'Belangstelling voor
oude Egypte groeit'
Cultuur&Kunst
Poptop heeft nu
wel veel niveau
I
P*H| -yn
v m
Bmisend begin Leidse jazzweek
5
t
HT jKS
BH Swir ImbwBmauBm
gil
Overdaad schaadt in mime-programma van Les Funambules
Zeldzame beeldengroep
van terracotta ontdekt
Feestbands zorgen
voor swingfestijn
leittst jazzweek
The Scene: hard werken
beloond met Popprijs
MAANDAG 11 JANUAR11993
RUYGROK CHEF)
SASKIASTOELINGA
Egyptoloog Huub Pragt geeft cursussen hiërogliefenschrift
Sportliefhebbers kennen Huub Pragt als lange-afstands-
loper. In 1989 werd hij Nederlands kampioen op de ma
rathon en in hetzelfde jaar bij toeval Egyptisch kampioen
op de 5000 meter. Hier gaan wellicht al wat wenkbrau
wen omhoog. Egypte? Wat had de 31-jarige Leidse atleet
daar dan te zoeken? Welnu, Pragt is in het dagelijks leven
Egyptoloog en deed destijds enkele maanden veldwerk
nabij de piramides van Gizeh die wedstrijd was een
uitstapje. Sinds enige tijd is hij echter als educatief mede
werker verbonden aan het Leidse Rijksmuseum van
Oudheden (RMO). Daar wijdt hij zich aan zijn tweede
passie: het geven van cursussen over het oude Egypte.
Onlangs ging een nieuwe serie van start.
leiden. wilfred simons
Na zijn studie Egyptologie aan
de Leidse universiteit werd
Pragt vrijwilliger bij het muse
um; hij deed daar werk voor de
conservator van de Egyptische
Oudheden. In zijn vrije tijd ont
wierp Pragt een cursus hië
rogliefenschrift voor beginners.
Daarover zegt hij nu: „Het was
echt een gat in de markt. Toen
ik er in 1990 mee begon, kreeg
ik mensen die al dertig jaar op
zo'n cursus hadden gewacht. Ze
wisten alles van Egypte, hadden
er hun hele leven aan gewijd.
recensie* hanskeuzers
Leidse Poptop met Wons 2 Menny, EZ
NRG, 5 Varrukus Een Hergt, Everyday's
Zes vrij nieuwe Leidse bands
kregen zaterdag in het goedge
vulde LVC ieder een klein half
uurtje speeltijd. Werden vorige
edities van Poptop nogal eens
gekenmerkt door sterk wissel
vallige optredens, het vierde
festival stond bol van niveau.
Poptop-opener Wons to Menny,
met heavy funkrock zeker het
aanzien waard, had nogal wat
moeite met de breaks. Het op
zichzelf degelijke songmateriaal
met lichte metalinvloeden werd
helaas ondersteund met te cli
chématige soli. Sterk waren de
zangpartijen bij hef langzame
'Whispers'.
En beetje rommelig verliep
het optreden van 5 Varrukukus
Een Hecht. De simpele, door
sterke percussie ondersteunde,
Engels klinkende gitaarsound
van de Varrakus, sterk verwant
aan de muziek en vooral de
zang van de Sundays, werd na'
een tweetal nummers abrupt
onderbroken door het opblazen
van een basversterker. De ge
dwongen rust werd door de
band schitterend opgevangen
Een uiterst zeldzame terracotta
beeldengroep uit de vijftiende
eeuw is zaterdag aangeboden
tijdens een kunst- en taxatiedag
in het Drents Museum in Assen.
De beelden, religieuze mensfi
guren, zijn van Duitse origine.
Zij zullen nog verder worden
onderzocht op betekenis en
herkomst. De eigenaar beraadt
zich nog over eventuele ver
koop.
Volgens deskundigen van het
groningen anp
De Nederlandse popgroep The
Scene heeft de Popprijs 1992
gewonnen. Jerney Kaagman,
voorzitster van de BV Pop, reik
te de prijs zaterdagnacht uit tij
dens het popfestival Noorder
slag in cultuurcentrum De Oos
terpoort in Groningen.
De BV Pop kent de Popprijs
jaarlijks toe aan een artiest of
groep die de belangrijkste bij
drage heeft geleverd aan de Ne
derlandse popmuziek. De prijs
omvat een
Alleen de kennis van het schrift
ontbrak nog. Dat enthousiasme
was voor mij een enorme opste
ker."
Toen Pragt begon als educa
tief medewerker bij het RMO,
had hij inmiddels een vervolg
cursus hiërogliefenschrift ge
maakt. Een vriendin, de egypto-
loge Jana Loose, voegde daar
aan in opdracht van Pragt nog
de cursussen De Cultuur van
het Oude Egypte en Cultus en
Rituelen in het Oude Egypte aan
toe en ontwierp zelf een cursus
Middel-Egyptische Grammatica.
De belangstelling was overwel
digend. Het RMO kreeg belang
stelling en nam niet alleen
Pragt, maar ook zijn vier cursus
sen over. Nu geeft hij ze onder
auspiciën van het museum.
'Waat'
Pragt onderwijst zijn cursisten
in het Middel-Egyptisch. Hij
zegt: „In de beginnerscursus leg
ik allereerst uit dat het Egyp
tisch een schriftsysteem is
waarbij de tekens klankwaarden
vertegenwoordigen. Zo is er bij
voorbeeld een teken dat de
klankwaarde 'wa' heeft. Samen
met een ander tweede teken,
dat de klank 't' heeft, vormen ze
het woord 'waat', dat in het
Egyptisch 'weg' betekent. Door
tekens te combineren, ontstaan
klanken, woorden en zinnen."
Dan komt de volgende stap:
het omzetten van het Middel-
Egyptisch in Nederlands: „Aan
het eind van de beginnerscur
sus kunnen de cursisten in het
RMO hiërogliefen op stéles ont
cijferen. Ze kunnen dan de
naam van een godheid herken
nen, losse woorden lezen of het
begin van bepaalde formules
ontcijferen. Dat is voor de
meeste i
kick."
Aan de cursus is ook huiswerk
verbonden: „De cursisten moe
ten ongeveer vier uur per week
thuis studeren." Maar Pragt tilt
er niet zo zwaar aan als ze dat
niet iedere week doen: „De
meeste mensen hebben een
normale baan en zijn dus niet
altijd in de gelegenheid. Dat
geeft niet; iedereen pikt er op
zijn eigen niveau toch genoeg
van op."
Visuele kracht
Pragt merkt dat de belangstel
ling voor het oude Egypte nog
steeds groeit. Veel van zijn cur
sisten hebben Egypte ooit eens
bezocht of zijn van plan er op
vakantie naar toe te gaan. Maar
er zijn ook mensen die, zoals
Pragt zelf zegt 'gewoon op zoek
zijn naar een leuke cursus.' Die
pere drijfveren zijn er ook wel,
maar hij vindt het moeilijk om
ze te omschrijven: „Het heeft
iets te maken met de mystiek en
met de romantiek die van het
schrift uitgaat. De tekens heb
ben een enorme visuele
kracht."
Vanuit zichzelf redenerend
zegt hij dat zijn fascinatie in de
'J
f.i
Egyptoloog Huub Pragt: „Aan het eind van de beginnerscursus kunnen de cursisten hiërogliefen ontcijferen. Ze kunnen dan de naam van een god
heid herkennen, losse woorden lezen of het begin van bepaalde formules ontcijferen. Dat is voor de meeste mensen al een enorme kick."
foto hielco kuipers
loop der jaren is veranderd:
„Toen ik met de wetenschappe
lijke opleiding begon, kwam ik
in een zaaltje waar hiërogliefen
op een schoolbord waren gete
kend. De docent gaf allerlei stu
die-informatie, maar ik lette he
lemaal niet op. Ik keek maar
naar dat bord en vroeg me
voortdurend af: „Wat zou daar
toch staan? Wat zou daar toch
staan?" Later verschoof zijn be
langstelling van de taal naar de
cultuur van het oude Egypte:
„Die cultuur is écht heel anders
dan de onze. De Egyptenaren
dachten anders en deden ande
re dingen. Zelfben ik enorm ge
boeid door hun opvattingen
over orde en regelmaat, over de
waarop zij de chaos in
de wereld wilden bedwingen. Ik
vind het boeiend om die ideeën
te toetsen aan wat ik daar zelf
over vind."
De cursussen omvatten tien
lessen van twee uur en worden
gegeven in het museum. Kos
ten: 265 gulden per cursus. De
Cultuur van het Oude Egypte,
aanvang 18/3, 19.30 uur. Cultus
en rituelen van het Oude Egypte,
aanvang 23/9, 19.30 uur. Hië
rogliefenschrift voor beginners,
aanvang 25/9, 10.15 uur. Vi?r-
volgcu rsus hi ërogl iefensch rift,
aanvang 25/9, 10.15 uur. Mid
del-Egyptische Grammatica (do
cent Jana Loose), aanvang 23/9,
door een meer dan dynamische
percussiesolo. De groep kan aan
kracht winnen door voor een
bepaald genre te kiezen, nu
hangen de nummers nog te veel
als los zand aan elkaar.
Ook de Naked Lunch klonk
Engelser dan Engels. De num
mers klonken wat al te voor
spelbaar, maar met de sterke
ciimaxgerichte zang werd veel-
goed gemaakt. 'Tears in my gar
den' met een energieke en
krachtige rap besloot gedurfd
het optreden.
EZ NRG heeft met Joanna een
klein basjuweeltje. Prachtige
doorlopende en zeer subtiele
basloopjes werden afgewisseld
met de hamerbas. De sterke
composities werden soms wat
ontsierd door een te schel afge
steld geluid en weliswaar zuiver
maar te iel klinkende vocalen.
Zangeres Debby Schreuder
van BaselLine heeft een nogal
irritante presentatie, maar dat
neemt niet weg dat zij de hefti
ge maar niet altijd originele
composities, met veel Red Hot
Chili Peppers-invloeden, met
haar volle raspende stem naar
een hoger plan brengt.
Hoewel veel van deze groe
pen nog duidelijk moeten groei
en was deze editie van de Leid
se Poptop qua speel- en com
positieniveau er zeker een van
hoog niveau.
Les Funambules, Collard en Danvoye;
Caramba, een mime-programma; gezien
9-1 -93 schouwburg Leiden.
Vraag kinderen van vijf jaar een
toneelstukje op te voeren met
de opdracht dat het leuk moet
zijn. De kinderen zullen scheve
bekken trekken, hard op de
grond stampen, veel gebaren
maken en rare stemmetjes op
zetten, niet wetend dat ze veel
leuker zijn wanneer ze wat
minder overdrijven.
Ook Collard en Danvoye lij
ken te denken als kleuters: hoe
schever de bek, hoe groter de
lol. De heren brengen korte
sketches die niets met elkaar te
maken hebben. Na iedere
sketch slaken zij een kreet die
nog het meest lijkt op 'joepie'
om aan te kondigen dat het af
gelopen is. Daaruit blijkt al dat
de scènes niet echt ijzersterk
zijn: een climax ontbreekt. De
mime-artiesten brengen de
grappen zo nadrukkelijk dat ze
zelden leuk te noemen zijn.
Neem de scène met de hond.
Danvoye speelt een hond die
hard hijgend binnenkomt. Zijn
baas Collard verbiedt de hond
te hijgen. Als de baas zelf even
later de playboy inkijkt hijgt
ook hij. Dat is dan de grap.
Verschillende malen betrek
ken ze het publiek bij hun
grappen. Zo moeten we mee
helpen een vlieg te vangen, en
het is leuk als je dat aan één
toeschouwer vraagt, maar bij
de zesde is de lol er af.
In bijna alle scènes wordt ge
luid gemaakt, variërend van ge
pruttel in een neptaaltje tot het
nabootsen van het geluid van
de telefoon. Een echte mime-
voorstelling kun je het nauwe
lijks
geen mime, door dit irritante
geluid verslapt de aandacht van
het publiek. De slotscène waar
in geen geluid voorkomt is ook
niet geweldig, maar heeft aan
merkelijk meer spanning.
De mime-artiesten sluiten de
voorstelling op een originele
manier af. Als het slot-applaus
geklonken heeft, begeven zij
zich door de zaal en doen zij
het publiek als verkeersagenten
uitgeleide. Maar ook hier weer:
overdaad schaadt, ze gaan er
tot vervelens toe mee door en
vele toeschouwers werpen na
een paar minuten een blik op
hun horloges.
De voorstelling Caramba
werd aangekondigd als een le
vende cartoon, maar cartoons
zijn kort en krachtig: in deze
show was het spel overdadig en
veel te nadrukkelijk.
assen anpAmsterdamse veilinghuis So-
theby zal de verzameling op een
veiling zeker 25.000 gulden en
mogelijk een veelvoud van dat
bedrag kunnen opbrengen.
De taxatiedag bracht verder
een unieke collectie van zeker
tweehonderd originele ont
werptekeningen van de Aarde
werkfabriek Zuid-Holland in
Gouda aan het licht. De eige
naar is bereid de unieke teke
ningen in bruikleen aan musea
af te staan om ze te exposeren.
Buiten stroomt de regen uit de
hemel. Een groter contrast met
de voor deze week tot jazztem-
pel De Waag is nauwelijks
denkbaar. Binnen heerst de be
haaglijke warmte die hoort bij
een swingend muziekfestijn.
Ook op de tweede dag van de
Leidse Jazzweek is de Waag
weer goed bezet. Niet verwon
derlijk: op het programma staan
twee echte feestbands uit de re
gio. 'No Limits' mag het spits
afbijten. Met enige trots wordt
verteld dat het de enige band is
ten volle worden benut.
Volkomen anders ligt dit bij
de tweede groep van de avond,
'The Straight Soulband'. Met
maar liefst vijf man blazers heb
je nogal wat mogelijkheden om
de muziek te kleuren. Daar
wordt dan ook dankbaar ge
bruik van gemaakt: de arrange
menten zijn goed geschreven
en worden met de juiste timing
en klankverhouding gespeeld.
Deze formatie van Leidse origi
ne bestaat uit elf muzikanten,
waarbij voor deze gelegenheid
nog eens twee zangeressen ex
tra zijn opgetrommeld. Met
zo'n grote band is dat een ha
chelijke zaak. De uitbreiding
maakt het totale zanggeluid een
stuk voller en onzuiver zijn de
stemmen absoluut niet, maar
Het publiek kwam zaterdagmiddag bij de opening van de Leidse jazzweek mondjesmaat de Waag binnen. Dit tweetal profiteerde dankbaar van de
ruimte op de dansvloer. foto loek zuyderduin
10.000 gulden en een beeldje
van kunstenaar Theo Mackaay.
Volgens de onafhankelijke ju
ry is de in 1979 opgerichte The
Scene het levende bewijs van
het gezegde „de aanhouder
wint": jarenlang hard werken is
eindelijk bekroond met een
doorbraak naar het grote pu
bliek. „The Scene weet de luis
teraar te raken met poëtische
Nederlandstalige teksten die
zijn ingebed in karakteristieke,
sobere arrangementen. Live be
hoort de band tot de absolute
top" aldus het jury-rapport.
gehoord: 9/01 in de Waag, Leiden
Presentator Fred Racké geeft een rake type
ring als hij, bij de opening van de dertiende
Leidse Jazzweek, opmerkt dat Leiden een
bruisende stad is. Nu zal hij op een gewone
doordeweekse dag zelden Leiden aandoen,
maar toch heeft hij in een aantal opzichten
gelijk. Eén van die opzichten is de Leidse
Jazzweek. Wederom hebben organisatoren,
mede dankzij goedgeefse sponsors, kans
gezien een interessant programma samen
te stellen. Voor liefhebbers van jazzmuziek
en allerlei verwante randstijlen valt er veel
te genieten deze week.
Zaterdagmiddag werd om 12 uur precies
in de Waag het startschot gegeven. Aan de
Bredase formatie met de welluidende naam
'Jojo Swingband' was de eer gegund muzi
kaal te openen. Swing staat hoog in het
vaandel bij dit zevental. Zij spelen jazz zoals
het in de jaren dertig en veertig ook moet
hebben geklonken. Daarbij heeft de band
een vrolijke, positieve uitstraling.
Vervolgens trad een aantal formaties voor
het voetlicht om uit te maken welke drie
hiervan uiteindelijk mogen deelnemen aan
de finale van het 'ISW Dixie-Swing Con
cours' op 12 januari in de Waag. Een vak
kundige, maar meedogenloze jury maakte
een eerste selectie van de, eigenlijk allemaal
goed voor de dag komende, dixieland-
bands. Het enige dat de jury na afloop kwijt
wilde was dat naar haar mening alle orkes
ten op hoog niveau hebben gespeeld.
Speciale vermelding verdient het 'Last
Minute Jazz Orchestra', een gelegenheids
formatie die, vanwege twee uitvallende
bands bij het concours, een ingelast concert
verzorgde. Een onverwachte, muzikale ver
rassing van de Leidse jazztop. De middag
werd afgesloten door de 'Willick square Jazz
Band', die tevens de pas verschenen cd 'Dig
the Willick' presenteerde. De band speelt
dixieland met een jazzy inslag. Het is een
orkest met goede muzikanten. De muziek
klinkt fris met zo nu en dan opvallend veel
power door het schetterend koper.
Het avondprogramma werd geopend
door 'Shoot Again', het beste dat Leiden te
bieden heeft op het randgebied van fusion
en jazz-rock. Deze band verdient een grote
re bekendheid, ook buiten de regio. Met
perfect getimede breaks, virtuoze solo's en
een goed klankevenwicht tussen de ver
schillende instrumenten leverden de vaar
dige muzikanten een luisterrijk optreden af.
Hooguit aan de presentatie kan nog worden
geschaafd: de uitstraling is te statisch, de
wachttijd tussen de nummers te lang.
Wat 'Shoot Again' te weinig heeft, heeft
Hans Dulfer te veel: met een bijna irritante
arrogantie draaiden de 'Tough Tenors' hun
repertoire af. Maar hun muziek staat als een
huis. Door het enorme tempo dat ze tijdens
het optreden aan de dag legden, zweepten
ze het publiek op tot grote hoogten. Rock,
funk, trash, zelfs een knipoog naar de ra|
alle stijlen passeerden moeiteloos de revue
Ook een ode aan de onlangs overleden 'ce
remoniemeester van de bebop', Dizzy Gille
spie, ontbrak niet. De combinatie van virtu
oos vakmanschap, afwisseling in het reper
toire en een grote gedrevenheid tijdei
spelen maakten het optreden tot een boei
end spektakel.
in deze jazzweek die drie keer
het podium mag beklimmen.
De muziek van deze formatie
valt nauwelijks in een hokje te
plaatsen. Invloeden lopen uit
een van jazz, blues, rock tot ca
lypso. Vooral door deze afwisse
ling blijft de muziek boeien. Er
wordt strak gespeeld en de so
lo's zijn over het algemeen de
moeite waard. Bovendien geeft
de spontaniteit de band een
plezierige uitstraling. Een ware
James Brown-imitatie en een
jammerlijk mislukte, maar ove
rigens reuze komische, act met
twee saxofoons aan één mond,
zorgen voor het nodige vertier
tijdens het optreden. Waar het
nog aan ontbreekt is een stevige
blazerssectie. Dit zal de struc
tuur en de kracht van de mu
ziek zeker ten goede komen. De
saxofoon in combinatie met de
trompet is een aardige aanzet,
maar van uitgedachte arrange
menten is geen sprake, waar
door deze kwaliteiten zeker niet
over de coördinatie van bewe
gingen is zichtbaar niet nage
dacht. Dit oogt bepaalt niet pro
fessioneel en, sterker nog, het
leidt de aandacht af van de mu
ziek. Daarbij verliest de perfor
mance ook nog aan overtui
gingskracht, door de onzeker
heid die de band uitstraalt over
wie, wanneer, wat te doen heeft.
Met wat meer aandacht voor de
totale stroomlijn, wordt de band
ook nog een plezier om naar te
kijken.
Muzikaal is het verder in or
de. De nummers zitten ritmisch
goed in hun jasje en de breaks
worden gespeeld waar ze horen.
Voor dit soort muziek weet de
band de juiste sfeer op te roe
pen. Het repertoire is prima ge
kozen. De historie van de soul
muziek heeft een rijke erfenis
van prachtige composities, na
gelaten. Het nogmaals doen
herleven van deze juweeltjes
wordt door het enthousiaste
publiek in dank aanvaard.
