PvdA vergat zege te incasseren
Moslims Benares voorbereid
op confrontatie met hindoes
Feiten &Meningen
Het wetsvoorstel van het kabinet
De colonne
VRIJDAG 22 JANUAR11993
Een geliefde, maar ook uiterst ingewikkelde bezigheid op het Binnenhof is proberen te
doorgronden wat de diepe strategische gedachte van de PvdA achter haar handelen is.
Hen bezigheid die de laatste dagen weer tot grote hoogte is gestegen. En natuurlijk is
opnieuw het veel te grote aantal arbeidsongeschikten het onderwerp van gesprek.
DEN HAAG HENRI KRUITHOF
Afgelopen maandag werd een
uiterste poging gedaan om CDA
en PvdA tot elkaar te brengen
over de oplossing van dat pro
bleem. Al sinds de zomer van
1991 bakkeleien de coalitiepart
ners over de WAO. Al twee keer
was er bijna een kabinetscrisis.
Bovendien heeft PvdA-leider
Wim Kok zijn eigen achterban
onder druk moeten zetten hij
dreigde met aftreden om zijn
zin te krijgen.
De inzet van het conflict is de
pdsitie van menseri die nu al
een WAO-uitkering hebben en
jongen zijn dan 50 jaar. In het
kabitietvoorstel (tot vervelens
toe ook bevestigd door de
PvdA-bewindslieden Koken Ter
Veld) wordt de uitkering van die
groep bevroren. De helft van de
PvdA-achterban is mede van
wege dat voorstel inmiddels
weggelopen en de partij ver
keert sindsdien in een diepe cri
sis, waarvan het eind nog lang
niét in zicht is.
Maandag legde premier Lub
bers een compromis-voorstel
op tafel, waarmee Kok en Ter
Veld wel konden leven, op voor
waarde dat ook de PvdA-fractie
het zou aanvaarden. Wöltgens
voelde daar niets voor en wilde
het maar liever op het Kamer
debat van volgende week laten
dat
aankomen. Wat de PvdA-frac-
tieleider daarbij vergat
het CDA zich eindelijk formeel
had neergelegd bij het feit dat
de uitkering van de bestaande
WAO'ers niet zou worden a
getast. Dat kan als e
ning van formaat voor ae soci
aal-democraten worden aange
merkt. Maar die overwinning
werd niet geïncasseerd, omdat
Wöltgens vond dat de prijs (een
verdere aantasting van de uitke
ring voor nieuwe WAO'ers) te
hoog was.
Het is de waag of dat wel zo
verstandig was. Want wat er nu
ook uitrolt, beter worden de ar
beidsongeschikten er in elk ge
val niet van. Bovendien achtte
het CDA na het 'nee' van de
PvdA de weg vrij om met de
illustratie tom janssen
WD over de WAO te gaan pra
ten. Hoewel CDA en WD het
over invulling van de maatrege
len nog allerminst eens zijn,
over één ding zitten zij wel op
dezelfde lijn: de overheid mag
wel wat terugtreden waar het de
uitkeringen betreft die boven
het minimum uitgaan. Via par
ticuliere bijverzekering kunnen
de werknemers dat immers zelf
opvangen.
Voor de PvdA bestaat nu het ri
sico dat CDA en WD tot een af
spraak komen die nog ingrij
pender is voor de nieuwe ar
beidsongeschikten dan het
compromisvoorstel van Lub
bers. En wat moet de PvdA dan?
Er staan haar dan twee moge
lijkheden open: knarssetandend
accepteren of het kabinet laten
vallen.
Aan beide mogelijkheden kle
ven grote nadelen. Als de PvdA
zwicht is het nota bene de eigen
PvdA-staatssecretaris Elske ter
Veld die dit beleid moet uitvoe
ren. Dat zal voor haar geen blij
vooruitzicht zijn. Zij vond het
oude kabinetsvoorstel, zeer te
gen de zin van haar eigen ach
terban, zo gek nog niet.
Maar als de PvdA uit het kabi
net stapt, zijn er ook heel grote
probelemen. Wim Kok kan, na
alles wat hij de afgelopen jaren
in de PvdA teweeg heeft ge
bracht, eigenlijk geen partijlei
der meer zijn. De vraag wie
hem dan zou moeten opvolgen
kan nog niemand in die partij
beantwoorden, of het zou
VARA-voorzitter Marcel van
Dam moeten zijn.
Maar bovendien zitten er in de
DEN HAAG GPD
Het wetsvoorstel zoals dat volgende week door
de Tweede Kamer wordt behandeld, maakt een
onderscheid tussen 'nieuwe' en 'oude' gevallen.
TOEKOMSTIGE WAO'ERS.
In eerste instantie is de uitkering gelijk aan de
huidige, namelijk 70 procent van het laatstver
diende loon. Deze gewenningsuitkering geldt
voor minimaal een en maximaal vier jaar. af
hankelijk van de leeftijd. De vervolguitkering
70 procent van het minimumloon plus
toeslag die afhankelijk is van de leeftijd, het
laatstverdiende loon en de mate van arbeidson
geschiktheid. Het verlagen van de uitkeringen
moet uiteindelijk per jaar 2,4 miljard gulden aan
bezuinigingen opleveren.
Het begrip passende arbeid wordt aange
scherpt. Bij het vaststellen of iemand geheel of
gedeeltelijk arbeidsongeschikt is, wordt in het
vervolg geen rekening meer gehouden met het
vroegere beroep of opleiding. Het kabinet ver
wacht dat met deze maatregel op den duur
190.000 mensen een gedeeltelijke uitkering in
plaats van een volledige ontvangen. Dat is goed
voor een bezuiniging van 3,6 miljard gulden per
jaar. De Gemeenschappelijke Medische Dienst
(de keuringsartsen) acht een half miljard overi
gens een reëlere schatting.
Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen worden
slechts tijdelijk verstrekt. Elke arbeidsongeschik
te wordt in beginsel binnen een jaar na aanvang
van zijn WAO-uitkering opnieuw beoordeeld en
vervolgens vindt elke drie jaar eenlierkeuring
plaats. Daarmee wil het kabinet de WAO'er
prikkelen om na verloop van tijd toch weer aan
het werk te gaan en de uitkerende instanties er
toe aanzetten dat te bevorderen.
BESTAANDE WAO'ERS.
Arbeidsongeschikten ouder dan 50 jaar wor
den ontzien.
Arbeidsongeschikten jonger dan 50 behouden
gedurende minimaal een en maximaal drie jaar
(afhankelijk van de leeftijd) hun huidige uitke
ring. Daarna wordt deze bevroren tot deze gelijk
is aan de uitkering van de nieuwe WAO'ers. De
bevriezing van bestaande WAO-uitkeringen
wordt stopgezet als het niveau van 1989
(758.000 uitkeringsjaren) is bereikt. Op dit mo
ment ligt dat nog op 809.000.
PvdA-fractie een kleine veertig
van de 49 leden op de
schopstoel als er een nieuwe
verkiezingslijst moet worden sa
mengesteld. Het is voorspelbaar
dat in de fractie maar weinig
mensen op een kabinetscrisis
zitten te wachten.
Toch heeft een crisis ook voor
delen voor de PvdA, vooral als
het kabinet over de WAO strui
kelt. De PvdA kan zich in een
korte maar hevige campagne
verkopen als de redder van de
WAO. Een deel van de weggelo
pen achterban zal die gelegen
heid ongetwijfeld aangrijpen
om toch maar weer op de PvdA
te stemmen. Natuurlijk krijgt de
partij dan toch een nederlaag te
verwerken, maar die komt hoe
dan ook. Ook al worden de ver
kiezingen pas in 1994 gehou
den, een volledig herstel zit er
niet in. En het is maar de vraag
of er in 1994 een voor de soci
aal-democraten zo mooi verkie-
zingsonderwerp voor handen is.
Het is heel goed mogelijk dat de
PvdA zich alleen maar kan her
stellen als de nederlaag eerst
echt is geleden en verwerkt. Zo
lang er nog 49 kamerleden op
het kobaltblauwe leder zitten, is
het besef van de nederlaag nog
niet echt doorgedrongen. Hoe
eerder de klap komt, hoe eerder
die ook verwerkt zal zijn. In het
bedrijfsleven is het al lang ge
meengoed dat je soms een ver
lies moet nemen om daarna
versterkt terug te keren.
Het is onwaarschijnlijk dat de
kamerleden wier positie op het
spel staat er ook zo over zullen
denken. Die kiezen waarschijn
lijk voor uitstel van executie in
de hoop dat het tij in het ko
mende jaar nog zal keren. Als
dat de verkeerde strategieïs,
blijkt dat pas bij de verkiezingen
van volgend jaar. Maar dan is
het in elk geval te laat.
Indiase troepen bewaken in Ayodhya de restanten van de door hindoes afgebroken moskee. In Benares willen hindoes ook een moskee met de
grond gelijk maken. foto Rtr sunil malhotra
STANDPLAATS AMSTERDAM
zouden graag zien dat de hin-
doestanen een psychologisch
overwicht hebben over de mos
lims.
Na het afbreken van de moskee
in Ayodhya heeft de politie hou
ten barricades opgeworpen
rond Gyan Vyapi. Er kwamen
25.000 moslims opdagen voor
gebed, ongeveer tien keer zo
veel als het normale aantal gelo
vigen. De volgende dag ver
drongen zich op instigatie van
rechtse hindoestaanse leiders
meer dan 200.000 hindoes door
de nauwe straten van Benares,
bekend als 'de greppels', om de
Vishwanath-tempel naast de
moskee te bezoeken.
Dit machtsvertoon was niet aan
de moslims verspild. Zij begon
nen hekken om hun woonwij
ken te zetten en tunnels te gra
ven, en wapens en voedsel in te
slaan voor een langdurige om
singeling. Eenderde van de drie
miljoen inwoners van Benares
is moslim; zij weven kleden en
bewerken zijde. Hoewel veel
hindoestaanse priesters zich
openlijk hebben uitgesproken
tegen de vernieling van Gyan
Vyapi, kan de moskee volgens
dé autoriteiten een kwetsbaar
doelwit vormen voor een mas
sale aanval zoals die op 6 de
cember in Ayodhya. De mos
lims. met hun rug tegen de
muur, vinden dat ze weinig an
ders kunnen doen dat vechten.
„Het tijdstip van de dood staat
geschreven aldus Mulana
Wasit, „Je kunt het niet veran
deren wanneer die is aangebro
ken."
VERTALING LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
Al ruim een kwart eeuw gele
den voerde Dolle Mina er aktie
voor in Amsterdam: de open
bare piasgelegenheid voor da
mes. De gietijzeren krullen
voor heren waren toen nog
volop in de hoofdstad aanwe
zig. En bij zeer hoge nood was
daar altijd nog de boom, de
muur, de gracht of desnoods
de lantaarnpaal voor het man
nelijk deel der schepping.
Vrouwen daarentegen kwamen
er maar bekaaid vanaf. De
spaarzame toilethuisjes met
juffrouw-achter-het-schoteltje,
verdwenen in een rap tempo.
Op de Nieuwezijds Voorburg
wal stond ooit zo n fraai stukje
Amsterdams stadsmeubilair.
Nu zit daar al weer geruime
tijd een snackbar.
Amsterdam heeft de naam al
tijd voorop te lopen in nieuwe
ontwikkelingen. De werkelijk
heid ligt vaak anders. Want ter
wijl de afgelopen vijf jaar in
tien Nederlandse steden al 25
zelfreinigende toiletten tot het
normale stadsbeeld behoren,
kende Amsterdam er nog geen
enkele.
Zes jaar geleden stond zo n 'sa-
nisette'een tijdje op proef op
het Damrak. Een doorslaand
succes. Dus ging de gemeente,
zoals gebruikelijk, het experi
ment bestuderen. Intensief on
derzoek leidde daarop tot de
conclusie dat het een door
slaand succes was en ook dat
er geen geld voor was. Het
zichzelf reinigende toilet plus
studie verdwenen vervolgens
in een bureaulade en bleven
daar geruime tijd achter slot en
grendel. Fini sanisette.
Tot dinsdag dan. Toen werd er
zowaar toch eentje met veel
tam tam onthuld op het Muse
umplein, vlak achter het Rijks
museum. 'De eerste colojinëm
Amsterdam, ee>n nieuw multi
functioneel en stadsmeubel-
stuk'. Een 'absolute primeur',
juicht de exploitant, de firma
Publex Stadsmeubilair.
Primeur? „Nou ja, voor Am
sterdam dan", legt een woord
voerder uit. „In Breda en Venlo
staan deze technische huza
renstukjes al en een ander mo
del van deze kwaliteit staat in
Eindhoven." Het wondertje
van moderne techniek bestaat
uit een modern vormgegeven
model peperbus. Van buiten
een reclamezuil voor verlichte
affiches, binnen geschikt voor
een sanitaire noodstop.
De colonne barst van de tech
nische hoogstandjes, zegt Pu
blex. De ingenieurs van het
Franse moederconcern waar
toe Publex behoort, slaagden
er namelijk in 'als eersten en
tot dusverre enigen, de saniset
te tot affichagezuil om te bou
wen'. Het extra comfort bestaat
uit fonteintje, spiegel, verwar
ming en ventilatie, is 'superhy-
giënisch' en, jawel hoor,
'vrouwvriendelijk'.
Mannen mogen er overigens
ook op. De onthulling van het
nieuwe, multifunctionele
stadsmeubelstuk was dan ook
aan een man voorbehouden.
En in onthullen zijn Amster
dammers abslute meesters.
Niemand minder dan een wet
houder van het stadsdeel Zuid
was uitgerukt om die klus
hoogst persoonlijk te klaren.
En zelfs dat was nog niet ge
noeg. Ook de wethouder voor
het beheer van de openbare
ruimte en voor het milieu van
heel Amsterdam kwam belang
stellend kijken. Samen met een
stoet van voornamelijk manne
lijke ambtenaren en andere
hoogwaardige bobo's.
Het moge duidelijk zijn: hier
gebeurde iets van historische
betekenis. Hoewel, dit is en
blijft toch Amsterdam. Het
ding staat er namelijk voor en
kele maanden op proef. Dan
volgt er weer een onderzoek en
pas dan zal moeten blijken of
de colonne definitief aan het
Amsterdamse stadsbeeld zal
worden toegevoegd.
THEA VAN BEEK
De moslims in de Indiase stad Benares vrezen dat in hun stad evenals eerder deze maand in Bombay (foto) rellen en gewelddadigheden zullen uit
breken. FOTO AF'
De afgelopen maand zijn
bij etnisch geweld in India
honderden moslims en
hindoes omgekomen. Al
leen al in de havenstad
Bombay lieten meer dan
500 mensen het leven. Vo
rige maand braken extre
mistische hindoes in
Ayodhya een moskee af
om plaats te maken voor
een hindoe-tempel. De
hindoes hebben hun zin
nen gezet op meer islami
tische gebedshuizen, on
der andere in Benares.
BENARES TIM MCGIRK
THE INDEPENDENT
De Ganges, de heilige rivier van
de hindoes, heeft de laatste tijd
een reputatie opgebouwd als
verslindervan vliegers. Hoog
boven de rivier, op de wallen
van een oud paleis in het India
se Benares (de Indiërs noemen
het Varanasi), is een groep jon
gens bij het vallen van de avond
aan het vliegeren. Met bewegin
gen alsof hij met vlaggen aan
het seinen is, mavoeuvreert een
van de jongens zijn vlieger zo
danig dat het touw, bedekt met
een laagje glaspoeder, door het
rouw van zijn vijand snijdt. De
groenblauwe vlieger flappert
langzaam cirkelend in de rich
ting van de rivier.
Normaal gesproken zouden an
dere jongens op de rivieroever
met bootjes zitten wachten. Zij
zouden als gekken de Ganges
op zijn geroeid en de vallende
vlieger hebben opgevangen
voordat de papieren vleugels, zo
dun als van een vlinder, met de
grijsgroene stroom zoliden zijn
versmolten. Maar dit zijn gewo
ne tijden in Benares.
In deze heilige stad is de afgelo
pen maand meer dan vijftien
dagen de avondklok ingesteld
omdat de autoriteiten vreesden
dat Benares het volgende
brandpunt zou worden van de
gevechten tussen de hindoes en
moslims. Vliegeren was een van
de weinige vrijheden die onder
het uitgaansverbod wel was toe
gestaan. Maar omdat de jon
gens gebonden waren aan hun
plek hoog boven het water zonk
de vlieger, zoals honderden an
dere tijdens de avondklok, in de
Afbreken
Het hindoeïsme is diep in Bena
res verankerd. De fanatici zijn
van plan hier hun volgende slag
te leveren met Indiase moslims.
Hindoestaanse extremisten wil
len de Gyan Vyapi-moskee in
het hartje van de stad afbreken,
net zoals ze dat vorige maand
met een 16de eeuwse moskee in
Ayodhya hebben gedaan. Maar
de vernietiging van de moskee
in Benares, aldus waarschuwen
islamitische en ook enkele niet-
religieuze politici kan een bur
geroorlog ontketenen tussen de
600 miljoen hindoes en de 120
miljoen moslims.
Het hindoeïsme heeft terecht
een reputatie voor tolerantie.
Het zoekt geen bekeerlingen.
Het heeft geen oprichter en
hangt niet af van een enkel hei
lig boek zoals de bijbel of de ko
ran. Net als de Ganges is het
hindoeïsme breed genoeg om
vele gedachtenstromen te be
vatten.
En in het 2500 jaar oude Bena
res ziet men het hele panorama
van hindoestaanse filosofie uit
gestald in de tempels en vere
ringsplaatsen langs de rivieren.
Verstrooide asceten in witte ha
bijten scanderen onophoudelijk
teksten uit de heilige boeken, de
Veda's. Stroomafwaarts zijn
tantristische tovenaars die be
kend staan als de Aghora de
onverschrokkenen. Om midder
nacht banen deze tovenaars
zich een weg door de kluwe
mannen die zich warmen aan
het vuur van de rituele brand
stapel om druppels menselijk
vet op te vangen voor hun oc
culte riten. Het past allemaal
binnen het hindoeïsme.
Maar van die tolerantie is wei
nig meer terug te vinden bij veel
Indiërs die het hindoeïsme ge
bruiken voor een reactionair
nationalisme. Hun belangrijkste
tegenstanders zijn de moslims
die India voor de tijd van het
Britse bewind regeerden. Na de
moskee in Ayodhya te hebben
vernield, willen deze extremis
ten de Gyan Vyapi-moskee is
Benares afbreken en nog een
moskee in Mathura.
In beide plaatsen vernielden de
Moghuls 200 jaar geleden tem
pels en bouwden zij moskeëen
op de ruïnes. Maar veel mos
lims beschouwen deze histori
sche wraakneming als een ex
cuus voor een aanval op hun
geloof en hun status als gelijk
waardige Indiase burger. De
imam van Gyan Vyapi, Mulana
Wasit: „Als er iets gebeurt met
deze moskee, zal het snel berg
afwaarts gaan met dit land."
H.N. Triparti, politicoloog aan
de Hindoestaanse universiteit
van Benares, zegt: „Sinds de on
afhankelijkheid zijn de Indiase
regeringen hun ideologie kwijt
geraakt. Politieke partijen zijn
tegenwoordig niet meer dan
machinerieën voor het voeren
van verkiezingscampagnes. De
extremisten hebben succes om
dat zij erin zijn geslaagd zichzelf
te verkopen als verdedigers van
de ware hindoestaanse ethiek."
Hij voegt er mistroostig aan toe:
„De meeste studenten zijn en
thousiast over Ayodhya zij
