'Rol Evita verveelt niet snel'
'Foxtrot': festijn vol vaart
Cultuur Kunst
Cabaret Zak en As
houdt op te bestaan
Vrolijk adventsconcert
Leiden English Choir
Nachtegaal
vleugellam
redactie annemiek ruygrok (CHEF)
saskiastoeiinga
Dominique Zwartelé in The Duke
leiden Jazz-café The Duke gaat zondag 20 december weer op de
klassieke toer. Om drie uur 's middags treedt daar het Domini
que Zwartelé Trio op met werken van Bartok en salonmuziek.
Het trio bestaat uit Dominique Zwartelé, klarinet, Josephine
Tan, piano, en Marco Roosink, viool.
Buffy Sainte-Marie naar Doelen
Rotterdam De Amerikaanse zangeres Buffy Sainte-marie geeft
op vrijdag 26 februari een concert in de kleine Doelenzaal in
Rotterdam. Eerder dit jaar maakte zij, onder meer de componis
te van wereldhits als 'Universal Soldier' en 'Up Where We Be-
long', na vijftien jaar haar rentree aan het popfront met het al
bum 'Coincidence And Likely Stories'. De voorverkoop van het
eenmalige optreden begint dinsdag 29 december.
Twee concerten Jeff Healey Band
Groningen The Jeff Healy Band, die al eens op Pinkpop en in
Ahoy' optrad, geeft in het voorjaar twee concerten in Nederland.
Op 22 maart staat de band in de Groningse Martinihal, op 24
maart is er een optreden in de Maaspoort in Den Bosch.
Rebecca Norman speelt 'machtigste vrouw van Argentinië'
De omstandigheden in het Milanese theater Smeraldo
zijn verre van ideaal. De zaal heeft weinig grandeur meer,
als die er ooit al is geweest. Bij gebrek aan een orkestbak
zijn de musici half zichtbaar en door kuren van de com
puter werkt de diaprojectie niet. Tot overmaat van ramp
kampt hoofdrolspeelster Rebecca Norman met de na
weeën van een keelontsteking. Toch is de voorstelling
van 'Evita' van begin tot eind boeiend. Een prima rolbe
zetting, een ijzersterk ensemble, strakke dansjes en een
uitstekende orkestbegeleiding.
Evita (Rebecca Norman): Je kunt Evita lang spelen zonder dat het gaat vervelen, omdat er zoveel kanten aa
haar persoon zitten." foto
recensie wijnand zeilstra
'Foxtrot', musical van Annie M G Schmidt en Harry Bannink door
het Leids Musical Gezelschap 'Pluimage' Regie Rigo van Meer.
Met 'My Fair Lady', de eerste produktie, gaf
'Pluimage' enkele jaren geleden een verrassend
visitekaartje af, en het daaropvolgende 'South Pa
cific' betekende een heel klein stapje terug. Met
'Foxtrot' onder leiding van een nieuwe regisseur
en een nieuwe dirigent heeft 'Pluimage' wederom
optimaal gepresteerd. De zeker naar amateurbe
grippen groots opgezette produktie biedt gedu
rende ruim tweeënhalf uur een festijn van eigen
bodem: een oerhollandse musical door een Leids
gezelschap.
Opvallend in het musicalwerk van het gouden
koppel Schmidt/Bannink is de cabareteske on
dertoon. En gelukkig krijgt dat element in deze
enscenering ruimschoots de aandacht. Abortus
en homoseksualiteit bijvoorbeeld worden als ta
boedoorbrekende thema's (de musical is uit 1977!
aan de orde gesteld in twee liedjes die inmiddels
al in menig cabaretprogramma te horen zijn ge
weest. De hoofdrolspelers zijn kennelijk dusdanig
begeleid dat ze dit materiaal aan kunnen. Wim
Bel zingt ingetogen 'Sorry dat ik besta'. Esther
Kooloos brengt samen met een koor van zwange
re vrouwen een pittige versie van 'Over tijd', het
lied waarin Annie Schmidt op onnavolgbare wijze
toentertijd bekende adviezen heeft verwerkt:
'Achter op de motor rijden/Over hobbelige kei-
en./Aldoor van de trap afglijden/Op je billen, tree
voor tree/Honderd keren naar benee./Hete thee
met aspirine./En kinine en kinine'.
Met dezelfde lichte toets worden ook burgerlij
ke benepenheid en de onterechte zorgeloosheid
aangaande bepaalde politieke en maatschappelij
ke ontwikkelingen aan de kaak gesteld. Het gaat
in eerste instantie over de jaren dertig, maar ver
wijzingen naar de na oorlogse jaren zijn legio.
Vooral in de feestelijk aangeklede ensemble
nummers wordt die boodschap met veel verve op
de planken gezet. De in musicals vaak zo moeilij
ke overgangen tussen zingen en spelen, verlopen
hier behoorlijk soepel. De speelscènes kunnen
het kleine beetje overdrijving van deze acteurs
wel hebben. Het levert in elk geval tal van aardige
momenten op. Het geheel heeft beslist vaart, ook
al gaat tegen het einde de afwikkeling van het
verhaal net even iets te veel tijd vergen. Maar de
echte showfinale over ons aller 'dansen op de vul
kaan' doet dat snel vergeten.
Nog geen plek
voor instituut
Vormgeving
Vera Beths verleent solistische medewerking aan het derde concert in de Meesterserie, vanavond in de Stads
gehoorzaal. foto» pr
VRIJDAG 18 DECEMBER 1992
haarlem gpd
Cabaret Zak en As houdt medio
februari op te bestaan. In goed
overleg heeft het driemanschap,
dat al sinds de schoolbanken bij
elkaar is, daartoe besloten. Erik
van Muiswinkel sluit overigens
niet uit dat het cabaretgezel
schap in de toekomst nog eens
zal optreden.
Het is met name Justus van
Oei geweest die na acht jaar de
aanzet tot de breuk heeft gege
ven. Van Oei was lichtelijk uit
gekeken op het genre cabaret
dat Zak en As bracht. Voor zich
zelf had hij het idee als tekst
schrijver op den duur vast te lo
pen. Bovendien leeft bij hem de
vrees dat de sleet dreigt te ko
men op de onderlinge sfeer bin
nen het gezelschap.
muziek
recensie wilfred simons
'A Christmas Carol Concert' door het Lei
den English Choir o.l.v F>im Overduin.
Mm. v. het Leiden English Chamber Or
chestra. Stukken van oude en moderne
Engelse componisten; Quatre motets pour
le temps de Noel van Francis Poulenc; drie
delen1 uit het Weihnachtsoratorium van
J.S. Bach Gehoord: Evangelisch Lutherse
Kerk, 17/12, Leiden. Nog te horen: 18/12
in de Geref Kerk 'Het Kruispunt', Voor
schoten en 19/12 in de Dorpskerk, Was
senaar. Aanvang beide concerten 20.15
Het Leiden English Choir is een
mooi en goed getraind koor.
Het stemmateriaal is in alle re
gisters uitstekend en bovendien
heeft het een gloedvolle ronde
koorkJank; sonoor in de diepte,
heel helder in de hoogte, een
prachtige eenheid. Onder lei
ding van de jonge dirigent Pim
Overduin (hij is nog maar 22
jaar) bracht het Leiden English
Choir gisteravond een vrolijk en
traditioneel adventsconcert
voor een bomvolle Evangelische
Lutherse kerk.
De typische Engelse 'Yule-tide
spiritkwam tot uiting in kerst
liederen als. What Cheer? van
William Walton, de zestiende-
j eeuwse Coventry Carol en in de
overbekende meezingers voor
het publiek: O come all ye faith
ful, Once in royal David's City
en Hark! the herald angels sing.
Maar diezelfde sfeer ademt ook
leiden» mies albarda
'De Mozart van de 19e eeuw',
zo omschreef Robert Schumann
in 1840 in zijn muziektijdschrift
de toen 31-jarige Mendelssohn.
De overeenkomst lag voor de
hand: evenals Mozart was ook
Felix een wonderkind geweest,
dat al op zeer jeugdige leeftijd
niet alleen blijk gaf van een uit
zonderlijk talent voor het be
spelen van de piano en de viool,
maar met componeren was be
gonnen op een leeftijd waarop
de meeste kinderen nog slechts
bikkelden of hoepelden.
Niet gehinderd door geldzor
gen vader was een zeer wel
gesteld bankier in Berlijn
werd in het gezin Mendelssohn
alles in het werk gesteld om de
intellectuele en kunstzinnige ta
lenten van de vier kinderen zo
evenwichtig mogelijk te ontwik
kelen. Op de zondagse huiscon
certen traden niet alleen be
roemdheden als Spohr, Pagani-
ni en Weber op, maar in deze
kring kwamen ook de eerste
composities van Helix tot klin
ken.
Het is de bedoeling dat Van
Oei met Maarten Wansink in fe
bruari in een door hem geschre
ven toneelstuk gaat spelen. De
première daarvan is in de Klei
ne Komedie in Amsterdam.
Diederik van Vleuten gaat in het
najaar een avondvullend pro
gramma verzorgen, dat in pre
mière gaat in het Amsterdamse
Bellevue-theater. Daarna gaat
Van Vleuten op tournee.
Naast zijn vele nevenactivitei
ten voor radio en tv („En ik ga
ook een boek over cricket
schrijven") treedt Erik van
Muiswinkel in het voorjaar van
1993 met het Haarlems toneel
op in het stuk Winny the Poeh.
Begin 1994 voert Van Muiswin
kel met de actrice Margót Ros
het door hem te schrijven to
neelstuk 'De Heldenlul' op.
het werk van min of meer mo
derne Engelse componisten als
Herbert Howell, Richard Rod
ney Bennett, William Walton en
Lennox Berkeley. Met de na
druk op 'min of meer', want de
ze componisten hebben hun
wortels diep in de traditionele
tonaliteit. Ze maken graag ge
bruik van dissonante akkoor
den, maar meer als een soort
pittig pepertje in een zoet ge
recht, of als een fris pastelverfje
op een oud gebouw. Deze aan
pak past perfect bij het klanki
deaal dat het Leiden English
Choir voor ogen staat.
De keuze van de Quatre mo
tets pour le temps de Noel van
Francis Poulenc was in dit ver
band een beetje een misgreep.
Bij hem is de moderne tonaliteit
geen opgelegd pandoer, maar
een wezenskenmerk van zijn
muziek. Het koor had er dan
ook duidelijk moeite mee. De
koorleden durfden de moeilijke
akkoorden eigenlijk niet aan,
waren bang dat ze de dissonan
ten zouden ontsieren met een
valse noot. Noodgedwongen
kozen ze dus de voorzichtige
weg: zij die niet zeker waren
van de juiste inzet wachtten op
diegenen die dat wel waren.
Aarzeling en sleperigheid waren
het gevolg en de ware muzikali
teit kwam er niet uit. Toch hoeft
het koor niet zo timide te zin
gen, want valse noten heb ik
echt niet gehoord.
Op zijn elfde jaar heeft Felix al
een respectabel aantal muziek
stukken geschreven, voorname
lijk kamermuziek waaronder
drie pianosonates en één viool
sonate, en twee kleine speel-
opera's. In 1950 doken in de in
Berlijn twaalf jeugdsymfonieën
voor strijkorkest op, geschreven
tussen 1822 en 1824, die een
duidelijk beeld geven van de
groeiende vaardigheden en het
talent van de jonge componist.
Vanzelfsprekend is in deze stuk
ken veel terug te vinden van de
grote voorbeelden: Bach, Mo
zart, Haydn en Beethoven, maar
tevens getuigen ze al van origi
naliteit, van een grote affiniteit
met de speel- en klankmogelijk
heden van een strijkorkest en
zitten er elementen in die voor
uit wijzen naar de latere 'echte'
symfonieën waarvan de 'Schot
se' en de 'Italiaanse' tot op de
dag van vandaag tot de geliefde
werken van het standaardreper
toire behoren. Slechts enkele ja
ren na deze jeugdwerken
schrijft de 17-jarige Mendels
sohn een meesterwerk: de ou-
recensie onno schilstra
Werk van Jan Cremer, Marion Bloem en
Henk Wolvers. Te zien. tot 24/1, woe
en do 13-17 uur, vr 13-21 uur, za 11-17
uur, Galerie Hofman Van der Zee
Kunstzaken, Alphen aan den Rijn
•De treurnis die men dezer da
gen aantreft in de Alphense
galerie 'Hofman Van der Zee
Kunstzaken' is met geen pen
te beschrijven. Daar heet een
tentoonstelling te zijn inge
richt met grafiek, schilderijen
en keramiek van respectieve
lijk Jan Cremer, Marion Bloem
en Henk Wolvers. Nou ja, ten
toonstelling
Hofman Van der Zee laat
zich het best omschrijven als
een rommelig soort super
markt. In de schappen ligt
werk, gesigneerd met klinken
de namen als Jeroen Krabbé,
Lex Goudsmid en de onver
mijdelijke Corneille. Met kunst
heeft dat alles weinig te ma
ken. Eigenlijk kun je bij Hof-
vertureMidzomemachtdroom.
Van de 10de Symfonie, die
vanavond in de Stadsgehoor
zaal ten gehore wordt gebracht,
is slechts één deel bewaard ge
bleven. Na een langzame inlei
ding met heel verrassende har
monische overgangen volgt een
lichtvoetig thema. Aan het eind
zorgt een stroomversnelling
voor een kordate finale. Ken
merkend voor Mendelssohns
muziek is de fijnzinnigheid en
poëzie: zijn kracht ligt hoofdza
kelijk in het melodische. Niet in
het dramatische, dat strookte
niet met zijn karakter en zijn le-
vensonstandigheden waarin hij
nooit heeft behoeven te vech-
Dvorak
Een zondagskind als Mendels
sohn was Dvorak (1841-1904)
bepaald niet; als oudste van
acht kinderen moest hij al snel
meehelpen de kost te verdie
nen. Zijn muzikale vader die
een winkel annex kroeg had, liet
hem al vroeg vioolles geven zo
dat hij de bezoekers van de
man Van der Zee niet veel
meer kopen dan de versierde
handtekeningen van Bekende
Nederlanders.
Met de motoriek van een
dronkeman smeert Marion
Bloem wat zoete kleurtjes op
haar signeergrond, die aldus
de expressie krijgt van een plas
braaksel van een kind dat te
veel schuimpjes heeft gegeten.
Dat Jan Cremer over een ego
als een wolkenkrabber be
schikt, wisten we reeds sinds
de jaren zestig. Dientengevol
ge verrassen zijn handtekenin
gen, die hij plaatst op kolossa
le kliederzeefdrukken eigenlijk
geen moment.
Tussen al die moneymakers
is het werk van Henk Wolvers
nauwelijks te vinden. Logisch,
hij is een stuk minder bekend.
Na lang zoeken blijkt hij de
maker te zijn van esthetische
vazen. Inhoudelijk heeft het
niet veel om het lijf, maar ver
geleken met dat van Bloem en
Cremer komt zijn werk nog
wel integer over.
kroeg met wat aardige muziek
kon vermaken. Dankzij een be
middelde en opmerkzame oom
kon Dvorak ten slotte naar
Praag gaan om aan het conser
vatorium opgeleid te worden tot
organist en violist/altviolist.
Een zeer nationalistisch ge
tinte Hymne voor koor en or
kest maakte zijn naam als com
ponist op slag bekend binnen
de landsgrenzen. Een sollicitatie
naar een staatstoelage bracht
hem in contact met Brahms die
in de beoordelingscommissie
zat. Het werd een vriendschap
voor het leven.
Snel werd zijn naam ook bui
ten Tsjechoslowakije bekend;
evenals Mendelssohn vierde hij
zijn grootste triomfen in Enge
land dat hij als dirigent op vele
concertreizen bezocht. In Dvo
raks werken klinkt steeds de
liefdé voor de muziek van zijn
eigen land door. Ook Dvoraks
grote kracht ligt in het melodi
sche: zijn Serenade voor strijk
orkest bevat een schat aan di
rect aansprekende melodieën,
waarbij opvalt dat een zojuist
verklonken melodische gedach
te vaak in een lagere stem her
haald wordt. Met de uitspraak
'ik componeer alleen voor mijn
eigen plezier' deed hij zichzelf
tekort: veel muziekliefhebbers
hebben zijn muziek voor altijd
milaan kees groenenboom
Er is nog steeds vraag naar 'Evi
ta' in Europa. De Duitse thea
terproducent Wolfgang Boksch
haalde voor een nieuwe tour
nee, die in december en januari
ook Nedeiland aandoet, een ge
routineerde cast uit de Verenig
de Staten. Alleen hoofdrolspeel
ster Rebecca Norman komt uit
Engeland. „Regisseur Ken Cox
kende me nog van vroeger. Hij
belde op het laatste moment
omdat ze geen Eva konden vin
den. Het was leuk om weer met
Ken te werken. Hij heeft in de
oorspronkelijke produktie geze
ten. Inmiddels is hij een vijfti
ger, compleet met een buikje,
maar hij danst nog als een jon
ge man. Ken is de enige regis
seur die ik ken die nooit zijn ge
duld verliest. Ik heb hem nog
nooit horen schreeuwen", ver
telt ze.
Cox is uitgegaan van de
Broadway-produktie van de
Lloyd Webber/Rice-musical, die
eind jaren zeventig werd ge
maakt door regisseur Harold
Prince en choreograaf Larry
Fuller. De voorstelling is in deze
vorm al eerder in Nederland te
zien geweest voor het laatst
begin dit jaar zij het met een
andere rolbezetting. Behalve
Norman worden de belangrijk
ste rollen bezet door James Sba-
no (Che Guevara), David Was-
son (Juan Peron), RuthAnn
Bigley (maitresse) en Christop
her Regan (Magaldi).
Spannend
Rebecca Norman is 26 jaar, een
jaar jonger dan Evita toen die
'first lady' van Argentinië werd
en daarmee de machtigste
vrouw van het land. „Het is een
in het hart gesloten.
Vanavond komt Het Bra
bants Kamerorkest naar de
Stadsgehoorzaal voor het der
de concert in de Meesterserie.
Dirigent is Alexandru Lascae.
Op het programma staan:
prachtige rol", zegt Norman,
die elke avond een enorme bos
donker haar weg moet werken
onder haar blonde Evita-pruik.
„Je kunt Evita lang spelen zon
der dat het gaat vervelen, omdat
er zoveel kanten aan haar per
soon zitten. Als jong meisje is ze
levendig, hartstochtelijk en
sterk. Daarna werkt ze zich via
haar minnaars naar de top. Dan
komt er een hardheid bij, een
haat tegen de aristocratie."
En later is er de angst. Op
sommige momenten is ze echt
gelukkig, op andere momenten
bezeten van angst. Al die din
gen, die afwisseling in emoties,
houden het spannend. Dat
houdt het ook verrassend voor
het publiek. Ik denk dat het de
beste vrouwelijke musical-rol is
die ooit is geschreven."
Norman doet het goed als
Evita, de verschoppeling die
zich weet op te werken tot pre
sidentsvrouw en uiteindelijk tot
'heilige'. Ze toont knap de te
genstelling van de beeldschone
buitenkant en de harde ambitie
en afgunst aan de binnenkant.
Haar zang is door de keelklach-
ten niet goed te beoordelen, al
volbrengt ze haar zware op
dracht naar behoren. „Ik klonk
in de hoogte net als Joe Coc
ker", zegt ze zelf na afloop,
maar belooft dat in Nederland
haar stem weer op orde is.
De musical Evita is in het
Stadstheater In Zoetermeer te
zien van 20 december tot en
met 4 januari, met uizondering
van 24 en 28 december en 2 ja
nuari. Matinees: tweede kerst
dag en op 27 december, aan
vang 14.30. De overige voor
stellingen beginnen om 20.15
Mendelssohn de Symfonie no.
10, Puccini I Crisantemi, Schu
bert Adagio en Rondo in A
voor viool en orkest met Vera
Beths als soliste, en tot slot
Dvorök Serenade voor strijkor
kest op. 22.
Er is nog geen geschikte
huisvesting voor het nieuwe
Instituut voor de Vormge
ving, dat er op 1 januari in
Amsterdam moet zijn.
Zoals bekend wordt het
Vormgevinginstituut op
den duur in het pand van
het huidige Museum Fodor
gevestigd. Dat moet echter
eerst grondig worden ver
bouwd. De volledige ver
bouwing kan in januari
1994 gereed zijn.
theater
recensie dick van teyungen
InDependance en Seqioa De Nachtegaal
Regie Annekee van Blokland, vormge
ving: Anita van Dalen, Niek Michel en
Frans Huisman Gezien 17 december.
Parktheater, Alphen aan den Rijn.
Het is een mooi verhaal, dat van
de nachtgaal. Heel democra
tisch en onmaterialistisch ook.
De keizer van China verneemt
uit buitenlandse reisgidsen van
het bestaan van een vogel in
zijn eigen tuin die, zoals de ka
merheer weet, nooit aan het hof
is voorgesteld. Opschudding in
het paleis van het fijnste porse
lein, want de nachtegaal moet
worden gevonden om te zingen
voor de keizer. Het armste
meisje in tijdelijke dienst weet
het: de zanger leeft in het bos,
niet ver van haar oude zieke
moeder. Het diertje valt uiterlijk
nogal tegen, maar bevalt vocaal
erg. Het heeft geen sterallures
en laat zich bij de keizer voor
zijn kunst alleen belonen met
tranen van ontroering en niet
met edelstenen.
Maar dan zendt de keizer van
japan een mechanische nachte
gaal die ook prachtig zingt en
bovendien is ingelegd met dia
manten en robijnen. De echte
trekt zich bescheiden terug,
maar hij wordt snel gemist als
zijn collega steeds hetzelfde
liedje zingt en daarvan ook nog
snel slijt. Als de keizer doodziek
wordt, komt de nachtegaal te
rug om hem te troosten. En de
keizer wordt beter.
Om dat simpele verhaal heen
hebben theatergroep InDepen
dance en het Arnhemse kunste
naarscollectief Stichting Se
quoia een voorstelling gemaakt.
Bij de drie meewerkende beel
dend kunstenaars heeft de Chi
nese inspiratie geleid tot een
fraai resultaat: het achtergrond-
scherm, de ovale tafel en de ver
nuftige Chinese houten schoe
nen om de rollen aan te geven
zijn mooi.
De twee spelers, Hans This-
sen en Lilian van Bennekom,
onderscheiden zich niet door
overdreven goed of slecht spel.
Tekst en regie waren een grote
re belemmering voor een ge
slaagde voorstelling. Het
sprookje van Andersen laat zich
in tien minuten voorlezen, dus
voor een uur theater moet je er
nogal wat bij bedenken. Daar
om werd er volop geassocieerd
en geïmproviseerd. Dit leidde
tot allerlei vondstjes en trucjes
die erg zichtbaar zijn gebleven
en geen deel uitmaken van een
visie op het geheel.
Detaillistische informatie over
gerechten, planten, het vervaar
digen van porselein, ingebon
den voetjes en meer chinoiserie,
flauwe grapjes en doorbrekin
gen van de theaterillusie. Daar
bij gingen die mooie schoenen
aan en uit en werd er zo eens
wat gezongen en heen en weer
gelopen. Het was de bedoeling
de voorstelling daarmee te ver
levendigen, maar De Nachte
gaal bleef steken in gedoe met
goede bedoelingen.
Haitink dirigeert
ook in '93 RPhO
rotterdam gpd
Bernard Haitink leidt ook vol
gend jaar een aantal concerten
met het Rotterdams Philharmo-
nisch Orkest. De dirigent is mo
menteel in Nederland voor ze
ven concerten met dit orkest in
Rotterdam en Amsterdam. Het
RPhO viert tijdens het seizoen
'93/'94 zijn 75-jarig bestaan. Ter
gelegenheid hiervan geeft Hal
tink met het orkest driemaal
een uitvoering van een pro
gramma met werk van Webem
(Passacaglia opus 1). Mahler
(Adagio uit Symfonie no. 10) en
Brahamt (symfonie no. 4).
