Redford als
kraker van
elektronica
Cultuur&Kunst Film
Een man-vrouw van alle tijden
Tweede Heimat-serie doet zeker niet voor de eerste onder
Spierbundels, bloed en
technische hoogstandjes
DONDERDAG 28 JANUAR11993 iso21
Virginia Woolf s 'Orlando' meesterlijk verfilmd
BIOSCOPEN
Dood, liefde, literatuur, politiek,
seks en moederschap. Dat zijn
de zaken waar het in de film Or
lando om gaat. Uitgesponnen
in een verhaal dat vier eeuwen
omvat en dat opgehangen is
aan één en dezelfde figuur, die
tussentijds ook nog eens van
geslacht verandert. Ogenschijn
lijk een onmogelijke opgave om
daar een film van te maken,
maar de Engelse cineaste Sally
Potter is er cum laude in ge
slaagd om het klassieke mees
terwerk van Virginia Woolf uit
1921 om te vormen tot eer»
klein cinematografisch meester
werk. Eindelijk weer "eens een
film die net zo goed is als het
boek.
Jarenlang is Potter bezig ge
weest met de voorbereidingen
van Orlando. Ze schreef zelf het
scenario voor de filmadaptatie
van de roman van Woolf, vroeg
jaren geleden al aan Tilda Swin-
ton om de hoofdrol te spelen en
reisde half Europa af op zoek
naar co-producenten (en vond
onder meer onze eigen Matthijs
van Heijnigen). Uiteindelijk
componeerde ze zelfs mee aan
de filmmuziek, die overigens
sterk beïnvloed lijkt door Peter
Greenaway's hofcomponist Mi
chael Nyman.
Ook in andere opzichten
dringt een vergelijking met
Greenaway zich op. Orlando
heeft niet de strakke, mathema
tische structuur van een film als
The Draughtinan's Contract,
maar qua aankleding, lokaties
en kostuums zijn er allerlei
raakpunten. Misschien dat ook
de keuze van de Nederlanders
Ben van Os en Jan Roelfs als
'production designers' verant-
Tilda Swinton (rechts) in 'Orlando'.
woordelijk is voor de overeen
komsten. Zij zijn immers ook de
vaste decorontwerpers van Pe
ter Greenaway.
Potter heeft haar film opge
deeld in zeven episoden, star
tend in 1600 en eindigend in
het heden. In het begin zien we
Orlando als page aan het hof
van Elisabeth I die als gunste
ling van de koningin snel op
klimt op de adellijke ladder. Or
lando droomt dan nog van een
leven als dichter, maar wordt in
1700 als ambassadeur uitgezon
den naar Centraal-Azië. Vijftig
jaar later keert Orlando als
vrouw terug naar de kringen
van de Engelse society, waar
men wat verbaasd op de
sekseverandering reageert. Na
een sprong in de tijd vein hon
derd jaar belanden we in het
Victoriaanse Engeland aan het
eind van de 19de eeuw. Uitein
delijk komt Orlando in het he
den terecht waarin ze samen
met haar kind het oude land
goed bezoekt waar haar levens
verhaal begon.
Sally Potter heeft het literaire
karakter van de roman van
Woolf weten te bewaren door
soms gebruik te maken van let
terlijke citaten, maar tegelijk
heeft ze gekozen voor een sterk
visuele aanpak met prachtige
ensceneringen. De magnifieke
decors en schitterende kos
tuums en pruiken geven een
tijdsbeeld van vier eeuwen aris
tocratische geschiedenis. Maar
Orlando is meer dan een bonte
verzameling tableaux vivants, of
een serie tot leven gebrachte
Oude Meesters. En dat ligt voor
al aan Orlando zelf.
Een sterke persoonlijkheid,
prachtig in al zijn nuances neer
gezet door Tilda Swinton, die
zich even gemakkelijk voortbe
weegt in een extreem wijde
hoepelrok als op een motor met
zijspan. Een man-vrouw van al
le tijden, voor wie sekse er ei
genlijk niet toe doet. Of zoals
Potter het zelf zegt in een inter
view: „Het is belangrijker een
humaan mens te zijn, dan toe
vallig een man of een vrouw."
Een briljante kijkiïlm met een
boodschap dus.
Whoopi Goldberg in 'Sister Act'.
RIALTO 1
Ceintuurbaan 338 tel. 6623488
Het Proces dag. 17.45, 20, zo ook
15
A Bout de Souffle dag. 22.15
RIALTO 2
Oe Nederlandse documentaire: Am
sterdams Journaal, Voetbal van Dick
Laan, Filmfabriek Hollandia dag. 18
Le collier perdu de la colombe dag.
20,22
THE MOVIES 1
Haarlemmerdijk 161 tel. 6386016
Indochinedag. 18.15, 21.15, za. zo
ook 15
THE MOVIES 2
Straight no chaser dag. 17.15
Howards End dag. 19, 21.30, za zo
ook 14.45
THE MOVIES 3
Part Time God dag. 17.15, 19.45, za
zo ook 15.15
Night on earth dag. 19.30
THE MOVIES 4
Raise the red lantern dag. 19.30
De Noorderlingen dag. 17.30, 22, za
zoook 15
TUSCHINSKI 1
Reguliersbreestraat tel. 6262633
A few good men a.I., dag. 14, 18.45,
21.30, zo 13.15, 16, 18.45,21.30
TUSCHINSKI 2
Orlando a I., dag. 14,18.45,21.30,
zo 13.15, 16, 18.45,21.30
TUSCHINSKI 3
The Bodyguard a.I., dag, 14, 18.45,
21.30, zo 13.15, 16,18.45, 21.30
TUSCHINSKI 4
Single white female 16dag.
18.45, 21.30, do vr madiook 14
TUSCHINSKI 5
Home Alone 2 a.I., dag. 14, 18.45,
21.30, zo 13.15, 16, 18.45, vr al
leen 18.45
Basic Instinct 16)., dag 21.30
TUSCHINSKI 6
Beauty and the Beast a I., dag.
18.45,21.30, do vr madiook 14
TUSCHINSKI CINEAC
Dances with wolves a.I., doorlopende
voorstelling vanaf 11laatste 21.30
DE UITKIJK
Prinsengracht 452 tel. 6237460
Bashu 16 j., dag 17.45
UTZdag. 20, 22, zo ook 15
Het programma van de Haagse
en Leidse bioscopen staat op
de pagina 'Info'.
Film Festival Rotterdam toont tv-produktie van Edgar Reitz
Disney-film Aladdin grootste kassucces
los anceles De Disney-film Aladdin heeft in elf weken bijna 148
miljoen dollar opgebracht aan de bioscoopkassa's. Aladdin is
daarmee de succesvolste tekenfilm aller tijden. Het oude record
was in handen van de Disney-film Beauty and the Beast uit 1991.
Die film bracht tot nu toe 154,1 miljoen dollar op. Aladdin heeft
twee Golden Globes gewonnen en een speciale prijs voor de
stem van de acteur Robin Williams, die gestalte geeft aan de
geest uit de wonderlamp.
FILMS IN LEIDEN
Hunsruck-stadje Schabbach een voor
Duitsland tamelijk spectaculaire perio
de had te overbruggen. Het zou niet
simpel zijn net zulk meeslepend drama
te maken over de periode 1960-1970.
Reitz licht zelf de structuur van beide
series als volgt toe: „Toen ik destijds de
eerste serie schreef, kwam ik op zeker
moment voor een cruciale keuze te
staan. De mensen uit mijn filmstadje
Schabbach waren onderhevig aan een
verlangen naar verre oorden en som
migen van hen verlieten het stadje om
nooit meer terug te keren. Ik moest
toen de beslissing nemen of ik als ver
teller met die vertrekkende personages
wilde meereizen of dat ik me diende te
scharen onder de achterblijvers. Ik
koos voor het laatste."
„Maar gedurende de jaren van de
Heimat-productie evenwel, ben ik vaak
blijven denken aan de andere versie
die mogelijk geweest was: het verhaal
dat de mensen volgt die zijn wegge
trokken; weg van dat stadje, weg uit
dat landschap, de familie, die wereld
van de kindertijd. Ik heb nü de tweede
serie Die Zweite Heimat genoemd. Met
die titel bedoel ik niet zo zeer aan te
geven dat het een voortzetting betreft
van de serie Heimat, ik heb ermee wil
len refereren aan de plek waarop we
als volwassen terecht plegen te komen:
de plek die we gekozen hebben uit
vrije wil en die ons tweede 'thuis'
wordt.".
„Als hoofdpersonage voor de tweede
serie koos ik Hermann, de jongeman
die Schabbach verlaat nadat zijn eerste
liefde is stuk gemaakt door zijn familie.
Hij gaat naar de grote stad om muziek
te studeren. Aan zijn zijde komen we
de periode binnen die hij nodig heeft
om volwassen te kunnen worden: de
jaren zestig. Samen met Hermann ont
moeten we andere personages die pro
beren om hun dromen te realiseren:
jonge musici, filmmakers, acteurs,
schrijvers; jonge kunstenaars die zo
wel vroeger als nu zich aangetrok
ken voelen tot de grote stad".
Naast het hoofdpersonage van Her
mann (innemend gespeeld door Henry
Arnold, naast de hartveroverende Anke
Sevenich als Schnüsschen, het meisje
met wie Hermann zal trouwen) biedt
Die Zweite Heimat een tableau van nog
69 hoofdrollen en 310 bijrollen.
De eerste reeks vertellingen ging
over de alledaagse besognes van
dorpsduitsers tegen de achtergrond
van wat Duitsland bezig was de rest
van de wereld aan te doen. In de twee
de serie episodes wordt München de
voornaamste plaats van handeling en
wordt het kleinmenselijk lief en leed
bijgekleurd met de Duitse reacties op
wat er in de rest van de wereld plaats
grijpt. Telgen van de families die we
eerder in Schabbach hadden leren
kennen, zwermen uit en nestelen zich
in de hoofdstad van Beieren, om er te
studeren en er als het lukt een
carrière op te bouwen. Ze ontvangen
een rechtmatig deel van voor dat tijds
gewricht typerend adolescenten-dra-
ma: armoe op huurkamers, studenten
liefdes, arbortus-ellende, nachtbraken,
bomen met vrienden over de idealen,
de toekomst en de zin van het leven.
Het lijkt Bij Nader Inzien wel.
Maar de media hebben de wereld
opengebroken en dwingen tot respon
se. Op president Kennedy's toespraak
in Berlijn, de moorden op de georoe-
ders Kennedy en Martin Luther King,
de Praagse lente en Russisch inval, de
Vietnam-ooriog en de studentenrevol-.
De Duitse televisie is onlangs begon
nen de eerste Heimat-serie te herhalen
zodat ergens in april naadloos kan
worden aangesloten met de nieuwe se
rie. Naar verwachting volgt uitzending
op de Nederlandse televisie pas ergens
in het najaar.
Sneakers: Vernuftige computer-thriller
Ook al gaat het dan slecht met de IBM, de computer is in
twintig jaar tijd een absoluut onmisbaar instrument ge
worden in onze moderne westerse samenleving. Zonder
de hulp van de informatica zou met één klap de econo
mie in elkaar storten, het verkeer grandioos in de knoop
raken en onze energievoorziening in het honderd lopen.
Geen wonder dat er dus nogal wat tijd en geld gestoken
wordt in de bescherming van computersystemen. Maar
absolute veiligheid is niet te garanderen, dat blijkt uit de
film Sneakers, waarin geen enkele computer bestand
blijkt tegen 'hackers' of 'sneakers' zoals ze in het jargon
worden genoemd.
FILM
RECENSIE HENK MAURITS
Sneakers. Te zien: Lido 1Leiden
Lawrence Lasker en Walther F.
Parkes schreven in 1985 het
succesvolle scenario voor de
film War Games, waarin een
jonge 'hacker' bijna een oorlog
veroorzaakt door een spelletje
met de computer van het Pen
tagon. Voor de film Sneakers be
dachten Lasker en Parkes, sa
men met regisseur Phil Alden
Robinson, de plot van een bril
jante wetenschapper die de ul
tieme code-breker heeft ont
worpen. Een apparaatje waar
mee je in elke computed kunt
inbreken. Niet alleen om ille
gaal bedragen over te schrijven
naar je eigen bankrekening,
maar ook om bijvoorbeeld het
complete vliegverkeer te versto
ren of het ministerie van defen
sie in staat van alarm te bren
gen. Kortom, een instrument
dat in verkeerde handen tot de
sastreuze gebeurtenissen zou
kunnen leiden.
Robert Redford (rechts) en Sidney Poitierals high-tech experts.
Voor het zover is, maken we
kennis met Martin Bishop (Ro
bert Redford), die samen met
vier andere experts een high
tech bedrijfje runt dat gespecia
liseerd is in het testen van vei
ligheidsystemen bij banken en
andere instellingen. Voor dit
vijftal blijft geen deur gesloten,
geen computer ongekraakt en
geen veiligheidssysteem intact.
Ze trekken alle registers van list
en zelfs bedrog open om hun
doel te bereiken. Ze laveren be
hendig tussen FBI en CIA, maar
worden ondertussen uitge
speeld door de NSA (National
Security Agency), die tot taak
heeft alle informatiesystemen
van de Amerikaanse overheid te
beschermen. De 'black box'
waarmee alle codes kunnen
worden gebroken vormt daar
om een grote bedreiging en Bi
shop wordt ingeschakeld het
gevaarlijke speeltje in handen te
krijgen. Daarbij komt hij uitein
delijk oog in oog te staan met
zijn jeugdvriend Cosmo (Ben
Kingsley), die als enige werd ge
pakt tijdens een gezamenlijke
computerinbraak in de jaren
zestig. Het aardige van Sneakers
vormt in de eerste plaats de rol
bezetting. Twee oudgedienden,
Robert Redford en Sidney Poi-
tier geven de toon aan, daarbij
terzijde gestaan door Dan Ay-
kroyd, River Phoenix en David
Strathaim en met als hun grote
tegenspeler de altijd vlekkeloze
Ben GhandiKingsley. Het en-
semblespel van Redford en de
zijnen zorgt voor een dynami
sche film met veel vernuftige in
braken, waarin naast de vele
elektronische rekwisieten geluk
kig ook nog plaats is voor ironie
en humor.
Het is een feest om Redford
weer eens terug te zien in een
dragende hoofdrol, al gaat dit
enigszins ten koste van die an
dere Hollywoord-veteraan, Sid
ney Poitier. Hij lijkt nauwelijks
ouder te zijn geworden, maar
moet het qua acteren afleggen
tegen de man die inmiddels een
monument geworden is in de
Amerikaanse filmgeschiedenis.
Regisseur Edgar Reitz (rechts) en hoofdrolspeler Hermann Simon.
Vorig jaar september was tijdens de
Nederlandse Filmdagen de voornaam
ste aandacht terecht gekomen bij de
scheiding der geesten tussen bioscoop
filmers en tv-filmers. Het 22-ste Film
Festival Rotterdam, dat gisteravond
van start is gegaan, gaat nu uitgebreid
in op de effecten van samenwerking
tussen beide media. Zo brengt Rotter
dam nu de première van de in Utrecht
voor compefTtie geweigerde bioscoop
versie van Frans Weisz VPRO-serie Op
Afbetaling. Maar de produktie die tij
dens het Maasstedelijk filmfestijn alle
andere in de schaduw zal stellen heet
Die Zweite Heimat.
Edgar Reitz heeft zijn elfdelige Hei
mat-serie, die in 1984 in première ge
bracht werd, voorzien van een dertien
delige vervolgserie. Het was een onder
neming waar met veel scepsis tegen
aan werd gekeken omdat de eerste
reeks vertellingen uit het denkbeeldige
\Mini science-fictionfestival in LAK-theater
Sean Connery en Charlotte Rampling in 'Zardoz'.
FILM
OVERZICHT LETTY STAM
Mini science-fictionfestival LAK, Cleve-
ringaplaats 1. Total recall 20.00, Zardoz
22.00 (1/2), Fahrenheit 451 20.00, Aliens
22 15(2/2) X, Haarlemmerstraat 52: Fiet
sendieven, 21.00 (3/2).
LAK-cinema in Leiden houdt
volgende week een mini scien-
ce-fictionspecial. In twee dagen
tijd presenteert het theater vier
films. De aanleiding is simpel.
„Omdat we het leuk vinden",
vertelt Brenda Diergaarde van
het LAK. „Een paar jaar geleden
hebben we een science-fiction-
week gehouden en dat trok veel
Op het programma staan To
tal Recall, Zardoz, Fahrenheit
451 en Aliens. De films zijn niet
gekozen omdat ze bij voorbeeld
staan voor een bepaalde perio
de van het maken van science
fiction of om hun thema. „We
vonden ze zelf heel mooi", al
dus Diergaarde. „Daar draait
het bij ons meestal om."
Het minifestival opent met
Total Recall van Paul Verhoe
ven. De hoofdrolspeler (Arnold
Schwarzenegger) droomt zo
vaak over het leven op Mars dat
hij besluit er naar toe te gaan.
De reisagent die zijn zaakjes
moet regelen, gaat er echter
vandoor met de geest van
Schwarzenegger. De Oostenrijk
se acteur rolt eens met zijn
spierbundels en zet de achter
volging in. Geen aanrader voor
mensen die niet tegen bloed
kunnen. Verhoeven spettert
nogal royaal met dat lichaams
sap rond.
Zardoz, de tweede film van
die avond, is interessant voor
Sean Connery-bewonderaars.
De acteur is hier nog lekker jong
(de rolprent stamt uit 1973). Bo
vendien heeft regisseur John
Boorman zijn spelers in een
toekomstige maatschappij
neergeplant waarin de bewo
ners de eeuwige jeugd hebben.
Dat maakt echter niet altijd ge
lukkig. Connery's tegenspeler is
Charlotte Rampling.
Francois Truffaut staat voor
de volgende avond op het pro
gramma. Zijn Fahrenheit 451
toont geen griezels of fascine
rende technische hoogstandjes
maar gaat uit van een al eeu
wenoude praktijk. Het geschre
ven woord is de vijand in het
denkbeeldige land van de Fran
se regisseur. Boeken verdraaien
de feiten, verwarren mensen,
maken hen a-sociaal en versto
ren het geluk, zo vinden de
machthebbers in Fahrenheit
451. Speciale brandbrigades
met vlammenwerpers achter
volgen de burgers die boeken
lezen. Elk geschrift dat ze te
pakken krijgen, verdwijnt in het
vuur. Fahrenheit 451 stamt al
uit 1966.
Aliens (1986) besluit het mini-
festival. Officier Ripley (Sigour-
ney Weaver) hier nog met
haar krijgt het weer volop
aan de stok met allerlei mon
sters op een geheimzinnige pla
neet. Het is het tweede deel in
eet} reeks van drie films die vo
rig jaar werd afgesloten.
Elke rolprent in de serie heeft
een andere regisseur. Daarmee
is voorkomen dat de maker te
rug kan grijpen op al vertoonde
trucjes in de vorige film. James
Cameron tekende voor Aliens.
Hij is ook de maker van de Ter
minator 1 en 2. Cameron laat
zijn kijkers volop griezelen en
doet dat met de hulp van heel
bijzondere special effects.
Dieven
Wie doodmoe is van al die grie
zels en technische hoogstand
jes, kan woensdag terecht in
krakersbioscoop X. Hier draait
Fietsendieven, een film van Vit-
torio di Sicca zonder spatjes of
poespas. De werkloze Ricci
vindt, na heel veel moeite een
baan waarbij een fiets onont
beerlijk is. Hij heeft er niet lang
plezier van: Iemand steelt zijn
tweewieler. Ricci zet met zoon
lief Bruno de achtervolging in.
De dief blijkt er echter even be
labberd aan toe te zijn als Ricci.
Uit armoede besluit hij zelf een
fiets te pikken. Een neo-realis-
tisch meesterwerk uit 1948.
