Brandstof uit planten niet zo schoon
MILIEUTIP!
Mossel en garnaal moeten vermageren
Over leven
Vroege zeehondebaby
DECEMBER 1992
31
Milieuvriendelijke aardappelen
leiden Het wordt steeds makkelijker om milieuvriendelijke
aardappelen te kopen. De meeste supermarkten verkopen in
middels het ras Nicola. De helft van de winkels verkoopt Santé
en alle filialen van AH het ras Accent. Bij de teelt van deze rasser
worden weinig bestrijdingsmiddelen gebruikt.
Tegelijkertijd verkopen de meeste winkels ook nog steeds het ra:
Bintje dat, zo valt in de Consumentengids te lezen, wel uiterst
milieubelastend IS. De Eigenheimer is op veel minder plaatsen
te koop.
Vrijwilligers De Kleine Aarde
boxtel Het milieu-educatie en voorlichtingscentrum De Kleine
Aarde in Boxtel zoekt vrijwilligers die vanaf april tot eind oktober
twee maanden of langer willen komen helpen. Er zijn mensen
nodig voor het werk in de tuin. Met name landbouwstudenten
of zij die een dergelijke studie overwegen, kunnen aan de slag.
Ook worden vrijwilligers voor het Bezoekerscentrum gezocht.
Zij moeten de vele bezoekers die De Kleine Aarde jaarlijks krijgt,
rondleiden. Ook voor klussen (onderhoud gebouwen, tentoon-
stellingsbouw) zijn enthousiaste medewerkers nodig. De vrijwil
ligers krijgen een reiskostenvergoedingen kunnen zo nodig
overnachten op De Kleine Aarde. Belangstellenden solliciteren
bij De Kleine Aarde commissie vrijwilligers, Postbus 1515280
AD Boxtel.
Boek milieustatistiek
den haag Het Centraal Bureau voor de Statistiek heeft de acht
ste editie van 'Algemene Milieustatistiek' uitgegeven. Het boek
werk geeft in cijfers de omvang en aard Van de milieuproblema
tiek in Nederland. Zo staat er vermeld hoeveel dieren er in Ne
derland wonen, hoeveel auto's er rondrijden en wat we doen in
onze vrije tijd. Het boekwerk is niet uitsluitend een opsomming
van cijfers.
Er worden ook verbanden gelegd tussen het een en ander. Voor
het eerst is in het statistisch werk een hoofdstuk over hulpbron
nen (energie, water, hout) opgenomen. Het boek, Algemene
Milieustatistiek, kost 48,50 gulden en is uitgegeven door de Uit
geverij SDU.
Deelbare spaarlamp
venlo De Venloose firma Ormalight heeft een deelbare spaar
lamp op de markt gebracht. Fittingen glasbol (de eigenlijke
lamp) zijn los van elkaar te koop. Als de lamp versleten is (na
8000 branduur) hoeft de fitting met elektronica niet te worden
Er kan gewoon een nieuwe lamp worden ingedraaid. Dat voor
komt afval. Bovendien is het iets goedkoper: de hele spaarlamp
kost 30 gulden, de lamp zonder fitting 20 gulden. De deelbare
lamp is te koop bij de verlichtings-speciaalzaak. Voor verkoop
adressen kan worden gebeld met de fabrikant, Ormalight, 077-
510799.
Milieu-onderzoek Waddengebied
haarlem Voor activiteiten in het Waddengebied zal in de toe
komst vaker een milieu-effectrapportage (MER) verplicht zijn.
Gedeputeerde Staten van Noord-Holland, Groningen en Fries
land hebben overeenstemming bereikt over een nieuwe, geza
menlijke MER-verordening.
Activiteiten in en nabij het Waddengebied zoals luchtvaart, delf
stofwinning en militaire oefeningen zullen voortaan scherper
worden getoetst op de gevolgen voor het milieu. Een MER-pro-
cedure is een hulpmiddel om meer informatie te krijgen over
het effect van bepaalde activiteiten op het milieu. Zo kan het
milieu een volwaardige plaats krijgen bij de afweging van belan
gen.
Brochure windenergie
De Nederlandse Maatschappij voor Energie en
Milieu (Novem) heeft een brochure over windenergie uitge
bracht met de titel 'Wind Werkt'. De folder bevat een globaal
overzicht van de plannen op het gebied van windenergie, de
nieuwste technische ontwildcelingen en een lijst met adressen
van bedrijven, instellingen en organisaties die te maken hebben
met windenergie. De folder kan onder vermelding van 'Wind
Werkt' schriftelijk worden aangevraagd bij de Novem, Postbus
503, 7300 AM te Apeldoorn. Telefonisch bestellen is ook moge
lijk: telefoon 055-277886.
Milieuorganisatie De Kleine Aarde bekijkt groene brandstof
Biobrandstof, brandstof gemaakt uit planten, vervuilt het
milieu meer dan gewone brandstoffen. Het maken van
biodiesel kost daarbij meer energie dan het oplevert. Bij
de teelt van de planten worden nameljk veel kunstmest
en bestrijdingsmiddelen gebruikt en de produktie daar
van kost veel energie. Bovendien moeten de planten
worden vervoerd naar de fabriek om er brandstof van te
maken.
wordt gemaakt uit bijvoorbeeld
granen, suikerbieten of kool
zaad en zijn jaar op jaar te telen.
Planten nemen kooldioxide op:
deze opname compenseert de
uitstoot van kooldioxide bij ver
branding van de brandstof.
Kooldioxide is een belangrijke
veroorzaker van het broeikasef
fect.
De voordelen van biodiesel
worden overschaduwd door
minstens even grote nadelen, zo
stelt De Kleine Aarde vast. Voor
de teelt en verwerking tot
brandstof van granen, suiker
bieten of koolzaad, wordt heel
veel energie verbruikt. De trac
toren slurpen diesel of benzine
en ook het fabrikageproces
waarbij de brandstof uit de
planten wordt gewonnen, ver
bruikt veel energie. Bovendien
is voor akkerbouwers de teelt
van koolzaad, granen of suiker
bieten voor dit doeleinde alleen
aantrekkelijk als die teelt op
boxtel monica wesseung
Per saldo betekent een liter bio
brandstof meer uitstoot van
zwavel, roet en kooldioxide dan
een liter gewone brandstof. Dat
concludeert het milieueducatie-
en voorlichtingscentrum De
Kleine Aarde in Boxtel in het
jongste nummer van het
maandblad 'De Kleine Aarde'.
Het gebruik van normale
brandstoffen zoals olie, steen
kool en gas heeft als nadeel dat
deze bronnen uitgeput raken.
Bovendien komen bij verbran
ding van fossiele brandstoffen
gassen vrij die het broeikasef
fect veroorzaken. Daarom
wordt naarstig gezocht naar
milieuvriendelijker alternatie
ven. Bio-ethanol of -alcohol, ge
destilleerd uit granen, is een
van de alternatieven.
Bio-brandstof heeft onmis
kenbaar voordelen, stelt de Klei
ne Aarde vast. De brandstof
grote schaal plaatsvindt. Veel
planten op een kleine opper
vlakte maakt de kans op ziekten
groot en dus moet er veel met
chemische middelen gespoten.
De planten moeten, uit econo
misch oogpunt, snel groeien.
Dat kan alleen met veel kunst
mest. De produktie van bestrij
dingsmiddelen en kunstmest
kosten veel energie kost.
Voor de akkerbouwers biedt
de teelt van gewassen voor bio
brandstof voordelen: de agrari
sche sector staat zwaar onder
druk en elke uitbreiding van
teeltmogelijkheden is meegeno
men. Overigens is de teelt van
gewassen voor de produktie van
bio-brandstof alleen rendabel
als er wordt gesubsideerd door
bijvoorbeeld de accijns op deze
bio-brandstof te verlagen.
De Kleine Aarde onderkent de
problemen van de akkerbouw,
maar heeft andere ideeën voor
het telen van agrarische pro-
dukten voor industriële doelein
den (agrifikatie). Vezels zoals
vlas of lijnolie voor milieuvrien
delijke verven, plantaardige
smeermiddelen of wasmiddelen
op natuurbasis, bieden de ak
kerbouw volgens de milieuvere
niging nieuwe, en echt natuur
vriendelijke mogelijkheden.
Een vlasveld uit vroeger tijden. Volgens de Kleine Aarde kan de teelt van vlas v
akkerbouw nieuwe mogelijkheden bieden.
vuelanp De winter moet nog beginnen,
maar tot grote verrassing van deskundigen is
er nu al een grijze zeehond geboren in de
Waddenzee. Het pasgeboren dier werd vorige
week ontdekt middenin de kolonie grijze zee
honden op de zandplaat Richel bij Vlieland.
Een dikke witte pels beschermt het dier tegen
de winterse kou.
Doorgaans komen de eerste zeehondebaby's
hier pas in januari ter wereld. De grijze zee
hond verblijft pas sinds een jaar of tien in de
Waddenzee. Deze uit Groot-Brittannië af
komstige soort is een stuk groter dan de be
kende gewone zeehond, die pas in de zomer
jongen krijgt
foto martijn de jonge
Oude verflaag
Schilderen geeft het mooiste re
sultaat als de oude verflaag
eerst wordt verwijderd. De
minst milieubelastende manier
om dat te doen is de aloude
verfbrander en de krabber.
Sinds een aantal jaar is er echter
een nieuw soort verf op de
markt die met water te verdun
nen is. Deze verfsoort is veel
minder milieubelastend maar
heeft als nadeel dat de verfbran
der 'er niet op werkt'.
Verfafbijtmiddelen zijn slecht
voor milieu en gezondheid. In
het middel zit dichloormethaan
en methanol. Zo goed als deze
middelen de verf vernielen, zo
tasten ze ook slijmvliezen en de
huid aan. Er is echter een alter
natief: een oplosmiddel speciaal
voor acrylverf. Dit middel werkt
prima, zij het langzaam. Het
duurt ongeveer vijf uur voor de
verf voldoende is losgeweekt.
Parket
Veel mensen kiezen voor par
ket als vloerbedekking. Daar is
niets op tegen, mits geen tro
pisch hardhout (afzelia, kamba
ia, kembang, wenge en merbau)
als parketsoort wordt gekozen.
Goede alternatieven voor deze
houtsoorten zijn beuken, eiken,
essen, en esdoorn. Ook Azia
tisch eiken of rubea is aan
vaardbaar omdat deze hout
soorten afkomstig zijn van rub
berplantages.
Bij de afwerking van het hout
kan gekozen worden tussen was
en lak. Er bestaan speciale par
ketlakken. De meeste soorten,
de alkydharslakken en de po-
lyurethaanlakken, belasten het
milieu sterk door de oplosmid
delen die erin zitten. Voordeel
van deze soort lakken is dat ze
vrij slijtvast zijn en dus weinig
vernieuwing nodig is. Milieu
vriendelijker zijn de lïikken op
waterbasis. Een goede waterver
dunbare lak is de Trae-Lyx-par-
ketlak. Deze lak is slijtvast en
veroorzaakt relatief weinig
schade aan het milieu. De lak is
echter niet overal te koop.
Tip Milieudefensie
GEBIOLOGEERD
Milieu-organisaties tegen 'bemestenNoordzee
RICHARD MOOYMAN
Is de Noordzee een natte akker
die mag worden bemest? Nee,
vinden Greenpeace en enkele
andere milieu-organisaties. De
lozingen van meststoffen (zoals
fosfaat) moeten verder worden
teruggebracht, ook al neemt
daardoor de visstand af. De
Noordzee is een natuurgebied
en geen viskwekerij, zo stellen
de milieu-organisaties in de fol
der 'Stink er niet in'. De uitgave
moet helderheid scheppen in
de verwarrende discussie over
de invloed van watervervuiling
op de visvangst.
Een flinke scheut ouderwetse
Witte Reus in de wasmachine
en de omvang van een garnaal,
dat lijken twee nogal op zichzelf
staande zaken. Maar met een
beetje fantasie kan daartussen
wel degelijk een verband wor
den gelegd. Vorig jaar betoogde
de visserijbioloog R. Boddeke
dat de visvangsten in de Noord
zee teruglopen door het succes
van milieumaatregelen, zoals de
zuivering van rioolwater.
Door de verminderde afvoer
van meststoffen blijft er in zee
minder voedsel (kleine diertjes
die algen eten) over voor vis,
schelpdieren en garnalen, zo
luidde de redenatie van Bodde
ke, werkzaam bij het Rijksinsti
tuut voor Visserij Onderzoek
(RIVO) in IJmuiden. Daardoor
zouden de visstand en dus de
vangsten teruglopen. Omge
keerd kun je concluderen dat
veel afvalwater leidt tot joekels
van garnalen en lekkere vette
mosselen.
De uitspraken van Boddeke
veroorzaakten nogal wat beroe
ring. Menigeen begon te twijfe
len aan de zin van fosfaatvrije
wasmiddelen en kostbare zuive
ringsinstallaties. Milieugroepen
zagen heel wat jaren zendings
werk in rook opgaan. ,,Ja, maar
de Noordzee is geen visvijver",
riepen ze nog, maar de meeste
media waren alweer met andere
zaken bezig.
Het kwaad was geschied. Weg
brede steun voor nog meer dure
en vervelende milieumaatrege
len. In de badkamers vloeide
het waspoeder guller dan ooit
fosfaatvrij of nieten boeren
konden weer met onbezwaard
gemoed gier in de sloot kiepe
ren. Deze meststoffen belanden
uiteindelijk via riolering, sloten
en rivieren in onze nationale
gierput, de Noordzee.
Maar nu slaat de milieubewe
ging terug met de brochure
'Stink er niet in'. Hierin zetten
Greenpeace en Waterpakt (een
samenwerkingsverband van de
Waddenvereniging, de IJssel-
meervereniging, de stichting
Reinwater en de Werkgroep
Noordzee) op een rijtje wat de
Een garnalenkotter op de Waddenzee. De vangsten zouden teruglopen omdat het riool- en afvalwater scho
ner is gewordenfoto martijn de jonge
gevolgen zijn van de overmatige
voedselrijkdom van het water.
De geloosde meststoffen heb
ben op veel meer zaken orga
nismen effect dan alleen op de
visstand, zo stellen de milieu
groepen. Er ontstaat overmatige
algenbloei en troebel water, wat
kan leiden tot zuurstofloosheid
en het verdwijnen van planten
en dieren. Een dikke laag
schuim op het strand is daarvan
soms het tastbare resultaat.
Een eventuele betere visstand
door bemesting van de zee
weegt daar niet tegenop, zo vin
den de milieu-organisaties. Ze
wijzen daarom een doelbewuste
bemesting van de zee af. De or
ganisaties benadrukken verder
dat een goede wetenschappelij
ke onderbouwing van de uit
spraken van Boddeke ontbreekt.
De verminderde visvangsten
zouden eerder een gevolg zijn
van overbevissing dan van
schoner water. Overigens slui
ten de organisaties niet uit dat
de 'bemestingstruc' soms werkt.
Volgens Greenpeace en Wa
terpakt blijft een scherp en ver
sneld milieubeleid noodzake
lijk. Minimaal moet de toevoer
van meststoffen naar water
worden teruggebracht met 70
75 procent. Er zouden vooral
daadkrachtige maatregelen no
dig zijn om lozingen door de
landbouw terug te dringen.
Mosselen en garnalen kunnen
rekenen op een .langdurige ver
mageringskuur.
Landbouwplastic
wordt weer folie
DEN HAAG MONICA WESSELING
Het Provinciaal Afval verwijde-
ringsbedrijf Zuid-Holland
(Proav) gaat samen met het
Landbouwschap en de drie Hol
landse landbouworganisaties
landbouwfolie en tuinbouw-
plastic gescheiden inzamelen.
Het gebruikte plastic wordt om
gesmolten tot nieuwe folie. De
drie partijen hebben hiertoe
eergisteren een principe-over
eenkomst, gesloten.
In Zuid-Holland komt jaar
lijks ongeveer 10.000 ton plastic
folie, afkomstig van de land- en
tuinbouwbedrijven, op de afval
hoop terecht. Het plastic kan
worden hergebruikt. Dat ge
beurt nu nog niet omdat de fo-
lieresten niet gescheiden wor
den ingezameld.
De verwerkingscapaciteit
voor huishoudelijk afval uit
Zuid-Holland schiet tekort.
Proav probeert daarom de hoe
veelheid afval te verminderen
door hergebruik te stimuleren.
Het is de bedoeling dat het
komend jaar een opslag-, inza
mel- en verwerkingssysteem
wordt opgezet. Het folie, onder
meer gebruikt als ondergrond
bij de opslag van kuilvoer en als
verpakkingsmateriaal voor
kunstmest en veevoer, wordt
twee keer per jaar bij de bedrij
ven afgehaald.
De tuinders en boeren leve
ren het folie nu als grof vuil in.
Dat kost geld. In sommige ge
meenten kunnen de landbou
wers het folies gratis op het ge
meentelijk depot storten.
Het is weer een rampjaar ge
weest voor de boerenstand:
geen vorst, geen hagel, geen
slagregens, hooguit een enkel
stormpje. Niet voldoende om
een behoorlijk deel van de oogst
te doen mislukken. Die werd
voor de volle honderd procent
binnengehaald. Verschrikkelijk.
In elke boerenhoeve is geween,
gejammer en het knarsen van
tanden te horen.
Snapt u nog wat van die boe
ren? Dan bent u vast boer-
(m/v). De burgers en buitenlui
kunnen er al lang niet meer bij.
Als het een natte zomer (-lente,
herfst, winter) is, verrot de
oogst. Weeklaag! Is het een dro
ge zomer (-lente, herfst, winter)
dan verbrandt de oogst. Wee
klaag! En is het een keertje een
heel jaar prima weer dan is het
helemaal een ramp. Want dan
is de oogst te groot, zodat er
overvloed is en de marktprijzen
zakken. Voor een boer is het
nooit goed of het deugt niet.
Maar intussen wel dagenlang
op weg op peperdure dieselzui-
pende trekkers om te proteste
ren tegen iets onduidelijks.
Weet u wat we doen? We schaf
fen die boeren gewoon af. Radi
caal. Grond onteigenen en alle
maal de WW in. De voordelen
zijn enorm.
1We besparen talloze miljar
den aan subsidies. Alles wat
boeren produceren wordt zwaar
gesubsidieerd. Zonder over
heidsgeld was 95% van alle boe
ren in een klap failliet. Ze krij
gen zelfs geld om NIET te pro
duceren, de braaklegpremie.
Probeer dat eens aan een win
kelier uit te leggen.
2. We besparen ons land de tal
loze tonnen bestrijdingsmidde
len die de intensieve akkerbouw
nodig heeft om elk jaar weer
een recordoogst te produceren.
3. We besparen ons land de im
mense hopen mest die de in
tensieve veeteelt met zich mee
brengt, en die grond en grond
water verzieken. Om van de
stank maar te zwijgen.
4. We besparen onszelf veelal
een reis van vele kilometers om
eens een fraai natuurgebied te
bereiken. Schop al die boeren
van hun land, steek hier en daar
een dijkje door, en je moet eens
zien wat een frisse flora en fau
na na een paar jaar op die
troosteloze akkers ontstaat.
5. We besparen onszelf een
schuldgevoel tegenover de mil
joenen kippen, varkens en koei
en die een kort leven leiden als
een tandwiel in een goed
geoliede vleesmolen
6. We besparen onszelf een
schuldgevoel tegenover de Der
de Wereld (en de Tweede, in
tussen). Nederland, het piep
kleine, volgebouwde Nederland
is de op een na grootste voed-
selexporteur ter wereld. Dat is
toch volslagen belachelijk? In
plaats van melkpoeder kunnen
we beter koeien naar Afrika stu
ren (desnoods met bijbehoren
de boeren). In plaats van gewas
sen en vlees kunnen we veel be
ter de kennis die nodig is voor
het kweken c.q. fokken ervan
exporteren.
Enfin, dat zijn voorlopig genoeg
argumenten om de boeren van
hun velden te verjagen, hun
schuren uit te roken, hun hof
steden in brand te steken, de
banden van hun trekkers aan
flarden te snijden (heb je trou
wens een behoorlijk groot mes
voor nodig).
Weg met die rothoeren!
(In de volgende aflevering van
'Gebiologeerd' zullen we dit
standpunt enigszins nuanceren.
Dan komen trouwens ook die
i de beurt.)
TEKST CO LOERAKKER
TEKENING: HET ZEEMAN
