'Ik ben geen sleutelgat-gluurder'
'Er zijn óók vreselijke
dingen in het theater'
Rtv show
De rekening voor het onbenul
Televisie anders dan anders
De betrekkelijkheid van het leven
VRIJDAG 8 JANUAR11993
195
HILVERSUM KOEN GREVEN
Mariëlle Simons-
Jesserun is sinds
kort de nieuwe
seksuologe en psychologe in
Medisch Centrum West. De rol
wordt gespeeld door Helen
Kamperveen. De actrice heeft
eerst een tijdje moeten naden
ken toen ze werd gevraagd om
in de populaire ziekenhuisserie
te spelen. „Marianne Vloetgra-
ven, die in de serie de sociaal
verpleegkundige Nel Terborg
speelt, gaat de serie verlaten. De
makers van de serie wilden in
plaats van een psychologe een
seksuologe. Ze vonden mij wel
geschikt voor de rol. Ik heb eerst
een aantal afleveringen beke
ken. Ik dacht: als ik dan toch
word gevraagd, vind ik het wel
leuk om arts te spelen in plaats
van een Surinaamse verpleeg
ster. Ik heb nu trouwens een rij
titels, waar je eng van wordt",
lacht Kamperveen.
De actrice ziet het als een uit
daging om voor de camera's
dingen te bespreken waar ze in
haar dagelijks leven moeilijk
over praat. „Nederlanders heb
ben de gewoonte om heel per
soonlijke vragen te stellen. Als ik
over bepaalde onderwerpen
zoals seks praat, moet ik heel
intiem met iemand zijn. Dat
zou ik echt niet met iedereen
bespreken. Daarom vind ik het
Helen Kamperveen als de nieuwe seksuologe in MCW.
heel leuk dat ik in mijn rol wél
vrijuit over dat soort zaken kan
praten."
Zwarte zusters
Kamperveen was al eerder op
de televisie te zien. Ze had rolle
tjes in Nieuwe Buren, Prettig
Geregeld en De Dageraad, maar
eigenlijk is ze een echte toneel
actrice. Ook volgend jaar staat
ze weer in de Nederlandse thea
ters. „In januari begin ik met de
voorbereidingen van een nieuw
stuk dat ik ga spelen met onder
anderen Gerda Havertong en
Bo Bojoh. Het is een bewerking
van De Drie Zusters van
Tsjechov. Wij spelen dan de
drie zwarte zusters."
Haar collega's uit de theater
wereld reageerden niet allemaal
even positief toen ze vertelde
dat ze in Medisch Centrum
West ging spelen. Kamperveen:
„Er komt de laatste tijd steeds
meer Nederlands drama op te
levisie. Veel mensen genieten
daar intens van. Sommige series
vind ik niet goed, maar er zijn
soms ook vreselijke dingen in
het theater te zien. Toneelspe
len wordt door' sommigen als
het enige echte beschouwd. Ik
vind dat een beetje hoogdra
vend."
Minister d' Ancona
van WVC maakt
zich op om de
Nederlandse omroep dood te
kussen. Terwijl de ledenadmi
nistraties van AVRO tot VPRO
met bleke kaken hun verlies
zaten uit te tellen, maakte de
minister in Lopik bekend dat
alle publieke omroepen bin
nenkort een eind kunnen ma
ken aan de jaarlijkse leden-
jacht. Als ze doen wat de mi
nister zegt, krijgen ze een ver
gunning om tien jaar lang on
gestoord door te gaan met uit
zenden.
Na tien jaar uit de hand van de
minister te hebben gegeten, kan
in 2004 of zo, de publieke om
roep worden opgeheven en de
staatsomroep worden geïntro
duceerd. Bij de radio mag gelijk
al worden begonnen met het
oefenen voor staatsomroep. De
minister is namelijk van plan
om terstond een concessie voor
de radio aan de NOS te geven,
alsof die 43 andere zendge
machtigden niet bestaan.
De minister zal later wel een
ambtenaar benoemen die gaat
verzinnen hoe die radiozenders
(door de NOS en de anderen)
moeten worden gevuld. Het vol
gende hoofdstuk in de bizarre
geschiedenis krijgt tot titel: Om-
roepmandarijnen met gesloten
ogen naar vuilnisbelt.
Geen verstand
De laatste kwart eeuw hebben
Hilversumse omroepbazen en
Haagse bewindslieden elkaar
het leven zuur gemaakt door de
wederzijdse plannen en ideeën
naar de vuilnisbak te verwijzen.
Want dat het omroepbestel aan
verandering toe was, dat wist ie
dereen. Daarvoor hoefde je
geen verstand van omroep te
hebben. De tragiek was dat je
voor het verzinnen van alterna
tieve plannen, wél verstand van
omroep moest hebben. En dat
was dun gezaaid in de kringen
van omroepgezagsdragers.
Anders hadden die omroepba
zen zich wel gerealiseerd dat
het onmogelijk is om oprecht
EO te blijven in een samenwer
kingsverband met Veronica. Dat
verzin je alleen maar aan de
borreltafel. Met zo'n opdracht
kun je geen programmamakers
aan het werk zetten. Een pro
gramma dat recht doet aan de
godsdienstige en maatschappe
lijke inzichten van de leden van
AVRO en NCRV is niet te ma
ken, tenzij je je van die leden
niks aantrekt.
Dat laatste is gebeurd: de om
roep trekt zich van die inzichten
van de leden niets aan; de om
roep kent die inzichten soms
zelfs niet en als men ze wel
kent, dan weet men het beter.
Den Haag heeft de afgelopen
tien jaar bepaald dat alle om
roepen een democratische
structuur moesten krijgen.
Daardoor kregen zelfs de TROS,
de EO en de KRO een vereni-
gingsvorm. Daardoor ook zou
den de leden meer te vertellen
krijgen, dachten ze op het mi
nisterie van WVC.
Maar voordat die leden hun
mond hadden open gedaan,
had het ministerie alweer ge
sproken: alle omroepen moes
ten met instandhouding van
hun uitgangspunten, program
matisch gaan samenwerken.
Daarvoor kwamen regels en co
ördinatoren en daarbij hadden
ze de mening van de leden niet
nodig. De omroepbazen gingen
akkoord: hun medewerkers tik
ten aan hun pet of tegen hun
voorhoofd en de leden kwamen
tot de conclusie dat hun rol zich
beperkte tot het geteld kunnen
worden. Zo'n rol zint niemand.
Geen plan
De resultaten zijn deze week te
zien. Een kwart miljoen om
roepleden bedankt voor de eer
als knopen op een telraam te
fungeren. De reacties van enke
le omroepvoorzitters zijn bizar:
de AVRO-voorzitter wijt het aan
de hoge sterftegraad van een
gemiddeld lid van zijn organisa
tie; bij de NCRV zijn ze het afge
lopen jaar vergeten om leden te
werven: bij de VARA zijn ze te
vreden, gegeven de omstandig
heden. Men kan zich afvragen
wat er moet gebeuren om de
VARA ontevreden te krijgen.
De afgelopen jaren hebben de
omroepbestuurders hun tra
gisch lot geweten aan de minis
ters van WVC, die in tamelijk
klare taal streefden naar een na
tionale omroep waar zijzelf pro
grammatische invloed op zou
den hebben. Het NOS-bestuur,
samengesteld uit dames en he
ren die hun omroepervaring al
leen hebben opgedaan aan de
Hilversumsevergadertafels,
heeft zichzelf nog meer te ver
wijten. Het bestuur heeft jaren
lang geen protest, geen plan en
zelfs geen idee geventileerd. Het
heeft zich laten bestelen toen de
omroepfaciliteiten werden ge
naast, vernederen toen de me
dewerkers trendvolger werden,
bedriegen bij de aanvragen over
extra radiofrequenties, mislei
den over de mogelijkheid com
mercieel te gaan uitzenden. De
NOS-bestuurders hebben in de
zelfde tijd nooit een behoorlijk
plan verzonnen, of hun mede
werkers een werkbaar alterna
tief laten maken.
Het NOS-bestuur bestaat niet
voor niets uit advocaten, domi
nees, wethouders, ex-bewinds
lieden, huisvrouwen en andere
goedwillende en goedbetaalde
amateurs en geen enkele pro
fessional. Dat soort mensen zal
het aanbod van d' Ancona aan
grijpen als een werkgarantie
voor tien jaar. Daarna volgt de
zondvloed, het pensioen of een
staatsomroep en een ministe
riële kus des doods.
Op de ochtend van
het ongeluk bracht
Paul me met de au
to naar mijn werk. We hadden
de avond ervoor besloten dat
we kinderen wilden. Paul was
helemaal happy want hij
droomde van een gezin met
acht kinderen. Eenmaal aange
komen bij mijn werk zoende hij
me nog eens uitgebreid gedag
en ik zwaaide hem na. Ik vind
dit één van de mooiste herinne
ringen."
Carla van der Zalm vertelt
over de ochtend van 4 januari
1991 in de documentaire 'De
val' van Hans Wynants en
Christof van Basten Batenburg.
Op die dag stortte de wereld
van Paul en Carla van der Zalm
in elkaar. Paul (25) viel, een half
jaar na zijn trouwen, bij het
plaatsen van een antenne van
het dak en raakte in coma. De
documentaire die de KRO van
avond uitzendt geeft een terug
blik op de periode na die fatale
ochtend en de tocht langs hulp
verlenende instanties.
Paul kan sinds het ongeluk
niet meer bewegen, praten of
op een andere wijze met zijn
omgeving communiceren. Als
beroepsmilitair wordt hij van
zijn legerplaats in Duitsland
overgebracht naar het militair
hospitaal in Utrecht. Maar zijn
toestand verbetert niet; hij is en
blijft buiten bewustzijn. Omdat
het makkelijker voor Carla is,
wordt hij vervolgens overge
plaatst naar het ziekenhuis in
Arnhem.
Therapie in een revalidatie
centrum (Charlotteoord) lijkt de
laatste hoop op herstel. Maar na
drie maanden behandeling ver-
Carla en Paul van der 2alm in de documentaire De val.
andert er niets wezenlijks aan
Pauls toestand. De neuropsy-
choloog van het revalidatiecen
trum: „Als iemand langer dan
zes maanden in coma ligt, is
een kans op ontwaken niet
meer reëel. In Pauls geval zijn
door de val zijn hersenen dus
danig beschadigd dat herstel
niet meer mogelijk is."
De conclusie na de therapie is
dus even duidelijk als beangsti
gend; Paul is en blijft een
vegeterende patiënt die in leven
wordt gehouden bij de gratie
van de moderne medische tech
nieken. Carla besluit haar man
toch naar huis te halen en pro
beert een zo'n normaal moge
lijk gezinsleven op te bouwen.
De wijkverplegers helpen haar
drie keer per dag. Door de in
breuk op de privacy die dat met
zich meebrengt, neemt ze de
middag en avond zelf over.
Carla: „Op een gegeven mo
ment kon ik de zorg niet meer
aan. Het werd me duidelijk dat
ik meer Pauls verpleegkundige
dan zijn vrouw was. Ik wilde
niet meer gevangen zitten in
huis en werd chagrijnig. Dat
kon ik Paul niet aandoen."
De jonge vrouw besluit voor
haar eigen leven te kiezen en
sinds enkele maanden woont
Paul in een verzorgingstehuis
tussen demente bejaarden.
Communiceren met zijn omge
ving is uitgesloten. Zijn vrouw
en ouders bezoeken hem dage
lijks, nemen hem mee naar bui
ten en praten tegen hem, on
danks het feit dat hij niet rea
geert. Zo is hij onbedoeld het
middelpunt van zijn omgeving
en door zijn sprakeloze aanwe
zigheid realiseren de betrokke
nen zich de betrekkelijkheid
van het leven.
Een tv-programma van het Rus
sische underground-station Pi
rate-TV, filmpjes van het Joego
slavische onafhankelijke tv-sta-
tion Studio B en van Capricorn
Unit uit Zimbabwe, program
ma's uit de getto's van New
York en Chicago. Het is slechts
een kleine greep uit de verza
meling programma's die wor
den vertoond tijdens de confe
rentie over tactische televisie
'The Next 5 minutes', tot en met
zondag in Paradiso, Amster
dam. Naast de vertoning van tv-
produkties staan ook debatten
en workshops op het program-
„Tactische televisie is een
nieuwe term, die staat voor het
zoeken naar een nieuwe televi-
sietaal", vertelt Caroline Neve-
jan, programmamaakster bij
Paradiso. „Tactische televisie
makers zoeken andere manie
ren om het medium te benut
ten, manieren die afwijken van
het gangbare dat wij op televisie
zien. Ze maken programma's
die een hele speciale kijk op de
wereld geven. Het zijn kunste
naars, politieke activisten of ie
mand uit de gevestigde omroep
die een revolutionair en nieuw
programmaconcept onwerpt.
De één werkt bij een klein lo
kaal station of een experimente
le zender, de ander bij een pu
blieke omroep."
Tactische tv 'ontstond' na de
ontwikkeling van de draagbare
en handzame videocamera. Te
levisie-maken was niet meer
uitsluitend een zaak voor om
roepmensen. Ook anderen gin
gen met tv-beelden experimen
teren. Mediakunstenaars, poli
tieke actiegroepen, zelfs buurt
huizen gingen zich met televi
sie-maken bezighouden. Dat
leidde in sommige gevallen tot
eigenzinnige en bijzondere pro-
dukties. Tijdens de conferentie
zal een groot aantal van die pro-
dukties uit twintig landen te
zien zijn.
De organisatie hoopt een zo
breed mogelijk publiek te trek
ken, „variërend van mensen die
het leuk vinden met hun draag
bare videocamera te spelen, tot
omroepmensen en gewone kij
kers", aldus Nevejan. „Alles van
underground tot CNN wordt
belicht. We hopen dat er een
dialoog ontstaat tussen de kij
kers en de programmamakers.
De deskundigheid van de kij
kers, die toch al zo wordt onder
schat, staat tijdens voorop."
The Next 5 Minutes kost 17
gulden per dag, een passepar
tout voor drie dagen kost 40
gulden. Als voorbereiding op de
conferentie is een 'Zapbook' sa
mengesteld, met tekstfragmen
ten over tactische televisie. Het
boek kost 15 gulden.
Nieuwe seksuologe in Medisch Centrum West CLOSE UP
Hans van Willigenburg: de presentator als gentleman
T
I rank Sinatra en Barbra
I Streisand staan hoog
-JiL op zijn wensenlijstje.
Toch blijven ze voor de door de
wol geverfde KRO-presentator
Hans van Willigenburg onbe
reikbaar. „Ik wil ze interviewen
omdat ik nog nooit ergens gele
zen of gehoord heb waarom Si
natra en Streisand de charisma
tische acteurs zijn die ze zijn;
niet alleen omdat ze zo goed
zijn. Wat ik gelezen heb, is dat
ze verschrikkelijk lastig zijn.
Maar daar wordt een carrière
niet op gebaseerd. Het interes
seert me niet dat die mensen
last hebben van een ochtend
humeur. Ik wil hen neerzetten
als artiesten."
Praten over serieuze zaken,
daar gaat het Van Willigenburg
om. „Ik ben geen sleutelgat
gluurder."
De talkshow van Hans van
Willigenburg is toe aan het vijf
de seizoen. De kijkcijfers zijn al
tijd nog ruim voldoende. De
waardering voor het program
ma en de presentator ook. Zure
kritieken van de vaderlandse te
levisie-recensenten bleven hem
dit seizoen bespaard. „Ik trek
me persoonlijk niets meer aan
van kritieken", vertelt de sym
pathieke, een beetje verlegen
presentator. „Ik bekijk ze als ge
heel en haal eruit wat er van be
lang is."
Hoe anders was dat vroeger.
Het leek erop dat de recensen
ten Van Willigenburg niets gun
den. „Bij alle programma's die
ik heb gedaan, kreeg ik in het
begin te horen: waarom moet
hij dat gaan doen? Behalve bij
de amusementsprogramma's.
Daar heb ik nooit last mee ge
had; die zijn beneden het ni
veau van de critici. Na verloop
van tijd draaiden de negatieve
kritieken echter altijd om in po
sitieve."
Nieuwe vorm
Voor de trouwe kijkers was het
dagavond vroeg met Van Willi
genburg' keerde in een andere
gedaante terug op het televisie
scherm. Vergeleken met het vo
rige seizoen is de lengte van de
talkshow gehalveerd. Om toch
een interessant programma te
kunnen maken, moest gezocht
worden naar een nieuwe vorm.
Van Willigenburg bevestigt dat
dat enige tijd heeft geduurd.
„In navolging van Amerika
mogen programma's op dit tijd
stip van de avond niet langer
dan 25 minuten duren. Daar
mee wordt voorkomen dat je
veel kijkers verliest. Als ik op de
vroege avond een show van 50
minuten doe, begint in dat
tijdsbestek op acht van de
twaalf zenders een ander pro
gramma. Mensen gaan dan eer
der schakelen."
De eerste afleveringen was
het nog zoeken. Er werd met
veel gasten gepraat over één on
derwerp. De kijker kreeg vaak
de indruk dat er alles aan ge
daan werd om de zendtijd vol te
krijgen. „De eerste paar keer
hebben we ons op de formule
verkeken", bekent Van Willi
genburg. „Maar we konden pas
later bijsturen, omdat we steeds
twee afleveringen tegelijk opne
men. Dat heeft weer te maken
met de bezuinigingen."
„Daarbij komt dat het moei
lijk is in te schatten of je met
één onderwerp een heel pro
gramma kunt vullen. Bij Leo
nard Cohen had ik zo mijn twij
fels. Je moét je, zeker gezien het
tijdstip, richten op een groot
publiek. Dat zou met Cohen
niet lukken, dacht ik. Maar het
interview met hem was zo leuk,
dat dat best had gekund. Cohen
reageerde heel alert, waardoor
er een geestig gesprek volgde."
Van Willigenburg begon zijn
Hilversumse carrière bij de ra
dio. Twaalf jaar lang presenteer-:
de hij het populaire programma
'Tussen twaalf en twee'. Dat le
verde hem het stempel 'lieve
ling van de vrouwen' op. „Om
dat er altijd vrouwen in de stu
dio zaten bij de live-uitzen
ding", verdedigt Van Willigen
burg zich. „Maar onder de luis
teraars waren ook veel mannen.
Het duurt lang voordat je zo'n
stempel kwijt bent."
Begin jaren zeventig maakte
hij de overstap naar televisie.
„Mijn eerste eigen tv-program
ma was een talkshow avant-la-
lettre. Mijn gasten zaten in het
publiek en ik liep steeds naar ze
toe. Er was veel mis met mijn
manier van presenteren. Later
heb ik nogal eens programma's
gedaan waarin ik niet zo mezelf
was. Dat ben ik in 'Vrijdag
avond vroeg' absoluut wel."
Het stellen van kritische vra
gen is altijd nog een probleem
voor Van Willigenburg. Dat
heeft te maken met zijn afkeer
van ruzie. „Ik hou daar niet van.
Het zweet brak me als kind al
uit als mensen ruzie maakten.
Privé zeg ik liever twee dagen
niets dan dat ik ruzie maak. Dat
is natuurlijk niet goed. Eigenlijk
stoort die houding me wel
Zo af en toe slaagt Van Willi
genburg er echter toch in zijn
gasten het vuur aan de schenen
te leggen. Zoals begin deze
maand met presentator Robert
ten Brink van het'programma
'All you need is love'. „Dat zou
meer moeten gebeuren", oor
deelt hij. „Bij Robert ten Brink
had ik voor het eerst het idee
dat het er echt uitkwam. Kijk, ik
ken inmiddels veel mensen uit
het vak. Wanneer zo iemand
dan artistiek iets verschrikke
lijks doet, vind ik het heel moei
lijk om het daarover te hebben.
Vooral wanneer ik die persoon
wat beter ken". „Een matig kri-
Hans van Willigenburg: „Ik trek me niets meer aan van kritieken." foto cpd
tische vraag van mij komt heel
hard aan, omdat hij is ingebed
in mooie woorden. Mensen
hebben mij daar vaak op gewe
zen: je doet het zo hard, maar je
zegt het zo vriendelijk. Dat klopt
ook wel."
Beroemdheden
De afgelopen jaren heeft Van
Willigenburg heel wat be
roemdheden in zijn programma
gehad. Het gesprek met Audrey
Hepburn, een van de we
reldsterren die bij hem aan tafel
zaten, ging volledig de mist in.
„Ik was gewaarschuwd dat zij
absoluut niet met haar verleden
geconfronteerd wilde worden.
Ik dacht nog: wat een onzin.
Maar ik had meteen door: dit is
mis. Ze zat gewoon te liegen. Ik
ben toen te aardig geweest. Ik
had feller moeten zijn. Het was
haar fout, maar ik ben in gebre
ke gebleven omdat zij het
imago van een heilige heeft.
Een half jaar later gebeurde in
de talkshow van Terry Wogan
op de BBC precies hetzelfde. Op
die momenten ontdek je dat je
ontzag hebt voor iemand die
heel lullig doet. Eigenlijk had ik
gewoon moeten zeggen dat ze
zat te liegen. Maar dat zeg je
niet tegen je gasten."
Met Catharina Valente wilde
hij praten over haar ervaringen
in de Tweede Wereldoorlog. Als
lid van een zigeunerfamilie
maakte zij in die tijd nare din
gen mee. De Duitse vedette stak
echter een stokje voor dat ge
sprek. „Ze zei dat ze over die
onplezierige tijd niet meer wilde
praten. Daar heb ik dan alle res
pectvoor."
(Vrijdagavond vroeg met
Van Willigenburg, vanavond,
19.00 uur, KRO, Nederland 1)
Documentaire over een comapatiënt en zijn familie
DEN HAAG CPD
