'Ik heb uit emotie
gekozen,
m'n lijf zei het'
ZATERDAG 19 DECEMBER 1992
ZATERDAGS
Hoe populair hij was bij
het vrouwelijk deel van het
TROS-personeel merkte hij
pas op zijn afscheidsfeest.
Hij werd toen dooreen
gelegenheidskoor van
dames bezongen als een
he-man, 'strak van bil,
maar slordig in het pak.
Het feest werd een
spektakel met bloemen,
polonaise, tranen van
emotie en het levenslied
van Koos Alberts, zijn
fa voriete zanger.
Cees Wolzak (52) verlaat
de TROS. Vijfjaar lang was
hij er algemeen directeur,
in welke functie hij zijn
commerciële aspiraties zag
vervliegen. Hij praat nog
eenmaal openhartig over
een roerige omroepperiode
en richt de blik op zijn
toekomst als directeur
betaald voetbal bij de
KNVB.
Cees Wolzak van de TROS naar de KNVB
Dat brengt ons meteen terug naar de
zorgen van vandaag de dag. De TROS
heeft al enige tijd te kampen met dalende
kijkcijfers. Nog niet eens zo heel lang gele
den stond deze omroep jaren achtereen
ongeslagen aan kop. Tegenwoordig komt
de TROS steeds minder voor op de Top-25
van best bekeken programma's.
Wolzak: „De kijkcijfers van de totale pu
blieke omroep lopen terug. En wij zitten
nu natuurlijk samen op één net met EO en
Veronica, die op een andere manier pro
grammeren. Dat geeft de avonden een ra
re opbouw. Neem de maandag, komt daar
ineens de EO tussendoor. En de zondag
avond: een mix van Teleac, Veronica en
wij. Het is zoiets als een winkel, die de zes
dagen dat-ie open is niet de garantie geeft
dat hij iedere tlag dezelfde goede spullen
heeft. Dan ontstaat er ontrouw aan de
winkel en in dit geval aan het net. Dat
heeft zeker ook z'n effect op de kijkcij
fers."
Toch moet er meer aan de hand zijn,
Veronica scoort wel goed.
„Die hebben die hit, met hoe heet die-
Ten Brink. Een fantastisch programma.
En natuurlijk: veel mensen van onze
achterban kijken naar RTL4. Dat heeft er
zeker mee te maken. Dat imago spreekt
het TROS-publiek aan.
Zorgen
Hoe groot zijn de zorgen van de
TROS?
„Net zo groot als die van iedere andere
publieke omroep, behalve misschien de
VPRO en de EO. De zorg is: hoe overleven
we met drie tv-netten en vijf radiozenders.
Ik sluit niet uit dat we een tv-net en min
stens een radiozender moeten inleveren
als we niet voldoende marktaandeel ha
len. Dat is op termijn wel degelijk het ge
vaar. Het enige waarmee je dat kunt ver
hinderen is samenwerken. Maar dat staat
weer haaks op de identiteit. We zitten wat
dat betreft in een vacuüm. In het ergste
geval kijkt nog maar dertig procent naar
de publieke omroep en betaalt honderd
procent. Dat kan een heel eigenaardige
discussie in politiek Den Haag tot gevolg
hebben. Die discussie moet er niet ko
men. We moeten dus een marktaandeel
van rond de 50 procent hebben."
Dat lijkt me aan de magere kant. Is
dat niet een erg defensieve houding?
„Het is een realistisch cijfer als je het in
ternationaal vergelijkt. Daar moet je nog
hard voor knokken, je zult dus program
meringen per tv-net moeten maken.
Eventueel fusies tussen omroepen. Maar,
met alle respect, dat lukt niet met een
partner als de EO."
Intussen doet de TROS er alles aan om
zich een duidelijker 'smoel' te verwerven.
Wolzak schreef in de zomer een beleids
stuk dat er toe moest leiden dat zijn om
roep zich met succes kan profileren naast
het populistische RTL4.
„De TROS als spreekbuis voor de ach
terban. Noem het maar de zwijgende
meerderheid. Dat moet als effect hebben
dat de mensen denken: goed dat die om
roep er is, want zo komt mijn eigen geluid
ook nog 'ns aan bod. Het is uiteraard een
utopie om al onze programma's daarmee
te doorzeven. Dus heb ik drie radiopro
gramma's aangewezen voor die opdracht:
de Nieuwsshow, Klantenservice en Inter
actief.
Op tv hebben we de redactie van TROS
Aktua moeten aanpassen. Met succes. Er
zaten de afgelopen tien weken meer profi
lerende onderwerpen in Aktua dan in de
twee jaren daarvoor. Verder hebben we de
column van Bosboom en Van Rossum. Er
ligt ook een concreet plan voor de gespro
ken ingezonden brief op tv. Daar gaan we
eind deze maand een proefprogramma
van uitzenden."
Verrechtsing
Mag ik dat nieuwe profiel van jullie
verrechtsing noemen?
„Nee, het istniet verrechtsen. Noem het
voor mijn part realistisch. Een spreekbuis.
Volgens mij zijn links en rechts achter
haalde begrippen."
Reactionair dan?
„Nee hoor. Er wordt gezegd wat velen
denken. Maar wel altijd gebaseerd op de
feiten."
Was er een hoogtepunt in de TROS-
jaren, springt er iets uit?
„Het was een opluchting dat ik van de
zomer de beslissing nam en het klinkt
negatief, maar zo is het natuurlijk niet
om te vertrekken. Ik zat op Texel en toen
heb ik zo'n breiwerkje voor mezelf ge
maakt met voors en tegens. Ik ben 52. Ik
wist: als ik nu bij de publieke omroep blijf,
blijf ik nog vijf jaar. En dan ben ik zéker
bezig met dingen waar ik niet warm voor
loop. Ik zie collega's om me heen zuur
worden. Hier in huis. In het NOS-bestuur.
Onlangs hield Bert van der Veer (pro
grammadirecteur van RTL4 red.) een
verhaal, waarvan de strekking was: 'Hil
versum zit te slapen en wij van RTL4 doen
het allemaal zo goed'. Het was wel geestig.
Ik moest er ook om lachen, maar echt leuk
is het gewoon niet. Want het verhaal is na
tuurlijk genuanceerder. Wij kunnen niet
wat zij kunnen door de beperkende regel
geving uit Den Haag. Het liefst wil ik dan
die man z'n kop er af rukken. En dat be
doel ik nou: hier in Hilversum zitten men
sen te lachen om hun eigen onmacht. En
dat terwijl de publieke omroep betere pro
gramma's maakt dan RTL4. Als ik zou zijn
gebleven, dan was ook ik een zure man
geworden. Daar had ik de TROS geen
dienst mee bewezen. Dan had ik, net als
veel anderen om me heen, ook zitten la
chen om de benarde situatie waarin we
Benard
Over benard gesproken. De TROS raakt
als het even tegenzit binnen een jaar
bijna zijn hele top kwijt. Jij weg, voorzitter
Henri Minderop gaat volgend jaar weg en
Cees den Daas ook. Dat lijkt me vragen om
nog meer moeilijkheden dan er al zijn.
„Het maakte mijn beslissing er niet ge
makkelijker op. Aan de andere kant speel
de het ook mee, want ik kan met die twee
mannen goed door één deur. Er wordt nu
een nieuwe, full-time voorzitter aange
trokken, die tot het eind van volgend jaar
gaat meelopen met Minderop. En die gaat
Cees Wolzak: „De
KNVB is een leuke
organisatie. Maar het
is ook een baan met
een behoorlijk groot
afbreukrisico." foto
dijkstra
meebepalen hoe de invulling
van de rest van de topstructuur
wordt. Voorlopig worden mijn
taken verdeeld over Henri, Cees
en financieel directeur Jim
Bos."
Vijf jaar TROS. Kijk je straks
terug op een gelukkige periode?
„Ik heb het hier heel plezierig
gehad. Ik heb met leuke men
sen gewerkt, afgezien van een
paar azijnpissers die je in iedere
organisatie hebt. De TROS is
een heel vrolijk bedrijf en dat
bleek bij mijn afscheid ook
weer eens. Dat is nou typisch
TROS, tot en met de polonaise
Hoe zou je graag herinnerd
willen worden
„Moeilijk te zeggen denkt lang
na). Ja, als iemand die hard en
goed voor z'n eigen bedrijf ge
knokt heeft. Loyaal. Actief en
energiek. Als dat zou kunnen
blijven hangen, voel ik me daar
uiterst plezierig bij."
Wat ga je de komende we
ken doen voordat je per 1 maart
je opwachting maakt als directeur van de
KNVB?
„De kasten opruimen, zeilen, hout kap
pen. Lekker veel frisse lucht opsnuiven.
Een vakantie naar Thailand. En me lang
zaam inwerken in het voetballen. De
KNVB is een leuke organisatie. Maar het is
ook een baan met een behoorlijk groot af
breukrisico."
Je bedoelt dat je er ook behoorlijk ge
tackeld kunt worden?
„Ja. Het is net zo'n harde wereld als de
omroep, die dan wel niet zo hard lijkt. Het
afbreukrisico van dat soort banen is hoog.
Maar dat heb ik ingecalculeerd."
Zoek je die risico's bewust op?
„Ja. Ja, dat zit wel in mijn karakter. Ik
heb mijn hele leven veel nieuwe dingen
gedaan, de meeste met succes. Ik heb
steeds m'n nek uitgestoken. Dat ben ik
nooit kwijtgeraakt."
Avontuurlijk
Om zijn woorden kracht bij te zetten, me
moreert Cees Wolzak hoe hij kiezend
tussen twee hem aangeboden banen
uiteindelijk met veel overtuiging ja zei te
gen de meest avontuurlijke. „Ik was door
een Engelse headhunter benaderd voor
een baan als chief executive officer, een
AmeriJcaanse kreet voor directeur, van een
buitenlands dagblad. Daar was ik mee In
gesprek. Het was dus kiezen tussen die
baan en de KNVB. Heb ik met een vriend
van mij zitten plussen en minnen, de be
langrijke elementen van beide functies
naast elkaar gezet. Toen ik klaar was met
die matrix, kwam daar dat dagblad na
tuurlijk uit. Ik zei: 'nou, ik ga voetballen'."
„Waarom? Ik heb uit emotie gekozen,
m'n lijf zei het. En ik heb er nog niet een
seconde spijt van gehad, hoewel er aan
die baan in het buitenland een hoge status
zat. Aan de andere kant: ik voetbal al twin
tig jaar met vriendjes in de zaal. En ik ben
heel erg geïnteresseerd in sport. Die dag-
bladbaan betekende dat ik op de winkel
moest passen. En ik kreeg met het krijt
streepcircuit te maken, dat zijn voor mij
niet de meest inspirerende mensen."
Je benoeming tot directeur van de
KNVB heeft een aantal negatieve reacties
opgeroepen, zowel in de media als in de
voetbalwereld. Hoeveel pijn doet dat?
„Niet zo veel meer. Tien jaar geleden
had ik er wel een slapeloze nacht van ge
had. Nu was ik vooral pissig. Zo'n negatief
stuk in NRC-Handelsblad. Vol feitelijke
fouten. Er werd me van alles aangewre
ven, zelfs de 'afgang' van FilmNet dat een
succes is geworden.
Je krijgt er en dat is onterecht het
aureool van 'loser' door. Dat is onrecht
vaardig. En vanuit de voetbalwereld werd
er aangevoerd dat ik een buitenstaander
ben. Maar dat heeft ook z'n voordelen. Ik
ben geen Hilversumse softy."
Ten slotte je afscheid van de TROS.
Om in voetbaltermen te blijven: ivat gaat
er door je heen?
„Absoluut een weemoedig gevoel. Ik zal
de mensen hier missen."
Perspectief
Hij geeft onmiddellijk toe dat dit slechte
perspectief voor hem een overweging was
om de publieke omroep te verlaten. „Ik
voel me gelukkiger als er dingen onderno
men kunnen worden. Je verliest er een
paar, maar je wint er ook een paar. Als de
balans dan maar doorslaat naar het win
nen, blijft het hartstikke leuk. Maar in om
roepland is het slechts een kwestie van in
dikken. Daarom heb ik in september mijn
ontslag ingediend bij Henri" (Minderop,
voorzitter van de TROS red.).
„Een andere overweging is dat de TROS
geen commerciële omroep zal worden.
Dat monopolie .in Nederland ligt bij de
Luxemburgers. Als er een andere com
merciële omroep de kop boven het maai
veld uitsteekt, is dat het sein voor RTL4
om RTL5 in te zetten. Dat verliest ieder
één. En dat realiseren ze zich bij RTL als
geen ander. Als de voetbalrechten naar
RTL4 waren gegaan, was dat de start ge
worden van RTL5. Waarom? Omdat ze op
RTL4 die voetballerij qua volume niet
meer hadden kunnen opnemen."
„Daarom is het een goede zaak, pratend
vanuit de publieke omroep, dat de voet
balrechten nu bij de NOS liggen. Ik zat tij
dens die vergaderingen trouwens in een
gekke situatie. Want ik was al in gesprek
met de KNVB, terwijl ik in het NOS-be
stuur enorme pleidooien hield voor het
voetbal. Het zou een conflict of interest
kunnen zijn geweest, maar dat heb ik zo
niete
Fouten
Bijna vijf jaar lang heeft Cees Wolzak zich
ingezet om de TROS commercieel te ma
ken. Dat dit in het zicht van de haven uit
eindelijk strandde, is hem niet aan te reke
nen, vindt hij. „Ik ben natuurlijk wel te
leurgesteld. Maar ook achteraf zeg ik: nee,
wij hebben geen fouten gemaakt. Het is
ons onmogelijk gemaakt. RTL4 zit nu op
de plek waar wij hadden moeten zitten.
Dat is niet onze fout, dat heeft de politiek
gedaan."
„In het laatste stadium was voor ons de
enige weg om commercieel te worden, sa
men met RTL4 een RTL5 te maken. Dat is
wat we begin dit jaar nagestreefd hebben.
Dan hadden we weliswaar in het monopo
lie van de Luxemburgers meegedraaid,
maar dan had RTL5 wel TROS geheten.
We hadden echter slechts 25 miljoen gul
den te makken, terwijl we toch wel 150 a
175 miljoen nodig hadden. En het is een
oud adagium: wie het geld heeft, heeft de
macht. De eigenheid van de TROS zou in
het geding zijn gekomen. Dat is in april de
overweging geweest om te zeggen: we
stoppen er mee."
Het zwartgemar-
merde ovale bu
reau staat vol
rig af tegen de wanden van zijn
kamer, die vijf jaar lang maag
delijk wit zijn gebleven. Op dat
ene grote doek van zijn vrouw
Cornelie Jochems na. Een
lunch van rauwkost, plakjes
worst, kaas en melk staat op
hem te wachten. Een half uur
later dan afgesproken komt
Cees Wolzak, scheidend TROS-
directeur, binnenstormen.
Aanvankelijk verloopt het ge
sprek chaotisch. Het stortregent
herinneringen, alsof vijf jaar
omroep binnen de context van
één interview aan bod moeten
komen. Via het onderzoek van
McKinsey, dat hij zelf in het
NOS-bestuur voorstelde en het
startsein vormde voor gesprek
ken over samenwerldngsver-
banden tussen omroepen en
via het gedifferentieerde bestel,
dat niet zo heten mocht, belan
den we bij het heden en de toe
komst van de publieke omroep.
Een toekomst waarover Cees
Wolzak zich ernstige zorgen
maakt. Het huidige publieke
bestel is immers bezig aan een
krachtmeting die in de historie haar weer
ga niet kent.
Wolzak: „Je moet je afvragen of de uit
gangspunten van dit bestel nog te hand
haven zijn. Want we zitten nu toch in een
merkwaardige situatie. De omroepen ont
lenen hun bestaansrecht aan hun leden,
terwijl we als we willen overleven
heel sterk moeten gaan samenwerken. Stel
je eens voor: Amstel en Heineken samen,
dat duurt een generatie voordat de men
sen aan elkaar gewend zijn. In de omroep
duurt het wel twee generaties, want we
zitten hier bij elkaar omdat de culturen
verschillend zijn. Ik ben daar niet optimis
tisch over."
