruim een
uur muziek. Met de accugevoede MZ-1 (de MZ-2 is al
leen een speler) kan men op de schijf ook zelf muziek
opnemen, wissen en vervangen.
Op de AutoRAI is Sony's nieuwe, op MD gebaseerde
autoradio MDX-U1RDS te bewonderen. In maart is hij
te koop voor bijna 2000. Rond die tijd zullen er 200
muziektitels beschikbaar komen, met een speelduur
van 60 tot 74 minuten, en lege plaatjes voor opname
Bij de nieuwe autoradio die natuurlijk is uitgerust
met het Radio Data System kan men ook losse ver
sterker-units kopen van 4x35 Watt voor 249,- of
6 x 50 Watt voor grote auto's met gescheiden lage- en
hoge-tonen-speakers. Ook is er een CD-wisselaar
(CDX-U606) voor de kofferbak die middels de Unilink-
verbinding aansluitbaar is op de autoradio. Deze heeft
een van de MD-overgenomen Electronic Shock Proof
(ESP) systeem.
Philips heeft ook een wereldprimeur: de DCC-autora
dio, eveneens met RDS, maar nu met een DCC-speler
aan boord die zowel gewone cassettes als digitale cas
settes volgens het Digitale Compact Cassette-formaat
kan afspelen. Over de leverbaarheid en prijs van deze
autoradio is Philips voorzichtig. Wel wordt deze zomer
een draagbare DCC-speler, de 130, geleverd, Spoedig
daarop zal een model (550 gram, afmetingen
120x35x118) verschijnen, dat ook digitaal opnemen
kan. Het is te verwachten dat daarna autoradio's met
DCC weergave-principe komen.
Grundig brengt brengt verscheidene radio's met RDS,
zelfs vanaf 600. Sommige ontvangers zijn in verband
met diefstal zowel uitgerust met een security code als
met een afneembaar front. Ook heeft Grundig een
voordelige auto-radio met kortegolf gemaakt.
Cindy Crawford, een ook goedbetaalde 'topper', draagt een
doorzichtige plasticjurk over een ivoorkleurige georgette
avondjurk, van Karl Lagerfeld (Chanel). foto ap
Rond half oktober zijn alle vorstgevoelige container-
planten opgeborgen op een koele, vorstvrije plaats. In
middels worden de dagen alweer langer en wordt het
tijd om eens een kijkje te nemen bij de slapende leven
de have.
Als het goed is hebben alle planten een enkele keer iets
water gehad, zodat de grond niet kurkdroog geworden
is. En nu gaan we poolshoogte nemen. Om te beginnen
moeten definitief alle verdorde of verschimmelde
blaadjes worden verwijderd. Verder: snoeien waar no
dig, maar wel met gezond verstand, dus: alle takjes die
naar binnen wijzen weg en takjes die naar buiten wij
zen inkorten als dit zinvol lijkt. Is een plant te hoog ge
worden, dan moet nu de top er ook uit.
Is dat allemaal gebeurd dan krijgen de planten die nog
steeds op nonactief staan, goede nieuwe aarde. Hier
voor halen we de wortels voorzichtig uit de pot en klop
pen daarna zoveel mogelijk van de oude aarde eruit.
Eventueel met een scherp mes al te hard gegroeide
wortels iets inkorten. Maar maak steeds een gave wond
en dek deze desnoods nog af met wat houtskool. Als dat
gebeurd is, gaat de plant in de nieuwe aarde. Voor
planten die van een weinig klei houden mengen we ge
droogde fijngemalen pottebakkersklei door de grond.
De grootste leverancier van pottebakkersklei heeft mij
verzekerd dat de grijze blokken klei zonder enige scha
delijke toevoeging in de handel zijn. In de loop van de
zomer kunnen we van deze klei ook kleine bolletjes in
het gietwater doen, om klimmende planten een plezier
te doen.
Planten die van zure grond houden, krijgen een beetje
extra turf door de compost. En planten cUe al te groot
zijn om uit de pot te halen, voorzien we van een nieuw
laagje aarde. Hiervoor krabbelen we met de hand (rub
berhandschoenen aandoen) de bovenste laag wegen
vullen daarna weer aan met goede grond. Als dat alle
maal gebeurd is en de containerplanten er weer netjes
en verzorgd bijstaan, moeten ze iets water hebben,
maar niet te veel.
Ze hebben nog geen blad en kunnen dus niets verdam
pen.
Zodra er, na enige weken, leven in de planten komt,
zetten we ze snel in het licht en op een warmere plaats.
Maar naar buiten mogen deze vorstgevoelige contai
nerplanten pas na de nachtvorsten. Anders is alle goede
zorg voor niets geweest.
LEZERSVRAAG
Beschuit met muisjes voor MEVROUW OVERBEEK IN
1JMUIDEN die melding maakt van haar eersteling van
de zelfgezaaide dadels. Wees zuinig op de resterende
zaden. Wellicht zit er nog een bij die wat traag kiemt.
Maar nu de eersteling: als het goed is heeft hij nu een
ongedeeld kiemblad en het kan heel lang duren
soms wel twee jaar eer er ook gevederde bladeren
komen. Verspeen in elk geval de voortvarend gekiemde
dadelpit in een potje van 7 cm doorsnee. Dadels zijn
langzame groeiers. Gebruik liefst een mengsel van ei
gen compost met gewone potaarde, of vraag bij een
goede bloemist naar speciale potgrond voor palmen.
De dadelpalm is een Phoenix dactilyfera (als de bloe
mist ernóar vraagt).
Druk de aarde vooral goed aan zónder de wortels te be
schadigen en zet de plant op een zonnige plaats, naar
liever niet te dicht bij dubbelglas. Dat kan te warm wor
den Normale kamertemperatuur wordt op prijs ge
steld. Komende winter liefst wat rust, dus een lagere
temperatuur, rond 12 graden bijvoorbeeld. Tijdens de
Rist minimaal water, 's zomers goed vochtig houden,
altijd zorgen voor een droge voet. Tijdens de groeipe
riode iets mest geven. Dadelpalmen kunnen zeer oud
worden, maar groeien zo langzaam dat ze zelden te
groot worden voor de kamer. Op dadels van eigen teelt
hoeft u niet te rekenen. De plant is tweehuizig.
Verder heeft mevrouw Overbeek nog zorgen over wol-
luis op haar kamerplanten, vooral op vetplanten. Als er
massaal plagen optreden schort er iets aan de verzor
ging, hoe goed ook bedoeld. Alle cactussen en de mees
te planten houden er een winterrust op na. Dat wil zeg
gen dat ze liefst bij een temperatuur van rond 10 gra
den Celsius overwinteren. Kamertemperatuur (vooral
vlak bij de radiator) is dus te warm. Wat watergeven
aangaat: 's winters alleen zoveel water dat de potkluit
niet helemaal uitdroogt. In het voorjaar mogen tempe
ratuur en watergift weer opgevoerd worden. Wolluis
kan men 's zomers goed bestrijden door te spuiten met
een aftreksel van bladeren, stengels en bloemen van
Oostindische Kers. Maar die is er nu niet, dus wordt het
aanstippen van alle aangetaste delen met zeepspiritus:
1 liter water, 1 theelepel zachte zeep, 1 eetlepel gewone
brandspiritus goed mengen. Na een dag de plant af
spoelen met schoon water. Dit na een week herhalen.
Je koesteren achter glas is trou
wens niet iets van deze tijd. Uit
het koloniale verleden dateert
in onze contreiën de orangerie.
Een aan het huis gebouwde kas
of serre van glas, om het klimaat
van warme landen te kunnen
imiteren voor het kweken van
tropische planten en zelfs si
naasappelen. Zo'n glaspaleisje
is niet alleen een aangename
omgeving voor planten en
vruchten, maar ook voor de
mens.
Standaard
Een glazen aanbouw is tegen
woordig in verschillende stan
daardsystemen te koop, com
pleet met een (al dan niet vol
automatisch 'werkende en/of
elektronisch gestuurde) lucht
verversing. Een goede ventilatie
is in een glazen huisaanbouw
een eerste vereiste. Er moet heel
wat warme lucht worden afge
voerd en verse toegevoerd om
het klimaat aangenaam te hou
den.
Hoewel veel van die glazen
bouwsels in principe vrij een
voudig zelf te installeren zijn, is
het wel raadzaam de zaak eerst
door een vakman te laten bekij
ken. Hij kan vertellen welke
voorzieningen getroffen moeten
worden om de zaak te voorzien
van een degelijke constructie en
een aangenaam leefklimaat.
Van een serre kun je veel ple
zier beleven. In de zomer kun
nen deuren van de glazen pui
thuis.
Het MD-systeem heeft een ononderbroken, zwe-
vingsvrije en contactloze aftasting. De beschermde disc
kan niet vuil worden en de muziek wordt via een ge
heugen van tien seconden weergegeven.
Topmodel Naomi Campbell in een
chiffon avondtoilet van Chanel.
foto'ap
Yves Saint Laurent met 'zijn' bruid. Het voortbestaan van het huis is tot 1999 ge
waarborgd. Wat het Elf-concem (olie) daarna met deze nieuwste aanwinst doet
weet niemand. foto ap
De Victoriaanse tijd: welke rol
speelden bloemen toen in het
sociale leven; wat is nu precies
i Victoriaanse tuin; hoe gin
gen tuinlieden in die tijd te
werk? Op deze en nog vele an
dere vragen geeft de Teleac-se-
rie 'De Victoriaanse bloe
mentuin', die zondag 14 februa
ri begint, een antwoord. Het
zijn acht programma's die wor
den uitgezonden op TV 2 van
22.00 - 22.25 uur. Er is ook een
boek over dit onderwerp, ge
schreven door Jennifer Davies.
Het kost 49,90 en is te bestel
len bij Teleac. Meer informatie
0 30 - 946 946.
Couturiers, hoe lang zal het fenomeen
bestaan? Hoe lang nog zullen finan
ciers bereid zijn geld te stoppen in
een geldverslindend prestige-object
als de haute-couture? Want voor de
peperdure jurkjes is maar een zeer
beperkte klantenkring, die tegen
woordig ook steeds vaker naar de jon
ge createurs (de crème de la crème
van de confectie) gaat. En niet voor de
goedkoopte, want hun kleding doet in
prijs vaak niet onder voor die van de
couturiers, waardoor toch een zekere
exclusiviteit is gewaarborgd. Er moet
dus dik geld bij, bij de exploitatie van
een Haute-Couturehuis. Maar dit keer
waren ze er allemaal nog, van Chanel
tot Yves Saint Laurent; maar of ze het
jaar 2000 halen in hun huidige vorm,
dat is nog maar de vraag.
Met een speciaal poeder bindt Clinique de strijd aan tegen glimmende neuzen,
kinnen en voorhoofden. 'Hel eeuwige gevecht tegen een vette huid' wordt ge
wonnen, aldus het cosmeticahuis, dooi; het gebruik van de 'stay-matte sheer
pressed powder <?il-free': microscopisch kleine holle bolletjes absorberen na
melijk het vet aan de oppervlakte van dd huid en de in de poeder verwerkte
speciale coatings brengen tegelijkertijd een transparant waasje aan, zonder de
poriën te verstoppen. Bij de poederdoos wordt een huidvriendelijk sponsje ge
voegd, dat gereinigd kan worden met water en zeep. De poeder, die in vijf ver
schillende kleuren wordt uitgebracht, is ook door vrouwen met een gecombi
neerde huid goed te gebruiken. Natuurlijk is het produkt parfum-vrij en op al
lergie getest.
Komt er bij u al tuinierend of wandelend in de natuur
een vraag op? Greet Buchner zal proberen voor u het
antwoord te vinden. De vraag kunt u opsturen naar
Damiate Dagbladen, Postbus 507,2003 AP Haarlem
t.a.v. de redactie LEVEN EN WONEN.
Wie in een glazen huis wil wonen, moet wel met overleg te werk gaan.
foto gpd
De Sony MiniDisc-autoradio die vanaf maart in Nederland
te koop is. foto gpd.
worden weggeklapt of opzij ge
schoven. Dan functioneert de
serre als terras-met-afdak. Zo
dra het wat killer wordt, kan de
glaswand geheel of gedeeltelijk
worden gesloten. Zelfs in het
kille voorjaar is het er al gauw
aangenaam van temperatuur.
En je hebt toch het gevoel dat je
min of meer in de tuin zit. Een
effect dat nog kan worden ver
groot door er planten neer te
zetten. De beschutte omgeving
en de mogelijkheid van klimaat
regeling doen veel planten
groeien als kool. Wel is het be
langrijk de geschikte 'kasplant
jes' te kiezen.
Om in zo'n glazen huisje een
zekere intimiteit te creëren,
kiest men dikwijls voor een af
sluiting in de vorm van lamellen
of gordijnen. Verticale lamellen,
die je desgewenst helemaal kan
wegschuiven, worden veel toe
gepast. Bij gordijnen kiest men
vaak voor voile vitrages of half-
doorzichtige plissees. Laatstge
noemde lenen zich bovendien
uitstekend voor toepassing te
gen het glazen dak. Ze kunnen
in elke stand en voor elk raam-
model passend worden beves
tigd.
Er zijn ook verschillende ty
pes buitenzonwering mogelijk
voor glazen uitbouwsels achter
het huis. Want behalve omwille
van de intimiteit past men ook
om andere redenen een bepaal-
Verwarming hoeft in de serre geen probleem te zijn; er zijn tal van fraaie
oplossingen. foto» gpd
de glasafdekking toe. Door bij
felle zongordijnen of zonwering
te sluiten, loopt de temperatuur
minder snel op en hoeft er ook
minder lucht ververst te wor
den.
Oriënteren
Waar ga je naar toe als je zo'n
glazen huisje wilt? Je kunt uiter
aard naar een architect of aan
nemer stappen. Of naar een
tuin- of woonbeurs, waar
meestal wel een of meer stan
daardmodellen van aanbouw-
serres te zien zijn. Een andere
mogelijkheid biedt het moder
ne, grote tuincentrum. Daar
vind je naast tuinhuisjes en
prieeltjes in toenemende mate
een aanbod in systeemserres of
aanbouwkassen die voor dit
doel geschikt (te maken) zijn.
Het prille voorjaar is de tijd bij
uitstek om dit soort zaken eens
nader te bekijken en je te oriën
teren.
