'Liefde
is een
groot
verdriet'
DONDERDAG 24 DECEMBER 1992
Zwijmelend in eikaars
armen. Wie kent niet
dat verlangen?
ARCHIEFFOTO
Elke warme voorjaars- en zomermid
dag als Simon (45) van zijn werk
komt. kijkt hij of ze er zitten: die
twee oude mensen. Op het bankje voor het
bejaardenhuis, hij stokoud en krom, zij in
een rolstoel.
„Een gebrekkig en oud stelletje en dat zit
daar in het zonnetje met de armen om elkaar
heen. Ik kijk er altijd naar. Het geeft mij het
gevoel van: er bestaat toch nog zoiets als wa
re liefde. Wat er ook met die mensen gebeurt,
daar kan niks tussen komen."
„Ik vind het een aandoenlijk en op een bij
zondere manier romantisch tafereel. In het
begin vond ik het zo mooi. ik wilde dat ieder
een het zag. Ik heb een fotograaf gebeld van
een krant om het stel te fotograferen. Maar ik
heb de foto nooit in de krant gezien. Ik hoop
toch zo dat ze er volgend voorjaar weer zit-
Het broze bejaarde paar is voor Simon het
bewijs dat de ware liefde bestaat. Voor altijd
door dik en dun.
Ook Marieke (16). die voornamelijk
gescheiden volwassenen om zich
heen heeft, heeft een voor
beeld van ware liefde. „Lief
de", zegt Marieke, „daar
volgens mij sprake van bij mijn opa en
die twee maanden na elkaar dood gin
gen. Opa kreeg een hartaanval en oma, een
gezonde vrolijke vrouw toen haar man nog
leefde, had een maand later kanker en was
weken daarna ook dood. Ze wilde ge
woon bij opa zijn, denk ik."
Over de liefde wordt veel gedroomd. Wat is
er heerlijker dan te dromen van een romanti
sche, eeuwigdurende liefde. Toch wordt de
gene die dat hardop doet, meestal voor naïe
veling uitgemaakt. „Je komt er nog wel ach
ter. Over een paar jaar praat je wel anders, als
je in de gaten hebt dat de gewoonte de vijand
van de liefde is", zegt John. Grijnzend: „Ik
hou het meest van mijn vrouw als zij er niet
is." Johns vrouw Merel voegt er onmiddellijk
een liefdesspreuk' aan toe. „De liefde is als
de keuken. Je moet de kunst verstaan om van
•kliekjes iets te maken."
Onbereikbaar
Liefde. In velerlei opzichten een fundamen
tele kracht. Liefde kan zin geven aan iemands
leven. Iedereen wil het ontvangen en geluk
kig kunnen de meesten van ons er ook wel
wat van geven. Liefde is veelomvattend.
Vriendschap, genegenheid, erotiek en goed
heid kunnen aspecten zijn van de liefde voor
een medemens. Maar er bestaan meer lief
des. Voor het dier, voor de natuur, voor de
geboortestreek en voor het het vaderland, om
er maar een paar te noemen.
Het lijkt wel of de ware en vooral de ro
mantische liefde bestaat bij de gratie van de
onbereikbaarheid. Vrijwel alle populaire
liedjes gaan over het verlangen naar die
ene, vurig beminde, maar onbereikbare
persoon. De beroemdste literatuur is die
waarin grote onmogelijke liefdes worden
beschreven. Ook dichters hebben het
voornamelijk over de onbereikbare lief
de en de daaruit voortvloeiende angst
en eenzaamheid.
Aan de andere kant wordt de liefde
nuchter bekeken. De computer van
een relatiebureau verzamelt gege
vens over mensen, sorteert ze en
tti. zoekt die mensen er uit die op pa
pier bij elkaar passen. Soms werkt
het.
Wie i
Diekstra, begint zich wel af
gen of de ware, romantische en te
gelijk duurzame liefde wel bestaat.
Diekstra doet bijna niet anders dan
partners, die hopelijk toch ooit uit
liefde zijn getrouwd, methoden aan
te reiken om hun verhouding weer
een beetje leefbaar te maken.
Toch zijn er veel mensen die in het
bestaan van de ware liefde geloven
of willen geloven. Mensen die blij
ven dromen van die ene grote ro
mantische liefde.
Liefdeskamer
Karei (58), weet zeker dat hij de eni
ge ware in zijn leven heeft gevonden
en dat dat gevoel blijft bestaan.
„Mijn vriendin en ik zijn nu tien jaar
samen en ik weet zeker dat als zij
dood gaat. ik de deur van de liefdes-
kamer op slot doe en de sleutel in
een rivier gooi. In mijn liefdeskamer
wonen al onze jaren samen. Al onze
fantastische momenten, onze blij-
lüü depressies, frustraties, alle
iïfMk warmte die ze mij gegeven heeft."
..Ik heb het enorm met haar getrof
fen. Ze heeft een heerlijk lijf, ik geef
toe dat het daar wel mee begonnen
is, maar ze heeft ook een fantasti
sche geest. Ze voelt mij heel goed
aan> heeft veel inlevingsvermogen,
^jBj is intelligent, heel lief en soms
streng. Ik kan behalve over techniek
>7
met haar werkelijk over alles praten. Ze is
mijn kind, mijn moeder, mijn zus, mijn
vriendin en mijn vriend. Ze is niet mijn eer
ste, maar absoluut mijn laatste liefde."
„Natuurlijk hebben we wel eens ruzie en
vind ik haar soms een trut. Maar ik hou zo
veel van haar als zij er niet meer zou zijn,
hoef ik geen ander meer. Ik zou altijd aan
haar blijven denken. Dat zou tegenover een
nieuwe vrouw niet eerlijk zijn. Ik weet wel dat
hier ook eigenliefde aan te pas komt. Maar
dat geldt voor haar ook en dat vind ik hele
maal niet negatief. Haar geluk is mijn geluk
en andersom. Het loopt door elkaar heen.
Dan weer krijg ik, dan weer geef ik. Dat wis
selt heel snel en steeds maar weer."
Voor de stelling dat ware liefde alleen kan
bestaan voor een onbereikbaar iemand, pleit
de uitspraak van Johan. „Mijn vrouw heeft
twintig jaar geleden zelfmoord gepleegd. De
scherpe kanten zijn daar nu gelukkig af. En
over haar kan ik nu blijven dromen. Nie
mand kan ooit meer aan haar tippen."
Ook de liefdeservaringen van Paul en Elles
lijken die stelling te bevestigen.
„De liefde is een groot verdriet", zegt Paul
(43), die denkt dat ware liefde wel bestaat, al
heeft hij daar tot nu toe alleen nog maar on
der geleden. AI meer dan twintig jaar droomt
hij van het Duitse meisje Sabine, met wie hij
ooit twee maanden heeft doorgebracht en
die de liefde van zijn leven is geworden. Hij
heeft haar indertijd onder invloed van haar
ouders, zegt Paul, niet definitief kunnen ver
overen. Maar hij overweegt om het alsnog te
proberen.
Dat hij het nog niet heeft gedaan, heeft te
maken met de angst dat zijn droom in dui
gen valt. Af en toe belt hij. Dan hoort hij haar
stem, maar dan durft hij niks meer te zeggen
en legt hij de hoorn gauw weer neer.
Blind
Paul ontmoette Sabine in 1970 op Ameland.
Zij was daar met haar ouders met vakantie.
Na een optreden als drummer zag hij haar
aan het eind van het concert in de zaal. Ze
raakten in gesprek en het klikte meteen. Hij
mocht haar op de brommer naar huis bren
gen.
De volgende dag, samen aan het strand,
sloeg de verliefdheid in alle hevigheid toe. „Ik
was totaal verloren", zegt Paul. „Ik voelde: dit
is het. Maar ja, na een week moest ze terug.
Ik wilde er achteraan. Ik liftte naar Hannover
en ging er kamperen. Sabine was verpleeg
ster en woonde bij haar ouders. We gingen
toen zo'n zes weken heel intens met elkaar
om. Plotseling maakte ze het uit, zonder dat
ze een reden daarvoor gaf. Ik denk dat haar
ouders er achter zaten. Zo'n drummer in een
bandje, dat was denk ik niet goed genoeg. Ik
ben teruggegaan en heb vijf jaar verschrikke
lijk om haar getreurd. Ik zag niets en nie
mand meer. Ik was blind voor andere vrou
wen. Daarna besloot ik met een ander te
trouwen."
„Ik hield niet zoveel van Marja als van Sa
bine. Met Sabine was ik heel close, die paste
zo goed bij mij, zij was het gewoon. Maar ja,
je kunt toch niet je hele leven in zak en as zit
ten. Een paar dagen, voordat we zouden
trouwen, kreeg ik ineens een brief van Sabi
ne. Ze maakte excuus voor wat er jaren gele
den gebeurd was en vroeg hoe het met me
ging. Ik ben er meteen heengegaan, maar ik
durfde niet aan te bellen. Ik heb drie dagen
en nachten op de stoep tegenover haar huis
zitten wachten of ze naar buiten kwam. Maar
ik heb haar niet gezien. Toen ben ik terugge
gaan en heb ik het huwelijk maar door laten
gaan."
„Na zes jaar was mijn huwelijk voorbij. Ik
ben nog weer gaan samenwonen en dat heeft
zeven jaar geduurd. Heel vaak, ook tijdens
mijn huwelijken zag ik het koppie van Sabine
voor me. Ik koester haar nog steeds. Ik denk
dat zij net zo'n trauma heeft opgelopen als ik.
Als iemand je na vijf jaar nog een excuusbrief
'Liefdesdroom' is de titel van dit schilderij van
W. J. Martens (18391895). Het maakte in
1985 deel uit van de door het Gemeentemuse
um in Arnhem georganiseerde tentoonstelling
Romantische Liefde. In de catalogus stond on
der meen „Het plaatje houdt de droom in
stand waarmee vrouwen vroeger met hun be
staan verzoend werden. Nu vinden we het
kitsch. Maar is het niet juist dit soort beelden
dat ook nu nog de droom in stand moet hou
den?" ARCHIEFFOTO
Over de liefde wordt veel gedroomd. Wat is
er heerlijker dan te fantaseren overeen
romantische, eeuwigdurende liefde. Vaak lijkt
het of de ware liefde bestaat bij de gratie van
de onbereikbaarheid. De beroemdste
literatuur is die waarin grote, onmogelijke
liefdes worden beschreven. Waarom komt
een mens vaak niet verder dan illusie,
hunkering en verlangen?Een vrouw: „De
liefde is als de keuken. Je moet de kunst
verstaan om van kliekjes iets te maken.
schrijft, dan was het voor haar toch ook niet
zo maar iets?"
„Ik ben nu al weer een paar jaar alleen. Vo
rig jaar heb ik Sabine een brief geschreven.
Via de burgerlijke stand heb ik haar adres ge
vonden. Ik heb maanden op die brief gestu
deerd, maar toen ik hem eindelijk had ver
zonden, kwam hij ongeopend terug. Ik weet
niet of het haar handschrift was, waarmee de
brief retour werd gestuurd. Ze is getrouwd,
misschien heeft haar man de brief gevonden
en teruggezonden. Ik weet ook niet of ze kin
deren heeft. Ik wil niet stoken in haar huwe
lijk. maar ja, wie weet is zij ook ongelukkig.
Dat is altijd door mijn kop blijven spelen."
„Ik wil haar weer opzoeken, maar ik twijfel
steeds of ik het moet doen. Een vriend van
me raadt het me zeer af. Je vermoordt je ei
gen droom, zegt hij. Misschien is dat zo. Ik
durf eigenlijk niet, maar ik wil haar toch ook
beslist zien. Voor haar voel ik de echte liefde.
Een paar dagen geleden heb ik haar gebeld
en meteen weer neergelegd, toen ze zich
meldde. Haar stem scheurde van alles open."
Autootje
Elles (36) blijft van haar grote liefde dromen.
„Ik was getrouwd en had al twee kinderen,
toen ik Erik ontmoette. Het was liefde op het
eerste gezicht, zoals dat-heet. Hij was een
heerlijke, romantische, serieuze, intelligente
en gekke schat. Wij adoreerden elkaar en
werden minnaars. We gingen zo veel als mo
gelijk was met elkaar om. zonder dat mijn
man dat wist. Erik was gescheiden en wij
droomden regelmatig over een leven samen.
Ik wilde dat ook heel graagi We waren eikaars
grote liefde."
„Toen onze verhouding drie jaar had ge
duurd, stond er op de ochtend van mijn ver
jaardag een heel grote ingepakte container
voor de deur met een grote strik er omheen.
'Voor Elles, van een stilie aanbidder' stond er
met grote letters op. Ik wist niet wat ik zag,
maar ik begreep meteen van wie dat was.
Mijn man en kinderen snapten er natuurlijk
niks van. In de container stond een schitte
rend rood autootje. Ik vond het superroman-
tisch, maar er is eigenlijk niks dan ellende
van gekomen."
„Mijn man wilde weten wie de gever was
en stond niet toe dat ik de auto hield. Er
kwam zo'n ruzie over dat ik ten slotte maar
heb verteld hoe het zat. En daarmee was de
relatie met Erik afgelopen. Mijn man pikte
dat niet en ik heb er voor gekozen het gezin
in stand te houden. Ik houd ook van mijn
echtgenoot en vooral van mijn kinderen. Ik
kan hen geen pijn doen. Ik wil mijn kinderen
hun vader niet ontnemen en ik kan zelf ook
niet zonder hen."
„Maar Erik zal altijd mijn grote liefde blij
ven. Het is nu tien maanden geleden. En ik
moet me nog steeds ontzettend bedwingen
om hem niet te bellen. Ik ben voortdurend
bang dat ik hem met een ander zie. Want ik
droom nog vaak van een toekomst voor ons,
ook al lijkt dat onbestaanbaar. Pas als ik hem
met een ander zou zien, zou ik geloven dat
zijn gevoel voor mij definitief voorbij is."
