'Na afloop ben je kapot, uitgewrongen'
Cultuur Kunst
Knappe
Gratis voorstellingen in
schouwburg 'De Meerse'
'Leedvermaak' smaakvol, maar met valse noten
Warner Music betwist echtheid van CD Neil Young
Schade door lekkage in 'Stedelijk'
Van Iterson:
jazz met
een knipoog
solo in wazig kader
LÈTtrifjAZZWEEK
VRIJDAG 15 JANUAR11993
redactie annemiek ruygrok (CHEF) jan rijsdam saskia stoeunga
Rindert Kromhout in de bibliotheek
leiden De jeugdboekenschrijver en recensent Rindert Krom
hout zal aanstaande zondag in de Centrale Bibliotheek (Nieuw-
straat 4) een lezing verzorgen voor volwassenen. Kromhout zal
het een en ander vertellen over zijn eigen werk en op welke wij
ze hij met kinderen werkt. Met name het aspect 'hoe maak je
kinderen enthousiast voor lezen' komt aan de orde. De lezing
begint om 14.00 uur. In de vitrine van de bibliotheek is tevens
een tentoonstelling te zien van een collectie vervoermiddelen,
gemaakt door G. Geuke (tot 2 februari). In het filiaal aan de Ros
molen 4 exposeert, van 18 januari t/m 27 februari, Joke Creyght-
on haar olieverfschilderijen.
Hot House in de Waag
leiden» Bij Jazzzpodium Hot House in de Waag treedt morgen
avond het Surinam Music Ensemble op. In het voorprogramma
staat de Leidse Pirri Samsomgroep. Aanvang: 20.00 uur.
Uitswingen bij Jazz on Sunday
leiden Zoals elk jaar bestaat er de dag na het Keytown Festival
de mogelijkheid om uit te swingen bij Jazz on Sunday. Aan
staande zondag kan dat, op de muzikale tonen van het nieuwe
kwartet van drummer Max Bolleman in café Cheers aan de Doe
lensteeg 11. Aanvang: 15.30 uur.
Expositie Jan van Munster
leiden Jan van Munster exposeert, tot en met 8 maart, zijn
werk in restaurant Bernsen aan de Breestraat 157. VoorVan
Munster is het landschap de belangrijkste inspiratiebron. Het
zijn vooral begrenzingen in vorm en ritmes die hem boeien en
uitdagen om in zijn werk toe te passen. Hij beperkt zich daarbij
bewust tot één stijl en techniek, n.l. de grafiek. De expositie is te
zien op maandag tot en met zaterdag van 9.30 tot 20.30 uur.
Concert Alphense gitaristen
aarlanderveen De verenigingsavond van de Alphense Gitaris
ten Vereniging, in Studio Oosterman aan het Noordeinde 62 te
Aarlanderveen, wordt vanavond opgeluisterd door een klein
concert van het Arias Guitar Duo. Het programma begint om
20.15 uur.
Concert Lou Rawls in Doelen
Rotterdam Lou Rawls komt voor drie concerten naar Neder
land. De Amerikaanse zanger staat op maandag 1 maart in de
Rotterdamse Doelen. Vervolgens treedt hij op in de Bossche Bra
banthallen (4 maart) en de Amsterdamse Jaap Edenhal (5
maart). Voorverkoop bij de bekende adressen.
Twee exposities in Warmond
warmond In galerie De Pomp in Warmond is tot en met 4 fe
bruari werk te zien van de Bulgaarse kunstenaar Stojan Lazarov
en van Hanneke de Pater. Lazarov woont sinds januari 1991 in
Sassenheim. Hij werkt met air-brush, olieverf, gduache en draad
en maakt keramische figuren. Van De Pater zijn aquarellen en
olieverfportretten te zien. Openingslijden: dinsdag van 19.00 tot
21.00 uur, woensdag van 10.00 tot 12.00 uur en van 14.00 tot
16.00 uur en donderdag, vrijdag en zaterdag van 14.00 tot 16.00
uur. In Het Oude Raadhuis exposeren tot 5 februari Dave van
Rijk en Pim de Vroomen. Van Rijk werkt met hout, touw, na
tuursteen en dakpannen. De Vroomen maakte in de jaren '70
werken van waterverf op hout en van lak op papier. Sinds de ja
ren '80 ligt de nadruk op collages. Openingstijden: woensdag tot
en met zondag van 14.00 tot 16.00 uur.
Leidenaar in Kröller-Müller
otterlo De Leidse kunstenaar Pieter Gereadts exposeert t/m 7
februari drie installaties en een sculptuur in het Kröller-Müller-
museum in Otterlo. Het museum heeft ook een uit 1992 date
rend werk 'Untitled' van hem aangekocht. Geraedts' installaties'
zijn gemaakt van industrieel materiaal (plastic en emmers).
theater
recensie wunand zeilstra
'De geheimen van de dienstmaagd Zerli-
ne' naar Hermann Broch in de regie, ver
taling en bewerking van Theo Kling Spel:
Henny Orn en Hans Kuyper
Gezien 14/1 schouwburg. Leiden Nog te
zien 16/1 Parktheater, Alphen aan de
R',n
De 'bijna-monoloog' van
dienstmaagd Zerline is ontleend
aan één hoofdstuk uit de roman
'Die Schuldlosen' v.an Hermann
Broch. Het is niet echt een mo
noloog, want naast Zerline be
vindt zich op toneel een tweede
persoon die af en toe iets zegt.
Dat is niet echt een gelukkige
greep geweest. In deze figuur
zou volgens bewerker Theo
Kling iets moeten doorklinken
van het tijdsbeeld dat in de ro
man wordt opgeroepen. Daarin
namelijk worden aan de hand
van enkele individuele lotgeval
len in de jaren twintig en dertig
van deze eeuw een a-politieke
houding en onverschilligheid
tegenover de buitenwereld als
voedingsbodem voor het fascis
me beschouwd.
Dit grotere kader kan onmo
gelijk tot stand komen in die
paar onbeholpen overkomende
zinnetjes die acteur Hans Kuy
per krijgt toebedeeld. Resteert
slechts zijn praatpaalfunctie te
genover Zerline, opdat haar
monoloog natuurlijker aandoet.
Ook dat werkt niet optimaal. Als
personage beschikt hij over
nauwelijks of geen reliëf om ge
loofwaardig te maken dat Zerli
ne uitgerekend hèm haar gehei
men prijsgeeft. Nog afgezien
van de vraag, waartoe al dat on-
rustige zitten en liggen van ac
teur Hans Kuyper en vooral al
wr dat vreselijke geloop heen en
weer en gezeul met schoenen
door Zerline dienen?
Op tekstniveau kan Henny
Orri natuurlijk alle registers
opentrekken. Door alle gedoe
plus een nodeloos soort literaire
verhevenheid en een rommelig
begin van de voorstelling met
overbodige geluidseffecten
dreigt dat bijna op de a/hter-
Een open weekeinde op 16 en 17 januari markeert een belang
rijk moment voor Hoofddorp: na een aanloopperiode van enkele
maanden is schouwburg 'De Meerse' daar gisteren officieel ge
opend. Zowel het Centrum voor Kunst en Cultuur als de
schouwburg zelf zullen daarom het publiek het komende week
einde graag ontvangen.
Van 11.00 tot 17.00 uur worden bezoekers getracteerd op
voorstellingen en concerten. Alle evenementen zijn gratis toe
gankelijk. Het volledige programma hangt op deze dagen in de
schouwburg, zodat de bezoeker het voor het uitzoeken heeft. In
de galerie is een tentoonstelling van Hans van den Ban en Kees
Nevezel te zien.
Het open weekeinde wordt zondagavond om negen uur afge
sloten met een optreden van de cabaretgroep 'Echte Mannen'
met het programma 'Hendrik 8'. Voor dit optreden wordt een
toegangsprijs van 12,50 gulden geheven.
De jazz met een knipoog naar
de popmuziek is meer dan an
derejaren vertegenwoordigd in
deze jazzweek. Alhoewel puris
ten van de ouderwetse swing
deze ontwikkeling bepaald niet
toejuichen, trekt het wel een
nieuw soort publiek dat in gro
ten getale afkomt op dit soort
concerten. Het optreden van
het Martijn van Iterson
Quartet, gisteravond in The
Duke, was daar weer een voor
beeld van.
Van Iterson is geen onbeken
de in het Leidse jazzcircuit. Be
halve dat hij hier woont is hij
ook regelmatig te beluisteren
in de stad. De gitarist studeert
nog aan het conservatorium,
maar heeft zijn sporen al ruim
schoots verdiend. Zo speelde
hij als solist onder andere bij
de Skymasters en het Metro
pool Órkest, trad hij op bij het
North Sea Jazzfestival en was
hij te gast bij Tros Sesjun.
Het Martijn van Iterson
Quartet weet zeer goed om te
gaan met de mengvorm van
jazz en pop. De muziek staat
als een huis. Opvallend is de
combinatie van eenvoud en
complexiteit. De harmonische
schema's van de stukken be
staan in veel gevallen uit niet
meer dan drie of vier aJckoor-
den. Maar de solo's die er over
heen worden gespeeld, zijn be
paald niet simpel. Behalve dat
ze een hoge mate van virtuosi
teit hebben, zijn ze gewaagd in
toonkeuze en vaak heel op
zwepend. De rotsvaste basis
van de bas- en drumpartij zor
gen voor de juiste stuwing die
nodig is om deze muziek te la
ten klinken zoals die moet'
klinken: lekker en recht voor in
raap.
In de Waag zijn de mensen
voor een heel ander soort mu
ziek gekomen. Hier wordt ge
speeld door Europa's oudste
traditionele jazz-ensemble: de
Dutch Swing College Band.
Over twee jaar viert DSC het
gouden jubileum. Ook al zijn
er mensen die vinden dat dit
dixielandorkest steeds meer de
gladde kant opgaat, in hun stijl
blijft het een topformatic. De
muziek heeft de juiste swing,
solo 's klinken fris en de totaaJ-
klank is goed in evenwicht.
Bob Kaper nam twee jaar ge
leden, na het overlijdenvan op
richter Cees Schilperoord, de
leiding van de band op zich.
Gelukkig is, ondanks deze wis
seling van de wacht, het zo ka
rakteristieke geluid van het or
kest gehandhaafd gebleven. De
fans kregen weer waar voor
hun geld.
recensie dick van teyungen
De toneelfabriek met Leedvermaak van Judith Herz-
berg. Regie: Amanda Wolzak Muziek: Huub de
Vriend Piano: Erwin Altewischer
Gezien: 14/1, Microtheater Impenum, Leiden Aldaar
nog te zien: 15/1,16/1,21/1,22/1 en 23/1
Vermaak is er volop op de bruiloft: er is
muziek, zalm en geroezemoes, en er
wordt door mensen met mooie kleren
aan veel gepraat. Maar in de gesprekken
hoor je de echo's van het leed van oorlog
en concentratiekampen. Het resultaat is
dat gehuwden en gasten zich niet of
nauwelijks kunnen binden.
Judith Herzberg
ging in 1982 in première en werd een
paar jaar daama bekroond en het beste
Nederlandse toneelstuk van de laatste
vijftig jaar genoemd. Toch is het maar
een keer professioneel gespeeld. Het Ne
derlandse professionele toneel faalt dus,
maar het amateurtoneel springt in de
bres.
De Toneelfabriek, een groep die bij el
kaar is gebleven na een cursus toneel
van Amanda Wolzak bij de Droomfa-
briek, maakt het zich niet makkelijk.
Leedvermaak bestaat uit tientallen korte
en kernachtige scenes die snel van sfeer,
toon en emotie wisselen. Herzberg gaat
zware onderwerpen niet uit de weg,
maar belicht die van de zijkant. We zien
niets van het bruiloftsfeest zelf, maar
zien en horen alleen gasten die zich even
terugtrekken in een zijkamertje. De regie
twijfelde tussen het wel of niet apart zet
ten van de sprekers: er wordt in het be
gin collectief gefeest. Daarna zorgen
doorzichtige witte doeken voor een af
scheiding. maar de scenes worden toch
vaak bijgewoond door meer mensen
(mooi in de ruimte neergezet) dan de
tekst wil. Of die het gesprek nou wel of
niet horen, is onduidelijk. Het lastige
vormprobleem is daarmee wel levendig,
maar ook tweeslachtig en verwarrend
opgelost.
Leedvermaak is heel smaakvol aange
kleed. in zwartwit en warme tinten
goudbruin en rood en het spel is behoor
lijk goed. Daarbij gaat stilering van de
handeling niet ten koste van de inleving.
En dat is knap, want een zwaar onder
werp licht en toch overtuigend behande
len is niet iedereen gegeven, loan van
der Zee (Ada) deed dat bijvoorbeeld uit
stekend. Ook Eszther Boross en Ewout
Gilissen bijvoorbeeld stegen uit boven
het gemidaeld al hoge peil.
Leedvermaak was bestemd voor Baal,
een groep die zocht naar een vernieu
wend soort muziektheater, en dus ver
rijkte Herzberg de tekst met liedjes.
Huub de Vriend componeerde voor De
Toneelfabriek goede muziek en Erwin
Altewischer speelde uitstekend piano.
Daarbij werd ook gezongen, en dat viel
uit de toon. De onbeholpenheid en de
geringe expresssie van de zang botsten
met het verdere niveau van de voorstel
ling.
De platenmaatschappij Wamer
Music in Hilversum beschikt
over« een beëdigde verklaring
van de Canadese zanger Neil
Young, waarin hij zich distanti
eert van de compact disc 'The
Lost Tapes'. Hij heeft de num
mers op de cd geschreven noch
gezongen. Warner Music is de
officiële vertegenwoordiger van
Neil Youngs muziek.
De compact disc, die in de
cember verscheen, werd uitge
bracht door het bedrijf Blari-
cum CD-company uit Naarden.
i)ire< icur Huub 1 lermus /egt
beëdigde verklaringen te heb
ben. waaruit blijkt dat de muzi
kant van 'The Lost Tapes' wel
degelijk Neil Young is. De pa
pieren, die op het kantoor van
Hermus liggen, zijn volgens de
directeur ondertekend door
Bruce Elrod en John Nowland,
de vaste assistenten van de
popzanger. Hermus heeft de ta
pe gekocht uit het faillissement
van de Quadrophonic Sound
Studio in Nashville, waar ook de
cd 'Harvest Moon" van Neil
Young is opgenomen. De opna
mes zijn 'uit 1968
De directeur is verbaasd over
..Warner Music wi
tember dat wij dez
uitbrengen. Als zc
al
op
gaan
maanden piotsteling i
doen. dan lijkt me dat wel wat
laat. Als ze overtuigd zijn van
hun gcliik, moeten ze maar een
kon geding aanspannen tegen
ons", zo stelt hij Of Wamer
Music de zaak bij de rechter
aanhangig gaat maken, is nog
niet hekend, aldus de woord-
Sfeer en enthousiasme voorop bij uit\>oering scratch-Messiah
Een lek in het glazen dak van
het Stedelijk Museum in Am
sterdam heeft in totaal vijf
kunstwerken uit de collectie van
het museum beschadigd. Over
de omvang van de schade valt
nog niets te zeggen. Het wach
ten is op de resultaten van het
onderzoek van de restaurateurs.
Drie van de getroffen werken
zijn schilderijen van de Ameri
kaanse kunstenaar Ellsworth
Kelly. Verder is er een groot re
liëf van de Nederlandse kunste
naar Jan Schoonhoven en een
doek van de Amerikaan Julian
Schnabel beschadigd. Over de
waarde van de kunstwerken wil
het museum geen mededelin
gen doen.
De kunstwerken lagen opge
slagen in een speciaal depót
voor grote werken op de boven
ste etage van het museum. De
lekkage is veroorzaakt door een
verstopte afvoerpijp. Het werd
maandag ontdekt toen één van
de museummedewerkers in de
ruimte onder het depót water
aantrof.
Hans Kuyper en Henni Orri: een bijna-monoloog. foto jan swinkels
grond te geraken. Henny Orri
speelt een weliswaar knappe,
maar sterk toneelmatig getoon
zette solo in een wazig kader.
Wat niet wegneemt dat zij dank
zij haar professionele tekstbe
handeling de aandacht van hét
publiek kan opeisen voor het le
vensverhaal van dienstmaagd
Zerline.
Daarin gaat het vrijwel uit
sluitend om haar haat jegens
haar mevrouw die een buiten
echtelijke dochter van een zeke
re heer Von Juna heeft gekre
gen. Diezelfde Von Juna is de
minnaar van Zerline geworden
bij wijze van vervanging voor de
echtgenoot van mevrouw die
voor Zerline onbereikbaar bleef.
Voor het vertellen van dat ver
haal blijken heel veel woorden
nodig, en het is een kwestie van
smaak of je daarvan houdt.
Op zaterdag 30 en zondag 31 ja
nuari klinkt het beroemde 'Hal
lelujah' dus twee keer tot voor
bij het Rapenburg, want de
componist verwerkte het koor
niet alleen in de Messiah, maar
ook in de Anthem for the
Foundling Hospi tal.
De Leidse scratch-Messiah is
nooit klein geweest. In 1989
vond de eerste uitvoering plaats
en toen deden er al meteen 250
mensen mee. De laatste jaren is
het evenement echter uitge
groeid tot het grootste spektakel
in Nederland op het gebied van
de klassieke muziek. Het comi
té, dat dit jaar zijn eerste lus
trum viert, heeft de oekaze van
de brandweer aangegrepen om
het evenement nóg groter te
maken. Woordvoerster Jeanine
Landheer: „Als de tweede dag
een succes wordt, gaan we er de
komende jaren gewoon mee
door."
Wat is nu eigenlijk een scratch
-Messiah? Landheer licht toe:
„Een groot aantal muzieklief
hebbers komt één dag bij el
kaar. Ze studeren de Messiah in
en 's avonds voeren ze het ora
torium voor het publiek uit."
Cynici die beweren dat de kwa
liteit van zang en orkest dan wel
erbarmelijk moet zijn, geeft
Landheer geen gelijk: „Natuur
lijk gaat het allereerst om de
sfeer en om het enthousiasme
van de deelnemers. Toch heeft
de uitvoering kwaliteit. Een
groot aantal deelnemers geeft
zich ieder jaar opnieuw op en
als je de Messiah een aantal
malen gezongen hebt, ken je
het stuk heus wel."
Dat het comité de zaken seri
eus aanpakt, blijkt ook uit de
keuze voor de dirigent. De repe-
titiedagen en de uitvoeringen
staan onder leiding van Jules
van Hessen, die in het dagelijks
leven de dirigeerstok over het
Nederlands Theater Orkest
zwaait. Van Hessen, die dit jaar
voor de derde keer aan het pro
ject meedoet, zegt de scratch-
Messiah een 'fantastische erva
ring' te vinden: „Ook al ben je
na afloop kapot, uitgewrongen.
Het is een prachtig avontuur
om met zo'n grote groep men
sen aan dit oratorium te begin
nen en dan de veranderingen te
ondergaan die in de loop van de
dag plaatsvinden." Aan de
scratch-Messiah wordt ook
meegewerkt door Miranda van
Kralingen (sopraan), Margareth
Beunders (alt), Nico van der
Meel (tenor) en Tom Sol (bas).
Michiel Ras bespeelt het orgel.
Kerk ideaal
Hoe moet het de komende ja
ren verder met de scratch-Mes
siah, als het publiek zo blijft
toestromen? Landheer zegt dat
de kerk een ideale locatie blijft:
„De Messiah behandelt het le-
Dirigent Jules van Hessen: „Het is een prachtig avontuur om met zo'n grote groep mensen aan dit oratorium te beginnen."
archieffoto hielco kuipers
ven van Christus en die thema
tiek komt in een kerk het best
tot zijn recht. We hebben er
even over gedacht om uit te wij
ken naar de Groenoordhallen,
maar dat doen we toch maar
De Coronation Anthem en de
Anthem for the Foundling Hos
pital worden zondag 31 januari
volgens dezelfde formule inge
studeerd en uitgevoerd als de
scratch-Messiah. Tot nu toe
hebben zich hiervoor zo'n 350
mensen ingeschreven, maar het
comité kan zij het op beperk
te schaal nog best wat leden
voor het gelegenheidskoor en -
orkest gebruiken. Wie snel belt
naar tel. 071-175134 en 17,50
gulden stort (plus 30 gulden
borg voor de muziek) maakt
nog een kans om mee te kun
nen doen. De deelname aan de
scratch-Messiah is definitief ge
sloten.
Abonnees van het Leidsch
Dagblad kunnen de scratch-
Messiah en de scratch- An
thems met korting bezoeken
door gebruik te maken van een
kortingbon die op donderdag
21/1, zaterdag 23/1 en op
woensdag 27/1 in de krant ver
schijnt.
Zangers met een voorliefde voor de muziek van Handel
mogen de Leidse brandweer wel dankbaar zijn. Jaarlijks
trekt de scratch-Messiah in de Pieterskerk zo'n duizend
amateurmusici en als daar dan ook nog eens eenzelfde
aantal bezoekers bij komt. is volgens de vuurbestrijders
de limiet bereikt. De inschrijvingen blijven echter bin
nenkomen en daarom heeft het organiserende comité
besloten een extra dag te organiseren: de scratc\i-An
thems.
