'Je staat overal
alleen voor'
D:
De branden
van 1992
Een lange rij branden
trok een spoor van
vernieling door 1992.
Deze krant deed
uitgebreid verslag van
zeker tien grote
branden in de regio.
Naderhand mochten
politie en brandweer
nog eens uitleggen wat
hun bevindingen
waren, maar vaak was
dat moeilijk. De
oorzaak van een brand
blijft dikwijls
onduidelijk. Volgens
voorlichter D.
Graveland van de
Leidse politie is dat
niet echt
verwonderlijk. „Bij een
felle brand gaat ook
het bewijsmateriaal in
vlammen op. Als een.,
dropjeswinkel maar
voor een klein deel
uitbrandt en in de
resten worden uiterst
brandbare spullen
gevonden die niet in
een dropwinkel
thuishoren, is de
oorzaak niet zo
moeilijk te vinden.
Vaak is er echter van
het gebouw niets
over."
Dat was ook het geval
bij de Formido-brand
in Leiden, in januari
1992. De eigenaar van
deze bouwmarkt kijkt
nog eens terug op die
fatale dag en vertelt
over de slepende
afwikkeling
Formido-eigenaar vergeet brand nooit meer
Formido-eigenaar Linschoten: "Dat geloei van brandend gas hoor ik nog
steeds." foto fotolux
MONICA WESSELING
5 5
I e onzekerheid was
het allerergste. Heb ik
iets fout gedaan? Had
de brand kunnen worden voorkomen? En
vooral, hoe moet het nu verder? Wat brengt
de toekomst?. En dan die stilte. De eerste
maanden vraagt iedereen nog hoe het met
je is, maar de belangstelling verflauwt. Dan
sta je echt moederziel alleen."
Voor D. Linschoten, voormalig eigenaar
van de afgebrande Formido bouwmarkt
aan de Hoge Morsweg, is 1992 allesbehalve
een leuk jaar geweest. „Zo'n brand vergeet
je je leven niet meer. Het hele jaar heeft in
het teken ervan gestaan."
De IJsselsteiner had de bouwmarkt in
1991 gekocht. Het was toen, zoals hij het
zelf omschrijft, een sjofele tent waar geen
droog brood te verdienen viel. In een jaar
tijd bouwde hij de zaak opnieuw op, nam in
totaal tien mensen in dienst en realiseerde
een omzetgroei van dik elf procent. Dat
werk werd in één klap vernield. In de nacht
van 11 januari verwoestte een felle uitslaan
de brand het pand volledig.
Linschoten herinnert zich de nacht van
de brand als de dag van gisteren. Hij lag
thuis in IJsselstein te slapen, toen de alarm
centrale hem wekte. Binnen een half uur
legde hij de afstand IJsselstein-Leiden af.
„Ik kwam over de dr. Lelylaan aanrijden en
zag helemaal geen vlammen of rook. Dat
valt wel mee, dacht ik nog. Totdat ik de
hoek om kwam. Er stond niets meer. Nop
pes, alles weg." De brandweer was er ook
nog niet in geslaagd de gasleiding af te slui
ten. „Dat lawaai hoor ik nog steeds. Het
loeien van brandend gas."
Linschoten heeft de nacht en de dag er
op verder in een soort roes beleefd. „Je re
gelt van alles, beantwoordt vragen van de
politie en onderhandelt met verzekerings
mensen. Je beseft niet wat er gebeurd is.
Toen ik 's avonds thuis was, wist ik het in
eens. Mijn bouwmarkt is weg. Dan klap je
in elkaar."
De dag erna begon Linschoten zichzelf
verwijten te maken. „Heb ik het straal
kacheltje wel uitgedaan. Is de elektriciteit
wel genoeg gecontroleerd?. Vragen en nog
eens vragen."
Deur open
Kort na de brand toonde de poltiie de voor
malig eigenaar een foto van de brandende
bouwmarkt. De elektrische, glazen toe
gangsdeur staat erop open en die deur kan
alleen van binnenuit worden geopend. De
foto, plus een getuigenverklaring van een
man die zei kort voor de brand in het pand
mensen te hebben gezien, deed het ver
moeden van inbraak plus brandstichting
ontstaan. „En daar klamp je je dan ook aan
vast."
In de weken die op de brand volgden
moest er veel worden gerégeld. Politie, ver
zekering, arbeidsbureau: allemaal vroegen
ze aandacht en verantwoording van Lin
schoten. Moeilijk, zo niet onmogelijk, blijkt
de herbouw van de markt te zijn.
Linschoten huurde het pand van de
naastgelegen houthandel Pontmeijer. Het
Burgerlijk Wetboek bepaalt dat een huur
overeenkomst bestaat zolang er een pand
is. Dat was er niet meer en dus had Lin
schoten geen poot meer om op te staan.
Pontmeijer wilde het pand niet herbouwen.
De houthandel heeft nu, eind 1992, plan
nen klaarliggen om het stuk grond te ge
bruiken voor uitbreiding van de bestaande
loods, een kantoor en een winkel in gereed
schappen.
Aan de andere kant van de voormalige
bouwmarkt ligt een stuk braakliggende
grond van aannemersbedrijf Niersman uit
Voorschoten. Na onderhandeling kwam de
IJsselsteiner met de aannemer overeen dat
daar een bedrijfspand voor een nieuwe For
mido zou worden gebouwd. „De toekomst
zag er weer goed uit. Er was weer perspec
tief', blikt Linschoten terug. Maar dat viel
tegen. De gemeente Leiden gaf niet zo maar
toestemming om de bestemming van het
terreintje te wijzigen. „Dat betekende dat
de bouw in elk geval op de lange baan werd
geschoven."
Linschoten wilde het liefst opnieuw een
zaak in loeiden beginnen. „Ik voelde me er
thuis. Leidenaars zijn fijne mensen".
Blut
Linschoten moest echter zo langzamerhand
de zekerheid hebben ergens opnieuw te
kunnen starten. De bedrijfsverzekering be
taalt alleen uit als de verzekerde kan bewij
zen elders te zijn begonnen en Linschoten
had al maanden achtereen zijn werknemers
doorbetaald. Ontslag leek niet nodig omdat
de voormalig eigenaar verwachtte op korte
termijn elders in Leiden aan de slag te kun
nen. „Mijn spaarpot raakte leeg. Toen dui
delijk werd dat in Leiden zo gauw niets an
ders kwam, heb ik met pijn in het hart, een
ontslagaanvrage ingediend. Ondertussen
moest ik ook gaan zorgen voor een nieuwe
baan voor mezelf."
Pontmeijer had bij de mededeling dat het
pand niet werd herbouwd, Linschoten 'als
pleister op de wonde' een bouwmarkt in
Zaltbommel te koop aangeboden. Linscho
ten: „Na een jaar vechten heb ik besloten
toch maar op dit aanbod in te gaan. Sinds
een paar weken heb ik daar een zaak."
Linschoten is nooit bang geweest voor
brand thuis. „Maar sinds ik de nieuwe zaak
heb schrik ik van elk telefoontje 's avonds."
Terugblikkend op de brand noemt Lin
schoten de 'stilte om zich heen' het ergst.
„Je moet het echt alleen opknappen. In
zo'n tijd begrijp je pas goed hoe belangrijk
een goede relatie met je vrouw en kinderen
is. Aan hen heb ik heel veel steun gehad.
Het jaar heeft me wel geleerd dat hard wer
ken maar relatief is. Het is belangrijker om
te zorgen dat het thuis fijn draait. Daar ligt
toch je basis."
NOORD WIJK 2 JANUARI
Kort na de jaarwisseling worden op
de Koningin Wilhelmina Boulevard
in Noordwijk twee restaurants, Al-
mata en de Pizzeria La Galleria en
de bovengelegen appartementen
door brand verwoest. De totale
schade loopt in de miljoenen. Over
de oorzaak van de brand bestaat
weinig twijfel. Ooggetuigen melden
dat een vuurpijl op het dak van res
taurant Almata de golfplaten in een
mum van tijd in lichterlaaie hebben
gezet. De daders zijn nooit gevon
den.
In de loop van de zomer zijn beide
restaurants weer geopend.
LEIDEN 11 JANUARI
Bouwmarkt Formido aan de Hoge
Morsweg brandt af. In een uur tijd
wordt de zaak volledig verwoest. De
schade loopt in de miljoenen. Bij de
brand komen giftige dampen vrij,
afkomstig van chemicaliën en verf
stoffen. De brandweer rukt met
groot materieel en 30 man uit.
Geruchten over opzet doen al
meteen de ronde. Op een in de
krant gepubliceerde foto is te zien
dat in de, toen nog bestaande voor
gevel, een deur open staat. Dat wijst
er op dat kort voor de brand nog
mensen in het pand aanwezig wa
ren. Het onderzoek naar de oorzaak
door de technische recherche
neemt geruime tijd in beslag: door
de enorme hitte zijn alle resten van
de bouwmarkt plus inhoud samen
gesmolten tot een dikke klont. Het
gerechterlijk laboratorium in Rijs
wijk vindt geen sluitend bewijs voor
brandstichting. Wel wordt serieus
rekening gehouden met inbraak.
Het technisch onderzoek wordt af
gesloten.
LEIDEN 26 JANUARI
In de nacht van zaterdag op zondag
breekt brand uit in het voormalige
kantorenpand van Elascon aan de
Zoeterwoudseweg. De brandweer
laat nog tijdens het bluswerk door
schemeren te denken aan brand
stichting: gas en elektriciteit waren
afgesloten. Onderzoek leidt de re
cherche tot de conclusie dat de
brand aangestoken is, of per onge
luk is ontstaan doordat iemand die
in het leegstaande pand wilde over
nachten, brand heeft veroorzaakt.
Saillant detail bij het blussen is dat
twee Leidenaars (23 en 27 jaar oud)
worden gearresteerd omdat ze de
brandweer danig 'in de weg lopen'.
Het tweetal blijkt onder invloed te
zijn.
KATWIJK 21 APRIL
In de nacht van zaterdag of zondag
verwoest een felle uitslaande brand
de vestiging van autosloperij Op
dam aan de Katwijkse Haringkade.
Ondanks de inzet van zestig brand
weerlieden en acht bluseenheden
kan niet worden voorkomen dat de
autosloperij voor het grootste deel
afbrandt. Nog tijdens de bluswerk
zaamheden uit de brandweer het
vermoeden dat een pyromaan aan
het werk is geweest. Er wordt een
verdachte aangehouden. Begin de
cember wordt een 25-jarige Katwij-
ker voor de rechter gedaagd. De of
ficier van justitie eist 3,5 jaar gevan
genisstraf omdat hij, samen met
een vriend, twee brand zou hebben
aangestoken. Niet alleen de brand
in de autosloperij, ook die in de
Oranjeschool aan de Secretaris Var-
kenvissersstraat in Katwijk (1991),
wordt de twee ten laste gelegd.
brandweer houden direct al de mo
gelijkheid van brandstichting open.
Het gebouw stond voor een groot
deel leeg. De basisschool wordt au
gustus volgend jaar opgeheven en
telt op de moment van de brand
ongeveer 20 leerlingen. In de dagen
na de brand worden tientallen kin
deren verhoord. De geruchten als
zou de brand te maken hebben met
plannen om de school Islamitisch te
maken, worden ontzenuwd. Een
brandstichter wordt nooit gevon
den.
WOUBRUGGE 6 AUGUSTUS
Een loods met 150 konijnen en een
hond, alsmede veertien antieke au
to's aan de Boddens Hosangweg in
Woubrugge brandt uit. De techni
sche recherche is niet in staat de
oorzaak te achterhalen.
LISSE 8 AUGUSTUS
Het sportcomplex annex bloembol-
lenbedrijf van de gebroeders Ten
Hagen wordt in de nacht in as ge
legd. De schade aan de THB-hal
loopt in de miljoenen. Bij de brand
komt een flinke hoeveelheid asbest
vrij. De stevige zuidwestenwind
zorgt ervoor dat de vonken zich
over het centrum van Lisse ver
spreiden. De brandweer heeft grote
moeite de brand onder controle te
krijgen.
Zodra het vuur gedoofd is, wordt
een begin gemaakt met een groot
ste schoonmaakoperatie. Een ge
specialiseerd asbestbedrijf reinigt
de straten. Het technisch onderzoek
naar de oorzaak van de brand levert
weinig op.
LEIDEN 16 SEPTEMBER
De openbare basisschool De Hoek
steen aan het Maansteenpad in Lei
den gaat in vlammen op. Politie en
VOORHOUT8 NOVEMBER
Vier loodsen van het bloembollen
exportbedrijf van Van Diest in Voor
hout branden uit. De schade wordt
op enkele miljoenen guldens ge
schat. De Voorhoutse politie maakt
een paar dagen later bekend dat de
brand waarschijnlijk is ontstaan
door een uit de hand gelopen spel
letje van kinderen. Omdat 100 pro
cent zekerheid ontbreekt, roept de
politie de bewoners van Voorhout
op getuigenverklaringen af te leg
gen. Nader onderzoek brengt de re
cherche niet veel verder: de conclu
sie blijft dat de brand vermoedelijk
door schoolkinderen is aangesto
ken.
SASSENHEIM 10 NOVEMBER
Voor de tweede keer binnen 36 uur
wordt de Bollenstreek opgeschrikt
door een enorme brand: het vlees
verwerkende bedrijf J.G. van der
Mey aan de Hoofdstraat in Sassen-
heim wordt verwoest. Niet alleen de
bedrijfsinventaris valt ten prooi aan
het vuur, ook 100.000 kilo vlees en
vleeswaren gaan in rook op. De
schade wordt geschat op vijf tot zes
miljoen gulden. De technische re
cherche komt tot de conclusie dat
kortsluiting de oorzaak is.
LISSE 20 NOVEMBER
De beroemste bollentuin van de
wereld, Keukenhof, wordt getroffen
door een enorme brand. Het Thee
huis brandt uit. Het pand doet in de
wintermaanden dienst als opslag
ruimte en distributiecentrum voor
bollen. De meeste bollen zitten op
dat moment al in de grond, maar er
gaan toch nog zo'n 600.000 bollen
in rook op. De schade aan de tuin
blijft beperkt doordat er een flinke
westenwind staat en het gebouw
aan de oostkant van het park ligt.
Na onderzoek spreekt de technisch
recherche het vermoeden uit dat de
brand is veroorzaakt door kortslui
ting in een ventilator. Het laborato
rium-onderzoek loopt nog.
