'Nieuwe wegen open voor biotechnologie'
Te weinig plaats
voor vluchtelingen
Acties op station
Vluchtelingen in de regio
Wie veel geld wil, moet weg bij universiteit'
ZATERDAG 2 JANUAR11993
940
21
Erica/UM Groep ook failliet
leiden. De Erica/UM Groep is ook failliet verklaard. Eerder wa
ren al onderdelen van deze holding, Erica Beheer en Erica Aan
nemingsmaatschappij, tenonder gegaan. Daarmee waren de fei
telijk activiteiten van deze Leidse projectontwikkelaar al tot nul
gereduceerd. Het faillissement was aangevraagd door werkne
mers van het bedrijf. Zij konden alleen achterstallig salaris krij
gen van de bedrijfsvereniging indien er een bankroet was uitge
sproken. Ook bij dit faillissement van een van de bedrijven van
directeur A.H.F. Swaak is de Haagse advocaat mr. M.C. Udink
tot curator benoemd. „Het vereenvoudigt mijn werkzaamheden.
Tot nu toe had ik bij de afwikkeling nog met Swaak te maken als
directeur van de holding. Ik heb nu formeel alle zeggenschap."
Geestelijk vader transgene stier Herman voelt zich ondernemer
leiden ellen verbunt
De Vereniging Reizigers Open
baar Vervoer (ROVER) houdt
komende maandag- en dins
dagochtend op het centraal sta
tion in Leiden een actie tegen
het openbaar-vervoerbeleid.
ROVER-leden delen dan pam
fletten uit. Vooral de forse prijs
stijgingen van het treinkaartje
in de spitsuren is de reizigers
vereniging in het verkeerde
keelgat geschoten.
Frans Mensonides van de RO-
VER-afdeling Leiden en Om
streken heeft maar vier mensen
van zijn club bereid gevonden
de pamfletten uit te delen. De
Leidse afdeling, opgericht in
1990, heeft nu ongeveer 100 le
den.
„Het is ons een doom in het
oog dat de bus- en treintarieven
steeds maar stijgen, terwijl de
autokosten nauwelijks worden
verhoogd. Door de sterke auto-
lobby durft de regering het be
leid op dit punt niet uit te voe
ren. Wij vinden dat de miljoe
nen openbaar vervoer-reizigers
ook zon sterke lobby moeten
krijgen, die kan zorgen dat de
overheid het openbaar vervoer
werkelijk stimuleert", aldus RO
VER.
De vereniging is het ook on
eens met de geldigheidsduur
van strippenkaarten. De strip
penkaarten die vóór 1992 zijn
gekocht, zijn in het nieuwe jaar
niet meer geldig. Bij ROVER ko
men geregeld klachten binnen
van reizigers die nog een flinke
voorraad strippenkaarten van
voor 1992 hebben. Destijds
stond er overigens nog geen
geldigheidsdatum op de strip
penkaart. De vereniging wil dat
de uitgever van de strippen
kaart, Nederlands Vervoer, een
centraal inruilpunt in het leven
roept.
den haag theo haerkens
Om de grap over de centauers
(paardmensen) van Koot en Bie
kan prof. dr. Herman A. de
Boer, directeur van Gene Phar-
ming, nog wel lachen. Met de
oppositie van de Dierenbe
scherming heeft de geestelijk
vader van de transgene stier
Herman het een stuk moeilijker.
Hij beklaagt zich erover op één
lijn te worden gesteld met men
sen die zich schuldig maken
aan dierenmishandeling.
De stier Herman is geboren met
een extra gen dat Gene Phar-
ming kunstmatig in zijn erfelijk
materiaal aanbracht en dat hij
naar verwachting doorgeeft aan
zijn nageslacht. Herman is dus
allerminst een natuurprodukt
en dat is precies waar de Die
renbescherming zoveel moeite
mee heeft. „Maar er zijn projec
ten genoeg die de gezondheid
en het welzijn van dieren meer
aantasten", vindt De Boer. „Bij
voorbeeld als je muizen gevoe
lig maakt voor kanker door er
een kanker-gen in te stoppen."
Ook het fokken van zogenaam
de dikbilrunderen, die niet
meer via de natuurlijke weg ge
boren kunnen worden, en som
mige honderassen, acht hij eer
der een zaak voor de Dierenbe
scherming.
Het debat in de Tweede Ka
mer, die uiteindelijk toestem
ming gaf voor experimentele
fokkerij met Herman, bezorgde
De Boer niet de spannendste
uren van de afgelopen maan
den. De onzekerheid over de
conclusies van de ethiek-com-
missie onder leiding van prof.
dr. E. Schroten, die positief
maar verdeeld oordeelde, was
heel wat tergender.
Voor De Boer, zijn bedrijf en
zijn medewerkers stonden grote
belangen op het spel. Als de
transgene stier zich niet mocht
voortplanten, zou dat het einde
betekenen van de activiteiten
van het bedrijf in Nederland.
„Waarschijnlijk waren we dan
naar de VS vertrokken. We zijn
een dochter van een Ameri
kaans bedrijf en ik heb er zelf
tien jaar gewoond."
Maar nu de Kamer 'ja' heeft
gezegd, is dat allemaal niet
Prof. Herman de Boer „We kunnen transgene koelen maken, maar wt
zijn geen bedenkers van geneesmiddelen." Inzet Herman, die overi
gens niet naar de hoogleraar, maar naar zijn verzorger is genoemd.
meer aan de orde. Als alles goed wacht wordt dat het extra gen
gaat, worden komend jaar de ervoor zorgt dat de melk van de
eerste nakomelingen geboren dochters van Herman meer lac-
van Herman, die overigens niet toferine bevat dan normaal,
naar De Boer, maar naar zijn Lactoferine is een eiwit dat be-
verzorger is vernoemd. Ver- scherming biedt tegen infecties
doordat het de groei van bacte
riën remt. „Het is een natuurlijk
anti-bioticum. De stof is precies
hetzelfde als de lactoferine in
moedermelk die voorkomt dat
baby's ziek worden."
Valse hoop wil de onderzoe
ker/ondernemer niet vestigen
en hij spreekt dan ook voorzich
tig als hij zegt dat het middel
ook kan worden gebruikt om
darminfecties te bestrijden die
nogal eens optreden als kanker-
FOTO ARCHIEF
patiënten chemotherapie on
dergaan. Zelfs ziet hij mogelijk
heden om darminfecties te be
strijden die volgen op besmet
ting met aids.
De deelti id-hoogleraar kan
zich behoorlijk opwinden over
mensen die vooraf gevraagd
hebben naar bewijzen. Je moet
natuurlijk eerst wel proeven
kunnen doen. Daarvoor heb je
gewoon een x-aantal kilo's no
dig. Dat hele traject kost vijf tot
tien jaar en zo n honderd tot
tweehonderd miljoen gulden."
Uiteindelijk heeft Gene Phar-
ming een geregelde produktie
voor ogen van lactoferine in
koeiemelk. „Dat is essentieel
voor ons. Je melkt de koe en je
haalt de lactoferine eruit."
De beslissing om voorlopig
als proef verder te fokken
met Herman heeft verstrekken
de betekenis. „Het gaat er niet
alleen om dat we in de toe
komst op deze manier lactoferi
ne kunnen maken, maar de hele
aanpak is nu goedgekeurd."
Voor de biotechnologie ligt nu
de weg open om met het toe
voegen van wat extra genetisch
materiaal ook andere stoffen te
produceren.
De Boer is overigens niet van
plan zelf de produktie van ge
neesmiddelen ter hand te ne
men. „Daar hebben we andere
bedrijven voor nodig. Als die
belangstelling hebben voor een
eiwit, kunnen wij dat voor hen
maken en zij maken er dan op
hun beurt pillen van." De Boer
voelt zich vooral ondernemer.
„Het gaat er natuurlijk om dat
je de stoffen die je nodig hebt in
voldoende hoeveelheden eco
nomisch verantwoord kunt ma
ken."
Genetische verandering van
koeien biedt ongekende moge
lijkheden. Een groep Ameri
kaanse onderzoekers probeert
zo stoffen te maken om multi
ple sclerose-patiënten te hel
pen. „Die stof halen ze uit de
hersenen van de koe. Per jaar
zijn daar een miljoen hersenen
voor nodig. Voor zo n hoeveel
heid heb je aan 250 gemodifi
ceerde melkkoeien voldoende.
Eén keer stop je het gen erin en
je bent voor altijd klaar. Het is
een heel elegante methode."
Maar er zijn ook andere toe
passingen denkbaar. „Je kunt
zeggen: wij willen koeien die
melk produceren met minder
vet en meer eiwit." Gene Phar-
ming is niet van plan zich daar
mee bezig te houden, maar de
wetten van de markt gelden ook
in deze technologie: „Als de
maatschappij, de veehouderij
en zuivel daarom vragen, kun
nen we dat wel doen."
Weinig gemeenten voldoen aan landelijke norm
Vrijwel geen enkele gemeente in de regio, neemt vol
doende vluchtelingen op. Staatssecreatris Heerma heeft
intussen gedreigd om de gemeenten te korten op de uit
kering van het Rijk als zij volgend jaar hun verplichtelin-
gen niet nakomen. Leiden, Sassenheim en Valkenburg
behoren tot de weinige gemeenten die wel aan de norm
(twee promille van het aantal woningen voor vluchtelin
gen) voldoen.
leipen/noordwukerhout»
jeroen koster/willem spierdijk
Veel gemeenten die onvoldoen
de woningen beschikbaar stel
len, zeggen de plaatselijke afde
ling van vluchtelingenwerk niet
te veel te willen belasten. De
Leidse wethouder De La Mar is
het daar niet mee eens. „Ik ben
blij dat Heerma strenger wordt.
Ik vind niet dat gemeenten alles
op Vluchtelingenwerk kunnen
afschuiven. loeiden stelt flinke
bedragen beschikbaar om de
opvang te begeleiden. Boven
dien is het mogelijk om in over
leg met het ministerie vluchte
lingen te krijgen die niet zoveel
begeleiding nodig hebben. Het
werk kan dan worden gedaan
vanuit de sociale dienst of het
maatschappelijk werk.
T. van Schoten, van de vluch-
telingenwerkgroep Noordwij-
kerhout, vindt de reacties van
deze gemeente op de twee-pro
milleregeling van de rijksover
heid begrijpelijk. „Je kunt na
tuurlijk vluchtelingen in een
huis stoppen en eens in de drie
weken gaan kijken, maar dat is
geen opvang. We zijn blij dat de
gemeente dat begrijpt en toch
niet afwijzend staat tegen de
komst van meer vluchtelingen.
De gemeente Noordwijker-
hout wil niet te overhaast te
werk gaan met het plaatsen van
nieuwe asielzoekers. Ze vindt de
twee-promilleregeling daar in
ieder geval geen reden voor.
Noordwijkerhout wil met het
opnemen van vluchtelingen
voorlopig rustig aan gaan doen,
omdat zij denkt dat de plaatse
lijke afdeling vluchtelingenwerk
het anders niet aan kan. Noord
wijkerhout, een gemeente in de
Bollenstreek met ongeveer
15.000 inwoners, moet volgens
de regeling dertig asielzoekers
opnemen. Op dit moment zijn
dat er 22, opgevangen in zes
speciale woningen. „Binnenkort
komt er een zevende woning
bij" aldus Van Schoten. „De ge
meente streeft ernaar zo snel
mogelijk een aantal van 25 ont
heemden op te vangen. Wij
denken dat dat moet lukken."
Volgens Van Schoten is goede
communicatie tussen gemeente
en werkgroep heel belangrijk.
Hij vindt het noodzakelijk dat
de gemeente weet wat er voor
de vluchtelingen wordt gedaan.
De werkgroep in Noordwij
kerhout draait met vijftien vrij
willigers. Meestal betekent dat
twee vrijwilligers per woning,
die minstens twee keer per
week dezelfde groep vluchtelin
gen bezoeken. Bij eventuele
ziektes of andere zaken waarbij
hulp hard nodig is, kan dat tot
wel vijf keer per week oplopen.
Van Schoten: „Er groeit langza
merhand een band tussen de
vluchtelingen en opvanger, en
dat is belangrijk. Als de acht
mensen die we volgens de rege
ling nog moeten opnemen mor
gen op de stoep staan, is derge
lijke opvang ondenkbaar. Je
moet de zaak nog wel kunnen
runnen."
regio*
Leiden: Voldoet aan norm.
Lisse: Denkt in 1994 aan norm te voldoen.
Sassenheim: Voldoet bijna aan norm.
Noordwijkerhout: Wil geleidelijk naar norm toegroeien.
Voorhout: Moet twintig vluchtelingen opnemen maar heeft er
pas vier in één woning.
Rijnsburg: Wil geleidelijk aan norm te voldoen om om vluchte
lingenwerk niet teveel te belasten.
Valkenburg: Voldoet aan norm,
HOIegom: Nog geen streefdatum voor behalen van de norm.
Noordwijk: Werkt op lange termijn „naar de norm toe".
Katwijk: „Goede voornemens en goede wil, maar het moet wel
echt mogelijk ziin."
Warmond: Voldoet volgend jaar aan de norm.
Zoeterwoude: Stelt voldoende woonruimte beschikbaar.
Oegstgeest: Nadert de norm.
leiderdorp: Wil zo snel mogelijk Rijksnorm halen.
Voorschoten: Wil voor 1 januari 1994 aan verplichtingen vol
doen.
Wassenaar. Kan niet aan norm voldoen.
Alphen: Voldoet voor de helft aan verplichting.
Alkemade: Heeft geen enkele vluchteling of asielzoeker onder
gebracht
Staat een bijverdienende hoog
leraar op een lijn met een frau
derende uitkeringstrekker, zoals
minister Kok stelt? Professor
A.F.J. van Raan van de Leidse
universiteit meent van niet.
„Frauderen betekent bijvoor
beeld dat mensen twee keer
worden betaald voor hetzelfde
werk of dat de belasting wordt
getild. Maar als iemand veel
verdient met extra werk en dat
keurig opgeeft aan de fiscus
fraudeert hij niet."
Van Raan doet aan de Leidse
universiteit onderzoek naar de
ontwikkeling van wetenschap
en technologie. Aanleiding voor
zijn opmerlangen over de ver
diensten van hoogleraren: de
discussie over de 'bijverdien
sten' van medewerkers van de
Rotterdam School of Manage
ment (RMS), een opleiding op
gezet door de Erasmus Univer
siteit. Hoogleraren kregen voor
een ochtend of middag college
aan de RMS in sommige geval
len enkele duizenden guldens
uitgekeerd.
De Leidse hoogleraar zegt dat
er altijd al regelingen getroffen
zijn voor specialismen die in de
maatschappij zeer hoog geho
noreerd worden, maar binnen
de ambtelijke status niet extra
kunnen worden betaald. Het
meest voor de hand liggende
voorbeeld is de medische facul
teit waar een hoogleraar ook
met patiëntenzorg is belast.
„Dan moet je regelingen treffen
om het hoogleraarschap en het
specialisme in evenwicht te
brengen".
Van Raan werpt tegelijkertijd
de vraag op hoe hoog de betaal
de vergoedingen feitelijk waren.
„Het gaat inderdaad om veel
geld voor een ochtend werken.
Maar nergens blijkt bijvoor
beeld hoeveel uur voorberei
ding een college of lezing verg
de.
Viskraam
Als het op bijverdienen aan
komt geldt ook voor hooglera
ren het ambtenarenreglement.
Van Raan: „Het moet gaan om
activiteiten die in overeenstem
ming zijn met de waardigheid
van net ambt. Dat betekent dat
ik bij wijze van spreken geen
viskraam mag openen bij het
activiteiten die In overeenstemming zijn met de waardigheid van het ambt Dat betekent dat ik geen viskraam
FOTO JAN HOLVAST
Prof. van Raan: „Het moet gaan om
mag openen bij het station."
station. Verder mag door zo'n
activiteit de eigenlijke taak van
een hoogleraar niet in het ge
drang komen. Vaak is echter
een nevenactiviteit van een
hoogleraar van groot belang
voor de universiteit. De contac
ten met bedrijven of instellin
gen kunnen waardevol zijn voor
het aantrekken van onderzoeks
gelden. Belangrijk is dan wel dat
het onderzoek wetenschappe
lijk interessant is. Het is logisch
dat een universiteit er dan mee
instemt dat die contacten als
onderdeel van het werk worden
onderhouden. Maar het mag
niet zo zijn dat basistaken zoals
onderwijs in het geding ko
men".
Van Raan wijst er daarbij op
dat ook het door menigeen als
fors beoordeelde hoogleraarssa
laris inmiddels onderwerp van
onderhandeling is. „Het is al
lang niet meer zo dat een hoog
leraar theologie automatisch
hetzelfde verdient als een
econoom."
Van Raan merkt tevens op dat
hoogleraren en andere universi
taire medewerkers ook activitei
ten ondernemen die helemaal
niet worden betaald. Het hou
den van een voordracht levert
ook in het weekeinde meestal
weinig meer op dan een fles
wijn of een boekenbon. Ook
blijkt het lidmaatschap van
commissies en andere adviesor
ganen wel eens een erezaak te
zijn.
Van Raan noemt het voor
beeld van een commissie die
advies moest geven over de we
deropbouw van de wetenschap
in Oost-Duitsland. „Daar was
duidelijk van dat men het een
eer voor mij vond dat ik werd
gevraagd. De vergoeding be
stond uit een treinkaartje en de
verblijfskosten. Als je vindt dat
dergelijke verzoeken een te gro
te druk op je werk leggen, kun je
verwijzen naar de tarieven die
de universiteit hanteert voor het
uitlenen van een hoogleraar, of
naar de tarieven die je zelf han
teert in je vrije tijd. Soms ziet
men er dan vanal je te vragen,
soms wil men ook betalen.
Maar vaak kun je ook beginnen
met alleen een onkostenvergoe
ding als er een goede kans is op
toekomstige financiering van
universitair onderzoek.
Aantrekkingskracht
Toch meent Van Raan dat wie
vooral veel geld wil verdienen
beter maar helemaal weg kan
gaan bij de universiteit. „Dan
moet je naar het bt-drijfsl. m
gaan. De aantrekkingskracht
van werken op de universiteit
schuilt in het opleiden van jon
ge mensen en de mogelijkhe
den om onderzoek te aoen. De
stereotiepe onderzoeker die in
versleten trui en broek door de
gangen van de faculteit loopt en
zijn ziel en zaligheid in zijn on
derzoek wil leggen.past gewoon
niet in het keurslijf van het be
drijfsleven. En is op zich ook
niet geïnteresseerd in enorme
salarissen. Hoewel je zulke figu
ren toch wel kunt plaatsen op
onderzoekslaboratoria van be
drijven, maar dan gaat het om
natuurwetenschappers en niet
om economen.
