Meer aandacht
weidevogels
'Die redt het niet, die krijgt een spuitje'
Over leven
BMD helpt bedrijf
bij zorg milieu
V
'Strafrecht schiet
te kort bij aanpak
zeevervuilers'
Studiedag
VRIJDAG 29 JANUAR11993
11
redactie monicawessehnc
Grutto trekt meeste profijt van nestbescherming
De weidevogel in deze provincie geniet een steeds betere
bescherming. Het aantal vrijwilligers en veehouders dat
zich met de bescherming van deze vogelsoort bezig
houdt, is het afgelopen jaar behoorlijk gestegen. Anno
1993 werken in Zuid-Holland 189 vrijwilligers en 208 vee
houders mee aan de bescherming. Ze plaatsen nestbe
schermers en houden met maaien en bemesten rekening
met de vogels.
De uitbreiding van het aantal
mensen dat actief betrokken is
bij de bescherming van weide
vogels, is vooral te danken aan
het werk van de provinciaal co
ordinator. Hij begeleidt en acti
veert nieuwe vrijwilligers.
Om tot een goede bescher
ming van de weidevogel te ko
men, moet er een samenwer
king ontstaan tussen veehou
ders en vrijwilligers. Als een
veehouder wil gaan maaien en
er zijn nog nesten van weidevo
gels in de wei, dan plaatsen vrij
willigers vooraf stokjes bij de
nesten. De veehouder op zijn
beurt rijdt om het nest heen.
Door ijzeren kooien om de nes
ten te plaatsen wordt voorko
men dat koeien de jonge legsels
vertrappen. Voor zover bekend
zijn door het werk in 1992 ruim
650 nesten gespaard, waarvan
ongeveer 90 procent ook is uit
gekomen.
Volgens weidevogelwachter
M. Schildwacht zijn van de wei
devogels vooral de grutto en de
zomertaling bedreigd. De kievit
en scholekster staan minder on
der druk.
Dat het met de grutto niet
best gaat is vooral te wijten aan
Reptielen en amfibieën
delft» De Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereni
ging regio Delft organiseert in samenwerking met de Herpetolo-
gische studiegroep Zuid-Holland een cursus amfibieën en rep
tielen. Op drie donderdagavonden en een zaterdag (februari tot
en met mei) krijgen de cursisten meer inzicht in de biologie en
ecologische rol van deze dieren. Ook wordt geleerd de dieren te
herkennen en wordt het een en ander verteld over het beheer
van kikker, pad en ringslang. De cursus wordt in Delft gegeven
en kost 20 gulden. Voor informatie en opgave bellen naar 015-
610048.
Biologisch voedingsmiddel beschermd
den haag Biologische voedingsmiddelen zijn sinds 1 januari
wettelijk beschermd. Er is voor de hele EG vastgesteld aan welke
eisen biologische groenten, fruit en bloemen, produkten geteeld
zonder kunstmest of chemische bestrijdingsmiddelen, moeten
voldoen. De AID en de Keuringsdiensten van Waren kunnen nu
controleren of het biologische produkt wel aan de esien voldoet
Steeds meer bedrijven verkopen biologische produkten zoals be
paalde soorten aardappelen, penen en zuurkoool.
Telefooncel met windenergie
engeland De Britse PTT heeft enkele telefooncellen op afgele
gen plekken voorzien van een kleine windmolen. De energie
wordt gebruikt voor de verlichting van de cel. De telefooncellen
zijn uitgerust met accu's die zoveel energie kunnen opslaan dat
het twee weken achtereen windstil kan zijn voordat het licht uit
gaat. Het experiment kost 450 Engelse ponden per cel. Dat bete
kent een aanzienlijke besparing ten opzichte van aansluiting op
het elektriciteitsnet in afgelegen gebieden. De kosten daarvan
kunnen 25 keer zo hoog zijn.
Tentoonstelling wintervogels
amsterdam In De Oranjekom, het bezoekerscentrum van Ge
meen tewaterleidingen in Amsterdam, is tot 28 maart de ten
toonstelling 'Wintervogels rond de vogelkijkhut' te zien. De ex
positie toont een groot aantal foto's van onder meer grote zaag-
bekken, mandarijneenden, brilduikers en de zeldzame ijsvogel.
Met een speciale spel kan de vogelkennis getest worden. De ten
toonstelling is elke dag behalve maandag en vrijdag
'Het ene bedrijf steekt het andere aan
Een vies bedrijf of een onderne
ming die een sterk vervuilend
produkt verkoopt, wordt wegge
concurreerd. De zorg voor een
goed milieu is dus net zo goed
een produktiefactor als arbeid,
grondstoffen of kapitaal. Elk be
drijf moet vervuiling van het
milieu voorkomen: niet omdat
i Den Haag dit wil, wél omdat
j milieuzorg een concurrentiefac-
I tor is.
Dat is de mening van direc-
teur G. Broere van de Bedrijfs-
milieudienst voor Rijnland. De
dienst, vorig jaar opgericht door
het bedrijfsleven, heeft tot doel
de 2500 kleine en middelgrote
ondernemingen in deze regio te
helpen bij het opzetten van een
produktiemethode die het
milieu minder belast. Er zijn
verspreid over Nederland de af
gelopen jaren 24 BMD's opge-
I richt
De BMD bekijkt op welke ma
nier een bedrijf het milieu ver-
vuilt. Licht op verzoek de be-
drijven door op hun milieube
lasting, bedenkt samen met de
bedrijven oplossingen voor de
I milieuproblemen en begeleidt
de bedrijven langdurig bij het
uitvoeren van een milieuzorg
systeem. De BMD werkt ook sa
men met het afvalpreventie-
team van de provincie. Het af-
het verminderen van de hoe
veelheid weidegebied. „Boven
dien wordt steeds intensiever
landbouw bedreven. De gras
landen worden vaker gemaaid
en er blijft weinig broedruimte
over". De grutto is volgens
Schildwacht duidelijk gebaat bij
het werk van de vogelwacht.
Voor de zomertaling ligt dat iets
anders. Er worden in Nederland
nauwelijks nesten van deze vo
gelsoort aangetroffen. Zo wer
den in de Krimpenerwaard
(12.000 hectares) slechts 25 nes
ten aangetroffen.
„.Natuurlijk beschermen we
elk nest dat we vinden, maar
dat zet niet echt veel zoden aan
de dijk. De belangrijkste bedrei
ging van de zomertaling ligt in
het buitenland. Overbejaging en
de droogte in de Sahellanden,
het overwinteringsgebied, doen
het dier veel kwaad".
In 1992 zijn vier nieuwe vo-
gelwachtgroepen begonnen,
onder meer in Zoeterwoude en
De grutto is duidelijk gebaat bij het werk van de vogelwacht.
foto martijn de jonge
Katwijk/Rijnsburg. In Zuid-Hol
land wordt nu op 3820 hectares
weidegrond aan vogelbescher
ming gedaan, het jaar ervoor
was dit bijna 1000 hectares
minder. De uitbreiding aan are
aal is niet alleen te danken aan
de groei van het aantal vrijwilli-
gersgroepen: ook de afzonderlij
ke afdelingen breidden uit.
De Stichting Natuur- en
Landschapsbeheer (NLB) on
dersteunt de weidevogelgroe
pen door cursussen te organise
ren en te begeleiden. Eind fe
bruari start een nieuwe cursus
weidevogelbeheer in Bodegra
ven. Voor informatie hierover
kan met de NLB worden gebeld
(01820-24500).
Elk jaar komen de weidevo
gelliefhebbers bijeen op de wei
devogelavond van NLB. Deze
wordt dit jaar gehouden in het
Verenigingsgebouw De Brug in
Reeuwwijk op donderdag 4 fe
bruari. Om 20.00 uur wordt de
bijeenkomst geopend door
voorzitter A. van Paassen van de
werkgroep weidevogels. Otto
Vloedgraven licht vervolgens
het jaarverslag toe waarna er
een lezing volgt over het op
groeien van jonge weidevogels.
De avond is voor iedere belang
stellende toegankelijk.
Vogelasiel heeft handen vol aan opvang olieslachtoffers
noordwijk barbelün bertram
De vogels zitten verstijfd van
angst in een hoekje van het
Noordwijkse vogelasiel. Ze lij
ken wel opgezet, zo stil zijn ze.
Slachtoffers van de 'olieramp'
die zich het afgelopen weekein
de op de Noordwijkse kust vol
trok. Het strand en de zee raak
ten vervuild door een lozing van
10.000 liter olie door een tanker
op de Noordzee. Tientallen met
olie besmeurde vogels spoelden
aan op het strand: zij die geluk
hadden, zitten inmiddels in het
Noordwijkse vogelasiel om op
te knappen.
Niet alle slachtoffers zullen
het redden. Een zeekoet ligt la
veloos met een hangende kop
in zijn kooi. De beheerder van
het asiel Van der Werf zegt wat
moedeloos: „Zo'n dier moeten
we een spuitje geven. Die redt
het niet." Het blijkt niet de eni
ge te zijn. Ervaring leert dat van
de tien vogels er nog geen vier
overleven.
De meeste slachtoffers vallen
onder de zogeheten visduiken-
de vogels: zeekoeten, alken, fu
ten en Jan van Genten. Deze vo
gelsoorten vliegen boven de
zee, op zoek naar voedsel. Zien
ze een vis, dan duiken ze naar
beneden en pikken de prooi uit
het water. Olieverontreiniging is
altijd slecht voor ze, maar een
vervuiling in combinatie met
Een zeekoet wordt na een reinigingsbad drooggeblazen met een föhn.
storm is extra gevaarlijk. De die
ren zoeken rustige plekken in
de woelige zee om hun duik
vluchten uit te voeren. Juist in
de luwte ligt olie op het water
en dus duiken
de rotzoo heen.
dieren sterven niet
De olie slaat een lek in
het waterdichte verenpak en de
dieren koelen af. Hierdoor kun
nen ze longontsteking krijgen,
precies door „De meeste vogels sterven ech
ter niet door de olie op hun ver-
foto hielco kuipers
en, maar omdat ze zich zelf wil
len schoonmaken. Ze krijgen
olie binnen en dat perforeert
hun maag. Daar sterven ze uit
eindelijk aan", zegt Van der
Werf.
Wat kunnen strandwande-
laars nou het beste doen als ze
vogels vinden? Volgens Van der
Werf moet er als eerste voor
worden gezorgd dat de vogel
niet verder afkoelt. „Het vangen
van de vogel moet op een spe
ciale manier gebeuren. Je moet
tussen de vogel en de zee gaan
staan, zodat de vogel niet in zee
kan vluchten. Stop de vogel dan
in een plastic zak, met zijn kop
eruit. Zo blijft de vogel warm.
Het beste kan de vogel meteen
naar het asiel worden gebracht.
Of bel de dierenambulance."
Meer dan de helft van de aan
gespoelde vogels overleeft het
niet. Het normale gewicht van
een zeekoet de vogel die het
meest aanspoelt is 800 a 900
gram. Veel aangespoelde zee
koeten zitten onder de kritische
grens. „Als een zeekoet minder
dan 700 gram weegt, krijgt hij
een spuitje."
Vogels die nog kans hebben
om te overleven krijgen eerst
een aansterkend middel om
weer op krachten te komen. Na
week worden ze met een
milieuvriendelijke zeepoplos
sing gewassen. Na deze was
beurt blijft de vogel een dag in
een hok met een infrarode lamp
om weer op temperatuur te ko
men. Een maand later kunnen
de vogels terug naar zee."
valpreventieteam bekijkt voor
elke branche afzonderlijk hoe
afval en vervuiling van lozingen
op water en lucht kunnen wor
den voorkomen.
Het afgelopen jaar is de BMD
vooral actief geweest in ver
pleeghuizen en ziekenhuizen en
de bloembollensector. De ge
zondheidszorg verbruikt veel
papier en de keukens leveren
veel organisch afval af.
In de bollensector is het ge
bruik van bestrijdingsmiddelen
een groot probleem. Drie be
drijven die bollen spoelen om
ze exportklaar te maken, heb
ben zich bij de BMD gemeld.
Het afvalwater bevat spoelmid-
delen en eind dit jaar is lozing
daarvan op het oppervlaktewa
ter verboden. De BMD werkt
aan gesloten systemen waar
door afvalwater wordt herge
bruikt als spoelwater.
Er zijn op dit moment 40 be
drijven bij de BMD aangesloten
en Broere streeft ernaar er dit
jaar 50 bij te krijgen. De dienst
benadert zelf bedrijven. Daarbij
is de vervuilingsgraad niet be
palend. „We pikken bedrijven
uit waarvan we verwachten dat
ze geïnteresseerd zijn in milieu.
Hoe meer bedrijven aan het
milieu doen, des te groter is de
'vlekwerking'. Het ene bedrijf
steekt het andere aan".
Overtredingen zijn moeilijk bewijsbaar
De Bedrijfsmilieudienst Rijnland heeft tot doel de 2500 kleine en middelgrote ondernemingen in deze regio
te helpen bij het opzetten van een produktiemethode die het milieu minder belast. foto wim dijkman
amsterdam anp
Het Nederlands strafrecht
schiet veelal tekort om veroor
zakers van illegale olielozingen
op de Noordzee aan te pakken.
Overtredingen zijn moeilijk be
wijsbaar en in de meeste geval
len blijkt het onmogelijk te ach
terhalen wie de vervuiler is.
Op overtreding van de lo
zingsnormen zoals die zijn
neergelegd in de Wet Voorko
ming Verontreiniging door
Schepen reageert de overheid
veelaJ met een strafrechtelijke
vervolging. Dat heeft echter
nooit geleid tot een veroorde
ling, schrijven onderzoekers P.
Bierbooms en E. Brans in het
jongste nummer van het Neder
lands Juristenblad.
Bierbooms en Brans zien veel
meer heil in een civielrechtelij
ke aanpak van de vervuilers.
Het civiele recht biedt 'een veel
vrijer bewijsregime, onder an
dere door de mogelijkheid van
bewijs door vermoedens, omke
ring van de bewijslast, statis
tisch bewijs en medewerking
aan de bewijsvoering van de te
genpartij'.
De onderzoekers verwijzen
onder meer naar het recente ar
rest van de Hoge Raad inzake
de DES-dochters. Cruciaal in
die zaak was de hoofdelijke
aansprakelijkheid wie was
waarvoor verantwoordelijk? Alle
farmaceutische bedrijven die in
de relevante periode DES op de
markt hebben gebracht, zo oor
deelde de Hoge Raad.
De olievervuiling van het Ne
derlandse deel van de Noordzee
wordt veroorzaakt door een
groot aantal lozingen, onder
meer door schepen. Wanneer er
een kritische grens wordt over
schreden en een aantasting van
het milieu ontstaat, behoren
naar analogie van de DES-zaak
alle bronnen tot de groep 'mo
gelijke veroorzakers'.
De onderzoekers zijn van me
ning dat van een civiele aan
sprakelijkheidsstelling een pre
ventieve werking kan uitgaan.
Zij wijzen daarbij op de moge
lijkheid een milieuconvenant af
te sluiten met de betreffende
bedrijfstak. De kans dat bedrij
ven bereid zijn zo'n convenant
af te sluiten wordt 'sterk ver
groot' als de vervuilers zich be
dreigd weten door een schade
vergoedingsactie.
GEBIOLOGEERD
In onze serie 'in dit land op te
heffen oude ambachten' zou
den we het tot slot nog even
over de vissers hebben. Boeren,
vissen, jagen: het zijn prijzens
waardige bezigheden in een pri
mitieve samenleving, je houdt
er jezelf en een gezin mee in le
ven. Maar een land met bijna
vijfhonderd mensen per vier
kante kilometer op die manier
draaiend houden is onmogelijk
zonder roofbouw op het milieu.
Het exporteren van voedsel is
helemaal bespottelijk. Dat moet
dus maar eens afgelopen zijn.
Onze vissers zijn hardwerkende
ondernemers die met minimaal
een miljoen schuld drukkend
op hun rug het hoofd boven
water proberen te houden. Wat
kunnen ze anders dan vangen
en verdienen tot ze erbij neer
vallen? Milieu? Gedoe. Visser:
„Oh. die wetenschappers zullen
wel gelijk hebben. Minder vis
hier. minder vis daar. Zeebo
dem levenloos. Kan best. Vaar
ik wel een eindje verderop. Kijk,
mij gaat het er voornamelijk om
hoe ik mijn volgende eikehou
ten bankstel ga betalen. En de
nieuwe auto natuurlijk. Ik ben
heel begaan met het milieu en
de visstand, maar ik moet er
ook aan denken wat de buren
van me vinden."
Vissers zijn, net als boeren, om
economische redenen totaal
amoreel. Dat hoort zo. een on
dernemer moet amoreel zijn.
anders verdient hij weinig. Er is
niks aan te doen. Alleen: kun
nen wij niet zonder die onder
nemers? Moeten we echt een
paar handenvol trawlers hand
haven in een handvol havens?
Terwille van de folklore soms?
De bijdrage van de visserij aan
de economie is te verwaarlozen,
de bedrijfstak biedt relatief wei
nig werkgelegenheid, perspec
tief op groei is er niet, integen
deel. Het beslag dat de visserij
legt op subsidies, uitkeringen,
keuringsdiensten, onderzoeks
commissies en ministers is om
gekeerd evenredig aan haar
economisch belang. Waarom
zouden we toestaan dat de zee-
en worden leeggevist (terwijl we
er nog voor betalen ook) opdat
de een of andere Volendammcr
elk jaar een nieuw behangetje
kan laten plakken?
Afschaffen dus, die vissers. Net
als de boeren allemaal de WW
in. Als ze willen kunnen ze met
hun schepen toeristische rond
vaarten gaan maken, inclusief
demonstraties van oude am
bachten als netten boeten, ha
ringkaken enzovoorts. Wel moet
er dan voor zijn gezorgd dat
hun vangstapparatuur onklaar
gemaakt is en dat de koelrui-
men niet meer koelen. Anders
gaan ze natuurlijk vrolijk door
met de illegale vangsten waar ze
al zo aan gewend zijn. Die sche
pen zijn als geweren: ze moeten
grondig onklaar gemaakt wor
den voor je ze in handen van
onbevoegden kunt geven.
Nu we het toch over geweren
hebben: jagers moeten vanzelf
sprekend nu eindelijk ook maar
eens echt verboden worden. Na
onze pleidooien voor de af
schaffing van boeren en vissers
klinkt een oproep daartoe mis
schien een beetje overdreven.
Jagers worden immers al lang
niet meer serieus genomen.
Niet de ecoloog maar de psy
choloog is in het groenehoed-
jesvolk geïnteresseerd. Niet het
neerleggen van een wild zwijn,
maar lrct neerleggen van de ja
gersman (op de divan van de
psychiater) levert spannende ta
ferelen op. Jagers zijn zielig, ze
kampen met allerlei onverwerkt
verleden. Ze behoeven duidelijk
therapie. Alleen: een geladen
geweer zou daar geen onder
deel van moeten zijn.
Weg met de boeren, de vissers
en de jagers. A. De boeren om
dat ze meer produceren dan
nodig is. B. De vissers omdat ze
meer vangen dan verantwoord
is. C. De jagers omdat een ver
antwoordelijke samenleving het
niet toestaat dat geestelijk ver
warde personen met vuurwa
pens in de aanslag haar grond
gebied doorkruisen.
co loerakker
De Volkshogeschool Bergen or
ganiseert op dinsdag 9 februari
een studiedag over bloembol
lenteelt en milieu. Aan de orde
komen onder meer het verwer
ken van afval op het eigen be
drijf, de huidige milieuwetge
ving, interne milieuzorg op de
bedrijven, de afvalwater-proble
men en het doelgroepenbeleid
van de provincies Noord en
Zuid-Holland. De vraag of het
wel mogelijk is als bedrijf
milieubewust te werken zonder
dat het bedrijf er financieel aan
ten onder gaat, zal worden be
licht. Voor nadere informatie of
opgave kan worden gebeld met
VHS Bergen 02208-94541.
