Conflict in
Haagwijk
Regio
Uitblijven ijs op grachten blijft raadsel
Leidse studenten fietsen naar het dak van de wereld
Racistische actie schokt
eigenaars restaurant
De gemeente neemt vandaag
nog maatregelen om de ijsvor-
ming op de Leidse grachten te
stimuleren. Het gat in het
scherm aan de oostkant van de
Valkbrug, dat warm water uit
de elektriciteitscentrale moet
tegenhouden, is er mogelijk de
oorzaak van dat veel grachten
het afgelopen weekeinde niet
bevroren. Het gat wordt ge
woonlijk voor de vorst dichtge
maakt, maar volgens W.
Ephraim, hoofd rioleringen,
waterwerken en werktuigbouw
van de gemeente 'is het heel
goed mogelijk dat dat door de
feestdagen er bij is ingescho-
Bij de beelden van ijspret op
het Journaal zaten de afgelo
pen feestdagen weer geen
Leidse tafereeltjes. Ijs op de
de binnenstad is en
blijft een moeizame aangele
genheid. De beschuldigende
vinger van de schaatsliefheb
bers wijst dikwijls in de richting
van de EWR die water uit de
grachten gebruikt voor het koe
len van de turbines in de cen
trale aan de Langegracht. Hier
door zou de temperatuur van
het water stijgen.
Voorlichter J. van der Erf
(EWR) sluit echter uit dat het
gewraakte koelwater ander
maal de boosdoener is van de
ijsloze grachten. Volgens de
EWR-functionaris mag het be
drijf de watertemperatuur
maximaal drie graden laten op
lopen. Op dit moment is
slechts sprake van een verho
ging van een halve graad. Dat
komt omdat er druk gebruik
wordt gemaakt van de stads
verwarming. Of het scherm van
gemeente-ambtenaar Ephraim
veel zal helpen, is dan ook nog
maar de vraag. Door dat
scherm te dichten zijn de
grachten afgesloten van de Ma-
resingel, waarin de EWR ge
bruikt koelwater loost. Een
woordvoerder van het Hoog
heemraadschap Rijnland weet
in eerste instantie toch geen
andere verklaring voor het uit
blijven van ijs dan 'het koelwa
ter van de EWR'.
„Als het dat niet is, dan is er
nog maar één andere verkla
ring en is dat er dan klaarblij
kelijk toch nog enkele huishou
dens en/of bedrijven niet op
het riool zijn aangesloten en er
dus rechtstreeks op de grach
ten wordt geloosd.
Peter Henk Eshuis en Maarten Tolsma: eerst afstuderen, dan op wereldreis
MAANDAG 4 JANUARI 1993
Bewoners: geen vertrouwen in directie
De bewonerscommissie van bejaardencentrum Haagwijk
aan de Beethovenlaan is opgestapt. De commissie heeft
het vertrouwen opgezegd in de directeur en het bestuur
van het bejaardenhuis. Volgens bewoonster mevrouw A.
Oudshoorn, de afgetreden voorzitster, worden er beslis
singen genomen over het hoofd van de commissie heen.
„Volgens de regels moet er met ons overlegd worden.
Maar wij kunnen de directeur vaak gewoon niet eens te
spreken krijgen."
In een reactie zegt directeur J.
Verbeek dat de twee leden tel
lende commissie niet represen
tatief meer was. „Daarom over
legde ik niet. Er waren van de
oude commissie nog maar twee
leden over." Verbeek zegt dat
hij al een jaar bezig is om een
representatieve commissie te
formeren. „Wij hebben ieder
een aangeschreven, ook familie
leden van bewoners om leden
voor die commissie, maar het
lukt gewoon niet om daarvoor
mensen te krijgen. Wij leggen
de laatste hand aan de nieuwe
statuten. Dan mogen straks le
den van de bewonerscommissie
ook bestuursleden aanwijzen."
Volgens de directeur ontbrak
het de bewonerscommissie ook
aan een achterban. „Zij overleg
den ook niet met hun eigen
achterban."
Oud-voorzitster Oudshoorn
zegt dat nu verschillende voor
zieningen in het bejaardenhuis
'zomaar' worden afgeschaft. Zo
krijgen de bejaarden geen klei
ne boodschappen meer be
zorgd. „We krijgen een briefje
VRIJE TUD
Aikido
De Aikido vereniging Shi Zen
Rye begint deze maand met in
troductiecursussen Chinese en
Japanse bewegingskunsten. De
basisbeginselen van de Japanse
krijgskunst Aikido komen aan
de orde in elf lessen (op maan
dag- of dinsdagavond) voor
mensen van 16 jaar en ouder.
De cursus Chinese bewegings
leer T'ai Chi Chuan (tweeweke
lijks op vrijdagavond) bestaat
uit acht lessen. De cursussen
worden gegeven in de gymzaal
aan de Molensteeg (ingang tus
sen nummer 13a en 15 Doeza-
straat). Informatie, opgave en
brochure 071-124682 (E. Smul-
van 25 gulden om het zelf te
doen." Qok moet er voortaan
voor het doen van de was wor
den betaald. „Terwijl wij het
met alle bezuinigingen al krap
hebben."
Ook de mogelijkheid in het
huis van een overleden afscheid
te nemen bestaat niet meer. „Er
is geen ruimte meer, waarin ie
mand opgebaard kan worden",
zegt Oudshoom. „En als je ziet
hoe het bij andere Leidse be
jaardenhuizen toegaat. Daar is
wel een goed contact tussen be
woners en directie. Wij staan
hier met onze rug tegen de
Volgens Oudshoorn was de
commissie wel bij de achterban
bekend. „Wij hebben in huis
een bijeenkomst gehouden voor
de bewoners om hun te vertel
len waarom wij er mee ophiel
den. Wij voelden ons nutteloos.
Ons verhaal werd toen met ap
plaus begroet, want de bewo
ners zijn het met ons eens."
Oudshoom benadrukt overi
gens dat op het verplegend per
soneel niets is aan te merken.
„Dat zijn schatten."
ders), 134590 (Kim) en 126302
(M. Mentink).
Karate
De beginnerscursus 'shuri-Ryu
Karate' begint deze maand.
Sensei Inge Ruys doceert karate,
zelfverdediging, straatvechten
en stokvechten aan vrouwen.
Voor informatie: 414117.
Klaverjassen
In wijkgebouw De Linde aan de
Herenstraat 64 worden op 8 en
22 januari, 5 en 19 februari, 5 en
19 maart en 2, 16 en 23 april
klaverjasavonden gehouden.
Aanvang 20.00 uur. Inlichtin
gen: 311635 (J. Ligtvoet).
De goede voornemens van de
Leidse studenten Peter Henk
Eshuis en Maarten Tolsma zien
er voor 1993 iets anders uit dan
voor de meeste Nederlanders.
Half mei gaan de twee voor een
jaar op wereldreis. Per fiets, met
als einddoel China. „Nee, we
plannen niet alles van te voren,
want dan heb je de reis in feite
al gemaakt voordat je bent ver
trokken", zegt Tolsma.
De 25-jarige Tolsma (medicij
nen) en de even oude Eshuis
(politicologie) hopen eerst dit
voorjaar af te studeren. Tegelij
kertijd zijn de voorbereidingen
voor de trip over een afstand
van tenminste zo'n dertiendui
zend kilometer, in volle gang.
Voorlopig staat de fiets nog in
Tolsma's kamer. „Die is op mijn
postuur samengesteld uit losse
onderdelen. Het is half een
mountainbike, half een randon-
Eshuis moet nog aan een
soortgelijke fiets komen en
denkt dat een sponsor daarbij
misschien kan helpen. „We
zouden bijvoorbeeld materiaal
kunnen uittesten." Ook voor
andere uitgaven hoopt het
tweetal nog op extra ondersteu
ning. „Zoals van Kamers van
Koophandel. En een of andere
bollenexporteur bijvoorbeeld
voor wie we symbolisch iets
kunnen doen, want China gaat
als markt open."
De twee nemen de tijd. Rond
kijken in Oost-Europa is het
eerste doel. „We hebben na
tuurlijk op de seizoenen gelet.
Het is het beste om in septem
ber en oktober door Turkije te
trekken, daarna door Iran en in
de winter door Pakistan en In
dia." In het voorjaar van 1994
De Leidse studenten Eshuis (I) en Tolsma vertrekken dit voorjaar op de fiets voor een wereldreis die in China moet eindigen, foto henkbouwman
willen de twee in Nepal de wan
delschoenen aantrekken en dan
begint de onzekere tocht naar
China, waarbij de Oude Zijde
route de weg met de twee
duizend bochten wordt ge
volgd. Een 'hoogtepunt' moet
ook het bereiken van het dak
van de wereld (5600 meter) op
de Korakoramroute worden.
Stippellijn
De ervaring in lang reizen is er
wel, ervaring met lang fietsen
minder. Maar dat is ook niet zo
belangrijk, vinden ze. „De con
ditie komt wel", meent Tolsma,
terwijl het volgens Eshuis 'voor
80 procent op doorzettingsver
mogen' aankomt. Wel hopen ze
dat ze de fiets niet ergens 'op
een bus hoeven te gooien'.
Uit ervaringen van anderen
blijkt dat je met rijwielen een
heel eind kunt komen. .Alleen
in China is dat onduidelijk",
weten de studenten. „In boeken
met fietsroutes zie je een stip
pellijn die bij de Chinese grens
ophoudt. Wij hopen die lijn ei
genlijk voort te zetten. Je hoort
verschillende verhalen, in China
is fietsen voor buitenlanders
verboden, maar er zijn wel weer
georganiseerde reizen naar een
bepaalde provincie. Reizen is er
bureaucratisch geregeld, maar
het weggeven van plastic ball
points kan misschien al wonde
ren doen. Een vriendin die Chi
nees studeert, stelde een brief
op over ons doel. Die laten we
daar zien."
Over andere grensovergangen
zijn de twee optimistisch. „Het
verkrijgen van doorreisvisa is
vaak niet zo moeilijk, over Iran
horen we positieve verhalen, en
we gaan niet door Afghanistan
of Irak. Verder moet je geluk
hebben. Hoe vaak hangt het
niet van het humeur van de be
ambte af?"
Ieder rekent op zo'n 20 kilo
bagage bij de tocht. „Medische
spullen. Een van ons is bijna
arts. Dus kunnen we in elk geval
overweg met injectienaalden",
zo vertellen ze. „Voorts hebben
we materiaal bij ons om voor
enkele dagen water te vervoeren
en waterzuiveringstabletten. En
een stapeltje boeken How to
survive... En kampeer- en repa
ratiespullen."
„Voor onze saxofoons is he
laas geen plaats", lacht Eshuis,
„maar wel voor mondharmoni
ca's natuurlijk, om op te treden
als de nood helemaal aan-de
man komt."
Voor de reis naar Nederland
grijpen ze terug op een ander
middel van vervoer. „De Trans-
siberië-expres. We hopen tot
Peking te fietsen en daar op te
stappen, maar anders doen we
dat in Mongolië of Alma Ata."
een modem 'hofje' ge
bouwd in 1936.
FOTO WIM DIJKMAN
Het Justus Carelhuis: een
modern 'hofje' in Leiden
'Dit is pure rasse haat'
Leiden is in binnen-
en buitenland be
roemd om de prachti
ge hofjes die er kunnen worden
bezocht. Dergelijke kleine wo
ningbouwcomplexen kwamen
al vanaf de vijftiende eeuw tot
stand en de meeste van de in
totaal ongeveer 35 gestichte
hofjes zijn in meer of mindere
mate gaaf bewaard gebleven.
Dat juist in deze stad zoveel van
deze liefdadige instellingen ont
stonden vindt zijn oorzaak in de
grote verschillen die vooral in
de zeventiende eeuw tussen rijk
en arm ontstonden als gevolg
van de industrialisatie van de
textielnijverheid. De lakenin
dustrie bijvoorbeeld maakte in
die tijd een economische bloei
periode door en de onderne
mers werden snel rijker. Leden
van rijke koopmansfamilies
stichtten onderkomens voor de
behoeftigen in de samenleving.
Dat deden ze in de eerste plaats
om hun geweten te sussen,
maar ook om hun namen de
eeuwen te laten overleven.
Maar het stichten van deze
rond een centraal hofje gegroe
peerde woonhuisjes voor ouden
van dagen voorzag ook in een
grote behoefte, want in die tijd
had iemand die op leeftijd
kwam weinig mogelijkheden.
Een bejaarde werd doorgaans
door de naaste familie in het ge
zin opgenomen, maar waar dat
niet kon, bestond nu de moge
lijkheid iemand in een hofje te
laten wonen. Een rijke burger
kon in zijn testament de wens
uitspreken dat na zijn of haar
dood tot het stichten van een
hofje moest worden overgegaan
met behulp van de nagelaten
middelen. Van dat geld werd
dan een stuk grond in de stad
aangekocht, waarop meestal
vier vleugels met eenvoudige
huisjes rond een hof werden ge
bouwd.
In het midden van het hofje
stond een gemeenschappelijke
pomp en wanneer er voldoende
geld en ruimte was, voorzag
men de ingang van een indruk-
wekkend poortgebouw met een
portaal waardoor het hofje kon
worden bereikt. Boven dat
portaal bevond zich meestal de
regentenkamer. Regenten
vormden het bestuur van het
hofje en kwamen in deze kamer
regelmatig bijeen om te verga
deren. De entree en de regen
tenkamer werden luxueus uit
gevoerd in tegenstelling tot de
huisjes zelf die doorgaans vrij
klein en sober waren. In het tes
tament van de stichter was
meestal ook het reglement van
een hofje vastgelegd en een
portier zag toe op de naleving
ervan.
Naarmate de lakennijverheid
terugliep, nam ook het aantal
stichtingen van liefdadige in
stellingen af. Echt rijke burgers
waren er niet meer en steeds
meer mensen hadden op den
duur moeite het hoofd boven
water te houden. In de negen
tiende en twintigste eeuw kwa
men daardoor nauwelijks hofjes
tot stand. Een uitzondering
hierop vormt het zogenaamde
Justus Carelhuis dat onderwerp
is van dit artikel.
Schenkingen
Twee broers uit Den Haag, Jus
tus en Carel Pape hadden rond
de eeuwwisseling in Leiden
rechten gestudeerd. Dat was
kennelijk erg goed bevallen
want na hun studie wilden ze
uit waardering iets terugdoen.
In de loop der jaren deden zij
een aantal schenkingen. Na zijn
dood in 1921 liet Carel Pape
zelfs fl 70.000,- na ten behoeve
van een nieuw te stichten hofje
voor gepensioneerde Leide-
Waarschijnlijk was hij op dit
idee gekomen omdat zowel hij
als zijn broer gedurende een
groot deel van hun leven, re
genten van het Barend van Na
menshof waren geweest. De re
genten van dit hofje zouden ook
de stichting van het nieuwe hof
je op zich nemen. Achter de
Witte Rozenstraat werd een ge
schikt stuk grond gevonden en
in 1936 werd daar het Justus
Carelhuis gebouwd.
Het complex is een ontwerp van
de architect Bernard Buurman
die ook het vrijstaande gebouw
op de hoek van de Tweede Bin
nenvestgracht en de Steenstraat
ontwierp. Volgens Buurman
kwam de functie van een ge
bouw op de eerste plaats en be
paalde deze functie dan ook de
vormgeving ervan. Met deze
opvattingen schaarde hij zich
achter de architecten van het
zogenaamde Functionalisme of
de Nieuwe Zakelijkheid en ook
het Justus Carelhuis is een ty
pisch voorbeeld van deze
bouwkundige opvatting.
Er werden geprefabriceerde
bouwelementen toegepast en
van decoratieve elementen is
vrijwel geen sprake. Het sobere
karakter van het complex sluit
inderdaad goed aan op de func
tie ervan. In totaal kwamen
twaalf kleine huisjes tot stand
die in vergelijking met de ze-
ventiende-eeuwse hofjeswonin
gen nog tamelijk luxueus waren:
elk huisje bestaat uit een verdie
ping op de begane grond met
keuken, twee kleine kamers,
gang en toilet en een zolderver
dieping met twee slaapkamers
en een badkamer. Bovendien
heeft elk huisje een eigen tuin
tje dat grenst aan het water van
deTrekvliet.
In het geval van het Justus Ca
relhuis kan niet van een hofje in
de eigenlijke zin worden ge
sproken, want het complex
heeft geen gesloten binnen
plaats of gemeenschappelijke
pomp. Maar dankzij het beslo
ten karakter door de ligging
achter de Witte Rozenstraat
hangt hier toch de intieme sfeer
die zo kenmerkend is voor de
oudere hofjes. De laatste wens
van Carel Pape lijkt daarmee
dan ook op eigentijdse, maar
toch passende wijze te zijn ver
vuld.
Ook in een ander opzicht is dit
hofje niet te vergelijken met de
oudere exemplaren. Hier was
geen door regenten vastgesteld
reglement van toepassing, maar
er werden wooncontracten met
de bewoners afgesloten. Weder
zijdse rechten en plichten wer
den daarin vastgelegd en een
conciërge lette op de naleving
van het contract. Tegenwoordig
worden de huisjes bewoond
door wat oudere mensen die er
nog altijd hun welverdiende
rust vinden.
BIANCA VAN DEN BERG
SASSENHEIM DORtTH UGTVOET
„Ik vind dit zo erg. Wij komen
uit Den Haag, maar ik heb het
idee dat buitenlanders in dit
dorp minder snel worden geac
cepteerd dan in Den Haag. Je
maakt hier iri de zaak geregeld
mee dat ze zeggen 'Hé Turk,
schenk me eens een colaatje
in'."
Mevrouw C. Ibrahim, die samen
met haar echtgenoot het shoar-
ma-restaurant Delta aan de Sas-
senheimse Hoofdstraat runt, is
geschokt. Tijdens de oude
jaarsnacht werd de ruit van
haar zaak volgeplakt met racis
tische stickers. Het politieon
derzoek naar het voorval heeft
tot nu toe nog niets opgeleverd.
Samen met twee klanten staat
Ibrahim op nieuwjaarsdag de
laatste kleverige resten van de
ramen af te schrapen. 'Stop im
migratie nu' en 'White is beauti
ful' is op enkele inmiddels op de
grond gevallen stickerresten te
lezen. Nog net is de reclame
voor de Centrumpartij '86 zicht
baar. De zwartgeblakerde mar
kiezen aan de buitenzijde van
de winkel bieden een trieste
aanblik. Waarschijnlijk in brand
gestoken nadat de stickers zijn
opgeplakt, vermoedt Ibrahim.
„En we hebben nog geluk ge
had. We waren op oude
jaarsnacht dicht en hebben ge
hoord dat mensen met brand
blussers het vuur hebben ge
doofd. Hierachter zit allemaal
hout. Onze zaak had wel in
vlammen kunnen opgaan."
Van haar klanten heeft Ibra
him inmiddels steun gekregen.
Sandra Bazuin die samen met
Astrid Driessen de spons han
teert: „Toen ik hier op nieuw
jaarsdag binnenkwam, zag ik de
stickers al zitten. Ik vind het
vreselijk dat dit gebeurt. Ik word
ontzettend kwaad over discri
minatie." Driessen is het roe
rend met haar eens. „Dit soort
dingen kan gewoon niet", con
cludeert ze.
Hoewel Ibrahim 's middags
nog staat te trillen op haar be
nen, heeft ze wel meteen aan
gifte gedaan bij de politie.
„Waarom doen ze dit?", vraagt
ze zich hardop af. „We zitten
hier nu anderhalf jaar en wer
ken keihard. Dan gaan we eens
een keer-een nachtje dicht en
dan gebeurt dit. Het is vreselijk,
pure rassehaat. Ik heb er geen
woorden voor."
De shoarmazaak heeft al eer
der te maken gehad met vreem
delingenhaat. In maart 1992 is
er in het restaurant een vecht
partij geweest waarbij racisme
een rol speelde. Ibrahim heeft
toen niet te veel ruchtbaarheid
aan de zaak willen geven.
„Maar nu we zelfs dit soort din
gen meemaken heb ik de publi
citeit gezocht. Mensen moeten
weten dat dit soort dingen niet
alleen in Duitsland gebeuren
maar ook hier."
T. Mudde, tweede secretaris
van de Centrumpartij '86 en
wonend in Sassenheim, zegt
niets van de actie te weten.
„Het is niet de bedoeling dat
onze stickers op andermans rui
ten terecht komen", zegt hij.
„Bovendien als je jezelf op deze
manier in de aanbieding zet,
werkt dat alleen maar tegen je."
De politieke partijen van Sas
senheim hebben inmiddels een
diepgaand onderzoek geëist
naar de stickeractie. Dat eisen
ze in een gezamenlijke brief aan
burgemeester H.M. de Jonge.
Die zei op 1 januari al direct de
kwestie grondig te zullen onder
zoeken. „Dit is immers niet te
tolereren. In dit dorp mag je
niet discrimineren op basis van
sekse, kleur of godsdienstige
overtuiging."
