Geen besluit
van Serviërs
Arabische regeringen vrezen
de eigen burgerbevolking
Italiaanse politiek wordt gedwongen tot ingrijpende hervormingen
Buitenland
Rode Khmer Iaat vier
VN-medewerkers vrij
Terug uit de ruimte
Angola probeert oliestad
Soyo in handen te houden
Amerikanen naar huis
Israëli's mogen praten met
vertegenwoordigers PLO
I WOENSDAG 20 JANUAR11993
Tsjechen en Slowaken lid van VN
new york De Tsjechische Republiek en Slowakije zijn gisteren
bij acclamatie aanvaard als nieuwe leden van de Verenigde Na
ties, die daarmee nu 180 leden tellen. De zetel van Tsjecho-Slo-
wakije was vacant geworden toen het land na een 74-jarig be
staan op 1 januari werd opgedeeld.
Noorse boeren krijgen protest-les
oslo» Noorse boeren die zich in hun protest niet series geno
men voelen door de regering, hebben zich door een Franse col
lega laten onderrichten in de kunst van het demonstreren. Vol
gens de krant Verdens Ganghad de voormalige secertaris-geme-
raal van de Franse boerenbond, Berhocoigoin, de Noorse boeren
geadviseerd „sterk en hard" te zijn, maar geen geweld te gebrui
ken.
Regering Guatemala bereid tot bestand
new vork» President Serrano van Guatemala is bereid een be
stand te sluiten met het linkse verzet. Gisteren heeft hij de VN
gevraagd toe te zien op de ontwapening van de opstandelingen
als zij met een vredesplan instemmen. In Guatemala is al 30 jaar
een burgeroorlog gaande, die aan 120.000 mensen het leven
heeft gekost. Serrano zei dat nu een bestand moet worden over
eengekomen om een eind te maken aan het conflict.
Rechtszaak tegen rechters Honecker
münchen Acht parlementariërs van de CSU, de in Bonn meere-
gerende Beierse zusterpartij van Helmut Kohls CDU, zijn een
rechtszaak begonnen tegen de rechters, die vorige week de vroe
gere Oostduitse leider, Erich Honecker vrijlieten. De acht menen
dat de aanklacht tegen Honecker werd ingetrokken uit politieke
motieven en niet om reden van zijn ziekte. Zij beschuldigen de
rechters ervan een gevangene te hebben geholpen om te ont
snappen en de rechtspraak te hebben geperverteerd.
Kohl stelt vier nieuwe ministers aan
bonn» De Duitse bondskanselier Helmut Kohl heeft gisteren
vier ministers in zijn kabinet vervangen. De liberale oud-bankier
Günther Rexrodt werd formeel aangesteld als minister van eco
nomische zaken in plaats van Jürgen Möllemann, die eerder de
ze maand moest aftreden. De overige drie nieuwkomers komen
op minder zware posten: de Christendemocraat Jochen Borgert
komt op landbouw en zijn partijgenoot Matthias Wissmann op
wetenschappelijk onderzoek. Wolfgang Bötsch van de Beierse
CSU vervangt Christian Schwarz-Schilling als minister van post
zaken.
Verkiezingen Cambodja wellicht in april
PHNOM PENH Rtr-AFP
Guerrillastrijders van de Rode
Khmer in Cambodja hebben
gisteren vier medewerkers van
de Verenigde Naties vrijgelaten
die zij zondag hadden ontvoerd.
De vier zijn ongedeerd en ma
ken het goed, aldus een woord
voerder van de VN-vredes-
macht in Cambodja (Untac).
De Rode Khmer frustreert al
maanden het in 1991 gesloten
vredesakkoord tussen de rege
ring in Phnom Penh en de drie
verzetsgroepen. Zo weigert de
maoïstische organisatie in
weerwil van de afspraken haar
wapens af te geven.
De afgelopen twee maanden
provoceerden de guerrillastrij
ders steeds vaker de VN en gij
zelden zij herhaaldelijk Untac-
leden. De Untac oefenen met
ongeveer 22.000 man het be
stuur in Cambodja uit, tot de
verkiezingen die uiterlijk in mei
moeten plaatsvinden.
Het ziet ernaar uit dat parle-
ments- en presidentsverkiezin
gen, waarbij prins Norodom
Sihanouk mogelijk als president
wordt gekozen, op 5 april kun
nen worden gehouden. Het pa
leis in Phnom Penh gaf gisteren
een communiqué uit dat de re
gering van premier Hun Sen het
eens is met deze verkiezingsda
tum.
Hun Sen meent dat de verkie
zingen moeten worden gehou
den zonder de Rode Khmer.
„Het is ongelukkig voor ons dat
de Rode Khmer zich tegen het
vredesproces verzetten. De
vraag is echter: moeten we op
de Rode Khmer wachten of
moeten we aan ons eigen pro
ces beginnen. Het is nu zo dat
we verkiezingen moeten hou
den. Dan zullen de Rode Khmer
uit het proces liggen en zoiets
als rebellen worden", aldus de
premier op de persconferentie
tijdens een kort bezoek aan
Hong Kong gisteravond.
LUANDAAP
Angolese regeringstroepen heb
ben zich gisteren ingegraven
om de strategische oliestad
Soyo tegen oprukkende rebellen
van de verzetsbeweging Unita
te verdedigen. De Unita, die al
verscheidene oliebronnen in
het gebied heeft vernietigd, zou
inmiddels al tot in het centrum
van Soyo, 300 kilometer ten
noorden van Luanda aan de At
lantische Oceaan, zijn opgerukt.
Volgens huij eigen radiozender
hebben de rebellen de haven en
het vliegveld van Soyo al in han
den.
De Angolese staatsradio ci-
Sympathie voor volk Irak, niet voor Saddam
amman» john R
teerde legerfunctionarissen die
de situatie in Soyo „verontrus
tend" noemden. Een diplomaat
in Luanda zei dat de regering
manschappen en wapens naar
Soyo had gestuurd. „Het is hun
broodmand; zij kunnen het zich
niet veroorloven die te verlie
zen", aldus de zegsman.
Unita-eenheden begonnen
maandag met hun aanval op
Soyo nadat zij alle buitenlandse
werknemers hadden gemaand
de stad te verlaten. De vijf olie
maatschappijen met vestigin
gen in Soyo hadden al eerder
hun activiteiten gestaakt en met
het oog op de verwachte aanval
hun personeel geëvacueerd.
De Arabische wereld beschouwt
de laatste aanvallen van de wes
terse coalitie op Irak als een
persoonlijke wraakactie van
vertrekkend president George
Bush tegen de haakse leider
Saddam Hussein. In de meeste
reacties wordt vooral het lot van
het Iraakse volk benadrukt, dat
het weerloze slachtoffer is van
de militaire acties.
De gevoelens van miljoenen
Arabieren werden nog het best
zichtbaar naar aanleiding van
een 'vals alarm'. Toen maandag
de Jordaanse radio meldde dat
Irak een Scud-raket had afge
vuurd op Saudi-Arabië barstte
in de straten van de Jordaanse
hoofdstad Amman een spon
taan applaus los: Saddam had
teruggeslagen, de Arabische eer
was gered.
Maar een Iraakse zakenman
slaakte een zucht van verlich
ting toen hij hoorde dat het be
richt niet bleek te kloppen. Hij
herinnerde zich de strafacties
tijdens de Golfoorlog maar al te
goed. De zakenman, die ano
niem wil blijven, benadrukte
dat de westerse acties het Iraak
se regime juist in de kaart zullen
spelen. „Mensen in Irak," zegt
hij, „beginnen het standpunt
van de regering te begrijpen.
We hebben het gevoel dat we
worden gestraft en slachtoffer
zijn van de politieke doeleinden
van het Westen. Het is een con
flict tussen twee regimes ten
koste van het Iraakse volk, dat
het Westen begint te haten voor
de ellende die het veroorzaakt."
In grote delen van de Arabische
wereld hebben de aanvallen op
Irak kwaad bloed gezet. Giste
ren spraken de 22 lidstaten van
de Arabische Liga hun veroor
deling uit over het militaire ge
weld. Anderzijds dringt de Liga
er bij Irak op aan de soevereini
teit van Kuwayt te respecteren.
Maar de nieuwe Golfcrisis heeft
ook scheidslijnen binnen de
Arabische wereld weer zicht
baar gemaakt. Enerzijds is er de
traditionele scheiding tussen de
regeerders en degenen die gere
geerd worden, anderzijds de
scheiding tussen de Golstaten
en de rest van de Arabische we
reld.
Sommige kranten in de Golfsta
ten riepen deze week op tot
omverwerping van het regime
van Saddam Hussein. En het
Frankrijk zet
Surinamers
niet over grens
paramaribo «anp
De Franse autoriteiten hebben
gisteren geen uitvoering gege
ven aan het plan om de eerste
groep van Surinaamse vluchte
lingen over de Marowijne-
grensrivier te zetten. Vermoed
wordt dat Frankrijk is ingegaan
op het beroep van de Suri
naamse president Venetiaan
om een humanitaire houding
aan de dag te leggen. Het is nog
niet duidelijk wat de Fransen nu
zullen doen met de ongeveer
600 vluchtelingen die volgens
hen illegaal in Frans-Guyana
verblijven.
Het overgrote deel van de
vluchtelingen wil niet naar hun
oorspronkelijke woongebieden
in Oost-Suriname terug. De
mensen zijn de bossen bij het
grensstadje Saint Laurent in ge
vlucht. Volgens waarnemers
zijn er nog maar 100 mensen in
het kamp Charvein, dat overi
gens ontmanteld wordt. Het
materiaal mogen de repatrian
ten naar Suriname meenemen
om er hutten mee op te zetten.
i angstige Kuwayt
vroeg om versterking van Fran
se en Britse troepen om de
Amerikanen te ondersteunen
bij de verdediging van de Ku-
waytse grensplaats Umm Qasr.
Deze stad speelt een cruciale rol
bij de huidige crisis. Saddam
Hussein verwerpt namelijk het
omstreden besluit van de Vere
nigde Naties om de smalle
strook land bij Umm Qasr, die
Irak in 1970 buitmaakte, weer
bij Kuwayt te trekken. De Irak
ezen hebben het gebied ontwik
keld als onderdeel van hun ma
rinebasis in Umm Qasr.
In Jordanië, dat altijd al sympa
thiek tegenover Irak stond,,
schreef de Engels-talige krant
Jordan Times„Het Westen had
niet mogen verwachten dat Irak
de haven van Umm Qasr zon
der strijd zou opgeven, hoewel
het symbolisch is dat onbewa
pende mannen werden ge
stuurd om het Iraakse materieel
terug te halen". Sommige
Jordaanse kranten bestempel
den George Bush zelfs zonder
omhaal als 'nazi'.
Dat Arabische leiders het Wes
ten oproepen af te zien van ge
weld, komt volgens westerse di
plomaten in Jordanië voort uit
de vrees dat ze steun verliezen
onder hun eigen burgers, die
immers grotendeels achter Irak
staan. Weliswaar vinden de
meeste Arabische landen wel
dat Saddam zich moet voegen
naar de VN-resoluties, maar ze
hebben geen goed woord over
voor militaire acties. In de giste
ren verschenen verklaring van
de Arabische Liga wordt daar
vooral kritiek geuit op het feit
dat sommige Amerikaanse pro
jectielen burgerdoelen hebben
getroffen waardoor „onder het
Iraakse broedervolk burgers ge
wond zijn geraakt".
moskou Na tien dagen met een kameraadje rond de aarde te hebben gecirkeld laat dit aapje zich bij terug
keer van de ruimtereis nakijken door een Russische wetenschapper. foto afp
Nairobi Om zich toch nog een klein beetje te hou
den aan de belofte dat de meer dan 20.000 Ameri
kaanse soldaten Somalia zouden veriaten voordat
Bill Clinton zou aantreden als nieuwe president,
zijn de Verenigde Staten gisteren begonnen met
het terugtrekken van de eerste duizend mariniers
uit Somalia (foto). De troepen worden vervangen
door Australische militairen.
Kenya heeft ondertussen een dringend beroep ge
daan op het Hoge Commissariaat voor de Vluchte
lingen van de Verenigde NatiesfUNHCR) om zo
spoedig mogelijk alle 500.000 Somalische vluchte
lingen in Kenya naar huis te sturen. Volgens secre
taris-generaal William Kimalat, belast met interne
veiligheid, is Kenya niet langer in staat voor de
vluchtelingen te zorgen en hebben de Somaliërs
door wapens mee de grens over te brengen voor
een snelle verslechtering van de veiligheidssituatie
in het noordoosten van het land gezorgd.
Het 'parlement' van de Bosnische Serviërs heeft afgelo
pen nacht geen beslissing genomen over het vredesplan
van de internationale bemiddelaars Cyrus Vance (VN) en
Lord Owen (EG) voor Bosnië-Hercegovina. De zitting
werd geschorst en is vanmorgen hervat.
PALE-NEW YORK Rtr-AFP
Radovan Karadzic, de leider van
de Bosnische Serviërs, riep de
parlementsleden op het plan te
aanvaarden en verklaarde in
zijn openingstoespraak dat de
politieke oplossing die het plan
biedt „de enige hoop vertegen
woordigt om de oorlog te beëin
digen". Hij zei dat de Bosnische
Serviërs op het slagveld de over
winning hadden behaald en dat
het nu tijd was de overige rech
ten die zijn volk toekomen door
„politieke middelen" te verkrij
gen.
Een woordvoerder van het
zichzelf benoemde parlement
zei dat nog volstrekt onzeker is
of het plan zal worden aange
nomen of afgewezen. Karadzic
zei dat een derde van de parle
mentariërs voor zou stemmen,
een derde tegen en dat het res
terende derde deel nog geen be
slissing had genomen. Volgens
het vredesplan wordt Bosnië-
Hercegovina een eenheidsstaat,
verdeeld in tien provincies die
een grote mate van autonomie
hebben.
Servische strijders hebben
zich tijdens zware gevechten te
ruggetrokken uit stellingen
langs de rivier de Drina in net
oosten van Bosnië. De Servische
eenheden moesten na een aan
val van Moslim-strijders gebie
den ten oosten van Srebrenica
prijsgeven.
JERUZALEM AD BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
De Knesset, het Israëlische par
lement, heeft gisteren 'ja' ge
zegd tegen een wetswijziging
die contacten tussen Israëlische
staatsburgers en vertegenwoor
digers van de PLO en andere
'terreurorganisaties' mogelijk
maakt. Voorwaarde is dat die
contacten de veiligheid van de
staat niet in gevaar brengen.
In de afgelopen weken heeft
de rechtse oppositie vergeefs
geprobeerd veranderingen in
het oorspronkelijke voorstel aan
te brengen. Zo wilde ze dat con
tacten met de islamistische Ha-
mas-organisatie en de Islami
tische Jihad verboden zouden
blijven en dat de wijziging niet
zou gelden voor ambtenaren en
regeringsvertegenwoordigers.
De meesten van de 120 Knes
set-leden namen gisteravond
niet aan de stemming deel. On
der de afwezigen was premier
Rabin. Het voorstel werd na een
betrekkelijk kort debat aange
nomen met 39 tegen 20 stem
men. Na afloop van de stem
ming omhelsden linkse parle
mentsleden elkaar.
CÖRRESPÖfoDENT
Iedereen is het er in Italië over eens: de dagen
van de 45 jaar oude 'eerste republiek' zijn ge
teld. De referenda die voor het komend voor
jaar op het programma staan, zullen het
zwaar zieke politieke bestel helemaal omgooi
en. Hoe de 'tweede republiek' eruit zal zien,
weet niemand, maar voor de Italiaanse kiezer
is alles beter dan de huidige situatie.
De in totaal tien referenda hebben betrekking
op een groot aantal zaken, maar het gaat
vooral om de vraag of Italië zijn systeem van
evenredige vertegenwoordiging (hetzelfde
principe dat het Nederlandse bestel ken
merkt) zal inruilen voor een districtenstelsel
met een meerderheidsprincipe. In dit sys
teem, dat in zijn meest pure vorm functio
neert in Groot-Brittannië, wordt een kandi
daat van een partij die in een kiesdistrict de
meeste stemmen krijgt, afgevaardigd naar het
parlement.
Dat de Italianen voor een districtenstelsel zul
len kiezen, staat vrijwel vast. Zij associëren
evenredige vertegenwoordiging met politieke
versnippering, besluiteloosheid, de onmoge
lijkheid om krachtige regeringen te vormen en
vooral met de 'partitocratie', ofwel de dicta
tuur van de politieke partijen.
Boosdoener was de zogenaamde binnenland
se Koude Oorlog, die de partijen veroordeelde
tot een patstelling. In plaats van de staat te
dienen, werden de partijen in de afgelopen 45
jaar zelf de staat en, zoals dagelijks wordt aan
getoond, een broeinest van cliëntelisme en
corruptie. Een nieuwe wet zou deze situatie
kunnen doorbreken en de partijen dwingen
tot het sluiten van nieuwe allianties.
.Ondanks de val van de Berlijnse Muur en be
ëindiging van die Italiaanse Koude Oorlog
hielden de partijen echter vast aan het oude
machtssysteem. Verkiezingsnederlagen en de
opkomst van protestpartijen als de Lega Nord,
konden daarin evenmin verandering brengen.
De referenda zijn zo het enige middel gewor
den om dit te doorbreken. Dat de muur echt
aan het afbrokkelen is, blijkt uit het feit dat
het Constitutioneel Hof, beheerst door 'poli
tieke' rechters, vorig jaar het referendum over
wijziging van de kieswet afkeurde, maar afge
lopen zaterdag zijn Fiat gaf.
Zo is een uiterst moeilijke en onzekere situatie
ontstaan. De partijen die tot nu toe geen en
kele hervormingszin aan de dag hebben ge
legd, moeten binnen enkele maanden wetten
maken om de referenda, en ook gezichtsver
lies, te voorkomen. Een uitgebreide parlemen
taire commissie is al enkele maanden aan het
werk, maar wordt verscheurd door interne te
genstellingen.
Noodgedwongen neigen alle grote partijen nu
naar een districtenstelsel, maar men is het
niet eens of moet worden gekozen voor het
Franse model, dat de oude verhoudingen min
of meer intact zal laten, dan wel voor het Brit
se model, dat kan leiden tot een tweepartijen-
systeem en dus het verdwijnen van de oude
politieke partijen.
Dat die partijen voor de zomer tot een ak
koord komen en een alomvattend plan voor
de hervorming van de republiek opstellen, is
onwaarschijnlijk. Maar ook na de referenda
zullen de problemen groot blijven. De kans is
daarom groot dat een interim-regering zal
worden gevormd, waarschijnlijk onder leiding
van de voorzitter van de Senaat, Spadolini, die
zich tot taak stelt de grondwet te hervormen,
zoals aangegeven door de referenda. Tegen
het einde van het jaar of in het voorjaar van
1993 zullen uiteindelijk parlementsverkiezin
gen worden gehouden met de nieuwe regels.
De overgangsfase zal echter zeer delicaat zijn.
Er moet zonder trauma's afscheid genomen
worden van een oud systeem waartoe ook
de regering-Amato behoort en een oplos
sing worden gevonden voorde 'morele kwes
tie'. De afgelopen weken hebben de rechters
die onderzoek doen naar corruptie, voor veer
tig parlementariërs opheffing van onschend
baarheid gevraagd. De vraag is of Italië moet
overgaan tot een variant op de Neurenbergse
processen of een algehele amnestie voor zijn
corrupte politieke klasse.
De socialistische leider Craxi, die ervan be
schuldigd wordt op grote schaal smeergeld te
hebben aangenomen, blijft zich verdedigen
met te zeggen dat als hij schuldig is, iedereen
dat is. Craxi gooit alles op het systeem en lijkt
van zins vriend en vijand in zijn val te willen
meesleuren. Deze opstelling zal.de overgang
van de 'eerste' naar de 'tweede' republiek ze
ker niet makkelijk maken.
Rabin zegt dat de aanvaar
ding van de wijziging niet bete
kent dat Israël nu officieel zal
gaan onderhandelen met de
PLO. Maar binnen het kabinet
bestaat al een kleine meerder
heid voor dergelijke officiële
contacten.
Het was een grote dag voor de
Israëlische vredesactivist Abie
Nathan, die acht maanden ge
vangen heeft gezeten wegens
ontmoetingen met Yasser
Arafat. Nathan is vanochtend
naar Tunis vertrokken voor een
nieuwe bijeenkomst met de
PLO-voorzitter, ditmaal legaal.
Hij wil de PLO vragen de aan
vaarding van de wetswijziging
te beantwoorden met een ge-
Sultans raken
positie kwijt
Het parlement van Malaysia
heeft gisteren grondwetswijzi
gingen goedgekeurd die de ne
gen nog in deelstaten regerende
sultans beroven van hun on
schendbaarheid voor de wet.
Ook verliezen de sultans hun
bevoegdheid familieden die be
schuldigd worden van misdrij
ven gratie te verlenen.
Het parlement nam de amen
dementen aan met 133 stem
men voor, 16 onthoudingen en
geen enkele tegenstem. De sul
tans, die om beurten vijf jaar
lang koning zijn, waren tegen
de wijzigingen die volgens hen
vergaande gevolgen hebben
voor hun positie.
De sultans kunnen wetgeving
die hen niet aanstaat wel 30 da
gen blokkeren, maar niet tegen
houden. Maar de grondwet be
paalt ook dat zonder instem
ming van de suluns g.vn
amendementen kunnen wor
den ingevoerd op zaken die de
positie van de sultans betreffen.
In geval van een geschil kan de
koning gerechtshoven om inter
pretatie vragen, aldus premier
Mahathir.
