VS klaar voor actie tegen Irak
Britse pers bang voor muilkorf van censor
Buitenland
TrOmpCttCn voor Dizzy Iraki's dringen opnieuw Kuwayt binnen Veiligheidsraad wil Saddam laatste kans geven
Wereldballonvaart loopt spaak
Chemische wapens in de ban
Verliezer Reynolds
wint toch in Ierland
Olie Shetlands ook
gevaar voor mensen
WOENSDAG 13 JANUAR11993
De Amerikaanse president Bush heeft volgens rege
ringskringen in Washington besloten tot een luchtaan
val op Irak. Alleen als Saddam Hussein zich volledig
schikt naar de resoluties en uitspraken van de Verenig
de Naties, is zo'n actie te voorkomen. Bush zou alleen
nog moeten beslissen waar en wanneer aan te vallen.
WASHINGTON HANS DE B
CORRESPONDENT
new york» Duizenden muziekliefhebbers hebben gisteren afscheid ge
nomen van de vorige week overleden jazztrompettist Dizzy Gillespie
(75). Nadat zaterdag al een rouwbijeenkomst had plaatsgevonden voor
familie en intimi in St. Peters Church, New York, was gisteren de open
bare begrafenisdienst in de beroemde kathedraal St John the Divine
aan Amsterdam Avenue. Wynton Marsalis (links) leidde de rouwpro-
cessie in typische New Orleans-stijl.
foto bebeto matthews/ap
trekker over halen'. Ook het ge
duld van de VN is op. De VN-
Veiligheidsraad wil Saddam nog
Dat schrijft de New York Times één kans geven. Laat hij die lo-
vandaag. Volgens de bronnen pen, dan is ook de VN vóór een
van de krant 'is het nog slechts Amerikaanse actie,
een kwestie van wanneer we de Irak tartte vanmorgen de VS
en de VN opnieuw. Irakezen
drongen voor de vierde keer
zonder toestemming Kuwayt
binnen om gebouwen af te bre
ken op een Iraakse marinebasis,
die na de grenscorrestie op Ku-
wayts grondgebied staat. „Ze
zijn er weer", aldus VN-woord-
voerder Kabbaj vanmorgen
vanuit Kuwayt.
Voorts heeft Irak opnieuw
luchtafweerraketten opgesteld
in een voor Iraakse vliegtuigen
verboden zone, ditmaal in het
noorden van het land. Ook blijft
Irak de VN-inspecteurs dwars
zitten. Een woordvoerder van
het Amerikaanse ministerie van
defensie zei dat de luchtafweer
raketten in Noord-Irak 'nog niet
bedreigend' zijn voor de Ameri
kaanse gevechtsvliegtuigen, die
het vliegverbod ten noorden
van de 36ste breedtegraad con
troleren. Mocht dat veranderen,
dan zullen de VS onmiddellijk
hard optreden.
Eerder eisten de gealieerden
uit de Golfoorlog dat Irak zij ra
ketten terugtrok uit het gebied
ten zuiden van de 32ste breed
tegraad. Volgens Washington
voldeed Irak aan die eis, maar
Baghdad ontkent dat. De zones
ten noorden van de 36ste en ten
zuiden van de 32ste breedte
graad zijn ingesteld ter bescher
ming van respectievelijk de Kur-
den en de shi'ieten in Irak, die
in voor de Golfoorlog bloedig
door Saddam werden onder
drukt.
Volgens de New York Times
heeft Bush maandag na overleg
met zijn veiligheidsadviseurs
besloten tot actie. Die zou kun
nen worden uitgevoerd door
vliegtuigen van het vliegdek-
schip Kitty Hawk, dat in de Per
zische Golf vaart, en door vlieg
tuigen die in Turkije en Saudi-
Arabië zijn gestationeerd.
Doelwit van Amerikaanse
luchtaanvallen zouden luchtaf-
weerinstallaties, vliegvelden en
munitiedepots zijn. De VS zou
den in één klap willen proberen
de Iraakse luchtmacht totaal uit
te schakelen, wat hen in de
Golfoorlog niet is gelukt.
Quayle wil nu president worden
Washington Voor de aftredende Amerikaanse vice-president
Dan Quayle komt alleen nog het presidentschap zelf in aanmer
king. „Ik heb geen belangstelling voor het ambt van gouverneur
of voor enige andere post", zegt Quayle in de Washington Post
van vandaag„Als ik mij ooit weer kandidaat stel voor een
openbaar ambt, is dat het presidentschap." De 45-jarige Quayle
zegt over zijn vier jaar in het Witte Huis: „Ik heb van elke minuut
genoten." Hij gaat nu zijn memoires schrijven en goed betaalde
spreekbeurten houden.
Boze rijders stelen autosleutel Lachmon
Paramaribo* Uit protest tegen de benzineschaarste in Suriname
hebben enkele boze autobezitters maandagavond parlements
voorzitter Jagernath Lachmon klem gereden bij het parlements
gebouw in Paramaribo. Eén van hen ging er met Lachmons
autocontactsleutel vandoor. Suriname heeft geen harde valuta
in kas om een schuld van ruim 55 miljoen dollar (bijna 100 mil
joen gulden) aan de oliemaatschappijen te betalen. Shell, Esso
en Texaco hebben daarom hun leveranties aan de pompstations
tot een kwart teruggebracht.
Verbod op jonge kamelen-jockeys geëist
Dubai Een pas opgerichte kamelensportbond in de Verenigde
Arabische Emiraten (VAE) wil dat de deelname van jonge kinde
ren aan kamelenraces bij de wet wordt verboden. De jongens die
als kamelen-jockeys optreden zijn va'ak tussen de vier en zeven
jaar oud. Volgens het persbureau WAM heeft de politie vele po
gingen verijdeld om jonge jongens uit Pakistan, Bangladesh en
Sri Lanka de Golfstaat binnen te smokkelen met het doel ze daar
te laten deelnemen aan kamelenraces. De jongens waren ont
voerd, of voor een klein bedrag gekocht.
Suu Kyi voorlopig niet vrijkomt
yangon Nobelprijswinnares Aung San Suu Kyi blijft voorlopig
in huisarrest. De militaire junta van Myanmar (Burma) zei giste
ren dat de volgende regering over de vrijlating van de oppositie
leidster zal moeten beslissen. De junta wil echter geen verkiezin
gen uitschrijven vóór er een ontwerp is voor een nieuwe grond
wet. Een conventie die de richtlijnen moet opstellen voor een
nieuwe grondwet is zaterdag van start gegaan. Suu Kyi is in hon-
Venezolaanse coupplegers veroordeeld
Caracas In Venezuela zijn gisteren 97 militairen en burgers
door een speciaal militair tribunaal veroordeeld tot gevangenis
straffen van 18 tot 20 jaar wegens hun rol in de mislukte coup
van 27 november vorig jaar. Het militaire gerechtshof sprak 99
verdachten vrij. Bij de couppoging tegen president Carlos An
dres Perez kwamen 230 mensen om het leven.
Voor zevende dag rellen in Bombay
Bombay Hindu's en moslims bewapend met messen, knuppels
en brandbommen zijn gisteren voor de zevende achtereenvol
gende dag in de straten van de Indiase metropool Bombay
slaags geraakt. Daarbij zijn opnieuw meer dan twintig mensen
gedood. Sinds de rellen een week geleden uitbraken, zijn onge
veer 200 mensen om het leven gekomen. De Indiase autoriteiten
hebben het leger ingezet om de orde te handhaven.
Minstens 115 landen tekenen historisch verdrag in Parijs
PARUS HANS GERTSEN
RENO* De organisatoren hadden gehoopt op een vada waren opgestegen, stortten met ballon en gon-
eerste nonstop ballonvaart rond de wereld, maar het del ter aarde. Hun ballastballon had net over de
lot beschikte anders. Enkele minuten nadat ballon- staatsgrens van California een berg geraakt. Slacht-
vaarders Larry Newman, Don Moses en Vladimir offers vielen er niet
Dzjanibekov in Reno in de Amerikaanse staat Ne- foto maryun newton/ap
correspondent
Vertegenwoordigers van min
stens 115 landen zetten van
daag en morgen in Parijs hun
handtekeningen onder een ver
drag dat het gebruik, de pro
ductie en het bezit van chemi
sche wapens verbiedt. Landen
die nog C-wapens hebben, krij
gen maximaal 15 jaar de tijd om
deze te vernietigen.
Volgens deskundigen gaat het
om een 'revolutionair verdrag'.
Dit zit hem vooral in het feit dat
het toezicht op de naleving zeer
streng zal zijn. Die contróle
komt in handen van een nieu
we, internationale organisatie
die in Den Haag zal worden ge
vestigd, de Organization for the
Prohibition of Chemical
Weapons (OPCW)
Uitgever stopt
met Kuifje
als weekblad
De Belgische uitgever Lombard
stopt eind juni met het week
blad Kuifje en de Franse versie
daarvan, Hello Bede. Het strip
blad dat 46 jaar geleden voor
het eerst verscheen en onmid
dellijk een doorslaand succes
werd, heeft zijn bestaansgrond
verloren, zo blijkt uit een brief
van de uitgever aan zijn stripte
kenaars.
De uitgeverij gaat zich con
centreren op de verkoop van
stripalbums, zoals Rick Ringers
en Thorgal. Door het verdwij
nen van het weekblad voor „7
tot 77-jarigen" worden zes van
de twintig personeelsleden van
Lombard ontslagen.
Hoofdredacteur Yves Sente
van de uitgeverij Les Editions
du Lombard in Brussel zei giste
ren dat het weekblad destijds
werd uitgegeven om de weg te
effenen voor de albums.
„Potentiële lezers en verza
melaars wachten liever op het
verzamelde werk in boekvorm",
aldus Sente.
Amerikaanse
militair sneuvelt
in Somalia
In de Somalische hoofdstad
Muqdisho is gisteren de eerste
Amerikaanse marinier doodge
schoten. Het slachtoffer werd in
het hoofd geschoten toen een
patrouille onder vuur werd ge
nomen door Somalische strij
ders in de buurt van het vlieg
veld. De ruim 20.000 Ameri
kaanse militairen in Somalia
zijn sinds hun landing op 9 de
cember vorig jaar regelmatig
onder vuur genomen door
sluipschutters en bendes, maar
ze wisten steeds aan de dood te
ontsnappen.
Intussen zijn de Somalische
vredesbesprekingen in de Etio-
pische hoofdstad Addis Abeba
in een impasse terecht geko
men. Hoewel alle vijftien aan
wezige partijen het in principe
eens zijn over een wapenstil
stand, ontwapening en een na
tionale verzoeningsconferentie,
kunnen ze al dagenlang niet tot
overeenstemming komen over
de deelname aan een dergelijke
conferentie.
Met name generaal Farah Ai-
deed ligt dwars. Hij eist een
voorkeursbehandeling, omdat
zijn troepen vorig jaar zouden
hebben gezorgd voor de val van
dictator Siad Barre.
LONDEN CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
„Alleen fascistische en communisti
sche regimes hebben in Europa ooit
gepoogd de pers op deze wijze te brei
delen", meende hoofdredacteur Sir
David English van de Daily Express.
Zijn college van de Sunday Times, An
drew Neil, was slechts iets genuan
ceerder: „De Franse regering heeft dit
ook geflikt. Ze heeft de pers gecas
treerd, zodat die nu de poedel is van
het establishment".
De Britse kranten, van de meest rechtse
boulevardkrant tot de liberaalste kwali
teitskrant, zijn in hun wiek geschoten.
Aanleiding is een onvervalste poging
om een driehoofdig college van
censoren in het leven te roepen, dat
verregaande bevoegdheden krijgt.
De poging is van Sir David Calcutt, een
jurist die door de regering was gevraagd
een blik te werpen in de keuken van de
media. Calcutt had anderhalf jaar gele
den geadviseerd dat de kranten zelf een
commissie zouden instellen die erop
moest toezien dat de journalisten zich
netjes gedroegen. Vorige week kwam de
jurist op verzoek van hetb kabiinet met
een nieuw rapport. Zijn conclusie: de
zelfcensuur had niet gewerkt en de tijd
was rijp voor drastische maatregelen.
Hoewel het gewraakte rapport pas eind
deze maand wordt gepubliceerd, is een
aantal aanbevelingen eruit reeds uitge
lekt. Calcutt wil dat het gebruik van af-
luisterapperatuur en telelenzen door
journalisten aan banden wordt gelegd.
Een nieuwe wet zou fotografen moeten
verbieden opnames te maken van bij
voorbeeld nietsvermoedende prinses
sen die naakt in hun tuin liggen te zon-
De meest omstreden aanbeveling van
Calcutt is echter de instelling van een
college dat moet toezien op het gedrag
van de pers. Het college, bestaande uit
een rechter en twee leken, zou zelfs de
bevoegdheid krijgen om boetes op te
leggen aan zich misdragende kranten.
Calcutt noemt 16 voorbeelden van
'wangedrag'. Enkele daarvan zijn: on
nauwkeurigheid, het betalen voor inter
views (zogenaamde chequeboek-jour
nalistiek) verkeerde voorstelling van
zaken, het lastigvallen van familieleden.
Het is vooral dit college van censoren
dat onaanvaardbaar is. Keivin McKen-
zie, de hoofdredacteur van de boule
vardkrant The Sun, zei strijdvaardig: „Ik
laat niet door een tweedehands rechter
en twee bemoeials uitmaken wat mijn
lezers te lezen krijgen".
Aanleiding voor het onderzoek door Sir
David Calcutt waren enkele excessen
van de boulevardkranten. Een van die
kranten, de Sunday Sport, had het zelfs
bestaan een aantal fotografen en ver
slaggevers de ziekenhuiskamer te laten
binnendringen van een acteur die
zwaar gewond was geraakt bij een ver
keersongeluk.
Probleem was niet zo zeer dat de kran
ten onjuiste informatie verschaften
vrijwel alle 'grote' onthullingen van het
afgelopen jaar bleken achteraf goed
deels correct te zijn. De moeilijkheid
was dat de media over lijken gingen bij
het vergaren van die informatie.
De Daily Mirror drukte naaktfoto's af
van de hertogin van York (Fergie) in
Frankrijk die van grote afstand met een
telelens waren geschoten. De Sun pu
bliceerde de tekst van een afgeluisterd
telefoongesprek tusSen prinses Diana
en een vermeende 'lover'. Eveneens op
basis van een afgeluisterd telefoonge-
sprek onthulde The People dat (ex-)mi-
nister David Mellor enige tussenbeense
werkzaamheden had verricht in het
huis van een Spaanse actrice.
Indien zij over een toereikende bankre
kening beschikken, kunnen slachtoffers
van sleutelgatjournalistiek in Engeland
de media voor het gerecht slepen. Niet
zelden is de rechter dan bereid die
bankrekening met een spectaculair be
drag te laten spekken, maar slechts op
een voorwaarde: dat de gepubliceerde
roddel onwaar was.
Is de roddel echter correct, dan staan de
slachtoffers in Engeland machteloos.
Om die reden kon Fergie vorig jaar al
leen de Franse media die haar naaktfo
to's hadden gepubliceerd, voor het ge
recht dagen (ze won, want de Franse
wetgever beschermt de privacy van
mensen).
De gewraakte handelingen zijn gisteren
door de onthulling van de kwaliteits
krant The Guardian in een ander dag
licht komen te staan. De prins en prin
ses van Wales hebben zelf de details
van hun huwelijksperikelen laten lek
ken naar de sensatiebladen. Die er op
hun beurt door Buckingham Palace en
de regering van werden beschuldigd te
wroeten in het privé-leven van de ko
ninklijke familie. Hetgeen weer de aan
leiding was voor het tweede rapport van
Sir Calcutt.
Op de redacties van de meeste kwali
teitskranten werd met gemengde ge
voelens naar de praktijken van de bou
levardbladen gekeken. Maar diezelfde
kwaliteitskranten meenden maandag
dat Sir David Calcutt veel te ver was ge
gaan met zijn aanbevelingen. Een wet
die sleutelgatpraktijken verbiedt, zou
voor hen nog aanvaardbaar zijn ge
weest. Maar de instelling van een com
missie van censoren die daarnaast het
gedrag van de media toetst aan 16 ver
schillende criteria, is een stap te ver.
Het is volgende maand aan het Lager
huis om de vierschaar te spannen.
Deskundigen van die organi
satie krijgen de bevoegdheid tot
verrassingsinspecties van ver
dachte installaties. Daarbij kan
het om militaire installaties
gaan, maar ook om chemische
complexen. Een land dat in
specties van de OPCW weigert,
riskeert sancties van de Vere
nigde Naties.
Rusland, de Verenigde Staten,
Israël, Zuid-Aftika, Cuba en
Iran, allemaal landen met een
fikse hoeveelheid C-wapens,
zullen het verdrag tekenen. Op
vallende afwezigen zijn landen
als Irak, Syrië en Libië.
Irak heeft in het verleden gif
gas gebruikt tegen de Kurdische
bevolking in het noorden van
het land. Lybië en Syrië worden
door de Amerikaanse geheime
dienst verdacht te streven naar
het bezit van chemische wa
pens. Het is nog onduidelijk of
ook China en India het verdrag
zullen tekenen. Die twee landen
hebben tijdens de voorafgaande
onderhandelingen in Genève
nogal wat bezwaren geuit tegen
de 'vliegende inspecties'. Ze
achten die strijdig met hun na
tionale belangen.
Namens Nederland zal minis
ter Kooijmans van buitenlandse
zaken het verdrag morgen on
dertekenen. In de marge van de
driedaagse conferentie in het
hoofdkwartier van de Unesco
ontmoet Kooijmans vanmiddag
zijn Israëlische ambtgenoot Pe
res. Kooijmans zal uitleg geven
over het besluit van het kabinet
om het voorgenomen bezoek
van minister Hirsch Ballin aan
Israël af te blazen in verband
met de verbanning van de 415
Palestijnen.
LONDEN CEES V
correspondent
Albert Reynolds was eigenlijk de
grote verliezer. De Ierse premier
had zijn eigen regering opgebla
zen, omdat hij dacht dat de ver
kiezingen zijn Fianna Fail de
absolute meerderheid zouden
brengen. Maar die verkiezingen
bleken eerder een excercitie in
nederigheid. De partij moest
genoegen nemen met 40 pro
cent van de stemmen, een his
torisch dieptepunt.
Toch speelde gisteren de
glimlach van een triomfator
rond zijn mond. Albert
Reynolds had het voor elkaar
gekregen. Eerst was hij uit de
Eut geklauterd waar de kiezers
em zeven weken geleden in
hadden gegooid, vervolgens had
hij zijn troon weer bestegen.
Labour had haar zeteltal ver
dubbeld en was als derde groot
ste partij uit de verkiezingstrijd
te voorschijn gekomen. Omdat
de twee grootste partijen (Fian
na Fail en Fine Gael) sinds de
burgeroorlog van de jaren '20
niet meer met elkaar praten,
kon geen van beide om Labour
heen. Ergo: partijleider Dick
Spring mocht zeggen wie er
ging regeren.
Spring, een voormalige rug-
by-intemational, speelde ver
volgens Fine Gael en Fianna
Fail tegen elkaar uit en haalde
de buit binnen. In de nieuwe re
gering zal Labour zes van de 15
ministersposten bekleden.
Reynolds blijft premier, maar
Spring krijgt buitenlandse zaken
en alle bijbehorende publiciteit.
Voor een partij die het goed
deels moet hebben van de po
pulariteit van haar leider, is dat
geen slecht resultaat.
Verder heeft Spring enkele
economische en sociale conces
sies afgedwongen. De nieuwe
coaliteiregering neemt zich voor
jaarlijks 7.000 woningwetwo
ningen te bouwen, de belasting
alleen voor de laagstbetaalden
te verlagen en de werkgelegen
heid te bevorderen. Maar het
economische gesternte is on
gunstig. De werkloosheid is 18
procent, het pond zwak, de
staatsschuld 94 procent van het
bruto nationaal produkt.
De olieramp met de Liberiaanse
tanker Braer bij de Britse Shet
lands heeft niet alleen gevolgen
voor het dieren- en plantenle
ven, maar levert ook een direct
gevaar op voor de gezondheid
van de mensen op de eilanden
groep. Enkele Nederlandse des
kundigen wijzen erop dat mede
door de extreme weersomstan
digheden grote hoeveelheden
vluchtige stoffen in de olie,
waaronder kankerverwekkend
benzeen, over het gebied zijn
verspreid. Het gebruik van che
mische middelen om de olie te
bestrijden betekent een extra ri
sico voor de volksgezondheid,
menen zij.
Door het aanhoudende nood
weer is de Braer gisteren in ten
minste drie stukken gebroken.
Waarschijnlijk is de meeste olie
uit de tanks gestroomd.
De olie die de Braer vervoerde
is in tegenstelling tot de olie uit
de Golf die zich moeilijk laat
verwijderen, nogal vluchtig, legt
campagnemedewerker Goossen
van de milieuorganisatie Green
peace uit. Zich baserend op ge
gevens van milieuchemici schat
Greenpeace dat zo'n 30 40
procent van de uit de tanker
ontsnapte olie is vervlogen. De
ze zogeheten aromaten bevat
ten in dit geval benzeen, to
lueen en xyleen. Volgens Goos
sen bedreigen die stoffen niet
alleen de conditie van vogels en
zeezoogdieren op de kust, maar
kunnen ze ook kanker veroorza
ken bij de mens. „Deze aroma
ten zijn berucht om de gevolgen
bij inademing. Er is heel veel
over bekend, vooral ook bij
schilders", aldus de medewer
ker van Greenpeace.
De milieuorganisatie maakt
zich grote zorgen over het ge
bruik van bestrijdingsmiddelen
om de olie te verwijderen. „Met
het blote oog zie je dan niets
meer van de verontreiniging,
maar stop je een visje in dat wa
ter, dan leeft dat niet lang." Hij
wijst er bovendien op dat de
storm als een reusachtige mixer
de olie door het water mengt
waardoor schelpdieren en vis
sen de troep binnenkrijgen.
Calamiteitencoördinator Rus
van het onderzoeksinstituut Hl
ZA van rijkswaterstaat bevestigt
het mogelijke gevaar voor ae
volksgezondheid. Hij zegt dat
de autoriteiten er verstandig
aan hebben gedaan mensen te
evacueren en beademingsmas
kers uit te delen.
