Kleine vissen als natuurbeschermers
Over leven
Bedrijven doen vrijwillig bodemonderzoek
MILIEUTIPI
DONDERDAG 21 JANUAR11993
Het waterbedrijf heeft op een aantal plekken in Meijendel, zoals bij het Pannenduin, de c
meertjes al afgevlakt. Het resultaat is een fraai begroeid natuurlijk talud.
i plantengroei nogal klein. I
Duinxvciterbedrijf handhaaft oppen'lakte-infiltratie
Het Duinwaterbedrijf Zuid-Holland gaat kleine vissen in
zetten om de natuurschade van de waterwinning in het
duingebied Meijendel in Wassenaar te verminderen. De
karpers en brasems die nu in de duinmeren leven, moe
ten eruit. De dieren wroeten de waterbodem om waar
door de verontreiniging en voedingsstoffen uit het bo-
demslib in het water terecht komen. Kleine vissen zoals
rietvoorns en zeelten doen dit niet en horen van nature
thuis in de duinmeren.
wassenaar monica wesseling
De schade die waterwinning via
oppervlakte-infiltratie aan de
natuur toebrengt, kan verder
worden verminderd door de oe
vers van de waterwinplassen af
te vlakken. Dat is bij de helft
van de watermeren al gebeurd.
Boswandeling Pan van Persi.jn
valkenburg De natuur- en milieuwerkgroep Valkenburg en het
IVN begeleiden op zaterdag 30 jaunuari een natuurwandeling in
het Katwijkse bos Pan van Persijn. De wandeling staat onder lei
ding van natuurgidsen. De excursie begint om 14.00 uur bij de
ingang van het bos en neemt anderhalf tot twee uur in beslag.
De toegang tot het bos kost 1,50 gulden.
Excursie vogelwerkgroep
koudekerk/hazerswoudeDe vogelwerkgroep Koudekerk/Hazers-
woude en omstreken organiseert op zondag 24 januari een vo
gelexcursie naar de Zegerplas. Om 09.00 uur vertrekt de groep
vanaf de parkeerplaats bij de kinderboerderij aan de Burge
meester Bruins Slotsingel. Er wordt tijdens de tocht vooral aan
dacht besteed aan het waarnemen van wintergasten zoals aller
lei eendesoorten. Ook meeuwensoorten en struweelvogels wor
den bespied en er wordt een kijkje genomen bij het ooievaar-
buitenstatiop De Aarhorst. De wandeling duurt ongeveer twee
uur. Een verrekijker en laarsen zijn raadzaam mee te nemen.
Vogels zijn schuw: vermijd daarom opvallend gekleurde kleding.
Cursus weidevogelbeheer
bodegraven De Stichting Natuur- en Landschapsbeheer Zuid-
Holland organiseert ook dit voorjaar weer de cursus weidevogel
beheer. De cursus, vier avonden en een excursie, is bestemd
voor veehouders en vrijwilligers. Aan de hand van dia's worden
verschillende soorten weidevogels, hun gedrag en hun nesten
besproken. De invloed van de agrarische werkzaamheden op de
stand van de vogels passeert de revue alsmede de manier waar
op de agrariër de vogels kan beschermen. De cursusavonden
zijn op 25 februari. 11 en 25 maart en 29 april in sociaal-cultu
reel centrum Het Evertshuis in Bodegraven. Zaterdagochtend 17
april wordt een bezoek gebracht aan een melkveebedrijf. De
cursus kost 30 gulden. Nadere informatie en opgave kan bij
SLNB, telefoon 01820-24500.
Cursus fruitsnoeien
boxtel De stichting De Kleine Aarde in Boxtel organiseert op
zaterdag 6 en 13 februari een cursus over snoeien van laag
stamfruitbomen en zachtfruitstruiken. De eerste zaterdag wordt
de snoei van laagstamfruit besproken. Welke vorm moet een
boom, hebben en hoe beïnvloed de snoei de vruchtbaarheid. Er
is voldoende gelegenheid»zelf te oefenen. Een week later staat
bessenstruiken, frambozen en bramen centraal. De prijs voor
deze tweedaagse cursus bedraagt 120 gulden. Aanmelden voor
30 januari bij de Kleine Aarde (04116-84921).
Show bonsaibomen in Boskoop
boskoop Bonsaibomen van 6 tot 266 jaar oud zijn te zien op de
Edo-Bonsai-show in Boskoop. Van 1 tot en met 7 februari wordt
in het Internationaal Trade Center aan de Belgiëlaan in Boskoop
de expositie gehouden. Er wordt voorlichting gegeven over het
kweken en houden van bonsai-boompjes en hel aanleggen van
een Japanse tuin. De show is gratis toegankelijk en is elke dag
open van 10.00 tot 17.00 uur.
Sparen op een milieurekening
utrecht Inwoners van de provincie Utrecht hebben de moge
lijkheid gekregen om een milieuspaarrekening te openen. De
Stichtse Milieufederatie en deTriodosbank hebben speciaal
hiervoor een samenwerkingsverband gesloten. De spaarders
verklaren zich bereid een deel van de ontvangen rente voor de
Milieufederatie te bestemmen, die daar speciale activiteiten van
kan bekostigen. Om deze spaarvorm te stimuleren geeft de Trio-
dosbank een procent rente extra. De Milieufederatie wil een deel
van hét geld besteden aan maatregelen om de verdroging van de
Utrechtse heuvelrug tegen te gaarl.
Op de nog niet afgevlakte en
dus nog loodrechte taluds
groeien nauwelijks planten en
huizen geen dieren. Moerasvo
gels en vochtminnende vogels
zoals de karekiet en de roer
domp hebben een afgevlakt ta
lud nodig om te kunnen foura-
geren en broeden.
Bij oppervlakte-infiltratie
wordt rivierwater in meertjes in
de duinen gepompt en nadat
het door de grond naar bene
den is gelopen, weer opge
pompt. Met het water worden
voedingstoffen en verontreini
gingen in het duin gebracht.
Door betere voorzuivering van
het rivierwater is dit nadeel'te
verminderen.
Het duinwaterbedrijf DZH
kiest volgens hoofd afdeling na
tuur- en landschapsbeheer T.
Bakker, heel bewust voor hand
having van oppervlakte-infiltra
tie ondanks de bezwaren hierte
gen van natuurbeschermings
zijde. Natuurbeschermers wil
len dat overgeschakeld wordt
naar diepte-infiltratie. Bij deze
techniek wordt water op grote
diepte in de duinen gebracht en
later weer opgepompt. Alles ge
beurt ver onder de grond en de
planten en dieren merken er
nagenoeg niets van.
Onzeker
Bakker erkent de nadelen van
oppervlakte-infiltratie maar
plaatst kanttekeningen bij de al
ternatieve technieken. Diepte
infiltratie is relatief nieuw. De
bedrijfszekerheid is nog niet
groot genoeg om de hele water
winning daarvan afhankelijk te
maken. Bovendien betekent
volledige overschakeling naar
deze techniek dat het duinge
bied weer helemaal op de schop
moet en dat is echt enorm scha
delijk voor fauna en flora. Als je
nu het duingebied zou moeten
inrichten, zou je niet meer met
oppervlakte-infiltratie begin
nen, maar nu het er is, moet het
er maar blijven."
Een en ander neemt niet weg
dat ook de DZH de komende ja
ren het netwerk voor waterwin
ning via diepte-infiltratie zal
uitbreiden. DZH wint jaarlijks
via oppervlakte-infiltratie 70
miljoen kubieke meter water.
Tot het jaar 2000 neemt de be
hoefte toe met 20 miljoen kuub.
Deze groei wil DZH dekken
door diepte-infiltratie toe te
passen. Rond de eeuwwisseling
zal in het duingebied in totaal
30 miljoen kuub water via diep
te-infiltratie worden gewonnen.
De 10 miljoen kuub 'extra' dient
als vervanging voor een deel
van de winning via oppervlakte
infiltratie. Op de Vlakte van
Waalsdorp is inmiddels het eer
ste project voor diepte-infiltra
tie (jaarlijkse winning van 4 mil
joen kuub) opgezet.
Op beperkte schaal toepassen
van diepte-infiltratie gecombi
neerd met maatregelen om de
schade voor de natuur van wa
terwinning te minimaliseren is-
volgens Bakker de juiste weg.
„Het andere uiterste is als je
Meijendel teruggeeft aan de na
tuur. Dat zou natuurlijk prach
tig zijn, maar niet erg realis
tisch. Water is hard nodig. In
het drukbevvoonde westen vor
men de duinen een betrouw
baar waterreservoir. Dat is veel
waard."
:ust« Zwerfvuil op de Noordzee is deze Jan van Gent fataal geworden. Volgens de Vogelbescherming in Zeist sterven jaarlijks duizenden zee
vogels aan zwerfvuil. Papier, plastic en touw komt in de magen van de dieren terecht. Daardoor krijgen de beesten maag- en darmstoornissen.
De rotzooi verteert niet waardoor de vogels geen honger meer hebben en te weinig eten. De plastic houders waarin bierblikjes worden verkocht,
kunnen verstikkingsdood veroorzaken als het plastic om de nek komt.
Naast zwerfvuil zijn ook de industriële zeevisserij en de olieverontreiniging een bedreiging voor de zeevogels. Jan van Genten duiken bij het
voedsel zoeken van grote hoogte de zee in. Deze heeft zich waarschijnlijk vergist en is met de bek in een visnet verstrikt geraakt, wat de dood
tot gevolg had. foto martijn de jonge
Overheid stelt steeds zwaardere eisen aan kwaliteit van de bodem
monica wesseling
Zuidhollandse bedrijven die de bodem van
het bedrijfsterrein willen laten onderzoeken
op verontreinigingen, kunnen hierbij hulp
krijgen van de stichting Voorbereiding Bo
demsanering Bedrijfsterreinen BSB. De
stichting geeft voorlichting over milieupro
blemen, helpt bij het vinden van goede on
derzoeksbureaus en begeleid het bedrijf bij
een eventuele bodemsanering.
BSB is opgericht en wordt betaald door
het bedrijfsleven. De overheid ondersteunt
de nieuwe stichting.-Door zelf op vrijwillige
basis nu reeds de bodem te laten onderzoe
ken en zonodig te laten saneren wil het be
drijfsleven voorkomen dat de overheid van
bovenaf maatregelen dwingend oplegt. „De
bedrijven blijven baas in eigen huis", aldus
een woordvoerder van BSB.
Deelname aan BSB is volgens de woord
voerder wel vrijwillig, maar niet vrijblijvend.
„Een bedrijf dat meedoet verplicht zich
daarmee tot sanering over te gaan als uit
onderzoek blijkt dat dit nodig is".
BSB denkt dat er grote behoefte bestaat
aan kennis over de vervuilingstoestand van
de bodem. „Zeker nu de overheid steeds
stringentere eisen stelt aan de kwaliteit van
de bodem voor er tot bouw of verbouw mag
worden overgegaan".
Bodemonderzoek op bedrijfsterreinen
wordt hoogwaarschijnlijk binnenkort door
de overheid verplicht gesteld. In februari
vergadert de Tweede Kamer over een wette
lijke verplichting.
redactie monica wesselinfl
IN 'T VELD
Een naam zegt vaak alles over
het karakter van een boom.
Neem nou de wilg. Luister eens
naar de klank op uw tong. Wilg
klinkt toch willig, heeft iets
meegaands? Een boom die zich
zonder kreunen alle takken laat
afpakken? En wat dacht u van
linde? Dat klinkt zoet en lief. Al
leen aan de naam al proefje dat
de linde vrijgevig is met honing
en zoete geuren. En dan de pla
taan. Een echte platte stadsjon-
gen nietwaar? Met zijn geschil
ferde bast is hij goed bestand
tegen uitlaatgassen en bumper
vrijages. Die naam moetje dan
ook uitspreken met een zwaar
Amsterdams accent: ple-
taaaan...
Maar dan de eik: geen woorden,
maar daden. Dat straalt kracht
uit, stoerigheid, John Metgod,
robuust. Dat laatste woord
komt van het Latijnse 'robur',
dat zowel kracht als eik bete
kent. En kracht straalt een eik
uit. Dertig, veertig meter haalt
een eik met gemak. Een beuk
wordt niet ouder (nou ja, wat
heet niet ouder) dan tweehon
derd tot tweehonderdvijftig jaar,
maar een eik draait zijn stam
niet om voor vierhonderd jaar.
Geen wonder want tegen die
tijd kan zo'n stam een omtrek
hebben van zeker zes meter.
Alles aan de eik is overdadig. Hij
kan niet wachten met het ma
ken van takken en twijgen en
begint er dan ook al mee onder
aan de stam. Langs de hele,
zwaar gegroefde bast vindt u
dan ook wratten met een wir
war van takken en twijgen.
Vooral in de winter kun je zien
dat de kruin ook veel meer hout
bevat dan andere bomen. Maar
gek genoeg heeft de eik 's zo
mers toch een luchtiger blader
kroon dan veel andere bomen.
Zelfs bij een woudreus komt er
nog genoeg licht op de grond
om allerlei kruiden op de bo
dem een kans te geven. In te
genstelling tot de beuk die er
minder takken en twijgen, maar
een veel dichter bladerdek op
na houdt, waardoor onder zo'n
boom niets wil groeien.
Een eik is ook overvloedig met
zijn vruchten: het duurt zo'n
jaar of veertig voor een eik gaat
bloeien (overigens met bloe
men die vrijwel geen mens ooit
heeft gezien omdat ze zo piete
peuterig klein zijn). Maar din is
het ook: van dik hout zaagt men
planken. Een gemiddelde eik
geeft vanaf zijn veertigste per
jaar minstens 15.000 eikels. Een
eik van zo'n vierhonderd jaar
produceert in zijn leven dan
ook ruim 15 miljoen eikels!
De oudste eik voor zover we
weten staat in Engeland. Ui- j
teraard zou je bijna zeggen. Hij j
is zo wankel dat hij met zware j
ijzeren staven overeind moet
wórden gehouden en men
vreest dat hij op een kwade dag I
boven op de boerderij terecht
zal komen. Vandaar dat de res- j
pectabel oude boom de
'Doomsday oak' wordt ge
noemd, de eik van de dag des
oordeels. Maar ook deze naar I
schatting duizendjarige eik
draagt elk najaar nog eikels. Wel
wat minder dan vroeger, dat
wel. Een jaar of wat geleden
heeft men ze nog eens geteld.
Men kwam tot achttien stuks. I
Maar ze waren wel superge-
zond. Want om de nagedachte-1
nis aan deze viriele grijsaard uit
de Middeleeuwen levend te
houden, heeft men de eikels
aangeplant. En ze kwamen stuk
voor stuk op. Als dat niet kras
ton in 't veld
Onderzoek na&r wintersmog
wageningen.
De Landbouwuniversiteit Wageningen, de Groningse universiteit
en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne gaan
onderzoek doen naar de invloed van wintersmog op de gezondheid
van mensen. De metingen worden gedaan in Rotterdam en eer
aantal kleiner gemeenten zoals Reeuwijk en Bodegraven.
Het onderzoek, dat in 1996 moet zijn afgerond, richt zich op kin
deren tussen 8 en 12 jaar en volwassenen in de leeftijdsgroep 50 tot;
70 jaar. Uit eerder onderzoek is al duidelijk geworden dat deze twee:
hpvolkinocornpnpn hpt mppcf gevoelig zijn voor luchtverontreini-,
bevolkingsgroepen het r
gingen.
Ongeveer 400 kinderen en 50 volwassenen in de betrokken ge-|
meenten zal worden gevraagd om gedurende drie maanden elke
dag een simpele test te doen. Tegelijkertijd worden er luchtmetin-'
gen verricht. Zo wordt in Rotterdam en in Reeuwijk gemeten hoe-|
veel stofdeeltjes zich in de lucht bevinden en uit welke stoffen dej
deeltjes bestaan.
PVC
Multomappen, snelbinders en
opbergbakjes zijn veelal van het
milieuonvriendelijke pvc (poly-
vinyl-chloride) gemaakt. PVC
heeft als belangrijk nadeel dat
bij de verbranding.ervan (in af
valinstallaties), dioxine vrij
komt. Dioxine is kankerbevor-
derend en kan schade toebren
gen aan het ongeboren kind.
Ander materiaal zoals papier,
hout, staal en andere soorten
plastic of karton zijn te prefere
ren. Plakband kan ook van pvc
zijn, maar van polypropeen ge
maakt kleefband is ook verkrijg
baar.
Balpennen
Het schrijvende deel van de na
tie gooit elke dag zo'n 200.000
pennen en fineliners weg. Dat
betekent een fikse bijdrage aan
de afvalberg. Door gebruik te
maken van vulpennen met los
se inkt wordt schrijven een stuk
minder milieubelastend. Bal
pennen met verwisselbare stif
ten of vulpennen met inktpatro-
nen zijn ook minder belastend
dan wegwerpbalpennen.
Gummen worden gemaakt
van plastic of rubber. De plastic
gum is glad en reukloos, de rub
bergum ruikt wel. Een plastic
gum wordt van pvc gemaakt. Bij
de verbranding van pvc komt
dioxine en zoutzuur vrij. Dej
produktie van pvc is evcnrViin
best voor het milieu. Rubber is
een natuurprodukt en gummen
van dit materiaal kleven dus
veel minder bezwaren.
Viltstiften kunnen schadelijke
oplosmiddelen bevatten: vfuch-'
tige stoffen die bijdragen aan de
smogvorming. De markeerstif
ten (fluorescerende stiften) en
kinderstiften zitten geen giftige
stoffen. Steeds meer fabrikanten
brengen stiften op waterbasis
op de markt en deze zijn uil
milieuoogpunt veel beter. Ed-
ding en Stabilo hebben zelfs na-
vulbare stiften.
Correctielak
De bekende witte
vloeistof bevatten veelal scha
delijke oplosmiddelen zoals tri-
chloorethaan. Inademen is
slecht voor de gezondheid. Tri-
chloorethaan tast de ozonlaag
aan en de stof wordt
tuur slecht afgebroken. Er zijn]
tegenwoordig milieuvriendelij
ke correctielakken verkrijgbaar
van de merken Opti en Cancel.
Deze middelen bevatten wel
oplosstoffen, maar minder
schadelijke. Echt groene correc
tielakken zijn Tipp-Ex=Aqiiaf-
luid 4300 of 4800. Deze bevat
ten helemaal geen oplosmidde
len (en dat ruik je zo). Overge
bleven potje correctielak (öf in
gedroogd) moeten bij de
chemokar worden ingeleverd.
tip milieudefensie»
BSB schrijft de komende weken 3500 be
drijven aan met de vraag of ze vrijwillig een
bodemsonderzoek willen laten verrichten.
Dit onderzoek moeten ze zelf betalen, maar
BSB verwacht quatumkorting te kunnen
bedingen bij de onderzoeksbureau's. De
3500 bedrijven worden geselecteerd op
grond van de gevoeligheid van de grond
soort waarop ze gevestigd zijn danwel de
historie van het terrein. Zandgrond is ge
voeliger voor verontreinigingen dan klei
grond.
De geschiedenis van het bedrijfsterrein
geeft ook aanwijzingen voor de kans op ver
ontreiniging. Zo is de kans op vervuiling,
groot als er op het terrein vroeger bijvoor
beeld een gasfabriek heeft gestaan. BSB is
gevestigd in Rotterdam.
Geen uitbreiding chloorproduktie
De Zuidhollandse Milieufederatie is fel gekant tegen uitbrei
ding van de chloorpróduktie door het chemieconcern Akzo in
Rotterdam. ZHM heeft, mede namens andere milieuorganisa
ties, bezwaar aangetekend bij gedeputeerde staten van Zuid-
Holland. GS moeten een vergunning verlenen.
De milieubeweging is tegen uitbreiding van de chloorpro
duktie omdat het gas giftig, milieubedreigend en gevaarlijk is.
Bovendien dragen chloorverbindingen bij aan het ontstaan 9Sn
het gat in de ozonlaag.
Uitbreiding van het produktie is volgens ZHM in strijd met
het Nationaal Milieu Beleidsplan waarin staat dat de industrie
moet zoeken naar alternatieven voor chloorverbindingen.
Ook het vervoer van de chloorverbindingen per trein ziet de
milieufederatie absoluut niet zitten. Trein transport is gevaar
lijk. Gebeurt er een ongeluk dan zijn mens en milieu de dupe.
