'Een hekje
heeft dus
geen nut'
Tonnen olie verdwijnen
dagelijks in Noordzee
Over leven
MILIEUTIP;
Condor vliegt weer boven Venezuela
Drinkwater-actie van Simavi groot succes
DONDERDAG 14 JANUAR11993
REDACTIE MONICAWESSELINC
Afval gewogen in Oostzaan
Haarlemmermeer» Na de Haarlemmermeer doet nu ook de
Noordhollandse gemeente Oostzaan een proef met het wegen
van het ingeleverde huisvuil. Aan de afvalcontainers zijn chips
bevestigd. Bij elke leegbeurt wordt gemeten hoeveel afval de
'emmer' bevat. Het uiteindelijke doel is mensen te stimuleren
afval te voorkomen. Naarmate er minder afval wordt aangebo
den, zijn de reinigingsrechten lager. In de Haarlemmermeer
werd geteld hoe vaak de container werd buitengezet. Minder
emmers betekende een bonus. Het meetsysteem bleek te duur
om tot definitieve invoering over te gaan. Bovendien wisten
slimme burgers de zaak te ontduiken door afval in de container
van anderen te gooien danwel bij het grofvuil te dumpen. De
proef in Oostzaan gaat een jaar duren.
Groene geschiedenis
leiden Het toenemend gebruik van energie en de gevolgen
daarvan voor natuur en milieu, zijn bijna dagelijks onderwerp
van discussie. De auteur C. Ponting heeft aan deze discussie een
historisch perspectief toegevoegd in het boek 'Een groene ge
schiedenis van de wereld'. De auteur beschrijft hoe vroegere be
schavingen ecologische rampen hebben veroorzaakt en hoe ze
daar, soms met succes, een antwoord op hebben trachten te
vinden. Het boek is in de boekhandel te koop, is uitgegeven door
uitgeverij Amber en kost 55 gulden.
Belgische smeerpijpen dicht
leiden De vereniging Milieudefensie maakt in het januarinum
mer van haar maandblad verheugd gewag van de op handen
zijnde sluiting van twee Belgische smeerpijpen. De Schelde, en
dus ook de Westerschelde, wordt schoner. Het bedrijf Carcoke
sluit en Sopar Chemie moet de lozingvergunning strikter nale
ven. Een en ander is het resultaat van juridische procedures van
milieu-organisaties Reinwater, Natuur en Mileiu, de Zeeuwse
milieufederatie en het Zeeuws Landschap. De lozingen van Car
coke en Sopar Chemie bedreigen het Verdronken Land van Saef-
tinghe. Het water wordt onder meer vervuild met pak's (poly-
aromatische koolwaterstoffen).
Lezing over Suriname
leiden De afdeling Leiden en omstreken van de Koninklijke
Maatschappij Tuinbouw en Plantkunde organiseert op dinsdag
19 januari een lezing over het gebruik van wilde planten door
bosnegers en indianen in Suriname. Professor Bruijning uit
Noordwijk gaat in op de manier waarop de bewoners van de na
tuurgebieden in Suriname gebnruik maken van planten uit de
natuur zonder daarmee direct grote schade aan te richten. Het
verhaal wordt verlevendigd met dia's en spullen uit Suriname.
De lezing wordt gehouden in het Rijksherbarium aan de Schelp
enkade in Leiden en begint om 20.00 uur. Ook niet-leden zijn
welkom.
Instituut voor Natuurbescherniingseducatie Leiden bestaat 15 jaar
Geen gladde grasveldjes, maar rijk begroeide stukjes na
tuur. De bermen moeten weer 'wild' worden, plantsoen
tjes niet langer aangelegde groene postzegels. Buiten de
stad moet veel aandacht worden besteed aan het in
stand houden van een lang lint groene gebieden. Zoog
dieren, vogels, insekten en vlinders hebben min of meer
aaneengeschakelde stukken groen nodig om te kunnen
overleven. De versnippering van de natuurgebieden
moet een halt worden toegeroepen.
leiden monica wesseling
Dat althans vindt afdeling Lei
den van het Instituut voor Na
tuurbeschermingseducatie. De
afdeling bestaat vijftien jaar. In
die tijd is het werk van de 'na-
tuurvereniging' nogal gewijzigd.
Secretaris La Haye: „Vroeger
maakten we ons druk om een
enkel plantje. We dachten toen
nog dat een hekje erom heen de
zaak kon redden. Langzaam
maar zeker werd duidelijk dat
natuurbescherming op die ma
nier niet afdoende werkt. Na
tuurbescherming begint bij ver
betering van het milieu en ver
mindering van de verontreini-
en afvalstorten, is volgens de
IVN ook de teloorgang van de
zogeheten ecologische hoofd
structuur een bedreiging voor
flora en fauna. Planten en die
ren hebben grote stukken groen
nodig om te kunnen overleven.
La Haye: „Bovendien moeten
die stukken groen op niet al te
grote afstand van elkaar liggen;
de ecologische hoofdstructuur
moet goed zijn. Dieren en plan
ten moeten kunnen oversteken
naar andere gebieden. Zo wor
den onder meer inteelt en voed
selgebrekvoorkomen."
De bebouwing van de polders
is een van de manieren waarop
de aaneenschakeling van na
tuurgebiedjes wordt bedreigd.
„En dus ageren we daar tegen.
Net als tegen stort van allerlei
Rookmelder
De rookmelder First Alert van
de leverancier Product Marke
ting Services bevat de radio-ac
tieve stof Americium 241. De
straling die vrijkomt is mini
maal, maar als de rookmelder
wordt afgedankt, komt er wel
radio-actieve stof op de afval
hoop terecht. Pas na 430 jaar is
de radio-activiteit van Americi
um tot de helft afgenomen. Wie
dit gevaarlijke soort afval wil
voorkomen, doet er beter aan
een andere rookmelder aan te
schaffen. Er zijn rookmelders
verkrijgbaar die op lichtsignalen
werken. Deze zijn minder scha-
deljk, maar wel duurder.
Plat glas
De glasbak is alleen voor ver
pakkingsglas, dus flessen en
potjes. De Vereniging van Glas
inzamelaars noemt als belang
rijkste reden om vensterglas te
weigeren dat anders niet meer
is na te gaan hoeveel verpak
kingsglas via de glasbak wordt
ingeleverd. Het bedrijf Maltha,
een grote glasinzamelaar, zegt
dat vensterglas problemen geeft
bij dë verwerking. Vensterglas
heeft een ander smeltpunt dan
gewoon flesseglas. Bovendien
zijn de scherven vlak waardoor
de rubberen transportband ka
pot kan gaan en de trechters
waar het glas doorheen moet,
verstopt raken.
Maltha zamelt wel plat glas in
via de glashandel. Een gebroken
ruit kan het beste daar worden
ingeleverd. Sommige gemeen
ten hebben speciale vlakglas-
containers. De vlakglasfabriek
Maasglas in Tiel zegt dat in hun
Het eerste jong van in gevangenschap levende Condors. Het kuiken op deze foto is 16 dagen oud. fo
Vijf condors, afkomstig uit de dierentuin
van San Diego in Californië, zijn naar Vene
zuela overgebracht. De grote roofvogel was
reeds lang uitgestorven in Venzuela. In 1912
werd dit symbool van de Andes-volkeren
voor het laatst in het Venezolaanse lucht-
Venezolaanse natuurbeschermers
hebben grootse plannen met het Ameri
kaanse presentje. Van de twee mannetjes
en drie vrouwtjes, die over vier maanden
worden vrijgelaten, wordt verwacht dat ze
zich ijverig zullen voortplanten. Ze zullen
dan op termijn hun bijdrage kunnen leve
ren aan het milieubeheer in het Andesge-
bergte, omdat de aas-etende condors de ri-
vierbekkensschoonhouden.
Ook moeten de condors meer toeristen
naar het Venezolaanse Andesgebied lokken.
De enorme vogels, met een kale donkerrode
kop en nek, zwart-witte veren op de rest
van het lichaam en een vleugelwijdte van
drie meter, zullen waarschijnlijk een mag
neetfunctie uitoefenen op het ecotoerisme
in de regio.
Het verdwijnen van de condors is een ne
veneffect geweest van de vooruitgang. Door
het kappen en afbranden van bossen raak
ten ze hun natuurlijke woonomgeving
kwijt. Iets dergelijks mag geen tweede keer
voorkomen, zeggen de betrokkenen bij het
project. „De condor is een symbool voor de
wil van het volk", aldus Deud Dumith, lei-
IVN-secretaris La Haye: „Samen met andere natuur- en milieuorgansiaties fungeren we als waakhond."
vuil of bagger. Het resterende
groen moet groen blijven. Sa
men met andere natuur- en
milieuorgansiaties fungeren we
als waakhond".
Het IVN is van origine een
club die door voorlichting over
de natuur de liefde en aandacht
voor diezelfde natuur wil bevor
deren. „Kennis leidt tot be
scherming." De eerste activiteit
die de vereniging eind zeventi
ger jaren ontplooide was de
aanleg van een natuurpad door
Roomburg. „Iets heel nieuws
voor die tijd; met schoolkinde
ren het park in". In de loop van
de tijd heeft IVN Leiden zich ge
specialiseerd in het cursuswerk.
Jaar op jaar zijn er vogelcursus
sen, groene cursussen en gid-
senopleidingen. Met een leden
aantal van dik 200 is de Leidse
afdeling een van de grotere in
Nederland. „En dat terwijl we
hier niet in het meest natuurrij
ke gedeelte van het land zitten."
De vereniging draait goed maar
ontbeert volgens La Haye een
eigen ruimte. „We lenen altijd
gebouwen van anderen."
Het IVN viert zijn verjaardag
foto hielco kuipers
met een tentoonstelling in het
Koetshuis in de Leidse Hout. De
expositie geeft een overzicht
van het werk van het IVN de af
gelopen vijftien jaar. Op zondag
17 januari worden er om half
twee natuurverhalen verteld
voor kleine kinderen en is er om
14.00 en 15.00 uur een rondlei
ding voor volwassenen door de
Leidse Hout.
ruiten twintig procent
afvalglas is verwerkt. Voor een
deel is dat produktie-afval: rui
ten die al in de fabriek zijn ge
sneuveld.
Gloeilampen horen overigens
niet in de glasbak vanwege de
ijzeren delen die erin zitten. Een
oude gloeilamp kan het beste in
de vuilnisbak worden gegooid.
Tl-buizen en spaarlampen be
vatten schadelijke metalen en
horen daarom bij het klein che
misch afval.
Tip Milieudefensie
De vorig najaar begonnen actie van hulp
organisatie Simavi in Haarlem om drie
miljoen inwoners van Afrika en India goed
drinkwater te bezorgen, verloopt zeer
voorspoedig. Waarschijnlijk zal het inge
zamelde geld zelfs toereikend zijn om wa
terputten en waterpompem te installeren
voor vijf miljoen mensen.
Simavi rekende eind december op een
bedrag van ruim 115.000 gulden. Dankzij
een speciale oproep voor een jubileumgift
aan koningin Beatrix groeide dat bedrag
aan tot 235.000 gulden. De koningin heeft
dat geld bestemd voor 430 waterpompen
in India, Daarvan kunnen een miljoen
i profiteren.
Simavi is een onafhankelijke organisatie
voor medische hulp aan ontwikkelingslan
den. De actie 'Schoon water Broodnodig'
is de grootste in het 67-jarig bestaan van
de hulporganisatie en duurt nog het gehe
le jaar. Volgens Simavi lost noodhulp niets
op en moet er structureel iets worden ge
daan om een einde te maken aan het nij
pend drinkwatergebrek in de zuidelijke
staten van India en grote delen van Afrika.
Het postgironummer van Simavi in Haar
lem is 300100.
Apart daarvan begint deze week een ac
tie in samenwerking met Rinck-opticiëns.
Het publiek wordt verzocht oude brillen in
te leveren voor Afrika. De korting van 25
gulden bij aankoop van een nieuwe bril is
voor een kwart bedoeld voor de aankoop
van een mobiel oogkamp in Tanzania.
Rampen oorzaak klein deel vervuiling
der van het project. „In dit geval de wil van
het volk om ons land te redden. Daarom is
het belangrijk dat iedereen zich betrokken
voelt bij het lot van deze dieren, zodat ze
niet nogmaals zullen uitsterven. Ook hopen
we dat de mensen hun idee laten varen dat
deze roofvogels gevaarlijk zijn. Ze zijn na
melijk in het geheel niet schadelijk."
De terugkeer van de condor is slechts één
aspect van het Venezolaanse milieubeheer.
Een van de volgende plannen is het herin
troduceren van een unieke, reeds lang ver
dwenen Zuidamerikaanse beer. Bovendien
worden 32 vogelsoorten met uitsterven be
dreigd. Deze dreigen te verdwijnen omdat
ze als tropische siervogels illegaal worden
geëxporteerd naar westerse landen.
leiden/haarlem
richard mooyman
Zieke zeehonden dobberen
rond in een dodelijke, bruine
drab. Besmeurde vogels fladde
ren verdwaasd langs de rotsen.
Dramatische taferelen op de
Shetland-eilanden na de stran
ding van de tanker Braer. Maar
op volle zee voltrekken zich
dag-in-dag-uit olierampen.
Schepen en booreilanden lozen
en lekken vele tienduizenden
tonnen per jaar.
Veel strandwandelaars ken
nen de gevolgen. Jaarlijks spoe
len er op de Nederlandse stran
den zo'n 30.000 vogels aan,
waarvan ruim tweederde met
olie is besmeurd. Het gaat om
dode en levende Jan van Gen
ten, drieteenmeeuwen, zeekoe
ten, alken, papegaaiduikers en
andere vogels die een groot deel
van het jaar over zee zwerven.
Volgens vogelbeschermers is
dit nog maar het topje van de
ijsberg, omdat de meeste vogels
de kust nooit bereiken. Veel vo
gels zijn slachtoffer van relatief
kleine olievlekken op zee, waar
door hun verenkleed lek raakt.
Zonder hulp zijn ze gedoemd te
sterven door afkoeling of vergif
tiging. Een deel van de aange
spoelde vogels kan na een
schoonmaakbeurt in een voge
lasiel weer worden vrijgelaten.
Scheepvaart en offshore-in
dustrie lozen volgens de Werk
groep Noordzee jaarlijks gemid
deld 60.000 ton olie, bijna even
veel als de lading van de Braer.
Statistisch gezien zorgen ram
pen jaarlijks 'slechts' voor 2.000
ton olie in de Noordzee, zegt
woordvoerster E. Ninaber.
Daarmee zijn de legale en ille
gale lozingen gemiddeld een
veel grotere bron van oliever
vuiling dan catastrofes met
schepen of booreilanden.
De gestrande tanker Brear. Op volle zee voltrekken zich dagelijks olierampen.
De daders van de vele duizen
den illegale lozingen per jaar
worden ondanks verscherpte
controles maar zelden gepakt.
En als de boosdoeners zijn op
gespoord, blijkt het vaak onmo
gelijk om de bewijzen rond te
krijgen en daadwerkelijk straf
fen op te leggen. Dit lukt slechts
in enkele gevallen.
Volgens een TNO-studie is
tachtig procent van de oliever
vuiling in de Noordzee toe te
schrijven aan rivieren, off-shore
en luchtverontreiniging. In 1986
belandde 40.000 tot 80.000 ton
olie via rivieren in de Noordzee,
vooral afkomstig van (petro-
)chemische industrieën.
De offshore-industrie liet in
datzelfde jaar 23.000 ton weg
lekken, deels met vergunning.
Twee jaar later was dat overi
gens 50.000 tot 80.000 ton. Zo'n
19.000 ton was afkomstig uit de
atmosfeer, het resultaat van
luchtvervuiling door verbran
dingsprocessen.
Morsende, lozende en lekken
de schepen vallen volgens TNO
met 5.000 tot 12.000 ton buiten
de top drie van grote olievervui
lers. Maar ze leveren doorgaans
wel het grootste risico op voor
het milieu. Zelfs de gevolgen
van kleine lozingen kunnen ca
tastrofaal zijn. In 1987 maakte
800 liter olie van een vissers
schip in de Waddenzee onder
vogels meer dan tienduizend
slachtoffers.
Ook de vervuiling van bin
nenwateren door opzettelijke
lozingen is niet mis. Zo worden
er ook regelmatig olielozingen
vanaf binnenvaartschepen op
het IJsselmeer gesignaleerd.
Rijkswaterstaat registreerde in
1991 maar liefst 120 van zulke
lozingen. Gelukkig gaat het
meestal om lichtere olie, die
snel verdampt en de waterkwa
liteit maar kort beïnvloedt.
De Werkgroep Noordzee wil
dat schepen worden verplicht
om olierestanten in havens af te
geven, zodat het doorspoelen
van tanks op zee en binnenwa
teren verleden tijd is. Nu kun
nen schepen in een aantal Ne
derlandse havens op vrijwillige
basis hun olie kwijt. Maar dat
kost geld en dus schrikken veel
kapiteins daarvoor Mttt I
kosten moeten daarom volgens
de Werkgroep Noordzee stan
daard in de haven tarieven wor
den verwerkt, bij voorkeur in
Europees verband.
