lillHiliU
^Behoefte aan een utopie'
85®
O
99 59
'Leiden opnieuw op z'n kop voor Goeie Mie'
69
Exponent van de grote veranderingen
Cultuur&Kunst
MAANDAG 4 JANUAR11993
17
Volledig overzicht van werk van Rietveld in Utrechts museum
Een gevoel van leegte heeft Ida
van Zijl niet. De adjunct-direc
trice en conservator van het
Utrechts Centraal Museum is
de komende jaren nog wel bezig
met de tentoonstelling 'Gerrit
Rietveld 1888-1964'. „Ik ben ze
ker nog een jaar betrokken bij
de tentoonstelling zelf: na
Utrecht gaat zij naar het Centre
Pompidou in Parijs en vervol
gens naar het Guggenheim Mu
seum in New York. En daarna is
de kans groot dat er een perma
nente opstelling komt in een
deel van het gebouw van de
Willem Amtzstichting. Voorlo
pig blijft Rietveld nog mijn be
roepsmatige leven beheersen."
De kunsthistorici Ida van Zijl
en Marijke Küpper hebben vijf
jaar aan rie tentoonstelling ge
werkt. Van Zijl nam de meubel
ontwerpen en de interieurs voor
haar rekening, Küpper de archi
tectuur. Het resultaat mag er
zijn: de expositie biedt het
meest volledige overzicht dat
ooit van het werk van de
Utrechtse meubelmaker/archi
tect is gemaakt. Van Zijl zegt:
„Nu pas hebben we een com
pleet beeld. Wat nog moet ko
men, is de analyse van zijn
werk: zijn oeuvre is daarvoor de
bron. Nu moet het ons geeste
lijk eigendom worden om er
straks echt iets zinnigs over te
zeggen."
Fascinerend
Rietveld is voor haar de expo
nent van de grote veranderin
gen, die zich in het begin van
deze eeuw in de kunst voltrok
ken. „Er is een duidelijke over
eenkomst tussen het verdwij
nen van het ornament, de ver
siering, en het verdwijnen van
de figuratie als beeldbepalend
element in de kunst. Dat was
niet zomaar een verandering,
maar een manifestatie van durf
om met het bekende te breken
en het ongekende te ontdekken.
Het meest fascinerend is nog,
dat daar een aspect van mora
lisme in zat: de baanbrekers
wilden de mens losmaken uit
een situatie, waarin de buiten
kant belangrijker was dan de in
houd. Ze wilden de mens dui
delijk maken dat het zoeken
naar helderheid en zuiverheid
de enige manier was om de es-
sentiele waarden van het leven
te vinden."
In het werk van Rietveld vindt
men dit alles nadrukkelijk terug.
Niet alleen in zijn beroemde
rood/blauwe stoel (1917) of het
Rietveld-Schröderhuis (1924).
Maar ook in nagenoeg al zijn
andere ontwerpen: van de een
voud van de lattenstoelen tot de
ingenieuze soberheid van de
sociale woningcomplexen die
hij voor enkele Utrechtse wijken
ontwierp.
Verrassingen
Het scheppen van ruimte was
zijn doel. Het 'ding', een stoel,
kast of huis, bestaat bij de gratie
van de ruimte, die er in en om
is, aldus Rietveld. Van Zijl zegt:
„We hebben dat ervaren op on
ze tocht langs nog bestaande
Rietveldwoningen. Ondanks de
beperkingen die de officiële re
gels en voorschriften hem op
legden bleef hij ruimte creëren,
de relatie tussen binnen en bui
ten accentueren en intensive
ren." De rondgang heeft Van
Zijl en Küper een schat aan ge
gevens opgeleverd, die het
beeld van Rietveld nog precie
zer en completer heeft gemaakt.
„Het onderzoek heeft ook
veel verrassingen opgeleverd",
zegt Van Zijl. „Het traditionele
beeld van de meester van de
stoel en het huis is daardoor bij
gesteld en dat blijkt ook op de
tentoonstelling. In theorie hing
hij de ideeën van De Stijl aan,
maar in de praktijk bleken zijn
opvattingen allerminst dogma
tisch. Hij tekende, schilderde,
had leren modelleren en was
vertrouwd met metaalbewer
king. Die ervaring verwerkte hij
in zijn ontwerpen, waaruit een
grote samenhang blijkt tussen
zijn meubels en zijn architec
tuur.
Kleur, asymmetrie en gebo
gen lijnen werden op hetzelfdt
moment op beide terreinen in
gevoerd. Hetzelfde geldt vooi
het materiaalgebruik: glas en
ijzer deden gelijktijdig hun in
trede. En zijn soberheid, zijn
behoefte om het overtollige te
vermijden, vindt men terug in
simpele meubelen van triplo
en vurenhout en in de ontwer
pen van representatieve ver
trekken. Linoleum, geschilderd
triplex en eenvoudige stoffen
waren voor Rietveld voldoende
om het architectonisch ideaal
een gave en heldere ruimte, te
realiseren."
De tentoonstelling in het Centras
Museum duurt nog tot 21 februari en
is open van dinsdag t/m zaterdag van
10.00 tot 17.00 uur. Avondopenstel
ling op woensdag en vrijdag van
17.00 tot 21.00 uur.
foto gpd
Gerrit Rietveld tusMflztynartMidcrs in zijn meubelmakerij aan de Utrechtse Van Ostadelaan.
PAMPERS PHASES
voor boys of girls,
diverse soorten
WORST
HEEL KILO
PAK 34 STUKS
FRUITIGO
OVENVERSE WITTE
I MINI PUNTEN
W STUKS
mpto BEKER ISO GRAM
1 ELDERS-Tr3ÏT" ELDERS-89'
BIJ ONS BUONS
Leidenaar brengt CD uit in eigen beheer
Weense nieuwjaarstraditie
Hij is een beer van een vent. Heeft een open, vierkant ge
zicht. Sport is voor hem een dagelijkse activiteit. Het is
moeilijk voor te stellen dat Coen Vrouwenvelder als een
soort wereldvreemde geleerde in een laboratorium on
derzoek doet naar botvervangende materialen in botcel-
kweken. Dat is dan ook niet zo; in het 'normale' leven
mag de 31-jarige Leidenaar dan assistent in opleiding
(AIO) zijn aan de werkgroep Biomaterialen van de Leidse
universiteit, zijn ware passie is de muziek. Om precies te
zijn: de symfonische rock.
Onder het pseudoniem The
Coenobite heeft Vrouwenvel
der, die een begenadigd gitarist
is, vorige maand de compact
disc My Habit uitgebracht. De
CD is helemaal tot stand geko
men in een klein studeerkamer
tje in zijn woonhuis; alleen de
afwerking en de mixage is in
een Zeeuwse studio verzorgd.
Over het uiteindelijke resultaat
is Vrouwenvelder niet voor de
volle honderd procent tevreden.
„Toen ik van te voren afspraken
met de studiobaas magkte, kon
alles, maar toen ik er eenmaal
zat, helemaal niks. Alles moest
er zo snel mogelijk op staan en
liefst in één keer goed. Nee, als
ik nog eens een CD maak, ga ik
daar niet meer heen."
Kloosterling
De naam 'Coenobite' betekent
'kloosterling', maar de eerste
vier letters vormen ook Coens
voornaam. Het pseudoniem
verwijst niet alleen naar zijn
eenzame wetenschappelijke le
ven, maar ook naar zijn stu
deerkamertje waar hij met be
hulp van ingewikkeld ogende
electronica zijn muziek op
neemt. Hij geeft een voorbeeld
van wat hij met de apparatuur
kan: „Pianospelen kan ik nau
welijks zelf. Toch zitten er op de
CD nogal wat partijen voor cla-
vecimbel. Ik heb die muziek ge
woon gecomponeerd en het re
sultaat door de computer laten
uitvoeren. Op de CD is niet te
horen dat het niet door een
mens is gespeeld."
Op My Habit is symfonische
rock te horen. Hoe komt ie
mand erbij om anno 1992 mu
ziek te maken die je eerder in de
jaren '70 zou verwachten? Vrou
wenvelder bestrijdt dat zijn mu
ziek gedateerd zou zijn: „Mike
Oldfield heeft afgelopen jaar
een vervolg op Tubular Bells
uitgebracht, Camel heeft een
nieuwe CD uit. En je hebt nog
altijd Marillion, al vind ik die de
laatste jaren niet meer zo inte
ressant. Maar in het midden
van de jaren '80: Marillion, dat
was voor mij meer dan muziek,
dat was een levenswijze." Ver
der zijn op My Habit invloeden
te horen van Santana, The
Eagles, Genesis en Pink Floyd.
Symfonische rock bestaat na
tuurlijk niet zonder klassieke in
vloeden. Vrouwenvelder heeft
er nogal wat: „Vooral Russische
componisten als Sjostakovitsj,
Rimsky-Korsakov en Moess-
orgsky hebben mij erg beïn
vloed. Verder heb ik ook heel
wat te danken aan de Franse
impressionisten als Debussy,
Dukas en Ravel en aan gitaar
componisten als Granados en
Albeniz. Ik ben natuurlijk aller
eerst gitarist."
Vluchtweg
My Habit is, hoe kan het anders
in de symfonische muziek, een
concept-album. Dat wil zeggen
dat de muziek en de begelei
dende teksten bij de CD een
verhaal vertellen. Het verhaal
op My Habit lijkt eenvoudig,
maar is voor Vrouwenvelder
toch uitermate persoonlijk: het
is de geschiedenis van een man
die zich in het normale sociale
leven onthand voelt en die een
vluchtweg zoekt.
Voor de hoofdpersoon, Aqua
rius Man, is de uitweg eenvou
dig: hij keert terug naar de zee.
Voor Vrouwenvelder liggen de
zaken heel wat moeilijker: „Ik
heb behoefte aan een utopie,
aan magisch realisme. Ik droom
weg bij de romantiek van de
middeleeuwen, 'when honour
meant much more to a man
than life', zoals een Genesis-
tekst zegt. In het dagelijks leven
moet je een grijze muis zijn, als
je daar niet aan meedoet krijg je
het meteen op je brood. Ik heb
daar moeite mee."
Natuur
Symfonische muziek wekt bij
Vrouwenvelder associatief op
met een prachtige natuur, gra
zige weiden, woeste kusten en
diepe rust: „Ik heb een hekel
aan house, hardrock en funk.
Die muziek is in mijn ogen
stads, vettig, rokerig en ruikt
naar verschraald bier. Scherp
gesteld dan."
Maar geeft die muziek niet
meer de realiteit weer? „Inder-
den haag Het Strauss Orkest Boedapest zal op zaterdagavond 9
januari in de Dr. Anton Philipszaal, aan het Spui te Den Haag, de
Weense nieuwjaarstraditie voortzetten met een uitvoering van
operettemelodieën die door Strauss werden geschreven. Het or
kest begeleidt de solisten Marco Bakker, Katrien Galez, Gabor
Mores-Mayer en Indikoó Seres. Aan de produktie werken 110
mensen mee, onder wie koorzangers en dansers.
Nieuwjaarsconcert met Gabor Maros-Mayer, Katrien Gallez, Marco
Bakker en Indikoó Seres (v.l.n.r.). foto roybeusker
Wereldmuziek in beeld
Amsterdam In het Amsterdamse Soeterijn (Tropeninstituut) is
van 18 tot en met 24 januari het tweede deel van 'Wereldmuziek
in Beeld'. Het programma bestaat uit documentaires over mu
ziek en dans uit de hele wereld. Er zijn onder meer films te zien
over drums in West- en Zuidelijk Afrika, de rumba in Centraal -
Afrika, steelbands uit Trinidad, de salsa op Cuba, boeddhistische
Lama's in Tibet en de Rolling Stones in Marokko. Eenzelfde pro
gramma wordt ook vertoond in RASA in Utrecht en Theater De
Evenaar in Rotterdam. De derde en laatste serie films wordt ge
draaid van 19 tot en met 25 april. Dan zijn documentaires te
zien over Amerikaanse, Europese en Indiase muziek.
Interculturele Kinderfestival
Amsterdam In zeven Amsterdamse theaters wordt in het week
einde van 5 tot en met 7 februari het tweede Interculturele Kin
derfestival gehouden. Het festival wordt gehouden op de podia
van de Meervaart, Jeugdtheater de Krakeling, Kindertheater Elle
boog, het Pleintheater, het Polanentheater, Cinetol en Filmhuis
Rial to. Vorig jaar, toen dezelfde manifestatie slechts één dag
duurde, kwamen ruim 2000 kinderen kijken. De organisatie is in
handen van de Stichting Arabisch Cultureel Centrum Al Farabi.
Alle Leidenaars krijgen de kans
op 17 december de première bij
te wonen van de speelfilm
Goeie Mie. Want tegelijk met de
galapremière in de Leidse
Schouwburg, draait de film die
avond in alle Leidse bioscopen.
De voorstelling zal bovendien
gratis toegankelijk zijn. „Ik ben
dat verplicht aan alle Leide
naars", zegt regisseur Han Prins
die de afgelopen weken is over
stelpt met enthousiaste reacties
nadat hij de belangrijkste
hoofdrolspelers in zijn film had
voorgesteld.
Zaterdagavond werd het
'Goeie Mie-jaar 1993' officieel
geopend. Tijdens een feestelijke
nieuwjaarsbijeenkomst, in de
Stadsgehoorzaal, kreeg het
Leidse publiek de kans kennis te
maken met de regisseur en de
belangrijkste acteurs en actri
ces. In een korte sketch stelden
de, in kostuum gestoken,
hoofdrolspelers zich voor. Aller
eerst Goeie Mie, gespeeld door
de Leidse Louise Schamper -
„M'n vader zuipt en m'n moe
der heeft geen cent" - de man
van Mie (joep van Eisen) en
haar ouders (gespeeld door
Joop Segaar en Judith Maas-
sen).
Verrassing
Ook andere hoofdrolspelers in
het drama rond de Leidse gif
mengster speelden een kort
fragment uit hun rol. Maar de
grote verrassing was dat onver
wacht burgemeester Goekoop
uit de cast naar voren trad. Niet
gemakkelijk herkenbaar in zijn
19de eeuwse toga en het gezicht
Burgemeester Goekoop als President van de Haagse Rechtbank ('De rol is me op het lijf geschreven') en Louise Schamper als Goeie Mie temidden
van de overige leden van de cast van 'Goeie Mie'. foto hielco kuipers
omringd met een paar flinke
grijze tochtlatten.
Tegen Mie van der Linden
werd na een geruchtmakend
proces levenslange tuchthuis
straf geëist. „Het hof doet uit
spraak over 14 dagen. De zitting
is gesloten", sprak Goekoop en
kele woorden uit het scenario,
om daarna het 'Goeie Mie-jaar'
officieel te openen: „1993
wordt, ruim honderd jaar nadat
Leiden werd opgeschrikt door
de moordenaarspraktijken van
Mie van der Linden, het jaar
waarin Leiden opnieuw op z'n
kop gaat voor Goeie Mie", aldus
de burgemeester die 'een ge
weldig spektakel' voorspelde.
Opnames
Voor regisseur Han Prins is het
jaar waarin Goeie Mie weer tot
leven komt het eind van een
lange periode van voorbereidin
gen. Al vanaf 1987 is hij bezig
het filmproject van de grond te
krijgen. Samen met de historica
Ineke van der Sar schreef hij het
script voor de film over de lot
gevallen van de Leidse gifmeng
ster. Maar in 1993 moet het er
dan echt van komen.
De opnames beginnen in
maart. Bij de hele produktie zijn
ongeveer 150 amateur-acteurs
en -actrices betrokken, hoofd
zakelijk afkomstig uit Leiden en
omgeving. De meesten maken
in 'Goeie Mie' hun debuut op
het witte doek. Han Prins is nu
al enthousiast over hun acteer
prestaties. „Ik zie de opnames
met een gerust hart tegemoet",
zei hij zaterdagavond.
De buitenopnames zijn gro
tendeels in de Leidse wijk
Noord-Rijnevest, tussen de He
rengracht en Zijlsingel, de plek
waar ruim een eeuw geleden de
geschiedenis van Goeie Mie
zich daadwerkelijk afspeelde.
Maar ook de Haarlemse grach
ten zullen als decor fungeren
voor de Leidse speelfilm omdat
daar nog net iets mooiere plaat
jes te schieten zijn. Voor de bin
nenopnames zijn enkele Hilver-
sumse studio's gereserveerd. De
film kost ongeveer 1,7 miljoen
gulden. Dat is een laag bedrag
voorspeelfilm-begrippen.
daad klinkt het wel erg harmo
nieus wat ik wil. Ik ben me er
van bewust dat het in de symfo
nische rock bijna allemaal Ro
bin Hood, Arthur, In de Ban van
de Ring en De Nevelen van Ava-
lon is. Je moet ervoor uitkijken
dat de thematiek niet erg versle
ten raakt."
My Habit is verkrijgbaar bij de pla
tenzaken Plato en de CD-Shop aan de
Nieuwe Beestenmarkt Belangstellen
den kunnen de CD ook 29,90 gul
den bestellen bij Coenobite Produc
tions, giro 6408170, postbus 292,
2300 AG Leiden.
Coen Vrouwenvelder „In het dagelijks leven moet je een grijze muis zijn, als je daar niet aan meedoet, krijg
je het meteen op je brood." foto hielco kuipers
WITTE KOOL
of KOOLRAAP
ELDERS L39~
