'Er wordt te veel uit
dezelfde ruif gegeten'
Boeiend beeld van de Zeeuwse
visserij na de watersnoodramp
c
Rtv show
Leuke bijverdienste
MAANDAG 25 JANUARI 1993
12
Voor de AVRO zijn de gouden tijden voorbij
Een avondje AVRO is
uit voor de buis'. De
cennia lang zijn de
Nederlandse kijkers op deze
vrolijke slogan getracteerd. En
de AVRO gaf destijds de kijkers
kennelijk werkelijk een uit-
gaansgevoel. want ooit had de
Algemene zo'n 800.000 leden en
mocht zich zelfs super A-om
roep noemen.
Maar de tijden zijn veran
derd, de ontzuiling heeft overal
toegeslagen en veel omroepen
moeten daar nu ook de zure
vruchten van plukken.
Weglopende leden, bijna alle
omroepbazen hoor je steen en
been klagen. De EO en Veronica
vormden met een lichte leden
groei de enige uitzonderingen.
AVRO radio- en televisiedirec
teur Boudewijn Klap ziet die
ontwikkeling met lede ogen
aan, al maakt hij zich geen ern
stige zorgen. „De plek van de
AVRO nu is heel anders dan
vroeger, zeg maar in onze top
tijd. Wij waren destijds een
soort ankerplaats voor mensen
die niet katholiek, socialistisch
of protestant waren. Dat was
heerlijk, en daarmee kon je je
ook goed profileren. Hoe gek
dat ook klinkt."
Overigens is het volgens Klap
moeilijk te achterhalen of kij
kers opzeggen omdat bepaalde
programma's niet goed worden
bevonden. „Volgens mij komen
de opzeggingen niet, omdat
mensen programma's slecht
vindenmeent Klap. „Kijk naar
de TROS, daar lopen ze hoe
wel ze daar geheimzinnig over
doen ook bij bosjes weg. Ter
wijl de kijkcijfers over het alge
meen behoorlijk zijn."
„De klad kwam er in toen
TROS en Veronica kwamen. Die
gingen uit dezelfde ruif eten. De
TROS is in feite ook een 'om
roep zonder boodschap'. Onze
fout is destijds geweest, dat we
ons daar niets van hebben aan
getrokken. We hebben gewoon
te laat geanticipeerd. De AVRO
had eerder moeten inzien, dat
er een kentering zat aan te ko
men en we zijn daardoor in een
heel moeilijke positie gekomen
wat betreft leden en aantrek
kingskracht. Ik heb het overi
gens wel altijd al voorspeld, dat
we leden zouden verliezen."
„Vervolgens ging ook de
VARA zich ook steeds minder
dogmatisch opstellen. De VARA
heeft in feite geen boodschap
meer. Ze hebben een brede
programmering en zijn niet
meer de spreekbuis van de
PvdA en de vakbond. Daarna de
groei van VPRO en EO tot A-
omroep. En, last but not least,
de komst van RTL 4. Je zou ons
ledenverlies dus een sociolo
gische oorzaak kunnen geven.
De koek moet worden verdeeld
over meer partijen."
Schoon schip
Zo'n drie jaar geleden werd
Klap, die toen adjunct-directeur
van de IKON was, bij de AVRO
binnengehaald in een poging
het tij te keren. Er moest schoon
schip worden gemaakt. „Ik wil
de teruggaan naar de roots. De
periode dat de AVRO nog kwali
teitsprogramma's had. Ik wilde
een zodanige goede program
mering, dat de kijkers dat zou
den oppikken. Ik wilde dat de
AVRO zich weer ging onder
scheiden."
Klap is onder de huidige om
standigheden redelijk tevreden
over de samenwerking met KRO
en NCRV. Het kan beter en hij
voorziet dat het ook beter zal
gaan. Maar hij is realist genoeg
om te beseffen dat enorme kijk
cijfers zoals die vroeger werden
gehaald, zijn nu niet meer haal
baar, doodeenvoudig omdat er
zoveel gegadigden uit dezelfde
ruif (moeten) eten.
„Aan die gedachte zullen we
moeten wennen. Wij kunnen
met z'n drieën natuurlijk wel
een heel consistent net bouwen.
In sommige gevallen gaat die
eenheid ten koste van de AVRO-
programmering. Maar soms
gaat het ook ten koste van de
NCRV en de KRO. Het hangt er
maar net vanaf in welk kwartaal
je als omroep een sterk aanbod
hebt. Aan het ideale systeem
voor Nederland 1 hebben we in
zo'n korte tijd nog niet kunnen
bouwen."
Klap is blij met de 'anker
plaatsen' op Nederland 1: het
jeugdblok (Sesamstraat, Jeugd
journaal, Klokhuis) en het Jour
naal. Nederland 1 streeft vol
gens hem naar eenderde van
het marktaandeel van de pu
blieke omroepen. „Dat halen
we. En zelfs meer. Ik voorzie dat
Nederland 1 alleen maar beter
wordt en dat we in kijkdicht
heid Nederland 2 en 3 voorbij
zullen streven. Vergeet niet dat
wij als Nederland 1 alle anderen
een hele slag voor zijn, al was
het maar met ondersteunende
diensten. Maar echt scoren als
individuele omroep kun je met
genreprogrammering niet meer.
En dat kost leden. De mensen
herkennen de AVRO niet meer.
Dat geldt vooral voor de ©Urie
ls waliteitskeuze
Voor de TROS ziet Klap de toe
komst niet al te zonnig. Deze
omroep gaat steeds meer op
RTL 4 lijken volgens hem. „Die
komen dus in de problemen.
Veronica daarentegen doet het
heel slim vanuit hun marktfilo
sofie jong, dynamisch en wild.
Daar heb je altijd een groep
voor. En de VARA moet ook ook
nog zien, hoe zich dat gaat ont
wikkelen."
De AVRO-directeur vindt dat
er op prime-time nog te weinig
goede programma's zijn op op
Nederland 1. Maar dat is vol
gens hem een kwestie van geld.
„We maken 12 Hoofdrollen
(van Mies Bouwman, red.) en
11 afleveringen van de drama
serie Het Pleidooi. Daarnaast
mooie documentaires en klas
sieke concerten. Als we dat
laatste niet zouden doen, kun
nen we veel meer 'Hoofdrollen'
Boudewijn Klap: „De plek van de AVRO nu is heel anders dan vroeger,
zeg maar in onze toptijd. Wij waren destijds een soort ankerplaats voor
mensen die niet katnoliek, socialistisch op protestants waren. Daarmee
kon je je goed profileren." foto cpd
en dergelijke maken. Maar de
AVRO kiest daar niet meer voor.
We kiezen nu ook voor de ande
re kant van de publieke taak."
„Vergelijk het maar met een
kunstpagina van een krant, be
stemd voor zo'n een tot twee
procent van de mensen. Dat
zijn de bewuste kwaliteitskeu
zes die je maakt. Nee, we zijn
geen VPRO, want die zullen
nooit een programma als Ster
renslag maken. En als je naar de
TROS en de VARA kijkt: die be
steden de laatste jaren ook
meer zendtijd aan amuse
mentsprogramma's."
„Wat nu de grote toppers van
de AVRO zijn? Ik denk de
Hoofdrol en Glamourland en
we zijn bezig met een nieuwe
formule rond De Uitdaging.
Daar verwacht ik wel wat van.
Een topper is ook onze jeugd
programmering. Afgezien mis
schien van De Hoofdrol halen
we inderdaad geen gigantische
kijkcijfers, maar ik denk dat de
10 tot 15 procent waar we op
mikken, heel realistisch is. Bo
vendien is mikken op uitschie
ters heel gevaarlijk. Want als die
mensen, zoals Jos Brink destijds
bij de AVRO, naar een andere
omroep vertrekken, val je in een
heel diep gat. Daarom hamer ik
zo op consistent beleid."
Klap benadrukt dat de AVRO
de laatste jaren gewoon '1 van
de 8 is geworden'. „Dat is realis
tisch. Realistisch is ook, dat de
EO groter is dan de NCRV. En
het idiote daarvan is wel dat
vind ik werkelijk idioot dat
zo'n A-omroep dezelfde midde
len krijgt als alle andere omroe
pen, terwijl bij voorbeeld de
VPRO en EO een status aparte
hebben. Die hoeven maar 2 of 3
procent te scoren."
Hoewel de ontzuiling heeft
toegeslagen, ziet Klap nog wel
een soort AVRO-filosofie. Hij
noemt de uitzendingen van
klassieke muziek en bij voor
beeld een dramaserie als Het
Pleidooi. „Het zou een slag in
m'n gezicht zijn, als die serie
niet aanslaat. Ook zou ik het
vreselijk jammer vinden, als on
ze jeugdprogrammering zou
verdwijnen."
De AVRO maakt wel amuse
ment, zegt Klap, maar daarin
staat de mens altijd centraal. Als
voorbeeld geeft hij De Uitda
ging. „Wij kiezen niet meer voor
het grote amusement, maar wel
voor een breed publiek. We
hebben wat dat betreft nog een
lange weg te gaan. Vergeet niet,
dat het om een cultuurslag gaat
voor de totale publieke omroep
die een paar jaar zal duren."
Veertig jaar geleden, in de nacht
van 31 januari op 1 februari
1953 voltrok zich op de Zeeuw
se en Zuidhollandse eilanden
een watersnoodramp, die aan
1835 mensen het leven kostte.
Deze traumatische ervaring
heeft tot op de dag van vandaag
zijn sporen nagelaten, ook bij
de Zeeuwse vissers. Zij waren in
de eerste dagen na de ramp ak-
tief bij de reddingsoperaties.
Zonder hun inzet zou het do
dental wellicht vele malen ho
ger geweest zin.
De TROS zendt vanavond een
40 minuten durende special uit,
waarin de vissers hun verhaal
vertellen over de ramp en het
verzet tegen de afsluiting van de
Oosterschelde. Ook geven ze
hun visie op de toekomst van
de Zeeuwse visserij. De docu
mentaire, met als titel 'Luctor et
Emergo, de Zeeuwse vissers na
de ramp' brengt bovendien de
fascinerende wereld van de
mossel- en oestercultuur in
beeld.
Zaadbanken
Al sinds mensenheugenis wor
den in Zeeland mosselen en
oesters gekweekt. Momenteel
zijn er 80 mosselkwekers in Ne
derland. Weinig mensen weten
wat er allemaal komt kijken
voor het kweken van een mos
sel. In de Waddenzee bevinden
zich de natuurlijke zaadbanken,
waar mosseltjes van ongeveer 1
centimeter groot worden opge
vist, om vervolgens te worden
uitgezet op mosselpercelen in
de Oosterschelde. Deze van de
staat gepachte percelen bieden
het uitgezaaide mosselzaad de
ideale voedingsbodem om uit te
groeien tot zogenaamde half
was mosselen.
Als de mosselen 4 tot 5 centi
meter groot zijn worden ze weer
opgevist en uitgezet op nieuwe
percelen in de Oosterschelde en
het Waddengebied. Als de vol
wassen mosselen geschikt zijn
voor consumptie worden ze op
nieuw opgevist en na ver
kocht te zijn via de enige mos
selveiling ter wereld in Yerseke
'r- *fl;4
naar de verwaterplaatsen van
de mosselhandelaren gebracht.
Hier komt de mossel tot rust
voordat hij na een strenge keu
ring wordt verwerkt tot eind-
produkt.
Na de watersnoodramp werd
de Deltawet aangenomen, die
voorzag in de afsluiting van de
Zeeuwse zèe-armen. Vissers
zijn niet gewend om te protes
teren, maar kwamen toen mas
saal in verzet tegen een dichte
Oosterschelde. Zij zagen de le
venskansen voor hun mossel
en oestercultuur verloren gaan.
De vissers werden gesteund
door de milieubeweging, die
zich ook inzette voor het be
houd van de bijzonder rijke en
unieke flora van de Oosterschel
de. In 1976 nam de Tweede Ka
mer het definitieve besluit tot
de bouw van de stormvloedke
ring, een compromis tussen vei
ligheid en behoud van natuur
en milieu.
In de jaren vijftig werden de
Zeeuwse mosselmannen door
een parasiet in de Oosterschel
de gedwongen mosselpercelen
in de Waddenzee te exploiteren.
Na de watersnoodramp en het
verloreh gaan van mosselperce
len in de Zeeuwse wateren,
werd de Waddenzee voor de
Zeeuwen heel belangrijk. Bizar
is dat dezelfde groepen die met
elkaar streden tegen het sluiten
van de Oosterschelde, nu tegen
over elkaar staan als het gaat
om de mosselvisserij in de
Waddenzee. Als het aan de
Waddenvereniging ligt wordt de
hele Waddenzee afgesloten voor
de visserij.
In het Waddengebied
overwintert de eidereend, een
beschermde vogel. Het dier
voedt zich met schelpdieren,
zoals mosselen. De vissers heb
ben om hun goede wil te tonen
in het najaar van 1992 maar 30
procent van het beschikbare
mosselzaad opgevist. De rest
hebben ze achtergelaten, onder
meer als voedsel voor de vogels.
Naast de mossel- en oester
vissers besteedt de documentai
re aandacht aan de andere vis
serij. Ook de sleepnetvisserij
de visserij op onder meer tong,
schol, kabeljauw en garnalen
is veranderd na de ramp van
1953. Zo werden de vissers uit
Veere door de sluiting van het
Veerse Gat van hun thuishaven
afgesneden. Ze moesten uitwij
ken naar Colijnsplaat, waar de
vis sinds 1961 op de vismijn
wordt verhandeld.
('Luctor et Emergo', vanavond,
22.14 uur, Nederland 2)
BRTN heeft nieuw
programma voor
de migranten
BRUSSEL CPD
STARDOM
De 37-jarige actrice Whoopi
Goldberg is al drie jaar oma.
Haar dochter kreeg op 15-jarige
leeftijd een kind. Whoopi noemt
zichzelf geen goede moeder. „Je
moet heel speciale keuzes ma
ken als je kinderen hebt en ik
koos niet voor de moederrol. Ik
gaf de voorkeur aan mijn carriè
re. Ik voedde mijn dochter op
alsof we huisgenoten waren,
een soort vriendinnen.
Macaulay Culkin, het 12-ja
rige kindersterretje uit de Home
Alone-films, wordt geëxploi
teerd door zijn vader Kit. Deze
prest het jongetje tot het maken
van steeds meer films met bij
behorende promotie-activitei
ten. Moeder Culkin ziet het alle
maal met lede ogen aan en wil
het liefst haar zoon een normale
jeugd bezorgen. Zodat beide
ouders nu hopeloos met elkaar
overhoop liggen. De echtelijke
ruzies schijnen de jonge Ma
caulay doodongelukkig te ma
ken en overschaduwen het mil
joenensucces van zijn nieuwste
film Home Alone 2.
Alain Delon (57) en zijn Ne
derlandse vrouw Rosalie (25)
hebben zich voorlopig in ons
land gevestigd. Het paar heeft
een villa gehuurd aan de kust.
De reden van hun komst is on
duidelijk. Alain Delon heeft ook
nog huizen in Parijs en Genève.
De BRTN heeft een nieuw mi-
grantenprogrammma. Couleur
Locale (elke donderdag BRTN-
TV2 om 20.00 uur) is de opvol
ger van het vroegere 'Babel' dat
zich vooral tot de Turkse en
Marokkaanse gemeenschap in
Vlaanderen richtte. Het pro
gramma, dat door de BRTN
wordt aangekondigd als 'een
nieuw magazine met reportages
over 'mensen van bij ons" is in
de eerste plaats bedoeld voor de
grootste groep migranten die in
Vlaanderen verblijft, jongeren
van de tweede en derde genera
tie.
Het nieuwe programma van
BRTN-producer Filip Voets
wordt gepresenteerd door San
dra Naelaerts, die zelf van Se
negalese afkomst is. Zij is een
van de eerste allochtonen die
een BRTN-programma op pri
me-time presenteert. Het is niet
de bedoeling dat Couleur Loca
le een politiek programma
wordt, want de grootste aan
dacht komt op het culturele as
pect te liggen. Onderwerpen die
worden behandeld zijn o.a. het
Chinese nieuwjaar en de vakan
tie-uittocht van Turken en
Marokkanen.
Sylvia Millecam en Haye van
der Heyden zijn na een relatie
van zeven jaar uit elkaar. Het
tweetal is zonder ruzie ieder
zijns weegs gegaan. Sylvia zoekt
nieuw geluk bij een bodybuilder
die ze heeft leren kennen in een
fitness-centrum. Haye stort zich
voorlopig op de astrologie.
Patty Brard gaat het niet
voor de wind. Haar vriend, de
zakenman Eric Peute, is failliet
verklaard. Patty's blad Hallo
mag waarschijnlijk niet langer
verschijnen. De Spaanse uitge
ver van het blad Hola heeft Pat
ty voor de rechter gedaagd, om
dat zij zonder toestemming ge
bruik zou maken van de naam
Hallo. En verder willen de
schuldeisers wel eens geld zien.
De zorgen schijnen Patty boven
het hoofd te zijn gegroeid. Wie
haar wil spreken krijgt te horen
dat ze ziek thuis is.
Richard Gere gaat als homo
de hoofrol vertolken in een film
over het leven van Don Francis,
medisch onderzoeker en des
kundige op het gebied van aids.
Francis was homoseksueel en
besmet met het aidsvirus. Hij is
uiteindelijk aan de ziekte over
leden. Ook Whoopi Goldberg
krijgt een prominente rol in de
film.
Het is Woody Boyd uit de.se-
rie Cheers in zijn bol geslagen.
De 31-jarige acteur bleef zo- j
maar weg bij de opnamen, I
waardoor de schrijvers van
Cheers pijlsnel het script moes-
ten herschrijven. Bovendien 1
wordt Woody in februari vader,
maar weigert hij ondanks al
lerlei beloftes te trouwen met
zijn vriendin. Momenteel ver
maakt hij zich op Hawaii met
surfen en uitgaan. Tegen vrien
den zei hij te overwegen om als
hippie te gaan leven, of als In- j
diaan in de wildernis van
noord-Califomië. Commentaar
van vriendin Laura: „Woody is
zo kinderlijk."
Het kan niet op voor come
dienne Roseanne Arnold. Van
echtgenoot Tom kreegt ze een i
verjaardagscadeautje ter waarde
van 2 miljoen gulden, in de i
vorm van diamanten en sma-
ragden. Er is een lijfwacht ge
huurd om de actrice in de gaten
te houden als ze de juwelen j
draagt. Tevens is het duo druk
bezig met reageerbuisbevruch
ting, want Roseanne (40) wil
graag nog een kind, maar heeft
vroeger helaas haar eileiders la
ten doorsnijden. Ook heeft het
echtpaar een nieuwe tv-serie, j
waarin Tom 'enig en geweldig
is' (aldus Roseanne) en openen
ze binnenkort hun nieuwe res
taurant 'Roseanne and Tom's
Big Food Dinner'.
CLOSE UP
amen Thuis, Samen
v Uit heet het. Een aar-
V- .J dig tv-quizje voor de
spelletjesmaniakken in het land,
met een live-uitzending (Jack
van Gelder!) op de vroege
maandagavond. Je kunt zelfs
thuis vanuit je luie stoel een
reisje proberen te winnen. De
hele week door kan dat. Hoe dat
gaat? Je hebt alleen een tele
foontoestel nodig, een beetje al
gemene kennis, en een beetje
geduld...
Men draaie 06-300402, en is
meteen bij de les: ...Degespreks
kosten van het door u gekozen
06-nummer bedragen ongeveer
75 cent per minuut, zo waar
schuwt een vriendelijke stem.
Geen overbodige mededeling.
Wie wil weten hoe alles precies
in z'n werk gaat met deze tele
fooncomputer is minstens vijf
minuten aan het bellen.
Jack van Gelder, presentator van
het aardige tv-quizje 'Samen
Thuis, Samen Uit'. foto pr
Drie meerkeuzevragen krijgt
men in de telefoonquiz, met als
antwoordmogelijkheden 1,2 of
3. Wie meerr dan één keer belt,
merkt dat de eerste twee vragen
telkens variëren, maar de derde
steeds dezelfde is, over het om
roepblad Troskompas. Wie dat
niet in huis heeft, heeft pech.
Het hoofdmenu van de compu
ter bestaat uit 1 (nogmaals de
uitleg van de lijn, die in feite al
een keer is gegeven), 2 (de ei
genlijke telefoonquiz), 3 (vakan
tieaanbiedingen), 4 (voor abon
neren op de Troskompas!), 5
(meer informatie over de tv-uit-
zending), en 9 (terug naar het
hoofdmenu).
Binnen de kortste keren ver
dwijnt er ongemerkt flink wat
geld van je telefoonrekening
richting TROS, als je alles be
luistert.
Tienduizenden, wellicht hon
derdduizenden quizgekke Ne
derlanders zullen de afgelopen
zestien weken één, twee of
meer keren hebben gebeld met
06-300402. Van elke minuut
gaat precies 47,50 cent naar de
TROS! Alleen al voor de kijkers-
vraag, direct na afloop van de li
ve-uitzending, noteerde men
wekelijks 5000 tot 8000 bellers,
zo laat Geert-Jan Verwiel van
producent K&B-Niehe weten.
Een lucratief handeltje dus?
„Niet overdonderend, maar het
is zeker een succes geweest."
Omzet- of winstcijfers heeft hij
niet beschikbaar, alleen kijkcij
fers: enkele honderdduizenden
wekelijks. Ook de mediavoor-
lichting van de TROS zelf geeft
niks prijs over de inkomsten uit
deze 06-exploitatie. Een goed
doel, zoals bij RTL 4's Hitbingo,
is er niet. Alleen de TROS zelf
profiteert.
Samen Thuis, Samen Uit. Van
avond gelukkig voor het laatst.
De 12-jarige Macauley Culkin als kleine Kevin in de film Home Alone 1.
foto'archief
