Ramp bezorgt
verzekeraars
grote schade
Leven of dood op twee velletjes papier
Leven of dood op twee velletjes 7
Nachtelijke emoties
in de aankomsthal
Viiegramp
Zwarte doos terecht
Grilligheid wind
lijkt oorzaak ramp
De ramp in Portugal bezorgt de verzeringswereld een for
midabele schadepost. Alleen al het verlies van het vlieg
tuig kan leiden tot een schade-uitkering van naar ver
wachting vele tientallen miljoenen, ook al was het toestel
meer dan vijftien jaar oud. De hoogte van de uitkering
wordt mede bepaald door de staat van onderhoud van
het vliegtuig. Daarbij is van belang wanneer de machine
haar laatste revisiebeurt heeft ondergaan.
Informatienummer: 06-8343
den haag Familieleden en vrienden van inzittenden van de DC-
10 'Antony Ruys' kunnen ook vandaag nog informatie over de
vliegramp in Faro inwinnen via een speciaal telefoonnummer.
Dit nummer is 06-8343.
Identificatie wordt heidens karwei
faro» Het identificeren van de slachtoffers in Faro gaat een hei
dens karwei worden, aldus medewerker B. Reker van de Neder
landse ambassade in Lissabon gisteren. Ongeveer twintig dode
lijke slachtoffers zijn zo verkoold, dat identificatie waarschijnlijk
alleen mogelijk zal zijn aan de hand van gebitten of genetisch
materiaal. Een team van zes bergers en technische rechercheurs
van het Rampen Identificatie Team is gistermiddag naar Faro af
gereisd.
Koningin Beatrix diep geschokt
den haag Koningin Beatrix heeft gisteren in een telegram aan
Martinair-directeur Martin Schroder gemeld diep geschokt te
zijn door de ramp in Faro. „Diep geschokt door het bericht over
het vliegtuigongeluk bij Faro betuigen wij u onze gevoelens van
diep medeleven met de families van de slachtoffers en met hen
die bij het ongeluk gewond zijn geraakt."
Veel Nederlanders met Kerst naar de zon
hoofddorp» Ruim honderdduizend Nederlanders brengen dit
jaar een geheel verzorgde kerstvakantie door in het buitenland.
Zo'n 35.000 van hen hebben een vliegreis geboekt. De bestem
mingen zijn voornamelijk zonnig: de Canarische Eilanden, Cy
prus, Tunesië, het Israëlische Eilat, Florida, Cuba, de Domini
caanse Republiek. En de Algarve in het zuiden van Portugal. De
meeste reizigers per bus (zo'n 20.000) en trein (16.500) gaan op
Wintersport, net als veel kersttoeristen die de eigen auto nemen
(zo'n 50.000).
MartpIpnHp onzekerheid bii aankomst bii De Elzenhof.
foto united photos de boer babette stapel
De zwarte doos met vluchtgegevens van het Martinair-toestel is gisteren al geborgen. De gegevens die erin zijn opgeslagen, zijn van belang
voor het onderzoek naar de exacte toedracht van de ramp. foto Rtr
Slachtoffers worden in Nederlandse ziekenhuizen geïsoleerd
amsterdam/beverwijk anp-gpd
De gewonden uit Faro zullen in Nederland
worden opgenomen in geïsoleerde afdelin
gen van het Academisch Medisch Centrum
(AMC) en het VU-Ziekenhuis in Amster
dam. Zo wordt voorkomen dat resistente
bacteriën, die in Zuid-Europa veel voorko
men, zich verspreiden.
De kans is groot dat de patiënten de zo
genoemde MRSA-bacterie bij zich dragen.
Die op zichzelf vrij onschuldige bacterie is
moeilijk te bestrijden met antibiotica en
laat zich haast niet uit het ziekenhuis ver
wijderen.
AMC en VU-Ziekenhuis willen zo snel
mogelijk een goede diagnose stellen. „De
omstandigheden daarvoor waren in Faro
niet ideaal," aldus een AMC-zegsman. Dat
kwam vooral door gebrek aan röntgen-ap-
paratuur. Sommige gewonden zou op bran
cards in de gangen van het plaatselijke zie
kenhuis hebben gelegen.
Het brandwondencentrum van het Rode
Kruisziekenhuis in Beverwijk kan maximaal
twintig slachtoffers opvangen, aldus me-
disch-directeur J. Kiemel.
Martelende onzekerheid bij aankomst bij De Elzenhof.
Martinair heeft in het Ibis-hotel op Schiphol kamers ge
huurd waarin de familie van slachtoffers en betrokkenen van
de vliegramp in Faro zijn ondergebracht. De Elzerihof is van
ochtend vroeg als opvangcentrum gesloten. „Het is in het
hotel comfortabeler, en de mensen kunnen daar eventueel
slapen," aldus de zegsman.
DINSDAG 22 DECEMBER 1992
den haag gpd
De DC-10 verkeerde in elk geval
in goede staat. Het was een van
de twee vliegtuigen die de Ne
derlandse luchtmacht onlangs
van Martinair Holland heeft ge
kocht voor de ondersteunings
operaties ten behoeve van de
Luchtmobiele Brigade. Martin
air heeft het toestel echter te-
ruggehuurd voor de tijd dat de
luchtmacht het nog niet echt
nodig heeft. Hoewel Defensie
haar eigen materieel niet verze
kert, bevat het terugleasecon
tract wel bepalingen omtrent de
dekking van ongevalrisico's.
De Martinair-vloot is verze
kerd bij Lloyd's in Londen en bij
een consortium van verzeke
ringsbedrijven. Daar hoort ook
de Nederlandse Luchtvaartpool
bij, een gezamenlijk assurantie-
bedrijf van Nederlandse verze
keringsmaatschappijen, waar
binnen- en buitenlandse lucht
vaartondernemingen zich tegen
de gevolgen van ongelukken
hebben verzekerd.
schiphol eric-jan weterings
Emotionele taferelen deden
zich vannacht voor in de aan
komsthal van Schiphol, toen
om half twee de eerste vlucht
met vakantiegangers uit Faro
was geland. Veel huilende men
sen, maar vooral vreugdetranen
om hen die veilig terugkeerden.
Ruim 14 uur later dan voorzien,
kunnen reizigers vrienden en
familieleden in de armen vallen.
„Natuurlijk wisten we dat ze
niet in dat ongelukstoestel za
ten. Maar je gelooft het pas als
je ze echt ziet."
Van veel gezichten zijn de
verschrikkingen van gisteroch
tend af te lezen. „We stonden in
de vertrekhal te wachten toen
we een enorme knal hoorden",
zegt een oudere man die een
weekje naar Portugal is geweest.
„Iedereen rende naar het raam
om te kijken wat er gebeurde.
We zagen een enorme vuurbal.
Toen deinsde iedereen ver
schrikt terug."
Anderen bevonden zich dich
terbij de plaats van het ongeluk.
„Ik zag een grote vlammenzee
en tussen flarden rookwolken
door mensen, kapotte mensen
verschrikkelijk", stamelt een
vrouw. Dan krijgt ze haar fami
lie in het oog. Door een dikke
haag journalisten en onder het
felle licht van camera's en flit
sende fototoestellen moet de
vrouw zich naar hen toe worete-
Bij deze verzekeraars heeft
Martinair ook haar aansprake
lijkheid jegens de inzittenden
van het verongelukte vliegtuig
afgedekt. Op grond van het Ver
drag van Warschau moeten
luchtvaartmaatschappijen aan
hun passagiers of hun nabe
staanden een uitkering te ver
strekken als hun iets overkomt
als gevolg van een ongeluk met
het vliegtuig. Die uitkering be
loopt op het ogenblik ruwweg
maximaal 100.000 dollar (circa
175.000 gulden).
Verzekeraar De Europeesche,
waarbij ook de hulporganisatie
SOS is gevestigd, heeft gisteren
al mensen naar Portugal ge
stuurd om overlevenden van de
luchtramp bij te staan, terug
keer van slachtoffers naar Ne
derland te organiseren en een
overzicht te krijgen van wat er
straks aan schadeclaims kan
worden verwacht. Ook de
ANWB heeft mensen naar Faro
gestuurd om bijstand te verte
len. Onder de ongeveer 150
mensen in de aankomsthal be
vinden zich enkele tientallen
journalisten die allemaal graag
haar verhaal willen horen. Om
dat passagiers slechts mondjes
maat vanachter geblindeerde
grote ruiten de aankomsthal
binnen komen, krijgt iedere
nieuwe reiziger een spervuur
van vragen over zich heen.
De ergernis daarover bij de
zenuwachtig heen en weer
drentelende familieleden en
vrienden stijgt. Even is er sprake
van wat duw- en trekwerk, als
boze familieleden de al te grote
opdringerigheid van de pers
willen corrigeren. Snel ingrijpen
van een veiligheidsfunctionaris
voorkomt dat de situatie uit de
hand loopt.
Een paar passagiers krijgen
geen enthousiast welkom. Nie
mand lijkt hen op te wachten.
Een ongeveer 35-jarige man
verklaart dat „niemand wist dat
ik in m'n eentje op vakantie was
naar Portugal; dat heb ik maar
even zo gelaten". Hij vertelt dat
hij en andere getuigen van de
ramp 's ochtends snel werden
weggeleid naar een opvangcen
trum bij het vliegveld van Faro.
.Aanvankelijk zat ik daar heel
rustig, maar hoe meer ik me re
aliseerde wat er was gebeurd,
hoe harder ik begon te trillen.
Gelukkig zijn we in dat centrum
prima opgevangen."
schiphol ed blaauw
Verdwaasd en verslagen komen
een man en een vrouw uit
sporthal De Elzenhof op Schip-
hol-Oost. Hij slaat een arm om
haar schouder. Zij drukt haar
hoofd tegen zijn jas. Vermoede
lijk hebben ze in het opvang
centrum op de dodenlijst gele
zen dat ze een of meer familie
leden hebben verloren.
Gebogen lopen ze naar hun
auto. Verslaggevers, die aan het
begin van de toegangsweg naar
De Elzenhof met blocnotes en
microfoons staan te wachten,
hopen op een reactie. Tever
geefs. De raampjes van hun au
to blijven hermetisch gesloten.
Met betraande gezichten rijden
ze langs de versperring die de
politie van de luchthaven heeft
opgeworpen.
Binnen in De Elzenhof, dat
met dranghekken is afgezet, lig
gen lijsten met namen van do
den en overlevenden van de
vliegramp. Een paar velletjes
papier, die uitsluitsel moeten
geven over leven of dood. Au
to's met mensen die in kwellen
de onzekerheid verkeren, nade
ren De Elzenhof. „We zijn fami
lie", «zeggen ze. „Rijdt u maar
door", gebaart de politie van de
luchthaven.
Van heinde en verre komen
mensen naar het opvangcen
trum. „We moesten wel komen,
omdat dat ene speciale tele
foonnummer van Martinair
steeds in gesprek was", zegt
Sasja Telders. Ze is net in De El
zenhof geweest. Haar broer en
diens vriend en een zus van die
vriend zaten in het ramptoestel.
„Ze blijken te leven. Meer weet
ik niet." Ze is opgelucht. Ze
wijst naar De Elzenhof, norma
liter het vermaak- en sportcen
trum van de NV Luchthaven
Schiphol. „Ze weten daar haast
niks. We gaan maar gauw naar
huis. Misschien proberen ze ons
wel te bellen."
Het is drie uur in de middag.
Op de weg naar De Elzenhof
ontstaat opeens een kleine file.
Autoraampjes worden openge
draaid. Steeds weer klinkt het:
„Familie, ja". Ze mogen doorrij
den. De angst staat op de ge
zichten. „Er zat familie van mij
in het vliegtuig. Of ze nog leven
of dood zijn, ik weet het niet",
zegt een man van middelbare
leeftijd. Hij zit, óp van de zenu
wen, achter het stuur. De vrouw
naast hem kijkt zwijgend voor
zich uit.
Dan arriveert een kleine auto
met drie mensen. In een mum
van tijd is de wagen omringd
door brutale televisieploegen en
schrijvende pers. Deze inzitten
den verkeren in grote onzeker
heid over hun zus. Met smeken
de gezichten kijken ze naar de
verslaggevers. Ze willen doorrij
den. Een kwartier later komen
ze weer terug. Opgelucht. „Ze
zat in dat andere toestel van
Martinair, dat even daarvoor op
Faro is geland." De drie worden
gefeliciteerd.
den haag gpd
Slecht weer is zeer waarschijn
lijk de oorzaak van de ramp bij
Faro. De Portugese luchtvaart
autoriteiten hadden gistermor
gen om zes uur GMT (zeven uur
Nederlandse tijd) een speciale
waarschuwing uitgegeven voor
gevaarlijke weersomstandighe
den.
De waarschuwing betrof zwa
re turbulentie, onweersbuien en
zware ijsvorming. Letterlijk
luidde de waarschuwing: „Sig-
met nr 1 valid 210600/211200
fcst mod loc sev cht fl 350/xxx ts
and sev ice". Vrij vertaald:
Waarschuwing nummer 1 gel
dig op 21 december van 0600
tot 1200 uur GMT voorspelling
matige, locaal zware turbulentie
tot 35.000 voet, zware onweers
buien en zware ijsvorming.
Zulke waarschuwingen krij
gen vliegers voor elke vlucht
uitgereikt. Mocht de waarschu
wing na vertrek komen, dan
wordt de bemanning via de
boordradio op de hoogte ge
steld. Het is uiterst onwaar
schijnlijk dat de vlieger niet van
deze ernstige waarschuwing op
de hoogte was.
Onweer zelf is niet gevaarlijk
voor vliegtuigen. Maar bij on
weersbuien komen vrijwel altijd
zware windstoten voor. Boven
dien is ijsvorming op de vleu
gels mogelijk. Ijsvorming kan
gevaarlijk zijn voor vliegtuigen.
Daarentegen zijn alle verkeers
vliegtuigen voorzien van appa
ratuur om ijs tijdens de vlucht
van de vleugels te verwijderen.
Het gevaarlijkst is echter tur
bulentie. De wind komt dan in
korte tijd uit verschillende rich
tingen en kan ook plotseling
wegvallen. Juist dat laatste kan
De meeste mensen die de
moeilijke gang naar de Elzenhof
maken, zwijgen. Een klein aan
tal is bereid te praten. „Ja, een
broer van me en zijn vrouw za
ten in dat vliegtuig." „Vrienden
van ons ziin met dat toestel op
gestegen." „Ik geloof dat mijn
broer in dat vliegtuig zat." Er
zijn ook mensen die wel willen
praten, maar van de spanning
geen woord kunnen uitbrengen.
„Er komen weer mensen uit
die sporthalroept een verslag
gever. Twee mensen stappen in
nun auto en rijden de toegangs
weg af, de pers tegemoet. Be
traande gezichten achter het
autoraam. Een reporter tikt te
gen de ruit. De twee kijken stoï
cijns voor zich uit. De pers wijkt
achteruit. Ze kunnen onge
stoord vertrekken. De twee heb
ben hun verhaal al verteld. Zon
der wat te zeggen.
ernstige gevolgen hebben.
Normaal gesproken landt een
vliegtuig tegen de wind in. De
wind was op het moment van
het ongeluk zuidoostelijk. De
baan ligt bijna pal in oost-west
richting, zodat de piloot giste
ren in ieder geval last had van
dwarswind.
Afhankelijk van de windsterk
te 'hangt' het vliegtuig altijd
enigszins tegen de wind in.
Daardoor landt het altijd eerst
op een van de hoofd wielen.
Omdat de wind in dit geval van
rechts kwam, landde het vlieg
tuig dus eerst op het rechter-
hoofdwiel.
Wat nu gebeurd kan zijn, is
dat vlak voor de landing de
wind plotseling wegviel, een
niet ongebruikelijk verschijnsel
bij turbulentie. Omdat de piloot
het vliegtuig tegen de wind had
gehangen, heeft het vliegtuig
dan de neiging nog verder over
te hellen. Daardoor heeft de
rechtervleugel de grond geraakt.
Als de weersomstandigheden
te slecht zijn om te landen,
heeft de vlieger de opdracht uit
te wijken naar een ander vlieg
veld. Daarvoor is altijd genoeg
brandstof aan boord. In zo'n si
tuatie pogen de vliegers meestal
één keer te landen waarna, als
de omstandigheden te slecht
zijn, een doorstart wordt ge
maakt.
De captain van de DC-10
heeft dat in dit geval ook ge
daan. Hij zette die pogingen
niet door, waarschijnlijk omdat
hij het niet verantwoord achtte
te landen. Maar vermoedelijk
omdat hij gehoord had dat vlak
voor hem nog enkele vliegtui
gen veilig waren geland, zette
hij een laatste poging in, met de
fatale afloop.
Weinig vragen
over afzeggen
vliegreizen
hoofddorp anp
De vliegramp heeft bij het Alge
meen Nederlands Verbond van
Reisorganisatoren (ANVR) cn
bij de touroperators nauwelijks
tot vragen geleid over mogelijke
annuleringen van vakanties.
Dat heeft een ANVR-woord-
voerder vanochtend meege
deeld.
Volgens de zegsman heeft de
ervaring met soortgelijke ram
pen intussen geleerd dat het
aantal annuleringen daarna
over het algemeen meevalt.
Vaak speelt hierbij ook geld een
rol. De annuleringsverzekeraars
keren namelijk geen geld niet
uit als op grond van (plotseling)
onstane vliegangst van een reis
wordt afgezien.
De ANVR heeft overigens over
de mogelijke annuleringen ge
sproken met de verzekeraars.
Afspraken zijn echter niet ge
maakt. Verzekeraars beoordelen
zelf of en wanneer ze geld uitke
ren als mensen hun vliegtocht
annuleren.
'Met olifant
terugkomen
moet kunnen'
leiden paul van der koou
Als hij niet zoveel werk had ge
had, had hij zelf in het ramptoe
stel gezeten met twee vrienden
en een zus. Nu zat Lcidenaar
Ruben Verhasselt thuis. Toen
hij het nieuws hoorde, probeer
de hij anderhalf uur vergeefs
met Martinair te bellen. Ook
zijn buurvrouw, de zus van
vriend Jan Telders, kwam er
niet doorheen. Een bezoekje
aan het huis van de vriend, le
verde het telefoonnummer op
van de reisorganisatie. Die be
vestigde: de driem Leidenaars
zaten in het ramptoestel.
Buurman en buurvrouw gin
gen naar Schiphol. Maar ook
daar viel het niet mee. De El
zenhof had maar een telefoon,
„terwijl er tien hadden moeten
staan. Ze hebben blijkbaar niets
van andere rampen geleerd
klaagt Verhasselt. Dèt nij infor
matie kreeg, kwam doordat een
van de gestrande vrienden zijn
ouders had gebeld. Twee van de
drie zaten op een hotelkamer
met lichte verwondingen, de
derde ligt in een ziekenhuis. Als
die is hersteld, willen ze terug
komen. „Maar ze weigeren in
een vliegtuig te stappenzegt
Verhasselt. „Iedere druk om dat
toch te doen, vind ik onfatsoen
lijk. Zelfs als ze met een olifant
terug willen, moet dat kunnen."
