Alleen sterfhuis
biedt DAF soelaas
LJy.
DAF is geen tweede RSV
Zaïre en Togo op rand van afgrond
Feiten &Meningen
Bonden vrezen bij Leyland
ramp van ongekende omvang
WOENSDAG 3 FEBRUAR11993
Met het aanvragen van surséance van betaling door DAF
tekenen de contouren van een 'sterfhuis' zich af in Eind
hoven. Minister Andriessen zinspeelde er gisteren al op,
al noemde hij het geen sterfhuis maar een 'doorzak-con-
structie': het onderbrengen van de gezonde delen in een
nieuwe vennootschap. Zo'n nieuwe vennootschap
waarbij het gaat om de Nederlandse vrachtwagenfabriek
en de Belgische cabine- en assenfabriek is waarschijn
lijk nog de enige manier om de werkgelegenheid voor
zo'n 5.000 mensen in Nederland en België snel veilig te
stellen.
kind' Leyland afkomen.
Het faillissement van de rotte
plekken bij DAF kan het bedrijf
tevens af helpen van de steeds
knellender band met Renault.
Beide bedrijven ontwikkelen sa
men een nieuw bestelbusje.
Daarmee is een investering ge
moeid van honderden miljoe
nen guldens die het Eindhoven-
se concern zich niet langer kan
permitteren.
En tot slot maakt het sterfhuis
het gemakkelijker om personeel
te ontslaan. Dat is wellicht niet
erg fraai, maar waar het voort
bestaan van de onderneming in
het geding is, maken zachte
heelmeesters alleen maar stin
kende wonden. Als de winstge-
venheid van DAF via deze con
structie kan worden hersteld, is
er bovendien het voordeel dat
de verliezen (700 miljoen gul
den de afgelopen drie jaar) voor
een deel van de belasting mo-
DEN HAAG RAYMOND PEIL
Of de periode van uitstel van
betaling inderdaad tot het op
trekken van een sterfhuis leidt,
daarover beslissen de bewind
voerders,die de Bossche recht
bank gisteren benoemde. De
wet geeft het advocatenduo
Meeter en Deterink in elk geval
de ruimte om krachtdadig op te
treden, iets waar de touwtrek-
kende banken de afgelopen we
ken absoluut niet meer aan
toekwamen.
Een sterfhuisconstructie die
voorziet in het afstoten van de
vferlieslijdendeDAF-onderdelen
biedt het resterende deel van
het bedrijf een aantal voorde
len. Dochter DAF Finance, de fi
nanciële molensteen om de nek
van de onderneming, kan langs
deze weg worden geliquideerd.
De Nederlanders kunnen zo
ook van het Britse 'probleem
gen worden afgetrokken.
Dat deze gang van zaken dicht
bij de realiteit staat, bewees be
windvoerder mr. M. Pannevis,
eind 1991, bij de redding van
Air Holland. Pannevis, die de
surséance en het faillissement
van de noodlijdende charter
maatschappij afwikkelde, dat
hij bij DAF zeker mogelijkheden
ziet voor een 'Air Holland-con
structie'. Daarbij gaat hij ervan
uit dat het bedrijfsonderdeel
DAF Trucks gezond is. „Wat
écht goed is, overleeft", rede
neert Pannevis.
De Air Holland-constructie on
derscheidt zich overigens van
een 'echt' sterfhuis, omdat de
failliet verklaarde chartermaat
schappij uit de as herrees. Na
het faillissementsvonnis sloot
mr. Pannevis alsnog een ak
koord met de schuldeisers,
waardoor de aandeelhouders
recht hebben op winsten die de
maatschappij in de toekomst
maakt.
De jurist benadrukt overigens
dat ook in geval van DAF nie
mand gebaat is bij een echt fail
lissement. Bijna alles gebou
wen en machines zijn in on
derpand gegeven aan de ban
ken. Als het bedrijf niet kan
doordraaien, mogen zij het wel
proberen te verkopen, maar
dan levert de boedel betrekke
lijk weinig op.
LONDEN CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
De Britse regering heeft gisteren
alle schuld voor het drama bij
DAF Leyland bij Nederland en
België gelegd. Michael Heselti-
ne, de minister van handel en
industrie, verklaarde in het par
lement dat hij „geen specifiek
verzoek om financiële hulp"
van het bedrijf heeft gekregen.
De dreigende ondergang van de
Engelse DAF-vestiging (het
voormalige Leyland) sloeg bij de
Britten in als een bom. Het was
de opening van alle televisie
journaals en onderwerp van een
roerig debat in het Lagerhuis.
Voor het Verenigd Koninkrijk
staat veel meer op het spel dan
de 5.500 banen bij de Leyland-
fabrieken in Birmingham en
Preston. Het gaat Gm de toe
komst van een complete indus
trietak.
Michael Heseltine beloofde in
nige samenwerking met de lei
ding van het concern ten einde
„de gevolgen voor de werkgele
genheid te verzachten". Hij
hoopt dat het mogelijk zal zijn
om „uit ten minste een deel van
DAF's belangen in het Verenigd
Koninkrijk een bedrijf te creëren
met een toekomst".
De minister kwam echter onder
hevig vuur te liggen van de op
positie. Labour-woordvoerder
Robin Cook vroeg waarom He
seltine geen pogingen heeft ge
daan om te voorkomen dat dit
Britse bedrijf ten onder gaat.
Cook zei dat de DAF-leiding
hem had verzekerd „dat de
banken die de reddingsoperatie
verhinderden, de Britse banken
waren". Heseltine wees hem
echter op de persverklaring die
DAF zelfheeft uigegeven. Daar
in staat volgens de minister dat
de Nederlandse en Belgische re
geringen uiteindelijk hadden
geweigerd over de brug te ko-
In een voor Heseltine kenmer
kende uitbarsting van woede
beet hij Cook toe: „Wij hebben
alles gedaan wat het bedrijf ons
heeft gevraagd. We hebben
steeds in contact gestaan met
het bedrijf. Ze hebben geen spe
cifiek verzoek om financiële
hulp gedaan. We hebben in
contact gestaan met de Bank of
England (de nationale bank).
Die heeft weer in contact ge
staan met de Britse banken. En
alles wat u probeert te doen, is
politieke munt te slaan uit een
zeer moeilijke situatie".
Toen hem echter werd gevraagd
wat zijn antwoord zou zijn als
de regering alsnog om geld
werd gevraagd, zei Heseltine
ontwijkend: „Zulke verzoeken
Wat de Industriebond FNV vindt is duidelijk: DAF moet blijven.
FOTO GPD MONIQUE BAAN
kunnen wel door tienduizenden
verschillende bedrijven worden
gedaan".
Op de fabrieken in Birmingham
en Preston kwam de produktie
gisteren nagenoeg tot stilstand,
zo bevestigde woordvoerder
Martin Hayes van Leyland.
Hayes verklaarde ook dat som
mige toeleveringsbedrijven al
zijn gestopt met het sturen van
onderdelen.
De 5.500 werknemers verna
men het nieuws van hun vak
bond. Op een openlucht-verga-
dering voor de poort in Preston
omschreef vakbondsleider John
Alles het dreigende ontslag als
„een ramp van ongekende af
metingen".
DAF Leyland heeft in het Vere
nigd Koninkrijk het grootste
aandeel in de vrachtwagen-
markt. Het instorten daarvan
was een van de redenen waar
om het Eindhovense concern in
moeilijkheden kwam. Ironisch
genoeg komt het verzoek om
uitstel van betaling op een mo
ment dat in Engeland de lucht
begint op te klaren. Londense
deskundigen voorspellen dat dit
jaar de verkoopcijfers voor
vrachtwagens in het Verenigd
Koninkrijk met 5 tot 7 procent
zullen stijgen.
Vakbondsleden voorde poort in Eindhoven.
DEN HAAG MARIEN VAN DEN BOS
Het is verleidelijk bij de proble
men van DAF terug te denken
aan het scheepsbouwconcem
Rijn Schelde Verolme (RSV). Ze
ker toen de rechtbank van Den
Bosch gisteren de Rotterdamse
advocaat mr. F. Meeter tot een
van de twee bewindvoerders bij
DAF benoemde, kwam de ge
dachte aan RSV weer tot leven.
Meeter was immers ook be
windvoerder tijdens de surséan
ce van RSV.
Er zijn meer overeenkomsten:
de bemoeienis van de overheid
en de strop voor de particuliere
belegger. Voor de aandeelhou
der die in 1989 nog enthousiast
voor 47 intekende op aande
len DAF blijft bijna geen cent
over.
Toch gaat bij nadere beschou
wing de vergelijking op een
aantal cruciale punten mank.
Het grootste verschil tussen de
scheeps- en machinebouwers
van RSV en de truck- en bestel-
wagenbouwerns van DAF is de
wijze van financiering. Om poli
tieke redenen (werkgelegen
heid) was het destijds de over
heid die enkele miljarden in het
zieltogende RSV pompte. Mi
nister Van Aardenne van econo
mische zaken constateerde na
enige tijd echter dat de RSV-put
schier bodemloos was en wees
een nieuw verzoek om steun af.
De volgende dag kon uitstel van
betaling worden aangevraagd.
DAF heeft los van de gebrui
kelijke industriële subsidies
voor ontwikkeling van techno
logie echter pas in de laatste
fase bij de Nederlandse over
heid aangeklopt. Voor geld werd
vooral gezorgd door commer
ciële banken in Nederland, Bel
gië en Groot-Brittannië. Die
hebben daarvoor inmiddels
vrijwel het hele bedrijf als zeker
heid in onderpand genomen.
Banken en overheid hebben in
de loop van een decennium de
rollen dus omgedraaid.
In de jaren zeventig was het
voor de scheepsbouw in Neder-
land dweilen met de kraan
open. Landen als Japan en
Zuid-Korea waren in staat de
zelfde grote schepen veel goed
koper te leveren op een wereld
markt in recessie. De eerste
klappen vielen niet toevallig ten
tijde van de eerste oliecrisis, de
definitieve ten tijde vpn de
tweede.
DAF daarentegen werkt vrijwel
uitsluitend voor de Europese
markt. Europese trucks zijn
steeds verfijnder aangepast aan
de Europese regelgeving. Ame
rikanen voelen zich absoluut
niet thuis in die zulke vrachtwa
gens, en omgekeerd zijn e
maar weinig Europese v
ders die serieus overwegen die
inefficiënte Amerikaanse kolos
sen aan te schaffen.
Voor de Japanse infrastructuur
zijn zowel de Amerikaanse als
de Europese vrachtwagens veel
te zwaar. Japanse wegen en
bruggen zouden bezwijken on
der een DAF 95 en omgekeerd
valt er voor Japanse fabrikanten
in Europa en de VS alleen geld
te verdienen met het hele lichte
segment, de kleine busjes. In de
totale Europese marktsituatie
staat DAF heel sterk, zo bleek
ook uit een recent rapport.
Daarin werd geconstateerd dat
DAF een tfari de modernste
vrachtwagenparken van Europa
te bieden heeft.
Maar een uitstekende positie op
een inzakkende markt is ook
niet alles, zo blijkt. De diepe re
cessie in het Verenigd Konink
rijk werd de molensteen om de
nek van het Brabantse concern
en in afwachting van een eco
nomische opleving aan de over
kant van de Noordzee, was mi
nister Andriessen bereid tot een
reddingsoperatie zoals die sinds
RSV niet meer was vertoond.
Maar alleen als de banken in
dat risico wilden delen. En zo
ver is het niet gekomen.
TOM JANSSEN
NAIROBI FRANS VAN DEN H
CORRESPONDENT AFRIKA
Samen met Gnassingbé Eyadéma van Togo
lijkt president Mobutu Sese Seko van Zaïre
te wedijveren om een record. Het record
van de Afrikaanse leider die met behulp van
het leger het langst verzet weet te bieden te
gen de wil van het volk om de dictatuur
plaats te laten maken voor een democra
tisch bestuur. Dat ze daarmee hun land
langzaam maar zeker de afgrond in helpen,
lijkt hen niet te deren.
„Een vreedzaam klimaat lijkt Mobutu niet
te stimuleren", meent een woordvoerder
van de Zaïrese oppositie. Voor de zoveelste
keer in twee jaar blijft haar niets anders
over dan het tellen van de doden, nadat de
bevolking opnieuw is getroffen door een
golf van absurd militair geweld.
Enkele duizenden kilometers noordoostelij-
ker is het al niet veel anders. In Togo heeft
de oppositie voor de tweede keer in een
week hulpeloos moeten toezien hoe op hol
geslagen militairen hun machinegeweren
op de bevolking leeg schoten.
De oorzaak van deze gruwelen: de staats
hoofden Mobutu en Eyadéma. Twee despo
ten die na respectievelijk 28 en 25 jaar aan
de macht te zijn geweest kennelijk vinden
dat er nog niet genoeg bloed aan hun han
den kleeft en daarom weigeren plaats te
maken voor een democratisch leider. Met
het grootste deel van hun legers achter zich
kunnen ze zich dat ook veroorloven.
De twee dictators vertonen veel meer over
eenkomsten. Toen de democratische wind
over Oost-Europa begon te razen en later
ook Afrika aandeed, gaven beiden in eerste
instantie geen krimp. De bevolking echter
raakte bevlogen, de oppositie bloeide en
het Westen dreigde de geldkraan dicht te
draaien. Gevolg was dat de twee uiteindelijk
tegen hun zin een meerpartijenstelsel in
voerden en een nationale conferentie de
kans gaven zich over de politieke toekomst
van het land uit te spreken.
Die conferenties namen hun kans waar om
ijzingwekkende verhalen over misdaden
van hun leiders tegen de eigeïi bevolking de
wereld in té slingeren. Ook wezen ze een
premier aan die een interim-regering moest
gaan leiden en een groot deel van de macht
van de president moest overnemen. Het
kon Mobutu en Eyadéma niet van hun stuk
brengen. Als het hen te veel werd, stuurden
ze gewpon hun legers om de oppositie het
zwijgen op te leggen.
Resultaat van dit waanzinnige en bloedige
machtsspel is dat zowel Togo als Zaïre in
feite over twee regeringen beschikt. Eentje
met een premier en door een deel van het
volk aangewezen, maar machteloos. En een
andere, bestaande uit een president, een le
ger en een kleine kliek vertrouwelingen die
als vanouds op dictatoriale wijze de lakens
blijven uitdelen. Zo weet Mobutu zich om
ringd door een handjevol machtige en ge
wetenloze mannen, met bijnamen als 'de
vernietiger' en 'de bulldozer'. Vrije verkie
zingen met meer partijen, waar in beide
landen reikhalzend naar wordt uitgekeken,
maken in zo'n klimaat natuurlijk geen
schijn van kans.
De burgers worden er ondertussen almaar
armer en wanhopiger op. Oppositie, bevol
king en interim-besturen in Togo en Zaïre
hebben de afgelopen maanden gedemon
streerd, gestaakt, vonnissen uitgesproken
(Mobutu werd van hoogverraad beschul
digd) en de steun verworven van invloedrij
ke landen als Frankrijk en de Verenigde Sta
ten, maar niets heeft mogen baten.
De terreurdaden van de staatshoofden lij
ken er juist in kracht door toe te nemen.
Tienduizenden inwoners van deTogolese
hoofdstad Lomé zagen de laatste paar da
gen geen uitweg meer om aan de nacht
merrie te ontkomen en vluchtten naar de
buurlanden Ghana en Benin. 4
Togo en Zaïre stevenen intussen regelrecht
op de ondergang af. Het geweld heeft grote
delen van de steden vernietigd. De econo
mie van beide landen ligt aan diggelen, de
inflatie stijgt met duizenden procenten per
jaar en de voedselprijzen zijn voor velen
onbetaalbaar geworden.
Maar is er dan geen enkele mogelijkheid
meer om uit deze impasse te komen? Is in
grijpen door het buitenland noodzakelijk?
Frankrijken Duitsland hebben alleTogole-
se partijen maandag uitgenodigd voor vre
desoverleg naar Straatsburg te komen. De
Zaïrese oppositie meent echter dat buiten
landse bemoeienis van militaire aard moet
zijn. Zij vraagt zich namelijk bezorgd af
waarom het Westen wél in actie komt om
individuele dictators te beschermen, maar
niet om een democratiseringsproces en een
heel volk te redden.
