Eigen munt Tsjechen
Owen vraagt Clinton om troepen
Vulkaaneruptie eist
meer dan 100 levens
Thatchers' belcampagne
tegen verdrag Maastricht
Buitenland
Andorra maakt einde aan
middeleeuwse bestuursvorm
Slag bij Stalingrad herdacht
0 2>.
Zuid-Afrika presenteert
'handvest voor gelijkheid'
President Mobutu vraagt
om nieuwe regering Zaïre
EG-ministers boos over
dreigement Washington
Reisorganisaties bezorgd
over dreigement Kurden
WOENSDAG 3 FEBRUAR11993
Bisschop boos over reclame Renault
parus De Franse autofabrikant Renault heeft met onmiddellij
ke ingang een spraakmakend televisiespotje teruggetrokken na
een Idacht van een Franse bisschop. In de betreffende recla
mespot verruilt een man vier maal van echtgenote, maar blijft
hij zijn auto, een Renault-19, trouw. De bisschop beklaagde zich
over de suggestie die de spot wekt dat echtscheiding de nor
maalste zaak van de wereld is. De vergelijking tussen het inrui
len van een echtgenote en een auto getuigt volgens de bisschop
bovendien van wansmaak en van minachting voor de vrouw.
Kat van Clinton razend populair
Washington Washington is in de ban van Soeks, de kat van de
Clintons. In de Amerikaanse hoofdstad zijn speldjes, koekjes,
stickers en allerlei ander spul in de vorm en de zwart-witte kleu
ren van Soeks te koop. „Er is nog nooit zoveel opwinding ge
weest over een huisdier" zegt Patty Forkan van de Humane So
ciety, een benefiet-organisatie die een wedstrijd organiseert wel
ke kat het meest lijkt op Soeks. De winnaar van deze „Soeks Ap
peal" mag samen met zijn baasje vier dagen in de presidentiële
suite van een hotel doorbrengen.
Mariniers bestraft voor potenrammen
san francisco Vier matrozen en twee mariniers zijn in San
Francisco veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf, omdat ze in
februari vorig jaar een homo in elkaar hebben geslagen. De zes
besloten volgens de officier van justitie welbewust te gaan po
tenrammen, om hun spanningen af te reageren. Ze lokten een
man weg uit een bar in de homowijk van San Francisco en sloe
gen hem in een steeg in elkaar.
Ruim 70.000 minder Russen in 1992
moskou Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog is er
sprake van een bevolkingsafname in Rusland. In vergelijking tot
1991 zijn er 70.000 Russen minder. Rusland telt momenteel naar
schatting 148,6 miljoen inwoners. De bevolkingsafname is voor
al het gevolg van een dalend geboorte- en stijgend sterftecijfer.
Olifantetrainer sluit zich op in kooi
moskou Een Russische olifantetrainer heeft zich uit protest te
gen zijn ontslag in een kooi opgesloten met zijn favoriete beest
Dasja. Dasja moet wegens de bezuinigingen weg bij het Mos-
kouse Dierentheater. Zij mag tien jaar lang naar Kiev om daar
voor nazaten te zorgen. Dasja's trainer, Alexander Teretsjov,
nam dat niet en zit nu al meer dan een week samen met zijn oli
fant in een kooi, die hij weigert te verlaten zolang het ontslag
van hem en zijn collega's niet ongedaan gemaakt wordt en
Dasja mag blijven.
Brazilië verdrijft goudzoekers
Brasilia» President Franco van Brazilië heeft gisteren toestem
ming gegeven voor een militaire campagne om goudzoekers uit
het Amazonereservaat van de Yanomami-indianen te verdrijven.
De Nationale Indianen Stichting sch^t dat 11.000 goudzoekers
het gebied zijn binnengetrokken, sinds de regering in juni de
laatste hand legde aan de markering van het aan de grens met
Venezuela gelegen reservaat. De invasie heeft schade toege
bracht aan het gevoelige Amazonewoud en ziekte verspreid on
der de Yanomami, van wie er 9.000 in Brazilië en 11.000 in Ve
nezuela wonen.
Colombia verdubbelt losprijs Escobar
Bogota De Colombiaanse regering heeft gisteren de losprijs op
het hoofd van drugsbaron Pablo Escobar bijna verdubbeld. Per
sonen die informatie kunnen verstrekken die leidt tot de opspo
ring van Colombia's meest gevreesde crimineel kunnen een be
drag van 6,7 miljoen dollar (12 miljoen gulden) incasseren.
MANILA DPA-AFP
Een uitbarsting van de vulkaan
Mayon op het Filipijnse eiland
Luzon heeft waarschijnlijk meer
dan 100 mensenlevens geëist.
Hulpverleningsinstanties heb
ben nu 45 doden geregistreerd
terwijl nog 88 mensen worden
vermist. Tientallen mensen
hebben brandwonden. Duizen
den dorpsbewoners worden ge-
evacueerd omdat de autoritei
ten vreest voor nieuwe en ern
stigere uitbarstingen.
De Mayori, die op 320 kilo
meter ten zuidoosten van de
hoofdstad Manila ligt, begon
maandag onverwacht as en
gloeiende steenbrokken uit te
braken. De hete as die vanaf de
2.412 meter hoge top hoog in de
lucht werd geslingerd, kwam
begonnen de afgedankte politici
een campagne. Er komen twee
telefoonnummers. Wie het ene
belt, is tegen 'Maastricht', wie
het andere draait, is vóór. Bel
lers moeten hun naam, adres en
geboortedatum geven, zodat
tweemaal stemmen nagenoeg
uitgesloten is. De telefoonlijnen
staan de hele maand open.
„Wij hopen dat u de num
mers in uw kranten wilt afdruk
ken", vroeg barones Thatcher
ietwat onderdanig. Een geestige
journalist wilde van Thatcher
weten of 'lords en andere gek
ken' ook mogen stemmen (le
den van het Britse Hogerhuis
mogen niet stemmen in de al
gemene verkiezingen). Ja, dat
mag, zei de barones. En terwijl
de fotografen inzoomden, nam
zij de telefoon voor haar van de
haak om demonstratief het
'nee-nummer' te draaien. Even
was er een moment van stilte.
Toen zei de barones: „Ik geloof
dat deze telefoon niet is aange
sloten".
londen cees van zweeden
correspondent
Eendrachtig waren ze van de
mestvaalt der geschiedenis ge
kropen. Voor de Conservatieven
zat Margaret Thatcher, de IJze
ren Dame en aan de kant gezet
na een paleisrevolutie, achter
de tafel. Namens Labour waren
er Peter Shore en Bryan Gould,
die beiden ooit een mislukte
gooi naar het partijleiderschap
hadden gedaan en sindsdien in
vergetelheid waren geraakt.
Wat de aanwezigen verenigde
in de Jubilee Room in de mid
deleeuwse St.Stephen's Hall,
was 'Maastricht'. Peter Shore en
Bryan Gould hadden in het La
gerhuis geijverd voor een refe
rendum over het vermaledijde
verdrag, barones Thatcher had
hetzelfde gedaan in het Hoger
huis. Maar noch de regering
noch de Labour-leiding wil zo'n
referendum.
'Dan doen wij het zelf wel',
zeiden de oudgedienden. Onder
de naam Dial for Democracy
:e Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
DPA Deutsche Pres se Agentur GPD Cemeenschjppeli|ke Persdienst
Ind The Independent IPS Inter Press Service RTR« Reuter
UPI United Press Inte
Versnelde loskoppeling van Tsjecho-Slowaakse kroon
De Tsjechische Republiek en Slowakije schaffen hun ge
zamenlijke munt af. Bij de breuk tussen beide landen
was overeengekomen dat de gezamenlijke kroon nog
maximaal een half jaar geldig zou zijn. Gisteravond
maakten de premiers Meciar en Klaus echter gelijktijdig
bekend dat elk land vanaf 8 februari zijn eigen geld krijgt.
budapest runa hellinga
correspondent oost-europa
Omdat het op die termijn niet
lukt nieuw papiergeld te druk
ken, zullen beide landen de
bankbiljetten die ze hebben in
de komende dagen stempelen.
Het gaat al met al om zo'n 100
miljard kronen. De bevolking
krijgt tot zondag de tijd om zijn
geld in te wisselen. De kleinere
coupures van 10, 20 en 50 kro
nen blijven gewoon in omloop.
In beide landen kan per per
soon maximaal 4000 kronen
(zo'n 270 gulden) aan contant
geld worden ingewisseld bij de
slechts 3200 wisselkantoren. Ie
dere burger die zijn geld heeft
geruild, krijgt een stempeltje in
zijn persoonsbewijs, zodat hij
geen tweede keer kan aanslui
ten. Geld dat op een bankreke
ning staat, blijft geldig, maar
kan de eerst komende tijd niet
worden opgenomen. Dat kan
pas als alle bankbiljetten ge
stempeld zijn.
Premier Meciar had de Slo-
waken al eerder gewaarschuwd
dat ze in afwachting van de
geldhervorming hun contante
geld op een bankrekening
moesten zetten of er goederen
voor moesten kopen. Zowel in
Slowakije als in Praag hebben
zich sinds de eerste berichten
over een op handen zijnde
breuk tussen beide munten lan
ge rijen voor de banken ge
vormd van mensen die geld
kwamen storten.
Met name de Slowaken zullen
er rekening mee moeten hou
den dat hun geld hoe dan ook
minder waard wordt. Als de Slo
waakse kroon eenmaal ontkop
peld is, verwachten experts dat
de munt ten opzichte van het
Tsjechische geld en buitenland
se valuta fors in waarde zal da
len. Omdat veel Slowaken om
die reden proberen op het
laatste moment hun geld op
een Tsjechische bank te stallen,
is ieder bankverkeer tussen bei
de republieken op dit moment
stilgelegd.
Volgens geruchten zou de
grens gesloten worden. De Tsje
chische autoriteiten hebben al
aangekondigd mensen zo nodig
te fouilleren.
ANDORRA» Rtr
Het parlement van Andorra heeft gisteren een
grondwet goedgekeurd die het ministaatje in de
Pyreneeën na zeven eeuwen van feodaal bestuur
democratie brengt. De 28 leden van de Algemene
Raad stemden unaniem voor de ontwerpgrond-
wet die op 14 maart in een referendum aan de
bevoüdng wordt voorgelegd. Nu nog berust de
soevereiniteit bij de „co-prinsen", de Franse pre
sident en de bisschop van Seo de Urgel, in Span
je.
Andorra werd in 1287 opgericht om een vete te
beslechten tussen de bisschop en de Franse Graaf
van Foix. De graaf kreeg de soevereiniteit, doch
de bisschop kreeg ook bepaalde rechten. Later
vervielen de rechten van de graven van Foix aan
het Franse staatshoofd. Onder de huidige middel
eeuwse grondwet hebben de Franse president en
de bisschop het veto-recht over wetgeving in het
parlement, een recht waaraan de nieuwe grond
wet een einde maakt.
De ontwerpgrondwet geeft de inwoners van het
tje voor het eerst het recht politieke par
tijen te vormen, het recht op vrijheid van vereni
ging en het recht vreedzame betogingen te hou
den. De „co-prinsen" houden een grotendeels
symbolisch recht deel te nemen aan onderhande
lingen over verdragen met andere landen en in
kwesties die betrekking hebben op de binnen
landse veiligheid en defensie van Andorra.
Sinds 1990 behartigt Spanje de belangen van An
dorra in het buitenland.
De nieuwe grondwet is opgesteld door een com
missie bestaande uit leden van het parlement en
vertegenwoordigers van de co-prinsen. Verleden
jaar raakten de besprekingen in een impasse,
toen de bisschop van Urgel weigerde een beper
king van zijn privileges te aanvaarden. Hij wilde
invloed kunnen blijven uitoefenen op soevereini-
teitskwesties en voerde aan dat het staatje onder
Franse overheersing zou kunnen komen te staan
als het helemaal onafhankelijk zou worden. Maar
uiteindelijk ging hij toch akkoord met de ont
werpgrondwet.
Andorra heeft 60.000 inwoners, maar van hen
hebben er slechts 11.000 de Andorraanse natio
naliteit. Ruim de helft van de inwoners is Spaans.
vermengd met regen in een
kring van 10 kilometer rond de
berg neer. Veel boeren die op
het land werkten, werden ge
troffen door gloeiende stukken
steen met temperaturen tot
1.000 graden.
In de Filipijnen liggen 21 ac
tieve vulkanen. Bij een van de
grootste uitbarstingen van deze
eeuw ontplofte in juni 1991 de
Pinatubo, 110 kilometer ten
noorden van Manila. Meer dan
700 mensen kwamen om het le
ven. De Mayon kwam deze
eeuw al zeker 12 keer tot uitbar
sting. Voor het laatst gebeurde
dat in september 1984, toen een
aswolk tot 20 kilometer hoog in
de atmosfeer werd gestoten. De
vulkaan was in 1987 ook actief,
maar kwam toen niet tot uitbar
sting.
woLGQGRADKozakken rijden langs de rijen deelnemers aan de her
denking van de Slag bij Stalingrad (het tegenwoordige Wolgograd).
Voor het eerst waren er gisteren ook soldaten van de Duitse Wehr-
macht welkom bij de plechtigheid. Vijftig jaar geleden versloeg het Sov
jet-leger na een weken durende strijd de Duitse troepen. Het betekende
de ommekeer van de oorlog in het oosten van Europa en het begin van
het einde van het 'Duizendjarig Rijk' van Hitier. Ter gelegenheid van de
herdenking lieten de Duitse bondskanselier Kohl en de Russische presi
dent Jeltsin in een briefwisseling nog eens weten vastbesloten te zijn
samen te werken. foto reuter cricory dukor
Om te helpen in Bosnië-Hercegovina
NEW YORK-SARAJEVO AP-AFP-Rtr
De internationale bemiddelaar namens de
EG in het Joegoslavië-confiict, Lord Owen,
heeft de Amerikaanse president Clinton gis
teren gevraagd troepen aan te bieden om
vrede te bewerkstelligen in Bosnië-Her
cegovina.
Volgens Owen kunnen Amerikaanse troe
pen als onderdeel van een NAVO-leger bin
nen een VN-vredesmacht opereren en pas
nadat van vijandelijkheden geen sprake
meer is in Bosnië. „Het is niet zo dat ze hun
weg naar binnen moeten vechten", aldus
Owen. „Ik vraag geen massale Amerikaanse
bijdrage, maar president Clinton kan zijn
toewijding demonstreren door ook Ameri
kanen bij het vredesproces in Bosnië te be
trekken", meende Owen.
De opmerkingen van Owen moeten ge
zien worden als extra druk op de strijdende
partijen in Bosnië het door hem en VN-be
middelaar Cyrus Vance voorgestelde vre
desplan te accepteren. Hierover wordt deze
week bij de VN in New York verder gespro
ken, nadat de eerdere onderhandelingen in
Genève niets hadden opgeleverd. De be
middelaars proberen de partijen ertoe te
bewegen akkoord te gaan met de opdeling
van Bosnië in tien min of meer autonome
provincies.
Het etnisch zuiveren in door Serviërs be
zette gebieden in Bosnië wordt steeds
driester uitgevoerd. Berichten in Bosnische
zowel als Servische media stemden gisteren
overeen in deze conclusie.
Verwijderd werd ditmaal de niet-Servi-
sche bevolking vooral uit het bezette oosten
en zuidoosten van Bosnië. Alleen sprak het
persbureau Tanjug in Belgrado daarbij van
een „humanitaire actie ter bescherming
van hulpeloze vrouwen en kinderenmaar
de media in Kroatië en Sarajevo hielden het
op een „nieuwe, geraffineerde vorm van et
nisch zuiveren". Uit Trebinje alleen al wer
den zeker 2.000 Moslims op transport ge
steld, volgens de Kroatische pers eerst naar
de aangrenzende Joegoslavische deelrepu
bliek Montenegro, vanwaar ze later weer
verder worden getransporteerd.
In grote delen van Bosnië woedde de
bloedige strijd tussen Serviërs ener- en
Kroaten en Moslims anderzijds voort. De
ernstigste aanval vond plaats in de door
Serviërs belegerde Bosnische hoofdstad Sa
rajevo. Daar vielen zeker verscheidene do
den doordat een begrafenisstoet van enige
honderden mensen onder vuur werd geno
men, waarschijnlijk met luchtdoelgeschut.
Bij Mostar, de hoofdstad van Hercegovina
werd een VN-hulpkonvooi vanuit de bergen
onder vuur genomen door Servische artille
rie. Er vielen volgens een VN-woordvoerder
een dode, een plaatselijke tolk. en een ern
stig gewonde, de Deense commandant van
het konvooi.
Ook in de Servische enclave Krajina in
Kroatië duurden de schermutselingen tus
sen het Kroatische leger en de Servische mi
lities voort.
Zimbabwe gaat
aantal olifanten
terugbrengen
HARARE AFP
Zimbabwe wil tienduizenden
olifanten doden om een halt toe
te roepen aan de constante
groei van de olifantenpopulatie.
De dikhuiden veroorzaken
schade aan veldgewassen en
dreigen het natuurlijk even
wicht in de verscheidene natio
nale parken aan te tasten. De
onderdirecteur van de nationale
parken, Rowan Martin, liet deze
week weten dat in Zimbabwe
nu meer dan 80.000 olifanten
rondlopen terwijl dat er voor
het handhaven van het natuur
lijk evenwicht niet meer dan
45.000 mogen zijn. Ook boeren
klagen over de schade die de
dieren toebrengen aan hun ak
kers. Een volwassen olifant
werkt per dag zo'n 250 kilogram
groen naar binnen. Het grote
aantal olifanten zorgt in bepaal
de delen van Zimbabwe voor
complete kaalslag.
De Tsjechische president Vaclav Havel heeft gisteren na zijn beëdiging
gezegd dat zijn land nauwe vriendschappelijke betrekkingen met Slo
wakije wil onderhouden. ,,lk geloof dat we waarlijk diepe, vriendschap
pelijke relaties met onze naaste buur zulllen handhaven", zei Havel in
een korte rede vanaf het balkon van de Praagse burcht. Hij werd daar
geflankeerd doorzijn vrouw Olga. De presidenten van Duitsland.
Hongarije, Polen en Oostenrijk woonden de beëdigingsplechtigheid van
Havel bij. De Slowaakse premier Vladimir Meciar liet echter verstek
gaan. Hij werd vervangen door Roman Kovac, die er vorige week niet in
slaagde tot president van Slowakije gekozen te worden. foto CTX
KAAPSTAD-JOHANNESBURG AP/Rtr
De Zuidafrikaanse regering
heeft gisteren een rechten
handvest gepresenteerd dat ge
lijke behandeling van alle ras
sen beoogt. Het handvest voor
ziet echter niet in het terug
draaien van oneerlijkheden die
onder het systeem van apart
heid praktijk waren, zoals het in
beslag nemen van land dat aan
zwarten behoorde. Ook wordt
de mogelijkheid om mensen
zonder aanklacht op te sluiten
niet opgeheven. De doodstraf,
die onder de huidige president
De Klerk is opgeschort, zou
weer worden ingevoerd.
Het regeringsvoorstel strookt
niet met de eis van het Afri
kaans Nationaal Congres dat
een rechtenhandvest ook posi
tieve discriminatie van de ach
tergestelde zwarten moet om
vatten.
KINSHASA AP
De Zaïrese president Mobutu
Sese Seko heeft gisteren in een
televisieverklaring opgeroepen
tot de vorming van een nieuwe
regering. De beschuldinging
van de oppositie dat Mobutu
erop uit is de overgangsregering
van premier Etienne Tshisekedi
ten val te brengen, worden door
deze oproep geloofwaardiger.
Het optreden van de elite
troepen van president Mobutu
tegen muitende soldaten en
plunderaars heeft volgens de re
gering aan zeker duizend men
sen, voor het grootste deel op
standige militairen, het leven
gekost.
De onrust in Zaïre begon vo
rige week toen soldaten aan het
muiten sloegen nadat zij waren
uitbetaald in door Mobutu ge-
introduceerde nieuwe bankbil
jetten die vrijwel nergens wer
den geaccepteerd. De regering-
Tshisekedi verzette zich tegen
de introductie van de nieuwe
bankbiljetten met het argument
dat zij de reeds huizenhoge in
flatie in de hand zouden wer
ken. Mobutu, die weigert het
beheer over 's lands schatkist
aan de regering af te staan, zette
het plan toch door.
brussel »aly knol
correspondent eg
De Europese Gemeenschap
stuurt nog niet aan op een han
delsoorlog met de Verenigde
Staten. De door Amerika aange
kondigde anti-Europese maat
regelen blijven voorlopig onbe
antwoord.
De EG-ministers voor handel
wilden er gisteren in Brussel
niet meer in zien dan 'spierbal
lentaai voor de eigen Ameri
kaanse achterban'. Ze zijn ove
rigens wel zeer verbolgen over
de Amerikaanse houding en
sluiten op den duur tegenmaat
regelen niet uit.
De vorige week aangekondig
de sancties tegen de import van
Europees staal werden gisteren
door de Nederlandse staatsse
cretaris Van Rooy (buitenlandse
handel) als 'buitensporig' bcti
teld. Ze noemde de maatregel
'des te onrechtvaardiger als je
ziet hoe keurig Europa zich in
de afgelopen tien jaar heeft ge
houden aan het staalakkoord
met de Verenigde Staten'.
Ook het Amerikaanse dreige
ment van afgelopen maandag
om Europese bedrijven te we
ren bij overheidsaanbestedin
gen in de Verenigde Staten,
stuitte op geen enkel begrip.
HAARLEM ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
De reisbranche heeft bezorgd
gereageerd op de mededeling
van een vertegenwoordiger van
de Kurdische Arbeiderspartij
(PKK), dat er de komende zo
mer aanslagen zullen worden
gepleegd op toeristische objec
ten in Turkije. Turkije is een van
de weinige vaJcantiebestemmin-
gen die momenteel door veel
Nederlandse toeristen wordt
bezocht. Woordvoerder van Ar-
ke Reizen Rob Admiraal spreekt
van een 'uiterst vervelende ont
wikkeling'. „Als het zo doorgaat
kunnen we straks nergens meer
heen. We raken steeds meer af
hankelijk van externe factoren."
De reisagenten gaan er overi
gens vooralsnog vanuit dat de
soep niet zo heet wordt gegeten
als hij wordt opgediend. Focko
Dorhout Mees van Holland In
ternational: „Ik heb Mandalin,
onze agent in Istanbul gebeld,
en daar werd gezegd dat de PKK
elk jaar rond maart dit soon
verklaringen afgeeft. Nu zijn ze
er wat vroeger mee. Wij nemen
zulke mededelingen natuurlijk
altijd serieus, maar aan de an
dere kant moeten we toch con
stateren dat ze hun voorspellin
gen gelukkig nooit hebben
waargemaakt."
Bij Buitenlandse Zaken was
gisteren niets bekend over het
nieuwe dreigement, dat werd
gedaan in het het radiopro
gramma Hier en Nu van de
NCRV. Wel werd gewezen op
een aanslag van de PKK enige
tijd geleden op een over de Bos
porus varende veerboot en op
een gijzeling van tien Duitse
toeristen van diezelfde organi
satie vorig jaar in het onher
bergzame zuidoosten van het
land. De Kurdische Arbeiders
Partij 'beperkte' zich verder tot
nu toe tot aanslagen op politie
agenten en militairen in steden
als Istanbul en Ankara.