tevreden over Nederland
Binnenland
Hulpverleners bezorgd
over homo-prostitutie
Landelijke manifestatie
Conflict Curacao opgelost
Overleg met Duitsers over 'Gebrekaan medewerking van regering, BVD en bedrijven'
Eurovignet vrachtwagens VN_COmmiSSje Irak lÜet
Verzet tegen Hagen bij
Nedlloyd steeds groter
Primeur politie
Van principe 'de vervuiler betaalt' komt weinig terecht
Triodosbank steekt 60
miljoen in windenergie
Haagse pensiongasten
terug bij 'ma Vogel
ZATERDAG 19 DECEMBER 1992
Friesland krijgt regionale televisie
Leeuwarden Friesland krijgt in januari 1994 een regionale televi
siezender. De commissaris van de koningin in deze provincie,
Wiegel, heeft een bedrag van twee miljoen gulden toegezegd.
Verder komt onder meer geld uit een Europees fonds (acht ton)
en van de provincie (vier ton). Daarnaast komt er een garantie
voor drie jaar van 400.000 gulden voor de exploitatie van de zen
der. De stichting Omrop Fryslan wil elke werkdag een program
ma van een half uur met actualiteiten uitzenden. Het zal voor
namelijk Fries nieuws bevatten om de binding van de kijker met
de Friese taal en cultuur te vergroten.
Negen jaar geëist voor ontvoering
den bosch Voor het gerechtshof in Den Bosch zijn gisteren ge
vangenisstraffen van respectievelijk negen jaar en zeven jaar ge-
eist tegen twee verdachten van de ontvoering in november vorig
jaar van een zakenman uit Prinsenbeek. De 27-jarige hoofdver
dachte uit Etten-Leur en een 22-jarige man uit Dordrecht be
kenden dat zij met twee anderen een 36-jarige zakenman ont
voerden en om een losgeld van zes miljoen gulden vroegen.
Bij Avebe 460 arbeidsplaatsen weg
veendam» Bij het aardappelzetmeelconcern Avebe in Veendam
zullen 460 arbeidsplaatsen verloren gaan. Het schrappen van de
banen levert een bezuiniging op van 30 miljoen gulden. De be
zuinigingen zijn volgens de directie nodig omdat het bedrijf
door de slechte conjunctuur in de problemen is gekomen. Daar
door is er momenteel een overschot aan aardappelzetmeel. Het
schrappen van de banen komt tot stand door het sluiten van de
fabriek in De Krim in Overijssel en de locatie DWM in Veendam.
De directie heeft de bonden en de ondernemingsraden inge
licht. Bij het aardappelzetmeelconcern werken in heel Neder
land 2.200 mensen. Het bedrijf is de grootste werkgever van
noordoost-Nederland.
'Ze weten niets van AIDS'
Hulpverleners in Amsterdam
maken zich zorgen overhet toe
nemend aantal jongens en
mannen uit Oost-Europa die in
de homo-prostitutie gzan wer
ken. Veel van deze Oos:europe-
anen hebben nauwelijls seksu
ele voorlichting gehad, ze weten
niets van AIDS en veiig vrijen.
De hulpverleners constateren
nu al een groeiend aartal geval
len van besmetting met de ge
slachtsziekte gonorroe. Zij zijn
bang dat ook de verspreiding
van het AIDS-virus op grote
schaal zal toenemen.
Oosteuropese jongens die in
bordelen werken, worden door
de hulpverleners wel bereikt en
krijgen goede voorlichting. De
veel grotere groep op straat
werkende jongens en mannen
is echter moeilijker te bereiken.
Oorzaken daarvan zijn de taal
barrière, de snel wisselende sa
menstelling van de groep en de
onbekendheid met het feno
meen hulpverlening. Veel jon
gens komen met een toeristen
visum naar Nederland om in de
prostitutie veel geld te kunnen
verdienen. Als het visum is ver
lopen, gaan ze weer terug naar
huis.
In Amsterdam vinden naar
schatting maandelijks tiendui
zend betaalde homoseksuele
contacten plaats. De verwach
ting is dat de homo-prostitutie
in de hoofdstad over één of
twee jaar geheel zal worden ver
zorgd door Oosteuropeanen.
Hulpverleners pleiten er ook
voor de klanten te betrekken bij
de voorlichting, hoewel dat niet
gemakkelijk zal zijn. Veel klan
ten zijn toeristen of getrouwde
mannen, voor wie geheimhou
ding erg belangrijk is.
De Nationale Commissie
AIDS-bestrijding heeft staatsse
cretaris Simons van volksge
zondheid inmiddels gevraagd
de geplande bezuiniging op
AlDS-voorlichting ongedaan te
maken.
eindhoven Eindhoven is druk bezig met de voorbereiding voor de landelijke manifestatie tegen racisme. 'Racisme is Rot' is een Initiatief van de
gemeente Eindhoven en wordt donderdag gehouden. Het eerste billboard is inmiddels geplaatst bij het NS-station in Eindhoven. foto anp
De speciale commissie van de Verenigde Naties die toe
zicht houdt op de ontwapening van Irak is niet tevreden
over de medewerking die zij krijgt van de Nederlandse
regering. Dr. K. Ooms, het Nederlandse lid van de com
missie, zei gisteren in New York dat vooral de Binnen
landse Veiligheidsdienst (BVD) niet bereid is medewer
king te verlenen aan de pogingen van de commissie om
het internationale netwerk van mantelorganisaties bloot
te leggen dat de Iraakse president Saddam Hussein heeft
gebruikt bij zijn oorlogsproduktie van chemische en
kernwapens.
den haag anp
De Nederlandse regering wil
met de Duitse regering praten
over de mogelijkheid een zoge
heten Eurovignet voor vracht
wagens in te voeren. Op die wij
ze hoopt de regering te voorko
men dat Duitsland zonder over
leg een vignet verplicht stelt
voor vrachtwagens die van de
Duitse autowegen gebruik ma
ken.
Premier Lubbers zei dat giste
ren na afloop van de minister
raad. Het heffen van belasting
via vignetten heeft overigens
niet de voorkeur van de Neder
landse regering. Die ziet liever
een systeem van heffingen via
de brandstofprijzen. Een Euro
vignet is echter in het licht van
de Duitse plannen een „next
best", aldus Lubbers.
Lubbers acht het mogelijk dat
een aantal EG-landen een der
gelijk vignet voor vrachtwagens
invoert. Hij denkt daarbij in eer
ste instantie aan Duitsland, de
Benelux en mogelijk Denemar
ken. Frankrijk, dat tol heft op de
snelwegen, vindt hij een minder
voor de hand liggende kandi
daat.
Lubbers gaat er van uit dat de
bedragen die met het Eurovig
net zijn gemoeid, centraal wor
den geïnd en vervolgens weer
worden verdeeld over de deel
nemende landen naar rato van
de belasting van hun wegennet.
Nader onderzoek zal de komen
de tijd echter ook nog moeten
uitwijzen of een dergelijk sys
teem praktisch uitvoerbaar is.
Het Europees Parlement heeft
zich gisteren positief uitgelaten
over het Eurovignet.
ben ingestemd de bestaande
statuten en het volledige struc-
new york anp
Ooms is gepensioneerd direc
teur van het Prins Maurits-labo-
ratorium van TNO. Nederlandse
bedrijven hebben volgens
Ooms niet op grote schaal mee
gewerkt aan de bewapening van
Irak. Maar volgens welingelichte
bron hebben twee Nederlandse
bedrijven, KSB in Terneuzen en
Melchemie in Arnhem, chemi
caliën aan Irak geleverd die zijn
gebruikt voor het vervaardigen
van gifgassen. Via Iraakse man
telorganisaties met onschuldige
namen hebben deze bedrijven
chemische bestanddelen gele
verd die waren bestemd voor de
farmaceutische industrie en
pesticiden.
Zij zijn in het geheim met de
lucratieve handel ook doorge
gaan nadat zij waren gewaar
schuwd dat de chemicaliën
werden gebruikt voor het ver
vaardigen van gifgas. KSB is in
1984 gewaarschuwd dat de che
micaliën die het aan Irak ver
kocht, konden worden gebruikt
voor chemische wapens. Het
bedrijf is daarna in het geheim
toch doorgegaan met de leve
ranties. Tegen Melchemie loopt
een strafzaak wegens het over
treden van de exportbepalin
gen. De speciale commissie wil
weten via welke mantelorgani
saties deze bedrijven aan Irak
chemische stoffen hebben ver
kocht, maar de bedrijven weige
ren mee te werken.
Volgens Ooms is ook de BVD
niet bereid de commissie de no
dige informatie te verschaffen.
Hij is van mening dat ook de
medewerking van het ministe
rie van economische zaken te
wensen over laat. In tegenstel
ling tot Nederland is de Duitse
regering de commissie buiten
gewoon behulpzaam, al moet
daar aan worden toegevoegd
dat Duitse bedrijven op veel
grotere schaal aan Irak hebben
geleverd.
Een van de grootste boosdoe
ners in Duitsland is volgens
Ooms de chemische fabriek van
Karl Kolb. Ooms vindt het van
groot belang het internationale
clandestiene netwerk van Irak
in kaart te brengen. Want an
ders zou Irak het kunnen laten
rusten tot de storm voorbij is
om dan in de toekomst op
nieuw de pogingen voort te zet
ten kernwapens en gifgassen te
vervaardigen. Irak zelf werkt
niet mee aan het onderzoek, re
den waarom de commissie zich
tot de VN-lidstaten heeft ge
wend. Wel geven de Irakezen
volgens Ooms meestal de feiten
toe als zij ermee worden gecon
fronteerd.
Belastingverdrag
met VS biedt
meer zekerheid
voor ondernemer
den haag anp
Het nieuwe belastingverdrag
dat Nederland gisteren in Was
hington met de Verenigde Sta
ten heeft gesloten, biedt Neder
landse bedrijven en beleggers
vanaf 1994 volgens het ministe
rie van financiën meer zeker
heid over de manier waarop zij
door de Amerikaanse belasting
dienst worden behandeld. Het
verdrag vervangt een overeen
komst uit 1948.
Over de herziening van het
verdrag is, met onderbrekingen,
ruim tien jaar onderhandeld.
Voor Nederland is het verdrag
van groot belang omdat ons
land behoort tot de grootste in
vesteerders in de Verenigde Sta
ten.
De financiële betekenis voor
Nederland is groot. In 1991 ont
ving Nederland uit de VS bijna
twee miljard gulden aan divi
dend, ruim tien miljard gulden
aan rente en voor circa 1,4 mil
jard gulden aan royalty's. Zon
der belastingverdrag zouden de
VS hierover voor ongeveer vier
miljard gulden aan bronheffin
gen hebben ingehouden. Dat
wordt onder de overeenkomst
teruggebracht tot ongeveer 150
miljoen gulden.
Het Nederlandse parlement
moet het nieuwe verdrag nog
bij goedkeuringswet bekrachti
gen. De Amerikaanse Senaat
moet ermee instemmen vóór
ratificatie. Verwacht wordt dat
dit in de loop van 1993 zijn be
slag zal krijgen.
AUTOKRAAN
TRANSPORTEN
De vakbonden op Curasao heb
ben toestemming gekregen de
vergaderingen van de Eilands
raad bij te wonen. Voorwaarde
is dat de vergaderingen niet
worden verstoord. Dat is giste
ren overeengekomen tussen vijf
vakbondsvertegenwoordigers
en gezaghebber Wilsoe.
Het gesprek had plaats na
tussenkomst van enkele leden
van oppositiepartijen. De vak
bondsleden waren gistermiddag
opnieuw naar het stadscentrum
Punda getrokken. Donderdag
avond werd daar een door
Wilsoe verboden demonstratie
van vakbondsleden door de op
roerpolitie uit elkaar geslagen.
Dat gebeurde nadat de demon
stranten een verbod om zich op
de houden in het stadscentrum
hadden genegeerd.
Het conflict over de wel of
niet toegestane aanwezigheid
van de vakbonden bij de Ei-
oen haag anp
Drie maanden na de brand in
pension Vogel in de Haagse
Scheepmakersstraat waarbij elf
mensen omkwamen, hebben de
twintig daklozen die de ramp
hebben overleefd, een nieuw
pand. Gistermiddag werd een
opgeknapt en brandveilig pen
sion aan de Laan van Meerder-
voort officieel geopend. Het vo
rige pand werd door een van de
bewoners in brand gestoken.
Een dag van blijdschap en
verdriet voor mevrouw Vogel,
tante An voor de bewoners, en
de bewoners. „Het is heerlijk
om weer met z'n allen in een
huis te wonen, maar het is wel
heel erg verdrietig dat we elf
mensen missen", zegt mevrouw
Vogel, die door de bewoners
'ma Vogel' wordt genoemd. Zelf
woont ze niet in het pension
maar ze gaat wel dagelijks kij
ken. Haar dochter beheert het
logement.
Het huis is beschikbaar ge
steld door de gemeente Den
Haag en kan twee jaar dienst
doen als pension. Wat er daarna
gebeurt, is nog niet bekend. Vo
gel zit er niet mee. „Ik kan me
niet voorstellen dat we er weer
worden uitgezet."
Een deel van de bewoners
landsraad lijkt hiermee opge
lost. De eis van de bonden dat
enkele belastingverhogingen
worden ingetrokken, is nog van
kracht. Het is nog niet duidelijk
hoe de bonden dit willen berei
ken.
Donderdagavond kwam het
tot een confrontatie tussen en
kele tientallen vakbondsleden
en oproerpolitie in de stad. De
bondsleden probeerden via di
verse straten op het Wilhelmi-
naplein waar de Eilandsraad
vergadert, te komen, maar door
blokkades en een politiekordon
bleek dat niet mogelijk.
Toen de bonden om tien uur
niet reageerden op de somma
tie om binnen twee minuten
het centrum te verlaten, joeg de
oproerpolitie met een kloppartij
de bondsleden de stad uit. Om
elf uur was heel Punda ont
ruimd. Enkele personen raakten
licht gewond bij de kloppartij
en de politie hield vier flessen-
en stenengooiers aan.
gaat min of meer permanent
wonen in het nieuwe pension.
Anderen zullen na verloop van
tijd weer gaan zwerven.
Vergeleden met het vorige
pand aan de Scheepmakers-
straat is het nieuwe pension
zeer luxe. Ruime, hoge kamers
in plaats van bedompte kamer
tjes. „We wonen nu op stand",
schatert tante An. „Prachtig
toch!"
De meeste bewoners slapen
met vijf mensen op een kamer.
De spullen druppelen binnen.
Bedden zijn er. evenals stoelen
en banken. Beddegoed en
handdoeken zijn er nog te wei
nig. „We hopen dat wc dat ook
nog krijgen. We zijn afhankelijk
van wat mensen ons willen ge
ven. Zelf hebben wc geen cent",
zegt Vogel.
Ondanks de brandmelders en
de vluchtwegen is er nog steeds
angst voor een nieuwe brand.
Zo zag Vogel zich donderdag
genoodzaakt een bewoner uit
het pand te zetten. „Ze liep
dronken door het huis met een
sigaret in haar hand. Ik werd
helemaal bang en dacht, dit kan
niet. De bewoners moeten zich
aan de regels houden, dat was
in de Scheepmakersstraat zo en
dat geldt hier ook", zegt ze.
Torstein Hagen moet de raad
van commissarissen van het
Rotterdamse transportconcern
Nedlloyd onmiddellijk verlaten.
Dat hebben zijn collega's in die
raad hem gisteren te verstaan
gegeven. "De centrale onderne
mingsraad (COR) had eerder op
de dag al laten weten te willen
onderzoeken of Hagen als com
missaris kan worden geschorst.
Nedlloyd-grootaandeelhou-
der Hagen heeft volgens de toe
zichthouders afspraken ge
schonden die vóór zijn fel aan
gevochten toetreden tot de raad
op 1 oktober van dit jaar zijn
gemaakt. De afspraken dateren
al van 28 januari 1992. De Noor
beschikt via de Noorse olie
maatschappij DNO en zijn in
vesteringsmaatschappij Marine
Investments over een direct be
lang van vijftien procent in
Nedlloyd.
Hagen, die van meet af aan
zeer werd gewantrouwd door
het bestuur van Nedlloyd en de
COR, is er volgens de commis
sarissen destijds mee akkoord
gegaan gedurende de periode
dat de Noor deel zou uitmaken
van de raad noch zelf of via
DNO vijandige acties te onder
nemen tegen Nedlloyd. DNO en
Hagen zouden er ook mee heb-
tuurregime van Nedlloyd in hun
geheel te aanvaarden.
Ook zou zowel DNO als Ha
gen de huidige strategie van
Nedlloyd onderschrijven en
hebben zij „blijk van vertrou
wen gegeven in de raad van be
stuur en de raad van commissa
rissen van de vennootschap." Er
zou ten slotte zijn afgesproken
dat schending van deze afspra
ken door DNO of Hagen moet
leiden tot het onmiddellijk ver
trek van de toegetreden com
missaris.
Hagen verraste deze week
vriend en vijand. DNO, waarin
Hagen het merendeel van zijn
belang in Nedlloyd heeft onder
gebracht, gaf een verklaring uit
met het verzoek een buitenge
wone algemene vergadering
van aandeelhouders uit te
schrijven. DNO wil in deze ver
gadering een voorstel lanceren
voor afschaffing van het struc
tuurregime en voor wijziging
van de statuten van Nedlloyd.
Volgens de Noorse maatschap
pij moet Nedlloyd een onderne
ming worden naar Europees
model, waarbij tweederde van
de leden van de raad van com
missarissen wordt benoemd
door.de aandeelhouders en de
rest door de werknemers.
Rotterdam De Rotterdamse politiekorpschef R. Hessing (rechts) en zijn plaatsvervanger C. Ottevanger
staan op het punt een deur in te rammen met een stormram. Beide heren openden gisteren officieel het
'oefenpand voor training beroepsvaardigheden' voor de politie. Met het oefenpand aan de Veilingweg
heeft de Rotterdamse politie voor een landelijke primeur gezorgd. foto anp ed oudenaarden
Het streven van de overheid dat de ver
vuiler betaalt is loffelijk, maar kan vaak
niet hard worden gemaakt. Dat bleek
ook donderdag weer eens toen het ge
rechtshof in Amsterdam het bedrijf
Solvay Duphar vrijsprak voor het beta
len van de sanering van de Volgermeer
polder (140 miljoen gulden). Op deze
stortplaats noordelijk van Amsterdam
heeft het bedrijf in de jaren zestig tien
duizend vaten giftig chemisch afval ge
stort. Weer geen goede voorbode voor
de totaal nog 155 zaken die de landsad
vocaat op zijn bureau heeft liggen,
waarmee bij elkaar één miljard gulden
is gemoeid. En de laatste zullen dat ze
ker niet zijn.
den haag jan rozendaal
In 1981, een jaar na 'Lekkerkerk', beloof
de minister Ginjaar van milieuhygiëne
dat er in 1991 geen gifbelten meer zou
den zijn in Nederland. Maar het tegen
deel is waar. Werden in 1981 vierduizend
'verdachte locaties' geteld, nu wordt re
kening gehouden met meer dan een half
miljoen vervuilde terreinen, waarvan er
honderdduizend moeten worden gesa
neerd. Het gaat om onder meer 234 gas
fabrieksterreinen, 150 stortplaatsen,
1.200 autowrakterreinen, 25.000 bedrijfs
terreinen en 60 kleiduivenschietterrei-
nen (loodverontreiniging). Om dat alle
maal schoon te maken zou honderd mil
jard gulden nodig zijn.
Het principe van de overheid is dat 'de
vervuiler betaalt'. Maar in de praktijk
komt daar vaak weinig van terecht. Twee
maanden geleden schreef minister Al
ders van milieu aan de Tweede Kamer
dat in totaal 1.033 zaken in behandeling
zijn genomen. Sinds 1982 zijn tegen de
tweehonderd dagvaardingen uitgegaan,
waarvan nog 155 zaken in een juridische
procedure zijn verwikkeld. Daarmee is
een bedrag gemoeid van één miljard.
Maar het gaat moeizaam. In de afgelo
pen twee jaar'zijn vier definitieve von
nissen gewezen: drie keer werd een vor
dering afgewezen (totaal drie miljoen
gulden) en één zaak werd door de
landsadvocaat gewonnen. Het ging om
een veroordeling van bijna 1.4 miljoen
gulden. In 1991 en 1992 kozen ministerie
en aangeklaagde drie keer eieren voor
hun geld en kwamen zij een schikking
overeen: in Goes (Zeetex - 440.000 gul
den), Noordhorn (Burgier - 100.000 gul
den) en Diemen (Duphar - 15 miljoen).
De 155 procedures die het ministerie
van VROM op het moment heeft lopen,
zijn verspreid over 113 gemeenten in alle
provincies. Zuid-Holland en Gelderland
(beide 25) komen het meest voor, ach
tervolgd door Noord-Brabant (20),
Overijssel (14) en Drenthe (13).
Flevoland lijkt met twee zaken het
schoonst.
Elke procedure staat voor langdurig en
ingewikkeld juridisch getouwtrek. In
1983 startte de staat de zaak tegen Dup>
har, die het afgelopen donderdag voor
het gerechtshof in Amsterdam verloor.
En nog is de procedure niet afgewikkeld,
want minister Alders heeft al gezegd dat
de weg wordt vervolgd naar de Hoge
Raad. Ln de stukken over de gifgrond
dumping in Lekkerkerk zijn weer onder
de rechter vandaan gehaald. Landsadvo
caat cn het voor de storting verantwoor
delijk gehouden bedrijf Wijnstekers pro
beren een schikking overeen te komen.
Een woordvoerster van het ministerie
meldt enthousiast dat de meeste zaken
zo worden afgedaan. Zij beschouwt dat
maar als overwinningen voor de staat.
„En dan komt het resultaat van afgeron
de vonnissen er een 'stuk gunstiger uit te
zien."
Overzichten van hetzelfde ministerie
temperen het enthousiasme: over de
eerste tien maanden van dit jaar heeft
VROM in totaal 750.000 gulden aan
schikkingen ontvangen. In 1991 waren er
helemaal geen inkomsten.
1993 zal een belangrijk jaar worden.
Het valt te verwachten dat de diverse ge
rechtshoven in zes zaken vonnis zullen
wijzen. Verreweg de grootste zijn Shell
Gouderak en Agrunol Groningen, die
voor elk negentig miljoen gulden op de
rol staan. Beide bedrijven zijn eerder
door de rechtbank veroordeeld, maar
hiertegen in beroep gegaan. En onge
twijfeld zal. geheel in stijl, daarna de Ho
ge Raad de knoop definitief moeten
doorhakken. We schrijven dan 1994 of
later.
zeist ANP
De op antroposofische leest geschoeide Triodosbank gaat nog eens
60 miljoen gulden investeren in windenergie. Samen met de pro
vinciale elektriciteitsbedrijven voor Gelderland en Flevoland
(PGEM) en Zeeland (Delta) wil de bank in Zeeland 29 windturbines
bouwen met een gezamenlijk vermogen van 15 megawatt Verdere
investeringen in windenergie zijn nog onzeker, omdat de exploi
tanten het oneens zijn met de elektriciteitsmaatschappijen over de
toekomstige terugleveringsvergoeding, aldus Triodos-directeur P.
Blom.
De idealistische bank in Zeist heeft de afgelopen jaren reeds 60
miljoen gulden in schone energie-opwekking geïnvesteerd. In 1991
werd in samenwerking met het PGEM een windmolenpark met 35
turbines geopend in Lelystad, destijds het grootste in Europa. Ver
der zijn er windmolens gebouwd in Zeeland (28 turbines), Lau-
wersoog (4 turbines) en Komwederzand (1 turbine), gezamenlijk
goed voor een vermogen van 25 megawatt. Volgens Blom hebben
deze projecten de meeste kinderziekten inmiddels overwonnen
Het ligt in de bedoeling dat de windmolens zich over een periode
van tien jaar laten terugverdienen. „Bij sommige projecten, zoals
die in Lelystad, vergt het iets meer tijd. Maar in Zeeland, waar veel
meer wind staat, halen we die planning wel", aldus Blom.
