Cultuur Kunst
'Plannen de Waag
duperen niemand'
W H
Lebbis en Jansen: bluf
pj/j
L7c/ewondering
Violist Schneider overleden
Schouwburg op eigen benen
20 DONDERDAG 4 FEBRUAR11993
941
21
FILM BOEKEN
O Principes en het a Ter gelegenheid van Hella
Z J verlangen naar een Haasses 75ste verjaardag ver
niet-lekkend dak botsen scheen 'Een handvol achtergrond',
met elkaar in de film 'In een mooi gebonden bundel auto-
krakende welstand' te zien biografische teksten over (vooral)
in krakersbioscoop de X Nederlands-lndië
Minitentoonstelling PTT Museum
den haag In het PTT Museum, aan de Zeestraat 82 in Den
Haag, zijn tot en met 21 februari 3-dimensionale voorwerpen
tentoongesteld die worden gebruikt in het ontwerpproces van
postzegels. De minitentoonstelling is maandag tot en met vrij
dag van 10.00 tot 17.00 uur en in het weekeinde van 12.00 tot
17.00 uur te bezichtigen.
Concert Lynyrd Skynyrd
arnhem» De legendarische groep Lynyrd Skynyrd hield in feite in
1977 op te bestaan toen een vliegtuigongeluk een einde maakte
aan het leven van de leadzanger, de gitarist en de achtergrond
zangeres. In 1987 kwamen overgebleven leden van de band met
nieuwe leden bijeen voor een herdenkingsconcert en dit luidde
een revival van Lynyrd Skynyrd in. In nieuwe samenstelling
komt de band op 16 april voor een eenmalig concert naar Ne
derland. In de Arnhemse Rijnhal treedt de groep op, tewijl The
red Devils het voorprogramma verzorgen. De kaartverkoop be
gint 13 februari.
recensie wunand zeilstra
'2 keer rieleksen voor 1 geld', cabaretpro
gramma van en door Lebbts en Jansen
(HanS Sibbel en Dolf Jansen). Regie: Koos
Terpstra. Gezien- 3/2, schouwburg Leiden
Lefgozers met een supervlotte
babbel zijn het, en als zodanig
wonnen Hans Sibbel en Dolf
Jansen in mei 1989 de jury- en
publieksprijs van het Leids Ca
baret Festival. Ze brachten een
spervuur van deels aan de actu
aliteit ontleende grappen. Dat
was toen zo langzamerhand
zeldzaam geworden in het ca
baret, zodat de heren 'Lebbis en
Jansen' wel moesten opvallen.
Dat spreektempo is in hun
tweede avondvullende pro
gramma iets teruggeschroefd.
Eigenlijk is de gehele presenta
tie van het duo aanmerkelijk ge-
polijster geworden. Wat overi
gens geen kwaad kan, want hun
podiumpresentatie was aanvan
kelijk allerbelabberdst. De poli
tiek getinte humor is beduidend
minder geworden en lijkt nu
meer de kant van de brutale
gein op te gaan.
Als duo zijn Lebbis en Jansen
verbazingwekkend goed op el-
Hun cros
s-talks rollen over het voetlicht
met een gemak alsof ze ter plek
ke zijn bedacht. De klassieke
rolverdeling tussen aangever en
grappenmaker ontbreekt bij
hen volledig. Die gelijkwaardig
heid in het beurtelings aan bod
komen geeft hun optreden iets
geheel eigens mee.
Handig spelen ze in op reac
ties uit de zaal die ze duidelijk
zelf hebben uitgelokt. De bluf
die ze voortdurend uitstralen,
wordt door de toeschouwers
opmerkelijk positief ontvangen.
Al zou dit soort zelfgenoeg
zaamheid op den duur wel eens
contraproduktief kunnen gaan
werken. 'Een grote bek kun je
niet leasen, die krijg je hier ca
deau' zingen ze in hun rap-pa-
rodie. Het tekent de sfeer van
'kom maar op als je durft'. Op
die manier camoufleren ze be
hendig een flink aantal magere
grappen. Een truc die ze al bij
hup. overwinning van het Leids
Cabaret Festival met groot suc
ces toepasten, en die nog steeds
blijkt te werken. Per slot van re
kening kregen ze na afloop van
'2 keer rieleksen voor 1 geld'
toch maar mooi een flink ap
plaus.
Wethouder Hennie Koek verbaasd over manifestatie
Ze is niet uitgenodigd voor de manifestatie van de ver
ontruste gebruikers van de Waag. Toch zal wethouder
Hennie Koek (PvdA) zaterdag acte de presence geven. Als
het mag van Hot House (jazz), de Folkclub Horus, het 5
Mei Comité, de Stichting Leidse Jazzweek en de Leidse
Amateurfotografen, geeft ze tekst en uitleg over haar
plannen met de Waag waartegen de protestbijeenkomst
is gericht. „Om te voorkomen dat er een rel ontstaat."
Koek wil absolute duidelijkheid
scheppen over de toekomstige
functie van de Waag en de ge
volgen daarvan voor de huidige
gebruikers. In het gebouw aan
de Aalmarkt moet 'eigentijdse
beeldende kunst' troef worden.
Alleen voor 'de haring en witte
brood' maakt ze een uitzonde
ring. „Je kunt hoog en laag
springen maar over hoe Leiden
3 oktober moet vieren, kun je
beter niet discussiëren". Voor
de andere gebruikers neemt
Koek een 'inspanningsverplich
ting' op zich: ze zal ervoor zor
gen dat ze met hun exposities
en activiteiten 'niet op straat
komen te staan'.
Volgens de wethouder kun
nen de betrokken instellingen
nooit verrast zijn door de plan
nen want die waren er al in de
periode dat Henriëtte van Don
gen cultuurwethouder was. ,,Ik
maak slechts reeds eerder inge
zet beleid af, waarmee ik niet
wil zeggen dat ik de consequen
ties uit de weg wil gaan."
Koek is uiterst verbaasd over
de frontvorming van muzikan
ten, fotografen en oorlogsher
denkers. „Ik denk dat we hier
met een communicatiestoornis
en een wat verlate schrikreactie
hebben te maken. De manifes
tatie is voor mij in elk geval
geen aanleiding om m'n beleid
te herzien. De gemeenteraad
heeft er op de WD na al mee
ingestemd en bovenal: er is nie
mand gedupeerd en van be
dreigde osities is ook geen spra
ke."
De wethouder loopt desge
vraagd alle protesterende instel
lingen af. Met de Leidse Ama
teurfotografen is al in november
gesproken, zegt ze. Daaruit is de
Hooglandse Kerk als alternatief
naar voren gekomen. „Ze had
den nog een Financieel pro
bleem omda^er in de kerk extra
verlichting nodig is voor hun
expositie. Een der onderhande
lingsresultaten was dat de ge
meente zou bijspringen. Hoe
wel ik me er van bewust ben dat
voor de fotografen de Waag
toch de eerste keus blijft, be
schouwde ik de zaak verder als
afgedaan. Omdat ze mij ook
niet meer hebben benaderd,
ben ik ervan uitgegaan dat dat
andersom ook zo was."
Dat Leidse muzikanten mee
doen aan de manifestatie, be
grijpt de wethouder evenmin.
Het mag dan zo zijn dat de wet
houder plannen heeft om van
de Stadsgehoorzaal het muziek-
gebouw van Leiden te maken
(„Niet alleen klassiek, maar ook
folk, pop en jazz") maar dat be
tekent nog niet dat muziekma-
kende gebruikers van de Waag
daar per 1 mei uit moeten zijn,
zoals ze heeft horen roepen.
„Het betekent hooguit dat wij,
totdat de Stadsgehoorzaal is uit
gegroeid tot dat muziekcen
trum, iets anders moeten heb
ben voor Hot House, Horus en
de jazzweek. En zo lang er geen
alternatief is, blijft de Waag be
schikbaar."
Ze vervolgt: „De kritiek van
het 5 Mei Comité en oud-ver
zetsmensen dat ik klaarblijkelijk
geen oog heb voor de Tweede
Wereldoorlog en Auschwitz en
dat ik niet wens stil te staan bij
fascisme, heeft mij bijzonder
geraakt. Ook hier is weer sprake
van verkeerde conclusies. Het 5
Mei Comité wist in 1992 al dat
de expositie van dat jaar de
laatste in de Waag zou zijn. Bij
de bepaling van het thema voor
de expositie van dit jaar is al
met een andere plek rekening
gehouden. Dat het comité nu
naar De Bakkerij moet voor zijn
expositie is dan ook volstrekt lo
gisch. Het comité werkt name
lijk samen met Vluchtelingen
werk en De Bakkerij is daarvan
de thuishaven. Van alle ge
sprekken hierover is er niet één
in de verwijtende sfeer gevoerd.
Maar zaterdag zal ik wel op ver
bolgen reacties moeten reke-
Hoewel er voor de gebruikers
van de Waag een oplossing is,
„Ik denk dat we hier met een communicatiestoornis en een wat verlate schrikreactie hebben te ma
ken." FOTO HENK BOUWMAN
zegt de wethouder bereid te zijn
'diep na te denken' over exposi
ties, concerten en activiteiten
van Leidse amateurs. „Want die
hoeven niet alleen maar voor
huiskamers te spelen. Maar ze
moeten evenmin per se in de
Waag terecht kunnen."
Dat de Waag weer het do
mein kan worden van 5 Mei Co
mité, muzikanten en fotografen
zodra er in het centrum voor de
beeldende kunst (cbk) aan de
Hooglandse Kerkgracht meer
ruimte vrij komt, acht de wet
houder op dit moment niet van
belang. „Op die extra ruimte
hoeft niet voor 1996 te worden
gerekend. Bovendien vallen dan
pas besluiten over het gebruik
van die extra ruimte. We moe
ten daar nu dus geen mensen
blij mee maken."
Vanuit de werkhoek
in mijn woonkamer
^y yF kijk ik uit op het
Tevelingshofje.dat
op de hoek van de
Vierde Binnenvestgracht en de
Pakhuisstraat ligt. Je zou
kunnen zeggen dat ik tegen een
blinde muur aankijk, maar zo
zie ik het helemaal niet. Ik
beschouw het als een stuk
zeventiende eeuw waar het
leven en de geschiedenis
overheen zijn gegaan. Dat merk
je bijvoorbeeld heel goed aan de
manier waarop de voegen in de
loop der jaren steeds zijn
hersteld. De oude voegen zijn
door het weer heel donker
gekleurd, de nieuwe zijn veel
lichter. Daardoor lijkt het net
alsof de muur 'gestopt' is, net
als een oude sok. Zo'n muur
wekt bij mij associaties met
geborgenheid en stevigheid.
Die muur vind ik dus al mooi,
maar hij valt in het niet bij de
vorm van het hofje zelf. Het
Tevelingshofje is namelijk
helemaal in eert ruitvorm
gebouwd. De ruit keert in alles
terug: de huisjes, de put in het
midden, de tegels waarop je
loopt, de tuin, de afvoerputjes;
alles, maar dan ook alles is
ruitvormig.
De vorm van het hofje is
bepaald door de plattegrond.
Het is gebouwd in 1666, tijdens
de vijfde stadsuitleg van Leiden.
De hele buurt was al
volgebouwd, er was alleen nog
één klein, ruitvormig lapje
grond over. De opdrachtgevers,
Charles en Iacob Tevel, besloten
op die grond een hofje te
bouwen voor 'eerlijke en
nuchtere echteluiden, zonder
kinderen, zijnde boven veertig
jaren oud en professie van
Gereformeerde religie doende'.
De voorwaarden waren dus
streng en als je rondom het
hofje loopt, zie je die strengheid
in de muren ook terug. Je zou
verwachten dat architect
Willem van der Helm het terrein
aanpaste aan de beschikbare
grond, maar hij deed precies
het omgekeerde: hij maakte
alles ruitvormig. Dat bewonder
ik er zo aan: de strenge
consequentie waarmee hij die
onpraktische vorm heeft benut
en nog wel tot in alle details!
Het moet een smak geld extra
hebben gekost. Dat vind ik nu
zo boeiend en eigenaardig: die
Charles en Iacob hadden, aan
- de voorwaarden te oordelen,
niets wufts of frivools, maar
toch hebben ze blijkbaar tegen
die architect gezegd: 'Nou,
bouw dan maar iets in
In deze rubriek komen al of niet bekende streekgenoten aan het woord die hetzij direct
hetzij zijdelings met kunst en cultuur te maken hebben. Zij praten over een
kunstvoorwerp waaraan zij bijzondere waarde hechten. Van de snuifdoos van oma tot
het grijsgedraaide muziekstuk en alles wat daar tussen zit. Vandaag spreekt Carolien
Han, universitair docent aan de Leidse universiteit en voorzitter van de Stichting
Diogenes Leiden haar bewondering uit: „De Leidse binnenstad is een navelstreng naar
het verleden."
Als je om het hofje heenloopt,
zie je strenge classicistische
vormen: een lijnenspel van
horizontale en verticale
elementen. Kom je binnen, dan
denk je dat je stomdronken
bent: overal zie je ruiten. De
architect heeft niets verdoezeld
of weggemoffeld: hij heeft die
vormen juist voor het voetlicht
gehaald. Een aantal jaren
geleden is het hofje
gerestaureerd. Ik heb er niet
met mijn neus bovenop
gezeten, maar die opknapbeurt
moet nog best ingewikkeld zijn
geweest. Al die tegels moesten
apart worden gesneden. Je kunt
er niet voor naar de
tegelhandel.
Boven de ingangspoort van het
hofje zit een baarkamertje. Ik
vraag me steeds af wie dat
kamertje destijds gebruikten.
De bewoners mochten geen
kinderen hebben, dus voor hen
was het niet bedoeld. Misschien
hielpen die vrouwen in het
hofje wel als vroedvrouwen
voor de aanstaande moeders in
de buurt.
De stad staat vol met
soortgelijke prachtige oude
panden. 'Mijn' muur, een oud
gebouw, de hele Leidse
binnenstad is naar mijn
overtuiging één grote
navelstreng naar het verleden.
Ik ben ervan overtuigd dat het.
verleden ons voedt. Ik
persoonlijk voel me
door zo'n stomme
muur veel meer
gevoed dan door
iedere willekeurige
nieuwbouwwijk. ^y ^y
W.F. Hermans
gaat akkoord
met schikking
amsterdam cpd
De schrijver W. F. Hermans
heeft een schikking getroffen
met de makers van de WFH-
krant, Tonnie Luiken en C.J.
Aarts. In ruil voor de vrijwillige
vernietiging van alle niet ver
kochte nummers van de WFH-
krant van december 1992 en
een bedrag van 2500 gulden,
heeft Hermans afgezien van au
teursrechtelijke vervolging. Een
kort geding over de kwestie
werd gisteren op het laatste mo
ment afgeblazen.
Aanvankelijk claimde Her
mans van Aarts en Luiken
20.000 gulden ieder, omdat ze
zonder toestemming een deel
van een brief van Hermans uit
1953 in de krant hadden afge
drukt. De brief is in het bezit
van de Koninklijke Bibliotheek
in Den Haag. Bovendien ver
dacht Hermans het tweetal er
van de roofdruk 'Pang! De oor
logsjaren' te hebben geredi
geerd en uitgegeven. „We heb
ben hem ervan kunnen overtui
gen dat we niets met Pang! te
maken hebben", aldus Luiken
en Aarts.
De Amerikaanse violist en diri
gent Alexander Schneider is op
84-jarige leeftijd overleden.
De kleurrijke, in Litouwen ge
boren violist stierf dinsdag
avond in zijn woning in New
York. Hij maakte ruim 30 jaar
lang deel uit van het Budapest
String Quartet, een van de
meest gerenommeerde strijk
kwartetten.
Hij werkte samen met vrijwel
alle groten uit de klassieke mu
ziek, zoals Artur Rubinstein,
Mstislav Rostropovich, Isaac
Stern en lean-Pierre Rampal. In
1961 gaf hij met onder meer Pa-
blo Casals een historisch con
cert in het Witte Huis voor de
toenmalige president John Ken
nedy.
Hij maakte meer dan 100 pla
ten als solo-artiest, kamermusi
cus en dirigent. Schneider was
onder meer artistiek leider van
de New School Concert Series
en de New York String Or
chestra. Hij richtte vele muziek-
ensembles op en stond jonge
musici terzijde met raad en
daad.
Minister achter orkest-advies
den haag gpd
Minister d'Ancona
het advies van de
Lammers over het Oostneder
lands orkestenbestel „in grote
lijnen" overnemen. Dat is de
conclusie van een delegatie van
Het Gelders Orkest, die bijna
twee uur met de minister over
het advies van gedachten heeft
gewisseld.
Bestuur en directie van HGO
hebben tijdens dat gesprek alle
argumenten legen het advies -
opheffing van HGO en Forum
Filharmonisch, een nieuw or
kest van negentig musici in En
schede - toegelicht.
Al snel in het gesprek maakte
minister d'Ancona duidelijk
niets te voelen voor een orkest -
voorziening van 145 musici.
gesteld zouden kunnen worden:
„Dat is onwerkbaar", liet zij de
Gelderse delegatie weten.
HGO-directeur Hans Hierck
verwacht dat de minister op
vrijdag 12 februari een voorstel
zal doen op basis van adviezen
i de
De zelfstandigheid van de schouwburg wordt
flink groter nu de raadscommissie onderwijs, cul
tuur en emancipatie het licht op groen heeft ge
zet voor een contract tussen directeur P. Wallis de
Vries en de gemeente. Alleen over de wijze waar
op het tot dusverre jaarlijks terugkerend tekort
van zo'n 120.000 gulden moet worden wegge
werkt, bereikten de raadsleden gisteravond nog
geen overeenstemming.
Door het contract is de schouwburg niet meer
gebonden aan een budget voor een jaar. Eventue
le winsten vloeien niet meer terug in de gemeen
tekas maar komen aan de schouwburg zelf ten
goede. Evengoed vervalt het automatisme dat de
gemeente aan het einde van een jaar eventuele
verliezen opvangt.
Er komt een speciale pot voor de winst die de
schouwburg meent te kunnen boeken door com
mercieel te programmeren en door de extra op
brengsten van sponsoring, eigen theaterproduk-
ties en een andere aanpak van de pauzebuffetten
in het horecagedeelte. Ook de rente-opbrengsten
van deze zogenaamde 'bedrijfsvoorziening
schouwburg' zijn voor de schouwburg zelf. Zit er
meer geld in die pot dan 92.000 gulden, dat is
zo'n zeven procent van de uitgaven, dan vloeit
dat overschot naar de algemene reserve. D66
pleitte er voor om ook deze limiet achterwege te
laten, omdat de prikkel om 'voordeeltjes te sco
ren' geringer wordt als de schouwburgdirectie ze
voor een deel aan de gemeente moet afstaan.
Wethouder H. Koek (PvdA) houdt echter vast aan
de limiet van zeven procent. „We maken van de
schouwburg ook weer geen echt bedrijf, dat per
definitie winstgevend moet zijn."
Directeur Wallis de Vries ziet door het contract
zijn mogelijkheden enorm verruimd om veel
meer risico's te nemen bij het programmeren. „Ik
kan bij wijze van spreken in het ene jaar sparen
door uiterst populaire voorstellingen te boeken
voor een heel gewaagd ander jaar."
Over het structurele tekort.van 1,2 ton verschil
len wethouder Koek enerzijds en de raadsleden
anderzijds van mening. Koek stelt voor dat de
schouwburg de helft van het bedrag wegwerkt
Wallis de Vries ziet daar voldoende mogelijkhe
den toe en dat voor 1993 60.000 gulden uit de
pot onvoorzien komt. In volgende jaren moet dat
geld uit de kunstbegroting komen. WD, Groen
Links, CDA en D66 menen echter dat de directie
kunst en cultuur ook in 1993 moet opdraaien
voor die 60.000 gulden. Volgens Koek kan dat niet
anders dan met nieuwe bezuinigingen en daar
wil ze liever niet aan.
