'Geen verband tussen
vet en ontstaan kanker'
'Spectaculaire kinderhandel' of groot misverstand?
Binnenland
Martinair woest op ANWB
over afwikkeling vliegramp
Margriet ziet Sarah
Tweede ontsnapte Grittenborgh vast
Overname Fokker vertraagd
Familie Van den Broek bewondert Grootkruis
Uitspraak RvS heeft grote gevolgen voor boeren
Vier maanden cel voor
weigeraars dienstbevel
DINSDAG 19 JANUAR11993
3
Wetenschappers na grootschalig onderzoek van zes jaar:
Er is geen verband tussen het eten van vet en vlees en het
risico op borst- of darmkanker. Verder heeft het normaal
gebruik van alcohol in het algemeen geen invloed op
darmkanker. Dit blijkt uit een groot, landelijk onderzoek,
uitgevoerd door TNO en de Rijksuniversiteit Limburg
(RUL).
Om te achterhalen welke facto
ren van invloed zijn op het ont
staan van kanker, ging in sep
tember 1986 een onderzoek van
starts waarbij 120.000 Nederlan
ders betrokken waren. Nog
nooit eerder was op zo'n grote
schaal onderzoek naar de oor
zaken van kanker gedaan. De
voedingsdeskundigen ir S.
Bausch (TNO) en ir P. van den
Brandt (RUL) promoveren vol
gende week op de resultaten.
Volgens de onderzoekers kan
in zijn algemeenheid worden
gesteld dat voeding een minder
belangrijke rol speelt bij het
ontstaan van kanker dan altijd
is gedacht. Roken is nog steeds
dè grote boosdoener. Het blijkt
de oorzaak te zijn van een derde
van het aantal kankergevallen.
„Voeding werd voorheen
eveneens verantwoordelijk ge
steld voor een derde van de
kankersterfte", aldus woord
voerster M. Heshusius van de
Nederlandse Kankerbestrijding.
„Nu blijkt men daar anders over
te gaan denken. Op zichzelf is
dat goed nieuws, want er zijn
heel veel mensen die van een
lekker stukje vlees houden en
toch altijd het gevoel hadden
dat 'je overal kanker van
krijgt'."
Voor het onderzoek van
Bausch en Van den Brandt wer
den onder meer tienduizenden
stukjes teennagel gebruikt.
Hiermee trachtten ze de wer
king van het mineraal selenium
te achterhalen. Van den Brandt:
„Wij wilden weten of selenium
enige bescherming kan bieden
tegen bijvoorbeeld longkanker.
Bij analyse bleek dat mensen
met een hoog seleniumgehalte
in hun nagels twee keer zo wei
nig risico op longkanker lopen
als mensen met een laag seleni
umgehalte." Selenium komt
onder meer in brood voor.
De uitkomsten van de studie
zijn voor de Nederlandse Kan
kerbestrijding aanleiding om in
het voorjaar een nieuwe voor
lichtingscampagne te beginnen
onder het motto: Lekker eten,
maar met gezond verstand.
Martinair is woedend over de
opstelling van de ANWB, die de
belangen behartigt van een
aantal overlevenden en nabe
staanden van de vliegramp op
de luchthaven van het Portuge
se Faro op 21 december. De
ANWB eiste eerder dat Martin
air duidelijkheid schept over
haarvervoersvoorwaarden.
De luchtvaartmaatschappij is
dermate boos dat zij vandaag
persoonlijk aan alle overleven
den en nabestaanden een brief
ter hand zal laten stellen om de
„door de ANWB in het leven ge
roepen misverstanden weg te
nemen", aldus woordvoerder U.
Buys. In de brief staat dat Mar
tinair geen documenten achter
houdt voor de ANWB.
Volgens de Martinair-woord
voerder zijn de vervoersvoor-
waarden gebaseerd op het in
ternationale verdrag van War
schau en heeft Martinair de ei
gen voorwaarden in 1980 gede
poneerd bij de rechtbank in
Amsterdam. Die liggen ook bij
het bedrijf ter inzage. Buys ver
wijt de ANWB dat „tot dusver
nog geen enkel door haar be
hartigd schadegeval aan ons is
doorgegeven". De eventuele
aansprakelijkheid van Martinair
is volgens de vervoersvoorwaar-
den beperkt tot 58.000 dollar,
maar omdat in een aantal ge
vallen de geleden schade groter
zou kunnen blijken te zijn,
pleegt Martinair al enige tijd
overleg met zijn verzekeraars
om te kijken of het mogelijk is
zonodig hogere bedragen uit te
keren, zo staat in de brief. De
advocaten van de ANWB zijn
daarvan op de hoogte gesteld
en Martinair heeft hen gevraagd
het resultaat van dit overleg af
te wachten. De ANWB houdt
vast aan openbaarmaking van
de vervoersvoorwaarden. Als
Martinair daaraan niet wil vol
doen, dient vrijdag een kort ge
ding voor de president van de
Haarlemse rechtbank.
Apeldoorn Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Margriet viert van
daag haar vijftigste verjaardag. foto dijkstra
De Belgische politie heeft gisteravond in Antwer
pen een 19-jarige man aangehouden die begin
deze maand met twee andere gedetineerden uit
de strafinrichting De Grittenborgh in Hoogeveen
was ontsnapt.
Alleen een 19-jarige man is nu nog spoorloos.
Vorige week vrijdag meldde de derde man (22
jaar) zich vrijwillig bij de politie in Rotterdam.
Bij de ontsnapping gijzelde het drietal een
vrouwelijke bewaarder enige tijd en takelde haar
met een mes toe. De vrouw raakte ernstig ge
wond. Het drietal zat straffen uit wegens diefstal,
diefstal met geweld en afpersing. Zij zouden over
twee of drie jaar vrijkomen.
Vos: 'Eerst tekenen, dan over geld praten
De extra eisen die DASA met
betrekking tot Fokker aan de
overheid stelt, vertragen de
overname van de Nederlandse
vliegtuigbouwer met tenminste
enkele weken. Fokker noch de
overheid gaan er vanuit dat de
overname alsnog afketst. Die
kans blijft echter volgens inge
wijden wel degelijk aanwezig.
DASA wil dat de overheid zich
garant stelt voor ruim 200 mil
joen gulden extra bankleningen
aan Fokker ter versterking van
het eigen vermogen. DASA
komt met een even groot be
drag over de brug. De overheid
wil hier wel over praten, maar
pas na de ondertekening van
een definitief overnamecon
tract. DASA lijkt de extra kapi
taalinjectie echter als voorwaar
de aan de overname te binden.
Gisteren verschenen de com
plete raden van bestuur van
DASA en Fokker, de vakbonden
en de ondernemingsraad op
een besloten hobrzitting van de
vaste kamercommissie voor
economische zaken in Den
Haag. Daar gaven zij hun visie
op de overname. De hoorzitting
stond al maanden op de agen
da. De kamerleden dachten dat
de overname in kannen en krui
ken was. De extra eisen van DA
SA sloegen daarom afgelopen
weekeinde in als een bom. DA-
SA-topman Schrempp weigerde
tegenover de commissie inhou
delijk op deze nieuwe eisen in
te gaan. Dat was volgens
Schrempp vertrouwelijke infor
matie.
Wel deelde Schrempp mee
dat het onderzoek van de boe
ken van Fokker wat hem betreft
nog niet officieel is afgesloten.
Dat laat voor de Duitsers de
mogelijkheid open om bij Fok
ker nog een 'lijk in de kast' te
voorschijn te toveren als minis
ter Andriessen weigert op hun
eisen in te gaan. De Duitsers
mogen het in oktober getekend
principe-akkoord alleen open
breken als de tijdens de onder
handelingen verstrekte infor-
Duitsers kunnen bij
weigering staat nog
'lijk uit kast' toveren
matie niet overeenstemt met de
feitelijke informatie in de boe
ken.
Voorzitter Henk Vos (PvdA)
van de kamercommissie vindt
het vreemd dat DASA nu aan
het einde van de rit met extra
eisen op de proppen komt. „De
financiële situatie van Fokker
en de vooruitzichten voor de
vliegtuigbouw zijn niet wezen
lijk anders dan eind oktober."
Vos erkent dat de Financiële
positie van Fokker niet goed is
en dat daar wat aan gedaan
moet worden. Hij meent echter
dat de Duitsers hun goede wil
moeten tonen door eerst het
definitieve overnamecontract te
ondertekenen. Daarna kan wat
hem betreft met de overheid
over de gevraagde kapitaalin
jectie worden gesproken.
Wel moest Vos toegeven dat
de Duitsers zich meesters in het
onderhandelen hebben ge
toond. Hij ontkent echter met
klem dat de overheid nu met de
rug tegen de muur staat. Maar
de regering zal met een veel
groter bedrag (1 miljard) voor
de redding van Fokker op tafel
moeten komen als zij de over
name afblaast.
Desondanks zou ook minister
Andriessen de mening zijn toe
gedaan dat er eerst getekend
moet worden. Zijn woordvoer
der benadrukt echter dat de mi
nister nog geen definitief stand
punt heeft ingenomen. Ook is
niet duidelijk of de minister op
korte termijn met DASA gaat
praten.
DASA zou overigens bereid
zijn het benodigde geld geheel
zelf op te brengen. Maar in dat
geval moet de overheid nog en
kele jaren wachten op het geld
dat DASA voor haar aandelen
betaalt. Dat kost de Staat 50
miljoen gulden aan gedorven
rente. De vakbonden en de on
dernemingsraad zeiden op zich
geen moeite te hebben met de
extra eisen van DASA. Een ver
sterking van het eigen vermo
gen is naar hun mening altijd
goed voor Fokker.
Fokker-topman Nederkoorn
zei dat het spel nog niet uit is.
„Het belang van alle partijen in
dit spel is groot. Het gaat met
Fokker slechter dan een jaar ge
leden. Daarom drongen wij in
dertijd bij Den Haag op spoed
aan. Het heeft allemaal wat lan
ger geduurd. DASA wil zich nu
op het zwartste scenario voor
bereiden. Fokker kan het extra
geld goed gebruiken. Maar
komt het geld er niet, dan is er
geen man overboord."
'blanco cheque'
PvdA weigert
Defensie een
den haag Oud-minister van buitenlandse zaken Hans van den Broek en zijn familie bewonderen de versierselen die horen bij het Grootkruis
in de orde van Oranje-Nassau. Van den Broek, tegenwoordig EG-commissaris, en zijn voorganger in Brussel, Frans Andriessen, kregen de on
derscheiding gisteren in Den Haag overhandigd door minister-president Lubbers. foto anp ed oudenaarden
Onder boeren in Oost-Neder
land is grote beroering ontstaan
over een uitspraak van de Raad
van State. Die heeft de hinder
wetvergunning vernietigd die
de gemeente Ambt-Delden had
afgegeven voor een rundveebe
drijf. De uitspraak kan vergaan
de gevolgen hebben, ook voor
de veehouderij in de rest van
het land. Boeren, die gister-
avond massaal een bijeenkomst
in Ambt-Delden bezochten,
vrezen zelfs dat bedrijven zullen
moeten sluiten.
De Raad van State deed de
uitspraak naar aanleiding van
een door de Vereniging Milieu
defensie ingediend bezwaar
schrift. De raad is het met
Milieudefensie eens dat de ver
zuring in Ambt-Delden als ge
volg van de veeteelt zo groot is
geworden, dat uitbreiding van
de veestapel ongeoorloofd is.
Milieudefensie heeft ook be
zwaarschriften ingediend tegen
andere bedrijven. Daarover zal
de Raad van State binnenkort
ook uitspraak doen. De boeren
zijn bang dat ze hun vergunnin
gen kwijtraken en hun bedrijf
moeten opdoeken. Landbou
wers in de rest van Nederland
hangt dezelfde dreiging boven
het hoofd, zo voorspellen de
veehouders in Twente.
De Tweede Kamerfractie van de
PvdA sluit nieuwe bezuinigin
gen op Defensie niet uit. Dat
heeft PvdA-Kamerlid Zijlstra
gisteravond tijdens een discus
sie-avond met militairen over
de 'prioriteitennota' van minis
ter Ter Beek gezegd. De minis
ter wil de landmacht halveren.
„Wij geven geen blanco che
que. Ook niet aan Defensie", zei
de socialist. Van hem hoeft De
fensie bij verdere bezuinigingen
beslist niet te worden ontzien.
„We geven jaarlijks vier miljard
uit aan de politie. De schade die
de criminaliteit jaarlijks in ons
land aanricht, kost veertig mil
jard. Ik wil maar zeggen: Hier
passen geen blanco cheques",
aldus Zijlstra.
CDA, WD en D66 zijn het
niet mek hem eens. Ze vinden
dat er niet nög meer kan wor
den bezuinigd op Defensie. Het
toch al afgeslankte defensie
budget van 13,5 miljard gulden
is voor de drie het absolute mi
nimum. Dat vindt ook PvdA-
minister Ter Beek. Hij zei al eer
der dat hij niet van plan is nog
meer geld in te leveren. Er is in
deze kabinetsperiode al negen
miljard gulden bezuinigd op
Defensie.
Volgens CDA-kamerlid Frin-
king 'moet er niet verder wor
den getornd' aan het budget
van de krijgsmacht. D66 en WD
betwijfelen zelfs of de bereke
ningen van Ter Beek wel klop
pen. „De minister gaat er van
uit dat de verkoop van verou
derd materiaal zeshonderd mil
joen gulden oplevert. Als dat be
drag niet wordt gehaald, zit Ter
Beek met een gat", zei Ter Veer
(D66). „En voor vredesoperaties
heeft Ter Beek honderd miljoen
beschikbaar. Maar als dat niet
genoeg is, wie draait er dan
voor de kosten op?"
WD-Tweede-Kamerlid me
vrouw Van Heemskerck Pillis-
Duvekot lanceerde het voorstel
de opkomstplicht voor dienst
plichtigen niet zoals Ter Beek
wil in één keer met een over
gangsperiode van vijf jaar af te
schaffen, maar in twee fasen.
berlijn hans hoogend1jk
correspondent
'Spectaculairste geval van kinderhandel in de
Duitse geschiedenis eindelijk voor de rechter'.
Met deze kop kondigde de Berlijnse boulevard
pers gisteren het proces aan tegen een 44-jarige
Nederlandse vertegenwoordiger, zijn 36-jarige
partner en twee zigeuners uit Roemenië en voor
malig Joegoslavië.
Officier van justitie Schwarz had een aanklacht
opgesteld van maar liefst 254 pagina's en voor
spelde dat het proces tussen een half jaar en een
jaar zou gaan duren. Gisteren was Schwarz ech
ter vervangen en zijn vervanger deelde de rech
ter mee aan drie zittingsdagen wel genoeg te
hebben. Na de eerste dag lijken de hoofdver
dachten dichter bij de vrijheid dan bij een ge
vangenisstraf van vele jaren.
Terug naar 10 oktober 1991. Na een tip vindt
de politie in de caravan van de vertegenwoordi
ger op een Berlijns parkeerterrein de bijna eenja
rige Mate. De baby was ontvoerd uit een Berlijns
tenuis voor asielzoekers en zou door de man zijn
gekocht voor 11.000 mark, ruim 12.000 gulden.
Verder vindt de politie de driejarige Zuhra, die
op 21 september uit een opvangtehuis in Braun
schweig door onbekenden was ontvoerd. Op de
eerste dag van de zitting speelde Zuhra nauwe
lijks een rol. Zij zou alleen maar bij de verdachte
hebben gelogeerd.
Officier van justitie Schwarz is er op het mo
ment van arrestatie rotsvast van overtuigd op
een geweldige zaak te zijn gestuit. Hij treft in de
caravan nog 14 foto's aan van baby's en peuters
zonder vermelding van hun naam, leeftijd en af
komst, en stelt die direct ter beschikking van de
boulevardpers.
Duitse en Nederlandse rechercheurs beginnen
aan een diepgaand onderzoek. Het resultaat is
teleurstellend: de foto's blijken van familieleden
van het Nederlandse tweetal te zijn. De familie
van de man mag bij 'Sonja' vertellen wat een
smeerlapperij er allemaal in Duitslaqd gaande is.
Wat blijft, is de aanklacht wegens ontvoering in
twee gevallen, met de bedoeling de kinderen te
verkopen. De advocaten van de twee hoofdver
dachten, Nicole Zarske en dr. Gerd Struebing,
zijn er op voorhand van overtuigd dat er van de
aanklacht weinig over zal blijven.
Gisteren had rechter Holzinger de niet een-
voudige taak te proberen de zaak te reconstru
eren. Als eerste wordt een 24-jarige zigeuner van
Joegoslavische afkomst gehoord. Hij geeft toe de
kleine Mate te hebben 'gestolen' en zich tegen
over de 44-jarige Nederlander als de vader te
hebben uitgegeven. Hij legt belastende verkla
ringen af over zijn mede-aangeklaagde, een Roe
meense zigeuner. Die ontkent uiteraard al deze
verdachtmakingen, maar geeft wel toe mee te
hebben gedaan aan de ontvoering.
Terwijl de twee elkaar de zwarte Piet toespe
len, lijken ze niet door te hebben dat ze daarmee
de Nederlanders vrijpleiten. Nee, zeggen ze, wat
ze vroeger tegenover de politie hebben ver
klaard, namelijk dat iedereen wist dat de verte
genwoordiger in baby's handelde, klopt niet. Ze
spreken nu de waarheid en alleen geldnood was
hun motief.
Als de Nederlandse verdachte aan de beurt is,
lijkt het uur van de Waarheid te slaan. De man
probeert de rechter duidelijk te maken dat hij
het slachtoffer is geworden van het gebrek aan
zeden onder de Oosteuropese zigeuners. „Onder
ons, zigeuners in Duitsland en Nederland, is zo
iets onmogelijk. Wij vertrouwen, elkaar," ver
klaart hij. Hij wilde alleen maar een baby adop
teren, omdat zijn vriendin geen kinderen kan
krijgen.
En dan komt zijn versie. Het is het verhaal
over stamverbondenheid, over de huilende zi
geuner uit Joegoslavië, wiens zuster met een
Turk samenwoonde, die het gemeenschappelij
ke kind had gedood. De rechter is het spoor even
bijster. „Wat heeft dit hier nu mee te maken?",
vraagt hij. De man legt uit: „Hij had geld nodig
voor de begrafenis in Joegoslavië van dat kind."
„Elfduizend mark?", vraagt de rechter.
De man gaat verder. In ruil voor een 'lening'
van 11.000 mark had de Joegoslaaf gezegd bereid
te zijn met zijn nog in Joegoslavië wonende
vrouw te praten over de adoptie van een van
hun kinderen door de Nederlander en zijn vrien
din. Bet geld zou hij terugbetalen. Alleen de on
kosten die nodig waren voor het omkopen van
Joegoslavische autoriteiten om aan de benodig
de papieren te komen, zou hij als onkosten af
trekken. Want de Nederlander ging op zeker:
geen kind zonder papieren. Maar de Joegoslaaf
had helemaal geen zielige zuster en zijn vrouw
zat niet in Joegoslavië, maar in een opvangtehuis
voor asielzoekers in Berlijn. De Joegoslaaf was
bereid met hulp van de Roemeen een kind te
kidnappen voor de Nederlandse verdachten.
De vertegenwoordiger, die zegt dat nooit te
hebben geweten, betaalde, en hij en zijn vrien
din waren volgens hun eigen verklaring zielsge
lukkig met de nieuwe aanwinst. Lang duurde het
geluk niet: de volgende dag stond de recherche
op de stoep. De twee werden gearresteerd. Hij zit
nóg steeds in voorarrest, zij is intussen uit de ge
vangenis ontslagen. Gisteren is de definitieve
vrijheid voor hen weer een stuk dichterbij geko
men. Daarvan zijn zij net als hun advocaten
overtuigd.
De vader van de hoofdverdachte, met een flink
deel van de familieclan naar Berlijn gereisd, had
eigenlijk verwacht zijn zoon weer als vrij man
mee te kunnen nemen. „Meneer, die officier van
justitie Schwarz heeft werkelijk geprobeerd ons
weerloze mensen zwart te maken. Als hij verder
was gegaan had hij half Den Haag op zijn nek
gekregen", aldus de vader. De partner van de
vertegenwoordiger knikt net zo overtuigend als
de andere familieleden. Is alles een groot misver
stand? Morgen wordt de zaak voortgezet. Vol
gende week volgt de uitspraak.
De twee Nederlandse VN-solda-
ten die in augustus weigerden
een dienstbevel op te volgen in
het Bosnische Sarajevo, zijn
vanochtend veroordeeld tot vier
maanden militaire detentie. Het
vonnis is conform de eis van de
officier van justitie. De twee
hebben aangekondigd in hoger
beroep te zullen gaan.
«Volgens de soldaten hebben
ze het dienstbevel in Sarajevo
voornamelijk geweigerd voor de
veiligheid van de aan hen toe
vertrouwde negen dienstplichti
ge soldaten. De rechtbank vindt
echter dat ze aan die belangen
afweging geen rechtvaardiging
kunnen ontlenen.
De Nederlandse eenheid van
elf man moest op 27 augustus
in de Maarschalk Tito-kazeme
in Sarajevo de verbindingen
herstellen voor een Oekraïens
bataljon. Het gebouw was een
week daarvoor hevig beschoten,
reden waarom de twee weiger
den terug te keren.
De rechtbank stelt zich echter
op het standpunt dat militairen
bok in levensbedreigende om
standigheden hun werk moeten
doen. „Kaderleden vervullen
daarbij een voorbeeldfunctie",
aldus het vonnis.
TBS voor brandstichter pension
den haag anpber heeft aangestoken. Daarbij
kwamen elf mensen om.
Tegen de vrouw was 12 jaar
cel met TBS en dwangverple
ging geëist. De rechtbank oor
deelde op grond van een psy-
(fhiatrisch rapport echter dat de
brandstichting de vrouw niet
kan worden aangerekend, om
dat ze ernstig psychisch ziek is.
De rechtbank in Den I laag heeft
dinsdag een 37-jarige vrouw
veroordeeld tot TBS met
dwangverpleging en haar ont
slagen van rechtsvervolging. De
rechtbank achtte bewezen dat
de vrouw de brand in het Haag
se pension Vogel op 16 septem-
