Ouderen moeten
blijven werken
President Clinton heeft weinig tijd
V
Feiten &Meningen
/V^vaen7ze^»-ew yt-
MtiMS Ken IK,
^-.NA^ye. pwns
*s VAM vefcrgEK
Minister Kok geeft Eerste Kamer
les over namen van 'nieuwe' valuta
WOENSDAG 20 JANUAR11993
2
Presidentiële inauguratie
Om president te worden: Z
moet Bill Clinton volgens rff/vfjySSA
de wet een eed afleggëri^^/t|.l |i\\«HR
c van 35 woorden. //f. J J11 yl
il 'I f 11 o»A Hfi
Senatoren
Huis van
afgevaardigden
Gouverneurs
Diplomaten
Marinekapel
Leden
Hooggerechtshof
en gasten van
De opperrechter van het Ipsa XaÉSeH
Hooggerechtshof neemt I TV camera's e
^^^fe^ed^L^^^P^otoEirafen^
NIBUWEjÊKvice MS.7.
-
VsjKACISTlSCH xrfTAV
70U2lM^€iMrX
HblZ&HTERUG,
'Extra steun voor Hoogovens is onrechtvaardig
Meedenken okee, maar er zijn grenzen. Minister Bert de
Vries van sociale zaken en werkgelegenheid is best bereid
Hoogovens IJmuiden te helpen. Maar subsidie geven
voor de afvloeiing van oudere werknemers gaat hem te
ver. Niet alleen druist het plan van Hoogovens in tegen
het beleid van de minister, bovenal heeft hij er geen geld
voor.
dat ouderen zo lang mogelijk
aan het werk blijven. Die men
sen van 55 jaar en ouder komen
niet meer aan het werk en dat
kost ons veel geld aan uitkerin
gen. longeren vinden eerder
werk.
Kortingstruc
De minister voegt daar in het al
gemeen nog aan toe dat de een
malige uitkering die sommige
bedrijven verlenen, een regeling
is waarmee de strekking van de
wet wordt ontdoken. „De uitke
ring in de vorm van een lijfrente
wordt namelijk gegeven vlak
voor het ontslag. Een truc om
een korting op de uitkering te
voorkomen. Dat moeten we dan
met lede ogen aanzien. Daarop
gaan we als diezelfde overheid
toch geen subsidie verlenen!"
Tegelijkertijd heeft De Vries be
grip voor de speciale situatie
van de staalbedrijven. „Hoog
ovens loopt zo een uitkering
mis uit het EGKS-fonds, waar
aan ze zelf hebben meebetaald.
Schandelijk vindt Hoogovens
dat, omdat andere staalbedrij
ven de subsidie wel krijgen.
Vandaar dat we de regels nog
eens aandachtig hebben bestu
deerd om Hoogovens toch te
kunnen helpen. Zo blijkt dat de
bijdrage van de nationale over
heid niet speciaal een subsidie
hoeft te zijn, maar ook een wet
telijke bijdrage kan zijn. De
WW-uitkeringen die we betalen
voor deze Hoogovensmensen
en FRANS V
Het IJmuidense staalbedrijf be
sloot een half jaar geleden dat
in 1993 maar liefst 300 miljoen
gulden extra moet worden be
zuinigd. Dat kost dit jaar 2.300
arbeidsplaatsen. Met de vak
bonden zijn afspraken gemaakt
om gedwongen ontslagen zo
veel mogelijk te voorkomen.
Voor 500 mensen wordt elders
een baan gezocht. Belangrijkste
middel is echter het gedwongen
vertrek van alle 1.350 medewer
kers van 55 jaar en ouder.
De ouderen worden formeel ge
woon ontslagen en krijgen een
WW-uitkering. Daar bovenop
geeft Hoogovens een eenmalige
uitkering, zodat het verschil tus
sen uitkering en het laatste sala
ris niet al te groot wordt. Om
dat te kunnen betalen, doet
Hoogovens een beroep op een
fonds van de Europese Ge
meenschap voor Kolen en Staal
(EGKS). Daarbij zit echter een
adder onder het gras. Brussel
komt alleen over de brug, wan
neer de nationale overheid een
zelfde bedrag, in dit geval bijna
twaalf miljoen gulden, op tafel
legt.
De Vries is dat laatste niet van
plan, zo zegt hij stellig. „In het
verleden hebben we dat bij eer
dere reorganisaties van Hoog
ovens wel gedaan, maar nu
hebben we een nieuw ouderen
beleid uitgezet. We willen juist
zijn in dat licht gezien onze bij
drage. Wanneer Hoogovens ak
koord gaat, zullen we dat voor
leggen aan Brussel."
Halve winst
Voor het staalbedrijf betekent
dat in het gunstigste geval halve
winst. Uit het EGKS-potje krijgt
men dan twaalf miljoen gulden,
maar Den Haag legt daar niet
hetzelfde bij. Mocht Brussel de
WW-uitkeringen niet bestem
pelen als rijksbijdrage, het rijk is
immers wettelijk verplicht de
uitkeringen te betalen, en op
grond daarvan weigeren de ei
gen bijdrage te verstrekken, dan
komt De Vries niet alsnog met
een subsidie over de brug. „Ik
heb er ook het geld niet voor.
Dan moet ik naar het kabinet,
maar dat betaalt ook niet voor
een bovenwettelijke uitkering.
Dat zou onrechtvaardig zijn te
genover al die andere mensen,
die zonder werk raken."
De Vries wijst tevens op een
'detail' dat tot nu toe onderbe
licht is geweest in de discussies:
de omscholing. Daarvoor is ook
geld van de EGKS beschikbaar.
Via de arbeidsvoorziening be
taalt Nederland daaraan mee. Al
met al kan Hoogovens rekenen
op 45 miljoen gulden.
Filosofie
Wanneer het economisch slecht
gaat grijpen veel bedrijven naar
ouderenregelingen om perso
neel netjes te laten afvloeien.
Mensen die daarna niet meer
aan de slag komen en op een
uitkering zijn aangewezen.
Maar ook wanneer het econo
misch goed gaat, komen oude
ren na ontslag niet meer aan
een baan, meent De Vries.
Daarom moeten juist die men
sen binnen de bedrijfspoort blij
ven. „Op zich is het een groter
drama wanneer bedrijven als
Hoogovens dan vooral jongeren
ontslaan, maar die vinden veel
makkelijker nieuw werk", is de
filosofie van de minister.
Op het nemen van impulsieve
beslissingen is De Vries niet te
betrappen. Daarom doet het
wat merkwaardig aan, dat de
bewindsman in oktober aan
kondigde het nieuwe ouderen
beleid per 1 april 1993 te zullen
invoeren om vervolgens, krap
drie maanden later, zijn besluit
uit te stellen tot 1 januari 1994.
De Vries zelf is daar niet ver
baasd over. „In de loop der ja
ren is het punt van het oude
renbeleid steeds hoger op de
politieke agenda gekomen. Te
rugkijkend op de jaren tachtig
zie je dat het de bedoeling was
de arbeidsdeelname van oude
ren te verminderen. Dat was
structureel een verkeerde route.
Sindsdien zijn we tot het inzicht
gekomen dat we het aantal wer
kende ouderen op een zo hoog
mogelijk peil moeten houden.
Bovendien lag er in oktober een
advies van de Stichting van de
Arbeid. Op die gronden heb ik
toen besloten het ouderenbe
leid in te trekken."
VUT onbetaalbaar
De economische neergang
dwong de minister van sociale
zaken en werkgelegenheid de
afgelopen maanden een andere
koers te gaan varen. „Ik begon
me steeds meer te realiseren dat
uit conjunctureel oogpunt^nijn
beslissing op een ongelukkig
moment kwam." De Vries gaf
de bedrijven negen maanden
uitstel, tot 1 januari 1994. Dat
geeft hen volgens de bewinds
man ook de gelegenheid zich
langer voor te bereiden op de te
nemen maatregelen. „Ik hoop
dat de komende CAO-gesprek-
ken minder over de centen gaan
een uitgangspunt van nul
procent loonsverhoging zou mij
zeer welkom zijn en meer
over onderwerpen als het langer
in dienst houden van ouderen."
De Vries beseft hoe moeilijk de
ze zaak ligt bij zowel werkgevers
als werknemers. Het laten af
vloeien van ouderen heeft im
mers voor beide partijen grote
voordelen. Toch is er volgens
De Vries alle reden voor een
nieuw sociaal beleid. „Ons stel
sel van sociale zekerheid houdt
in dat straks, als de na-oorlogse
géboortegolf 55 jaar wordt,
steeds minder jongeren de uit
keringen moeten betalen van
steeds meer ouderen. De VUT
dreigt daardoor onbetaalbaar te
worden. Nu al is het in Neder
land zo dat de helft van alle
mensen die ouder zijn dan 55
een uitkering heeft. Ook de vak
beweging ziet wel in hoe duur
de sociale zekerheid wordt.
Daarom moeten we proberen
werknemers tot 65 jaar aan het
werk te houden."
Massaal beroep
Meer maatwerk voor ouderen
beschouwt de bewindsman als
dè oplossing voor het naderen
de probleem dat de VUT onbe
taalbaar wordt. „We moeten
werken niet onmogelijk, maar
aantrekkelijk maken", zegt hij,
verwijzend naar instrumenten
als flexibele pensionering en op
het individu toegesneden maat
regelen.
De minister is overigens treurig
gestemd over de economische
teruggang van dit moment. „De
huidige ontslaggolf wijst op
structurele problemen bij het
bedrijfsleven. Wij krijgen veel
signalen dat de problematische
situatie meer is dan een con
juncturele dip. Het is momen
teel niet meer zo vanzelfspre
kend dat er weer een halleluja-
gevoel onstaat bij het bedrijfsle-
Het nu stellen van
looneisen is volgens
De Vries buitenge
woon onverstandig.
„Slecht voor de werk
gelegenheid in de
toekomst."
ARCHIEFFOTO
CPD» ROLAND DE BRUIN
ven als de economie in 1994
weer aantrekt. De neergang is
sterker dan verwacht en ook ik
heb niet zonder meer het ver
trouwen dat het in 1994 weer
goed gaat."
Voor werkgevers en werkne
mers is volgens De Vries de tijd
aangebroken om orde op zaken
te stellen. „Daar moeten we dit
jaar voor gebruiken en dan weer
uit het dal kruipen. Het allerbe
langrijkste daarbij is Zoveel mo
gelijk mensen hun baan te laten
houden." daarom vindt hij het
buitengewoon onverstandig om
nu looneisen te stellen. „Slecht
voor de werkgelegenheid in de
toekomst," stelt hij vast.
Lastenverlichting
Looneisen openen bovendien
de weg naar de bekende spiraal:
ze veroorzaken hogere sociale
lasten en dat leidt vervolgens
weer tot hogere loonkosten. De
minister noemt lastenverlich
ting als hèt voorbeeld waardoor
het rijk de spiraal heeft probe
ren te voorkomen. „De bal ligt
nu bij werkgevers en werkne
mers. Het is duidelijk wat hen te
doen staat."
Dat werkgevers en vakbonden
niet direct baat hebben bij het
inwisselen van loon voor een
degelijk ouderenbeleid, bestrijdt
De Vries. „De gevolgen van een
nullijn in de loononderhande
lingen betekenen in de huidige
situatie dat de koopkracht door
de sterke gulden nog altijd gelijk
blijft. We praten daarom niet
eens over een teruggang in
loon. Het is afzien van meer. Op
zich valt het dus allemaal wel
WIM STEVENHAGEN
WASHINGTON HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
Het politieke bedrijf is hard.
Terwijl George Bush in de
laatste dagen van zijn presi
dentschap nog de last van een
oorlog moest dragen, holde
zijn fuivende opvolger van
feestje naar feestje. Bill Clinton
genoot zondag van een schitte
rend vuurwerk boven Was
hington, kort nadat Bush op
dracht had gegeven tot een
aanval die de lucht boven
Baghdad in lichterlaaie zette.
Maar na vandaag is het feesten
voor William jefferson Clinton
voorbij. Zodra hij morgen zijn
eerste kabinetszitting leidt, be
gint de harde werkelijkheid.
Dan moet hij bij het Ameri
kaanse volk zijn beloften inlos
sen en de hoge verwachtingen
waarmaken die de afgelopen
maanden zijn gewekt. De witte
broodsweken tussen de nieuwe
president en zijn onderdanen
zullen snel voorbij zijn.
Als eerste president sinds Nixon
in 1969 erft Clinton van zijn
voorganger een oorlog. Maar hij
erft ook een financieringstekort
van 325 miljard dollar (600 mil
jard gulden), een hoge werk
loosheid en een onbetaalbaar
geworden gezondheidszorg. De
nalatenschap van Bush bevat
een overheidsapparaat dat het
vertrouwen van de bevolking is
kwijtgeraakt. Maar bovenal erft
hij de behoefte aan verande
ring.
Clinton heeft zichzelf tot sym
bool daarvan gemaakt, maar zal
gauw genoeg merken dat tussen
droom en daad een enorme
kloof gaapt. Amerika lijkt voor
lopig bereid hem het voordeel
van de twijfel te gunnen. Hoe
wel niet meer dan vier op de
tien Amerikanen vorig jaar no
vember voor hem kozen, zegt
nu tweederde van hen optimis
tisch te zijn over de toekomst
van hun land.
Pasgeboren baby
Verrassend? Ach, nee. Dat over
kwam ook Ronald Reagan en
George Bush. En de laatste no
teerde later het laagste waarde
ringscijfer dat ooit aan een
Amerikaanse president is uitge
deeld. Hoe hard het politieke
bedrijf is, blijkt uit het feit dat
vandaag, nu het er niet meer
toe doet, 55 procent van de be
volking gunstig oordeelt over
Bush. Met dank aan de aantrek
kende economie en aan Sad
dam Hussein. Maar Bush kan
wel janken. Amerikanen behan
delen hun nieuwe president als
een pasgeboren baby, die door
iedereen geknuffeld wordt. Het
verleden telt niet, alleen de be
lofte van de toekomst. De eerste
weken wordt hem van alles ver
geven, maar zodra hij zijn eer
ste fout maakt, laat men hem
even makkelijk als een baksteen
vallen. Gerald Ford, Jimmy Car
ter en George Bush hebben dat
aan den lijve meegemaakt.
Sig Rogich, adviseur van Bush,
vergeleek het deze week in The
New York Times met een wes-
'tem: 'Hoog te paard om acht
uur, neergeschoten om negen'.
Clinton zit nu nog hoog in het
zadel. Maar High Noon nadert.
De verwachtingen zijn immers
hooggespannen door alle belof
ten die Clinton tijdens de ver
kiezingscampagne heeft ge
daan. De vraag is nu: kan hij ze
ook inlossen?
Nieuwe generatie
Clinton is een belofte in zich
zelf. Met hem komt voor het
eerst sinds 1960 een geheel
nieuwe generatie Aijierikanen
aan de macht. De politieke kas
te in Washington krijgt een an
der gezicht nu de Republikei
nen het veld moeten i
De nieuwkomers zijn jonger
de staf van het nieuwe Witte
Huis bestaat goeddeels uit der
tigers. En zonder veel ervaring,
wat overigens niet per se een
handicap hoeft te zijn. En met
vier vrouwen, vier zwarten en
twee Hispanics (Amerikanen
van Latijnsamerikaanse af
komst) ook meer dan ooit een
afspiegeling van de Amerikaan
se samenleving.
Maar uiterlijkheden zeggen niet
alles. De bewering dat zijn kabi
net „meer op Amerika zal lij
ken" schept ook inhoudelijke
verplichtingen. En dan moet ge
zegd dat Clinton het zichzelf
niet makkelijk heeft gemaakt.
De eerste klappen zijn dan ook
«1 gevallen.
Nog voor hij is begonnen, heeft
hij een handvol verkiezingsbe
loften gebroken. Moeten bre
ken. Hij zal het financieringste
kort niet zo snel kunnen halve
ren als toegezegd. De beloofde
belastingverlaging voor de mid
denklasse is op de lange baan
geschoven. Geen verrassing
overigens: blijkens eerifenquête
geloofde toch al niet meer dan
een kwart van de Amerikanen
dat hij die beloften zou houden.
Maar ook het pompen van mil
jarden in grote investeringspro
jecten zal veel voorzichtiger ge
beuren. Met onder meer een
oorlog tegen Irak en twintigdui
zend soldaten in Somalia lijkt
het vooruitzicht op een dras
tisch lager defensiebudget
evenmin realistisch. En ook bij
de keuze van kabinetsleden en
medewerkers blijkt Clinton
minder gelukkige hand te heb
ben gehad.
Te veel
Vooralsnog duidt niemand het
hem echt euvel. Ook het door
Democraten beheerste Congres
niet, dat voor het eerst in twaalf
jaar hoopt op een vruchtbare
samenwerking met een presi
dent. De belofte van verande
ring strekte zich voor 3 novem
ber ook uit tot het Congres en
dat schept verplichtingen. Voor
een president die wat gedaan
wil krijgen, is dat geen slecht
vooruitzicht.
Clintons grootste gevaar schuilt
in zijn neiging om teveel tegelijk
te willen doen. De laatste weken
zijn wat dat betreft een waarde
volle waarschuwing. Hij heeft
niet alleen zijn nationale aspira
ties moeten bijstellen, hij heeft
ook ontdekt dat onvoorziene
omstandigheden Irak, Soma
lia, Haïti zijn voornemen om
zich vooral met binnenlandse
problemen bezig te houden al
snel kunnen doorkruisen.
Sinds Franklin Roosevelt dat be
grip introduceerde, praat ieder
een over 'de eerste honderd da
gen' van een president. John F.
Kennedy en Ronald Reagan wis
ten binnen die termijn de
hoofdlijnen van hun beleid door
te drukken. Ook Clinton wil
voor april scoren. Maar met de
overvloed aan buitenlandse
problemen en door zijn ei
gen traagheid onderbeman-
de ministeries, lijkt dat te hoog
gegrepen.
Bewindsman is Tsjechoslowaakse spoor nog even bijster
Ooit gehoord van de tolar, li-
tas, grivna of karbovanets?
Geen nood, minister Wim Kok
(finandiën) weet er alles van.
Hij heeft de Eerste Kamer er
zelfs schriftelijk over bericht.
Het betreft de namen van
nieuwe valuta, die in de afgelo
pen vijf jaar binnen Europa
zijn ingevoerd.
Zo is de tolar de naam van de
munt van Slovenië. De litas is
de munt van Litouwen. De gri
vna bestaat eigenlijk nog niet.
Het is de naam van de toe
komstige munteenheid van
Oekraïne. De republiek is in
een vergevorderd stadium met
de invoering. Tot die tijd han
teert men een sport tussen-
munt: de karbovanets.
Kok meldt de Senaat nog vijf
andere nieuwe munten waar
van de herkomst beter te ach
terhalen valt: de Kroatische di
nar, de Macedonische denar,
de Estse kroon, de Letse roebel
en de Belarus roebel (Witrus-
land).
Over de invoering van nieuwe
munten in het inmiddels opge
deelde Tsjecho-Slowakije, rept
Kok niet. Toch gaat zowel de
Tsjechische republiek-als de
republiek Slowakije een eigen
'kroon' invoeren. Wel weet de
minister te vertellen dat de
vroegere DDR-mark (dè Ost-
mark) het loodje heeft gelegd.
Kok reageerde met zijn infor
matie op een vraag uit klein-
christelijke hoek. De kamerle
den Barendregt (SGP), Schuur
man (RPF) en Veling (GPV)
waren gisteren echter geen van
allen bereikbaar om te vertel
len wie van hen om deze infor
matie verlegen zat.
