'Agathakerk op monumentenlijst'
Kerk Samenleving
Ijstijden (2)
'Orthodoxe Kerken moeten
zelf Oost-Europa bekeren'
Witte Huis weer open
voor Raad van Kerken
'Internationale gemeenschap begeleidt spel oorlogsmisdadigers'
DINSDAG 19 JANUAR11993
REDACTIE: DICK VAN DER PLAS
HET WEER
ROB GROENLAND
In de column van gisteren heb ik al
even stilgestaan bij de ijstijden en
bij het onderzoek dat in Nederland
naar dit verschijnsel wordt gedaan.
Het blijkt dat de huidige ijskap
pen op Antartica ons zeer veel in
formatie over de ijstijd kunnen ge-
ven. De boringen in het ijs geven
een beeld van het verleden tot 160
duizend jaar terug. Vooral de lucht
belletjes in het ijs zijn erg interes
sant. De hoeveelheden en soort
stof in zo'n luchtbelletje zijn een
uitstekende graadmeter voor het
vulkanisme in die tijd. Geologen
kunnen zelfs bepalen waar dit stof
vandaan komt. In een diepe ijskern
indeGroenlandse ijskap, die 1500
jaar teruggaat, zie je zelfs de uit
barstingen van Pompei' precies te
rug. Ook kun je de temperatuur be
palen waarbij destijds de neerslag
is gevallen. Via de luchtbellen is
idertijd ook vastgesteld dat het
C02 gehalte (kooldioxyde) in de
lucht sinds de industriële revolutie
sterk is toegenomen. Kooldioxyde
in de atmosfeer heeft de eigen
schap dat het de ingestraalde
warmte absorbeert; daardoor wordt
het warmer op aarde.
Ondanks het feit dat de afgelo
pen vijf extreem warme jaren nog
binnen de statistische grens van
normaal liggen, isde meest aanne
melijke verwachting voor de ko
mende 100 jaar dat het nog war
mer gaat worden. Hierbij is te ver
wachten dat tegen het jaar 2050
tien tot vijftien procent van de toe
ristische ski-gebieden heeft moe
ten afhaken. De opwarming in de
komende 100 jaar geldt gemiddeld
voor onze planeet. Als je lokaal
gaat kijken, dan is de vewachting
dat delen van Noord-Europa en de
Noord-Atlantische Oceaan juist
gaan afkoelen!
Verder conclusies trekken is nog
niet verstandig omdat we over de
maan nog steeds meer weten dan
over Groenland en Antartica.
Wat ons weerbeeld in de afgelo
pen weken betreft, zijn de extreem
diepe depressies tussen IJsland en
Schotland opvallend. Tien jaar ge
leden werd bij een luchtdruk van
950 mb al gesproken van uitzon
derlijk laag, terwijl nu deze norm
naar 930 a 940 mb is gezakt.
Morgen arriveert er opnieuw zo'n
'joekel' van een depressie ten noor
den van de Hebriden met zware
stormen in dat gebied. Ons land
wordt echter voor een deel ge
spaard door de vleugels van een
groot en omvangrijk hogedrukge-
bied boven de Middellandse Zee.
Toch kan ditdruksysteem niet ver
hinderen dat fronten ons gebied
vanaf morgen bestrijken met af en
toe regen en veel wind (soms
stormachtig aan de kust).
HET WEER IN EUROPA
HEINZ
BOES
BUITENLAND KORT
Japans huwelijk
De christelijke huwelijks
plechtigheid voor niet-
christelijke paren mag niet
ontaarden in een 'huwe
lijksmarkt', waarschuwen
de Japanse bisschoppen. In
een pastoraal schrijven ei
sen zij dat de opzichtige
luxe waarmee zulke vierin
gen vaak gepaard gaan,
wordt beperkt.
De bisschoppen verlan
gen dat het normale paro
chiewerk van een priester
niet mag lijden onder de
tijd die hij kwijt is aan de
voorbereiding van de hu
welijksviering van een niet-
christelijk paar. Binnen de
zeer kleine rooms-katholie-
ke minderheid in Japan
neemt de' kritiek toe op de
populariteit Van de huwe
lijksvieringen en de luxe die
deze vieringen omringt.
Priesters in Japan kregen
in 1975 speciale toestem
ming van het Vaticaan om
ook huwelijken van niet-
christenen te bevestigen.
De bisschoppen wijzen er
op dat niet-christenen uit
sluitend in een rooms-ka-
tholieke kerk kunnen trou
wen, als zij eerst een cursus
ter voorbereiding op het
huwelijk hebben gevolgd.
Voor de priesters biedt deze
'cursus een goede gelegen
heid om het evangelie te
verkondigen, onderstrepen
de bisschoppen.
Baghdad
Het Vaticaan is ernstig be
zorgd over de provocaties
door Irak en over het harde
militaire antwoord van de
geallieerden. Geweld brengt
nooit een definitieve oplos
sing voor een conflict, zei
directeur pater Federico
Lombardi van Radio Vati
caan in een reactie op de
Amerikaanse aanval op een
nucleaire installatie bij Bag
hdad.
De paus zal onvermoei
baar eraan blijven herinne
ren dat geweld nooit een
definitieve oplossing
brengt, ook als er niet naar
zijn appèl wordt geluisterd.
„Wij weigeren te geloven
dat het respect voor het le
ven, gevoel voor menselijk
heid en medeleven met de
slachtoffers machteloos
zijn."
Het Vaticaan ontkende
maandag dat Irak de be
middeling van paus Johan
nes Paulus II had ingeroe
pen bij het conflict tussen
Baghdad en Washington.
Doodstraf
In tegenstelling tot de bis
schoppen is een grote
meerderheid van de rooms-
katholieken in Brazilië
voorstander van invoering
van de doodstraf. Bijna
driekwart van de roonis-ka-
tholieken in Brazilië vindt
dat de doodstraf in het
strafrecht een plaats moet
krijgen, zo blijkt uit een
opiniepeiling van het dag
blad 'O Estado de Sao Pau-
lo'.
De discussie over de in
voering van de doodstraf is
in Brazilië weer opgelaaid
na twee gruwelijke moor
den. Een meisje van vijf jaar
oud werd op gruwelijke wij
ze vermoord en een zeer
populaire televisiester vond
de dood tijdens wat werd
genoemd een 'heksencere-
monie'. Naar aanleiding
van de vele felle reacties op
deze moorden pleitte presi
dent Itamar Franco, zelf te
genstander van de
doodstraf, voor een open
debat over de kwestie.
COLOFON
UITGEVERSMAATSCHAPPIJ
Leidsch Dagblad, uitgave
van Dagbladuitgever^ Damiate bv.
DIRECTIE: J. de Vries. G.P. Arnold (adjï,
'itte Singel J. 2311 BG
REGIOKANTOREN
G'achtweg 53a, 2161 H
WOENSDAG 20 JANUAR11993
Zon- en maanstanden
Zon op 8.35 zon onder 17.02
Maan op 06.56 maan onder 14.56
Waterstanden Katwijk
Hoogwater 1.28 en 13.48
Laag water 9.31 en 22.15
Weerrapporten 19jan7u
Spekpater Van Straaten vierde tachtigste verjaardag in stilte
BEROEPINGSWERK
De orthodoxe kerken en niet de
Rooms-Katholieke Kerk zullen
Oost-Europa moeten bekeren.
De Rooms-Katholieke Kerk is in
Rusland, Roemenië, Bulgarije
en Servië te klein om de inwo
ners van die landen voor het
christendom te kunnen winnen.
Bovendien staan de orthodoxe
kerken theologisch en qua kerk
structuur zeer dicht bij de
Rooms-Katholieke Kerk.
Dat zegt 'spekpater' Weren-
fried van Straaten, in 1947 op
richter van Kerk in Nood/Oost-
priesterhulp, die afgelopen zon
dag zijn 80e verjaardag vierde.
In 45 jaar heeft hij naar eigen
schattingen ongeveer tweeën
eenhalf miljard dollar ingeza
meld voor de kerk in nood, eerst
in het na-oorlogse Duitsland en
later in Oost-Europa en andere
delen van de wereld. Van
Straaten, geboren in het
Utrechtse dorp Mijdrecht, vier
de zijn verjaardag in stilte in
zijn woning in Königstein. In dit
stadje bij Frankfurt is het hoofd
kantoor van Kerk in Nood ge
vestigd, dat veertien nationale
afdelingen telt met ongeveer
700.000 begunstigers.
In 1947 schreef Van Straaten
in het kerstnummer van het
tijdschrift van de abdij van Ton-
gerlo in het artikel 'En er was
voor hen geen plaats in de her
berg' over de ellende van de 14
miljoen vluchtelingen en van
huis en haard verjaagden in
Duitsland. Dit artikel wordt be
schouwd als het begin van de
organisatie Kerk in Nood.
Van Straaten begon na een
reis naar Duitsland in Vlaande
ren een inzamelingsactie voor
dat land, waarbij hij kort na de
oorlog heel wat weerstanden
moest overwinnen. De Vlaamse
boeren hadden geen geld, maar
Van Straaten wist iets beters: ze
hadden wel spek. De Duitsers
leden honger. In die tijd kreeg
hij in Vlaanderen de naam
'spekpater', die een soort "geu
zennaam is geworden.
In de jaren '50 ging het de
Duitsers weer zo goed, dat Van
Straaten de hulpverlening ver
legde naar de communistische
landen in Oost-Europa. Op ver
zoek van paus Johannes XXIII
begon Kerk in Nood zich in
1962 ook bezig te houden met
de situatie in Latijns-Amerika.
Daarna kwamen de andere we
relddelen aan de beurt. Na de
val van de Berlijnse Muur kwam
het accent weer op de vroegere
communistische landen van
Oost-Europa te liggen.
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Katwijk aan Zee: J. Bei
der te Loon op Zand; te Sommelsdijk:
A.F. Kaars te Papendrecht; te Vrie-
zenveen:M.B. Plette te Ede.
Aangenomen: naar Hoogeveen: G.J.
Wolters te Ameide-Tienhoven.
Bedankt: voor Hillegom: G.A. de
Weerd te Maasland; voor Buurmah
sen: W. van den Hul te Oud-Loosd-
recht.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen: te Woudenberg: drs. P.B.
Koekkoek te Gameren-Zuilichem, die
dit beroep heeft aangenomen; te Ga
rijp: J. Groeneveltte Broek op Lange-
dijk, die dit beroep heeft aangeno-
Aangenomen: naar Den Burg (Texel):
F.J. Daane. kandidaat te Kampen.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt: voor Berkenwoude.- A.J.
Gunst te Tholen; voor Scherpenzeel:
A.' Moerkerken te Gouda; voor Bent
huizen: A.B. van der Heiden te Doe-
tinchem; voor Terwolde-de Vecht: H.
Paul te Hendrik Ido Ambacht.
Reagan en Bush als te links be
schouwd. Hoewel de Raad zich
nooit over abortus heeft uitge
sproken, achten de meeste lid
kerken abortus onder bepaalde
omstandigheden acceptabel.
Verder hebben deze kerken veel
kritiek geuit op het defensiebe
leid van Reagan en Bush en
vooral op de Golfoorlog.
Beide republikeinse presiden
ten hadden vooral goede con
tacten met evangelische groe
peringen.
Voor de Amerikaanse Raad van
Kerken, die onder Reagan en
Bush geen voet tussen de deur
van het Witte Huis kon krijgen,
breken betere tijden aan. Op
korte termijn heeft de nieuwe
president Bill Clinton een ge
sprek met de Raad. Dit heeft
Vemon Jordan van Clintons
overgangscomité gezegd tegen
een delegatie van de Raad. De
Raad van Kerken -werd door
IKV-secretaris Faber somber terug uit Belgrado
Het akkoord van Genève over Bosnië-
Hercegovina, dat nog door het parle
ment van Bosnisch-Servië moet worden
goedgekeurd, is volgens IKV-secretaris
Mient Jan Faber 'een zwart akkoord'.
„Volkeren worden echt opgeofferd ter-
wille van een schijnvrede. De internatio
nale gemeenschap begeleidt het spel
van twee oorlogsmisdadigers, de Servi
sche leider Milosevic en de Kroatische
leider Tudjman.
Faber, die gisteren uiterst somber uit
Belgrado terugkeerde, noemde 'Genève'
een stap op weg naar aansluiting van de
Kroaten in Bosnië bij Kroatië en van de
Serviërs in die republiek bij Servië. De
gevechten tegen de moslims in Bosnië,
veruit de zwakste partij, zullen waar
schijnlijk doorgaan. Bovendien komt de
onafhankelijkheid van Macedonië
steeds meer in gevaar en moet worden
gevreesd voor het einde van een zelf
standig Kosovo, dat reeds door de Ser
viërs is bezet.
Milosevic oefent grote druk uit op het
zogenaamde parlement van Karadzic,
de leider van de Serviërs in Bosnië, om
het akkoord van Genève te aanvaarden.
Als het 'vredesplan' van Vance en Owen
wordt aanvaard, zal Milosevic als vrede
sengel worden gevierd, terwijl in wezen
het nationalisme en het fascisme in Ser
vië worden versterkt. Het is dan boven
dien uitgesloten dat Milosevic, de aan
stichter van de oorlog, ooit nog als oor
logsmisdadiger kan worden veroor
deeld, zo vreest Faber.
De oppositie in Servië is uiterst zwak
doordat ze geen programma en ook
geen wortels in de samenleving heeft.
Tijdens een ronde-tafelconferentie over
de toekorpst van de democratische be
weging in Servië, die Faber de afgelopen
dagen heeft bijgewoond, bleek dat de
oppositie nog steeds niet duidelijk durft
te kiezen voor non-coöperatie, in de zin
van 'dat je het vertikt met zo'n barbaars
systeem samen te werken', zoals Faber
het formuleerde.
De oppositie vreest volledig te worden
weggevaagd als het Westen militair 2
ingrijpen. In de huidige situatie laat
Milosevic de oppositie nog toe. Zij is
zonder enige macht en het doet zijn
naam goed. Faber is zelf voorstander
van gericht militair ingrijpen tegen spe
cifieke doelen.
door Jan Kruis
Geldig tot en met
woensdag.
Zuid-Noorwegen:
In de loop van vandaag en
kele regen- of sneeuwbui
en. Morgen bewolkt en pe
rioden met regen, in het
binnenland eerst nog
sneeuw, 's Nachts eerst
nog lichte vorst, maxima
enkele graden boven nul.
Zuid-Zweden:
Vandaag mogelijk een bui
maar ook opklaringen. ,ln
de loop van morgen bewol
king en perioden met re
gen, voorafgegaan door
sneeuw, 's Nachts lichte
vorst. Maxima vandaag
iets boven nul, morgen en
kele graden hoger.
Denemarken:
Half tot zwaar bewolkt en
winterse buien. Morgen
bewolkt en af en toe re
gen. Maxima eerst rond 3,
morgen ongeveer 6 gra
den.
Britse Eilanden:
Vandaag eerst opklaringen, in de loop
van de dag in Ierland en Schotland re
gen. Morgen meest bewolkt, buien of re
gen en veel wind. Maxima van 6 in
Schotland tot 12 graden in Ierland en
Zuid-Engeland.
België en Luxemburg:
Vandaag perioden met zon en droog. In
de loop van morgen van het westen uit
bewolking en af en toe wat regen. Maxi
ma vandaag ongeveer 7, morgen enkele
graden hoger.
Duitsland:
In het noorden wisselend bewolkt en
een enkele bui, mogelijk met natte
sneeuw. In Midden- en Zuid-Duitsland
perioden met zon, maar plaatselijk ook
mist. 's Nachts vooral in het zuiden
plaatselijk lichte vorst. Maxima onge
veer 7 graden.
Madeira:
Wolkenvelden en waarschijnlijk droog.
Maxima rond 19 graden.
Canarische Eilanden:
Wolkenvelden, ook af en toe zon en
waarschijnlijk droog. Maxima rond 21
graden.
Marokkaanse westkust:
Flinke perioden met zon en droog. Maxi
ma rond 18 graden.
Tunesische kust:
Overwegend zonnig, vooral op vandaag
enkele wolkenvelden. Maxima v?n 17
graden.
Frankrijk:
Vandaag perioden met zon. Morgen be
wolkt en m het noorden wat lichte re
gen, in Zuid- en Midden-Frankrijk perio
den met zon en droog. Maxima van 8 in
het noorden tot 16 graden bij Nice.
Corsica en Sardinië:
Wolkenvelden en droog. Maxima rond
13 graden. Spanje: Op de Balearen, aan
de Costa Brava en het uiterste noord
westen wolkenvelden of mist. Langs de
overige costa's en in het binnenland pe
rioden met zon. Droog. Maxima 10 tot
14 graden, langs de costa's 15 tot 18
graden, 's Nachts in het binnenland
plaatselijk iets onder nul.
Portugal:
Perioden met zon, maar m het noorden
wolkenvelden. Droog. Maxima ongeveer
15 graden.
Zwitserland en Oostenrijk:
Aan de noordkant van het Alpenmassief
enkele wolkenvelden en vooral vandaag
kans op lichte sneeuwval. De zuidkant
van de Alpen zonnig en droog, maar in
de dalen plaatselijk mist. Temperatuur
in het noorden vandaag tijdelijk dalend
naar -2 graden op 1500 meter, morgen
vanuit het westen weer oplopende tem
peraturen. In het zuiden temperatuur op
1500 meter ongeveer +3 graden.
Italië:
Droog, wolkenvelden, in de Dolomieten
en Italiaanse Alpen Appenijnen meest
zonnig. In de Po-vlakte gebieden met
hardnekkige mist. Middagtemperatuur
m hardnekkige mist rond 4 graden, el
ders 10 15 graden.
Griekenland en de Turkse west- en zuid
kust:
Droog en overwegend zonnig. Maxima
16 tot 18 graden.
Parochie- en gemeentebestuur Lisse zoeken steun voor opknappen kerk
De St. Agathakerk in Lisse
mét de pastorie, het
hekwerk met gemetselde
pilasters en de kerktuin
moet op de lijst van be
schermde monumenten
komen. Het kerkbestuur en
de gemeente Lisse willen
daartoe een verzoek indie
nen bij de minister van
WVC.
LISSE «CONNY SMITS
De reden hiervoor is niet alleen
de monumentale en beeldbepa
lende waarde van het gebouw
voor Lisse. Voor een erkend
rijksmonument kunnen allerlei
financiële bronnerrworden aan
geboord. Die zijn nodig om een
hoogst noodzakelijke restaura
tie van de kerk te kunnen uit-
De St. Agathakerk verkeert op
het moment in vrij slechte staat.
Bepaalde onderdelen van het
gebouw, zoals de leien daken en
de goten, zijn nodig aan vervan
ging toe. Ook het voegwerk
vraagt om vernieuwing, evenals
de in de toren aanwezige klok
kenstoel. Deze en andere ingrij
pende voorzieningen vragen zo
veel geld dat zelfs is overwogen
de St. Agatha af te breken en
een nieuw, kleinschaliger, kerk
gebouw neer te zetten.
Deze gedachte is echter ver
worpen, mede omdat een groep
inwoners van Lisse zich bereid
Voor de restauratie van de St. Agathakerk is steun van de rijksoverheid nodig.
heeft getoond geld in te zame- aanzicht van het kerkgebouw,
len voor herstel van de kerk. „In maar ook het bijzondere interi-
het centrum van Lisse kan de eur maken het de moeite waard
Agathakerk toch nauwelijks het gebouw voor het nageslacht
worden weggedacht", schrijft te bewaren."
het kerkbestuur in een brief aan De Agathakerk, een zoge
de gemeente. „Niet alleen het naamde kruisbasiliek in vroeg-
gotische trant, werd gebouwd in
1902 en 1903. De architect, Van
Groenendael, was een leerling
van de vermaard^bouwmeester
Pierre Cuypers. Opvallend aan
de kerk is de zeshoekige toren,
de slanke torenspits in
FOTO» JAN HOLVAST
1929 aanzienlijk werd ingekort
en werd voorzien van een hou
ten bovenbouw. Binnen zijn
onder meer de gebrandschilder
de ramen achter het hoofdaltaar
en in de St. Jozefkapel en Ma
riakapel bijzonder.
