'Ik moet die snaren gewoon voelen'
Kunstbende op Leidse scholen
Cultuur&Kunst
'Gitaargod' Joe Satriani volgende week in het Utrechtse Vredenburg:
'Savannah Bay' van
Imperium klopt niet
'Sterven en wit in
de hemel belanden'
Jongewaard breekt af
en bouwt weer op
Simone Kleinsma: zingen
en dansen is voldoende
ZATERDAG 6 FEBRUAR11993
CHEF ANNEMIEK RUYGROK. C
Joe Satriani. Wie droomt van een voorspoedige carrière
als virtuoos rockgitarist of 'gewoon' een vurig liefhebber
is van vlijmscherpe snarenacrobatiek kan tegenwoordig
nauwelijks nog om hem heen. Vandaar ook de enorme
belangstelling voor zijn komende concertbezoek: het
Utrechtse Vredenburg was binnen de kortste keren uit
verkocht, zowel de eerste avond (10 februari) als de twee
de (dag later).
amsterdam louis du moulin
Eigenlijk ziet hij zichzelf liever
niet op een voetstuk, tenzij daar
muzikale voordelen aan ver
bonden zijn. „Want dat is toch
waar het allemaal om begonnen
is: het kunnen uitwisselen van
ideeën met de beste collega's.
De rest blijft bijzaak. Denk alsje
blieft niet dat als ik 's morgens
opsta en in de spiegel kijk ik
moet denken aan een gitaarheld
die de wereld weer eventjes zal
laten sidderen. Het enige waar
in ik me waarschijnlijk van de
meeste andere mensen onder
scheid is die behoefte om dat
instrument te pakken. Ik moet
die snaren gewoon voelen, an
ders word ik ongedurig."
De ware geest kreeg de jonge
Satriani toen hij op zijn veer
tiende overstapte op de gitaar.
Op de sterfdag van Jimi Hendrix
(18 september 1970), herinnert
hij zich nog. Met dat instrument
in de hand liep hij plotseling
over van inspiratie, rezen ook
zijn ambities al snel de pan uit.
Met als gevolg dat hij nog geen
drie jaar later al door de Vere
nigde Staten toerde met de
rockgroep Justice.
Satriani in de wandeling
Satch genoemd zal echter getreden. Puur
geen pure praktijkjongen blij-
ven: in 1975 trok hij naar New
York om bij bebop- en cooljazz-
pianist Lennie Tristano vooral
zijn theoretische kennis bij te
spijkeren. Vervolgens nam hij
de wijk naar Japan, waar hij in
zijn eentje ergens in een boshut
een half jaar lang over het leven
nadacht. „Een grandioze erva
ring. Ik leefde van een kom
metje rijst en een beetje vis, had
dus geen cent te verteren, maar
door af en toe les te geven heb
ik het er toch maandenlang
kunnen uithouden."
Terug in Californië ging hij
noodgedwongen op dezelfde
toer verder, ook omdat het met
zijn nieuwe powerrockband
The Squares maar niet wilde
vlotten. Als gitaardocent groeide
zijn aanzien evenwel snel door
het succes van pupillen als Ste
ve Vai (onder meer Zappa, Whi-
tesnake) en Kirk Hammett (Me-
tallica).
Toch had de meester eerst
nog een mazzeltje nodig om als
uitvoerend artiest niet verder bij
deze leerlingen achterop te ra
ken: dankzij een eenmalige
aanbieding van een credit card-
firma waande Satriani zich in
1985 onverwacht 5000 dollar rij
ker, een 'vermogen' dat hij
prompt investeerde in het op
nemen van zijn eerste 'volwaar
dige' album. „Pas later begreep
ik dat er een rente-percentage
van negentien procent op dat
krediet rustte. In paniek ben ik
toen tot de Greg Kihn Band toe-
het geld.
Die lui zaten omhoog, moesten
nog een plaat afwerken en
meteen daarop op toemee,
meldden zich bij mij en boden
10.000 dollar. Ik was dus gered,
maar kwam wel op een zinkend
Joe Satriani: „Mick Jaggerwas één brok inspiratie. Alles geven, hoe ziek je ook bent, niks laten merken, dat is Jaggervoor mij."
schip terecht. Heeft me al met
al bijna een jaar gekost. Daar
staat tegenover dat ik er enorm
van heb geleerd. Ik zag dagelijks
om me heen hoe goede muzi
kanten hun talenten liepen te
verspillen, omdat ze zich lieten
leiden door hun carrièreplan
ning."
Debuut
Met zijn solo-debuut 'Not of
this Earth" kwam Satriani via
Vai onder contract bij Relati
vity, waarmee zijn grootste fi
nanciële zorgen eindelijk voor
bij zijn. Zijn echte doorbraak als
'de nieuwe gitaargoeroe' liet
nog een jaar op zich wachten:
totdat talloze Amerikaanse ra
diostations de single 'Satch
Boogie', afkomstig van zijn
minder freakerige tweede al
bum 'Surfing with the Alien',
veelvuldig begonnen te draaien.
Mick Jagger had toen intussen
ook van Satriani vernomen en
nodigde hem in 1988 uit voor
zijn eerste toemee onder eigen
vlag, voor 'Little Joe' andermaal
een zeer geestverruimende er
varing. „Ik voelde me zeer op
mijn gemak bij hem. Als band
leider was hij één brok inspira
tie. Alles geven, hoe ziek je ook
bent, niks laten merken, dat is
Jagger voor mij", blikt Satriani
desgevraagd terug.
Het voornaamste verschil tus
sen zijn derde album 'Flying in
a Blue Dream' (uit 1990) en zijn
vorig jaar uitgebrachte vierde
langspeler 'The Extremist' laat
zich ogenblikkelijk horen: op de
meest recente plaat maakt Joe
Bloemkweker
zet kunstwerk
op terrein
sassenheim roza van der veer
Kunst en narcissenveredelen.
Op het eerste gezicht twee za
ken die helemaal niets met el
kaar te maken hebben. Bij de
Sassenheimse firma W. Leenen
en zn denken ze daar anders
over en daar komen ze ook
rond voor uit. Sinds enige tijd
prijkt op een hoekje van hun
terrein aan de Warmonderweg
een bijna vijf meter hoog stalen
kunstwerk, twee narcissenbol-
len 'Mother and child' ge
naamd.
De gigantische narcissen, een
moederbol en een in vaktermen
spaan geheten klein bolletje,
zijn gemaakt door de War-
mondse beeldend kunstenaar
Fons Versluys. Het kunstwerk
heeft oorspronkelijk dienst ge
daan op de Floriade in Zoeter-
meer. Daar fungeerden de bol
len als blikvanger op de tuin die
de Sassenheimse kwekerij sa
men met twee andere bedrijven
had ingericht. „Rond de tuin
stond een afscheiding van an
derhalve meter. Daarachter gin
gen precies de wortels schuil
zodat het vanaf een afstand net
leek of de bollen uit de omhei
ning groeiden", vertelt Willem
Leenen, die samen met zijn
broers Jaap en Theodoor de lei
ding heeft in de kwekerij.
Na de sluiting van de Floriade
werd het 300 kilo wegende sta
len kunstwerk naar Sassenheim
gehaald waar het onlangs pal
langs de Warmonderweg is op
gesteld. Het is de bedoeling dat
het daar blijft staan, nu als blik
vanger voor het Sassenheimse
bedrijf. „De een zet een recla
mebord voor het bedrijf neer.
Wij hebben dit kunstwerk",
constateert Willem Leenen. Hij
ziet vanuit zijn woning aan de
Warmonderweg geregeld men
sen stoppen voor het kunst
werk. „iedereen vindt het
prachtig."
Voor de drie kwekers/verede
laars past 'Mother and child'
precies bij hun werk, het ver
edelen en vervolgens kweken
van nieuwe narcissensoorten.
„Een schilder heeft een palet als
werktuig. Wij hebben de narcis
sen. Wij zijn ook steeds bezig
met het zoeken van nieuwe vor
men en nieuwe kleuren in nar
cissen. Als veredelaar moet je
ook een beetje kunstzinnig
zijn", aldus Willem Leenen. De
drie broers zijn dan ook van
plan de band tussen de bollen
en het kunstwerk nog sterker te
maken. Tussen de wortels van
het kunstwerk moeten verschil
lende bijzondere soorten ver-
zijn die bij Imperium ietwat ge
kunsteld tot stand moet komen.
Ze zouden net zo goed moeder-
/dochter als grootmoeder-
/kleindochter moeten kunnen
'lijken'. Bovendien suggereert
het stuk een omvangrijke tijd
spanne waarop de oudere
kunnen terugblik-
recensie wunand zulstra
'Savannah Bay" van MarguenteDuras
door toneelgroep Imperium Spel: Jolanda
Luyendijk en Thea Wesseling. Regie Ine
ke de Vos. Gezien: 5/2 Microtheater Lei
den. Aldaar nog te zien t/m 20/2 op don
derdag t/m zaterdag.
„De rol van Madeleine in 'Sa
vannah Bay' kan niet door enige
jonge actrice worden gespeeld."
Citaat uit het tekstboekje dat to
neelgroep Globe in 1984 bij de
voorstelling van 'Savannah Bay'
met Elisabeth Andersen en Net
tie Blanken publiceerde. En dat
citaat wijst precies op de uiterst
zwakke plek van de door toneel
groep Imperium gespeelde ver
sie.
Het leeftijdsverschil tussen
Jolanda Luyendijk en Thea
Wesseling die hier de beide
hoofdrollen vertolken, is abso
luut te klein. In dat opzicht
klopt de voorstelling niet. Zo'n
argument in een kritiek mag
normaal gesproken een zwakte
bod lijken, in dit specifieke ge
val is het essentieel. 'Savannah
Bay' is eenvoudigweg te afhan
kelijk van subtiliteiten om hier
aan voorbij te gaan.
Over de relatie tussen de twee
vrouwen in het stuk krijgt de
toeschouwer namelijk geen en
kele zekerheid. Een te Idein ver
schil in leeftijd beperkt het aan
tal mogelijke opties. Als vanzelf
bijvoorbeeld moet er een af
stand tussen beide personen
ken.
Want dèt staat centraal: de
herinnering aan een grote lief
de. Een 16-jarige vrouw ont
moet haar minnaar op een witte
steen in de zee. Zij krijgt een
kind, en doodt zichzelf een jaar
na die ontmoeting, alsof zij aan
die grote liefde is gestorven.
Maar het geheugen krijgt geen
vat op dit verleden. Sterker nog,
het is de vraag hoe beide vrou
wen bij het vertelde verleden
persoonlijk betrokken zijn.
Daarbij komt dan ook nog eens,
dat de oudere vrouw Madeleine
actrice is, zodat evenmin valt
uit te sluiten dat dit alles een
door haar gespeeld verhaal
vormt.
Los van het gesignaleerde
leeftijdsprobleem dat een echt
overtuigende voorstelling on
mogelijk maakt, wordt er door
Imperium met toewijding een
melancholiek stemmende sfeer
oegstgeest annet de jong
Leerlingen van het idee afhel
pen dat het eng is om op de
planken te staan. Dat is het doel
van de inmiddels traditionele
theaterdag voor de jongste
scholieren van het Oegstgeester
Rijnlands Lyceum die gisteren
voor de twaalfde keer plaats
vond.
„Wij zijn een school die dra
ma hoog in het vaandel voert",
zegt de coördinator en initia
tiefneemster van de theaterdag
M. Maessen-van Mierlo. Voor
één dag worden professionele
acteurs, regisseurs en drama
docenten van buiten de school
aangetrokken, die elk een brug
klas onder hun hoede nemen.
Binnen één dag moet een to
neelstuk op poten worden ge
zet, dat nog diezelfde avond
voor een stampvolle aula wordt
opgevoerd.
Froukje Jongstra, drama-do
cente bij het Hofpleintheater, is
voor de tweede keer spelleid-
ster. „Eigenlijk is het een onmo
gelijke opgave om in één dag
een stuk rond té krijgen. Maar
het geeft zo'n enorme kick wan
neer er 's avonds toch iets
staat." De spelleiders krijgen
voor de hele dag 100 gulden be
taald. „Natuurlijk is dat niks,
maar het is gewoon leuk om te
doen. Voor de kinderen is het
ook extra spannend als er 'ie
mand van het theater' bij is", al
dus Jongstra.
De ochtend wordt besteed
aan het 'schrijven' van het stuk.
De thema's moeten worden ge
zocht in de kleur die de klas aan
het begin van de dag krijgt toe
gewezen en waar ze die dag ook
in gekleed gaan.
Tegen een uur of elf weten de
leerlingen van de klas met 'wit'
al zo'n beetje wat ze gaan doen.
„Het wordt iets met cocaïne,
trouwen, sterven en wit in de
hemel belanden, met tussen
door nog een bezoek aan de
noordpool."
Het uitwerken van een thema
is ook een van de doelstellingen
van de theaterdag. Maessen:
„Op de planken staan is natuur
lijk erg leuk en helpt de brug
klassers over een drempel heen.
Maar daarnaast is het natuurlijk
heel leerzaam voor een klas om
de hele dag samen te werken.'.'
FOTO ROB VERHORST
Satriani geen gebruik van zijn
stem. „Vrijwel alle nummers
waren als instrumentaaltjes in
mijn hoofd ontstaan. Ik vond
het daarom beter om die sfeer
maar aan te houden. Komt na
tuurlijk ook omdat ik niet zo'n
zanger ben. Ik zing af en toe in
de veronderstelling dat ik dan
beter kan communiceren. Ik wil
me op die manier ook wel blij
ven ontwikkelen, maar als ik op
een goeie dag het idee zou heb
ben dat ik helemaal er buiten
kan vind ik dat wel zo best."
recensie dick van teyungen
Nieuw-West speelt Het nieuwe bouwen
Tekst: Rob de Graaf Regie en decor Ma
rien Jongewaard. Muziek: Hans en Menno
van der Zijpp Gezien op 5/2 in het LAK-
theater, Leiden. Vanavond herhaling
samenleving staan. Wat hij doet
theater is expressief. geitianiëreerd. gê
nant soms, extreem, seksueel en
heftig, het komt ondanks alles
autenthiek over en er is geen
ontkomen aan. Jongewaard is
de breedst pratende acteur van
Nederland, daar kan zelfs Eric
Schneider niet tegenop.
Zijn uitlatingen stellen je ook
al niet op je gemak, zeker wan
neer Katelijne Hoorweg haar
verhaal vertelt als aarzelende,
gekwetste vrouw in rokje en bh.
De agressie waarmee zij is ge
confronteerd, doet Jongewaard
verbaal nog eens over. Ik weet
de weg niet in zijn sadistische
universum en voel me een bui
tenstaander. De vrouw heeft de
vader opgevoerd in haar ver
haal, die wordt op een stoel ge
projecteerd en de stoel wordt
vermoord. 'Dat was een goeie
stoel', zei een van de grijze da
mes voor me die het niet mak
kelijk hadden. Maar het keer
punt is bereikt, de vernietiging
maakt ruimte voor nieuwe din
gen, de mensen zijn niet meer
beautiful en naïef, maar kunnen
toch weer illusies hebben, bij
voorbeeld in een nieuw ge
bouwd huis onder de grond
zonder licht. Pfff, zwaar werk.
zo'n avondje Nieuw-West.
Ik kan me geen voorstelling her
inneren die zo'n pijn deed aan
m'n oren. Aan het begin van
Het nieuwe bouwen van
Nieuw-West spelen twee jonge
jongens het Amerikaanse volks
lied op zeer elektrische gitaren:
Jimi Hendrix' Star Spangled
Banner op Woodstock. Op het
podium waarop Marien Jonge
waard verschijnt, in rode leren
broek en bloes met roezen,
staat 'Imagine' geverfd. De
voorstelling wil kennelijk wat
met de erfenis van de jaren zes
tig-
Jongewaard wil de zaal on
derhouden en vermaken en
speelt zoals alleen hij dat kan.
Hij schreeuwt, kirt, huilt, komt
klaar, fleemt, lijdt en schmiert
met veel armen en kronkels in
vet Amsterdams. In zijn mooie
solo over Marinus van der Lub-
be liet hij ook al zien dat hij veel
binding heeft met mensen die
maar met een half been in de
rondom Simone Kleinsma Met Jolanda
Germain, Xandra van Saarioos. Stanley
Burleson en Perry Dossett Teksten en mu
ziek o a Robert Long en Paul de Leeuw
Regie Fred Florusse, choreografie Bnan
Rogers Gezien 5/2 schouwburg Leiden
„Ik ben voorlopig klaar met het
fatsoen." Met deze opmerking
waarschuwt Simone Kleinsma
het publiek. In plaats van zoete
musical-klanken wil ze harts
tocht en ongeremdheid bren
gen. Voor een groot deel slaagt
ze daarin en kan haar show de
vergelijkingen met de personali
ty shows van Karin Bloemen en
gecreëerd. De tekstbehandeling Adèle Bloemendaal glansrijk
is zorgvuldig, en dat moet ook
wel, omdat hier met taal de on
toereikendheid van taal dient te
worden gedemonstreerd. Dat
maakt de voorstelling van dit
mooie maar zo moeilijke stuk
toch nog de moeite waard.
de element ontbreekt: echte
theater verrassingen kwamen zelden
voor. Er waren welgeteld twee
scènes die wat gewaagd over
kwamen. In de ene vertelde ze
het ontroerende verhaal van
een hoertje dat verliefd wordt
op een crimineel en in de ande
re speelde ze een non die seks
met zichzelf had waardoor ze
op non-actief werd gesteld. Dit
waren overigens wel de twee
sterkste scènes. De rest van de
•gesproken teksten waren flauw
en zonder kracht. Het is ook
jammer dat Kleinsma meteen
op de typetjes-toer gaat als ze
conferences houdt.
De liedteksten van Robert
Long en Paul de Leeuw waren
heel wat beter. Van een ballad
over het milieu tot een gospel,
het zestal voerde ze op onna
volgbare wijze uit.
Als Kleinsma in de toekomst
besluit alle conference-delen te
schrappen en alleen nog danst
en zingt, dan kunnen we spre
ken van topamusement.
doorstaan. Simone en haar
friends dansen en zingen de
sterren van de hemel. Maar "Dm
nou te zeggen dat alle remmen
los zijn.... Daarvoor is de show
te perfect, te glanzend en te ge
likt. Het ruige, niet ingestudeer-
'Mother and child' van de Warmondse beeldend kunstenaar Fons Versluys. „De e
voor het bedrijf neer. Wij hebben dit kunstwerk."
wilderde narcissen komen
staan.
Hij en zijn broers willen de
bollen niet meer kwijt. „We zijn
er een beetje verliefd op", ver
klaart Jaap. De drie Leenens
mende stalen bollen een na
tuurlijke bruine kleur te geven.
Na verschillende behandelingen
met keukenzout en salpeter
bleek het staal na een spuit-
beurt met een oplossing
hun personeel hebben dan ook kunstmest in hoog tempo een
flink wat werk moeten verrich- egale roestkleur te krijgen,
ten om de aanvankelijk glim- Daarna was het gevaarte ldaar
om een plekje op de Floriade en
nu in Sassenheim te krijgen.
Dat de«'kunstmest'behandeling
de houdbaarheid van het kunst
werk niet ten goede komt, kan
de broers minder schelen. „We
kunnen altijd nog een ander la
ten maken want de mallen van
de stalen platen zijn bewaard.'
Scholieren van de Leidse Prins
Willem Alexander Mavo en het
Vlietlandcollege krijgen woens
dag 10 februari kunstzinnig be
zoek. De Kunstbende doet de
scholen aan om leerlingen uit te
dagen voor een creatieve wed
strijd. Deze landelijke organisa
tie wil op 'die manier jongeren
tussen de 14 en 18 jaar meer be
trekken bij kunst. Straattheater
T G trekt met de Kunstbende
mee om de jeugd extra enthou
siast te maken.
De wedstrijd staat dit jaar in
het teken van de verrassing.
Jongeren mogen fjun fantasie
de vrije loop laten op het gebied
van fotografie, dans, muziek,
theater, ontwerpen, taal en 'al
les mag'. „Dat is een speciale
categorie voor bij voorbeeld
beeldhouwwerken", vertelt een
woordvoerder van de Kunst
bende. „Of voor iemand die erg
creatief leeuwen kan dompte-
Als de jongeren hun ideeën
op papier hebben gezet, zijn de
voorrondes de volgende stap.
Voor Zuid-Holland \inden die
plaats op 2 mei. De finalisten
treffen elkaar op 5 juli in cultu
reel centrum Vredenburg in
Utrecht. Dit is het derde jaar dat
de Kunstbende landelijk de
boer opgaat om jongeren te in
teresseren voor kunst. Het mi
nisterie van wvc financiert de
actie.
