Blikjes fris vervangen door limonadejuffrouw MILIEUTIP! 'Elektrische apparaten gescheiden inzamelen' Over leven Verguisd en verheerlijkt DONDERDAG 17 DECEMBER 1992 REDACTIE MONICAWESSELINC Lezing computers en milieu boxtel De stichting De Kleine Aarde in Boxtel houdt op zondag 10 januari een lezing over computers en milieu. Volgens de stichting is de computer milieuvriendelijk. De techniek bespaart papier en kost weinig energie. De lezing wordt gegeven door hoofdredacteur B. Noorda van de Aktiebank, een videotext-sys- teem. Noorda gaat in op de mogelijkheden van data-communi catie als duurzaam medium voor een duurzame ontwikkeling. Na de lezing is er een rondleiding over het terrein van de Kleine Aarde. De bijeenkomst begint om 11.00 uur en kost tien gulden per persoon. Meer informatie danwel de gratis activiteitenkrant is te krijgen via telefoonnummer 04116-84921. Trekvogels nerveus door vliegverkeer texel Trekvogels in het Waddengebied hebben last van laag overvliegende straaljagers en sportvliegtuigjes. Dat heeft een on derzoek van het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) aangetoond. De luchtmacht gebruikt het westen van Vlieland (de Vliehors) voor schiet- en bombardementoefenin gen. Volgens Defensie hebben vogels en zeehonden daar geen noemenswaardige last van. Onderzoek van het NIOZ heeft nu uitgewezen dat kanoetstrandlopers wél hinder ondervinden van vliegtuigen. Op dagen met veel vliegverkeer vertoonden deze trekvogels vaker rusteloos gedrag en vlogen ze eerder weg bij het naderen van de onderzoekers. Dit zou negatieve gevolgen kun nen hebben op hun lichamelijke conditie. Behoud van fruitcultuur doesburg Een onlangs opgerichte stichting wil de fruitcultuur in al zijn vormen behouden en stimuleren, in het bijzonder de kersenteelt. De stichting zal voorlichting geven over het planten van fruitbomen, snoeien, bemesten en de natuurlijke bestrijding van ziekten. De stichting wil oudé, nieuwe en bijzondere fruit- rassen aanplanten in een voorbeeldtuin die voor publiek toe gankelijk is. In een nieuw tijdschrift 'Fructus' zal de stichting vier keer per jaar verslag doen van de vorderingen. Men kan dona teur, subsidiegever, begunstiger of abonnee worden. Meer infor matie bij de stichting Behoud en Bevordering Fruitcultuur te Doesburg, tel.08334-73672. Groene pluim voor Fries dorp deersum Het Friese dorp Deersum krijgt volgende week de Groen Pluim van De Kleine Aarde. Deze milieuprijs wordt toege kend omdat Deersum in Nederland de plaats is met het hoogste percentage eigen, milieubewuste energievoorzieningen. Een windmolen en een biogas-installatie zorgen sinds 1987 voor driekwart van destroombehoefte van het 150 inwoners tellende dorp. Er zijn plannen om de gehele elektriciteitsbehoefte door eigen energie-opwekking te dekken. Ook scholen worden milieuvriendelijk Aluminium Elk jaar wordt er ten minste 13.000 ton aluminium verpak kingen weggegooid: drankblik jes, aluminiumfolie, spuitbus sen en tubes. Het verbruik van aluminium neemt elk jaar met acht procent toe. Gaat dat zo door, dan is de voorraad bauxiet in de loop van de volgende eeuw op, Voorde produktie van aluminium is veel energie no dig. Met de hoeveelheid energie nodig om een blikje te maken, kan je een paar uur stofzuigen. Een hoog energieverbruik ver- oorzaaakt, als de energie af komstig is van fossiele brand stoffen, een flinke uitstoot van kooldioxide. Kooldioxide is het belangrijkste broeikasgas. Steeds meer aluminium wordt met behulpVan kernenergie ge produceerd. Borssele levert veel energie aan de aluminiumfa- briek van Péchiney. De milieu beweging is tegen kernenergie in verband met het gevaar dat het afval oplevert. Bij de produktie van alumini um komen veel schadelijke stof fen vrij. Vooral de uitstoot van fluoride is berucht. Fluoride kan bot- en gebitsafwijkingen ver oorzaken. Vee mag dan ook niet langer dan een jaar in de buurt van een aluminiumfabriek gra zen. Andere stoffen die vrijko men zijn gifitge koolmonoxide, zwaveldioxide en koolwaterstof fen. Aluminium is goed opnieuw te gebruiken. Dat betékent min der energieverbruik en minder lucht- en watervervuiling. Her gebruik van aluminium verpak king is nagenoeg onmogelijk: de verpakking bestaat uit te veel verschillende materialen. Hergebruik van aluminium is niet echt eenvoudig. Alumini um is niet magnetisch en kan dus niet uit een berg huisvuil worden gehaald. Bovendien wordt aluminium te vaak sa men met andere materialen ge? bruikt en worden er vele kwali teiten door elkaar heen ge bruikt. Eigenlijk zou het gebruik van aluminium in verpakkingen moeten worden verboden. Tip Milieudefensie Plastic wegwerpbekertjes vervangen door duurzame mokken, papier aan twee kanten gebruiken, melk weer los verkopen, de lich ten uit als het mogelijk is en milieuvriendelijke schoonmaakmiddelen ge bruiken. Ook de scholen moeten de komende jaren 'aan milieu gaan doen'. Minister Alders wil dat de scholen vanaf begin 1995 een plan hebben om het milieu te sparen en daar naar ook te handelen. den haag monica wesseung In Zuid-Holland helpt het afval preventieteam van de provincie de scholen op weg. Met een aantal scholen in de omgeving van Vlaardingen wordt een proef genomen. Het is de be doeling dat met de ervaringen de zogeheten preventieve milieuzorg op alle scholen wordt ingevoerd. De Vereniging tegen Milieubederf en het Afval preventieteam werken samen in de proef. J. Lemmen van het preventie- tam en E. van Rhijn van de Ver eniging tegen Milieubederf zijn ervan overtuigd dat ook op scholen veel 'milieuwinst' te be halen is. De belangrijkste milieuproblemen op de school zijn het energieverbruik, de af valstroom, het waterverbuik en het verbruik van schoonmaak middelen. Lemmen: „De meeste gebou wen zijn wel voldoende geïso leerd en uitgerust met spaar lampen. Maar er kan méér wor den gedaan. Door bijvoorbeeld achtste lesuren te concentreren in één vleugel, kan de verwar ming in gróte delen van het ge bouw eerder uit". Het waterverbruik kan flink worden teruggedrongen door de wc's uit te rusten met be grenzers. De apparaatjes kosten ten hoogste twintig gulden en zijn in twee jaar terugverdiend. „Een school die dat te veel vindt, kan altijd nog een bak steen in de stortbak leggen. Dat scheelt ook heel wat", zegt Van Rhijn. Scholen produceren bergen af val. Papier tweezijdig gebruiken en zo mogelijk verkleind ko piëren scheelt al een slok op een borrel. Er valt meer te doen. Een school in Dordrecht (2500 leerlingen) heeft bekeken of het mogelijk is de blikjes fris te ver vangen door een mevrouw die de limonade in (zelf meege brachte) bekers schenkt. Het blijkt zelfs een flinke besparing op te leveren. Als limonade wèl voor dezelfde prijs wordt ver kocht, kan er op de vervanging van blik door statiegeld flessen inclusief juffrouw jaarlijks 20.000 gulden worden be spaard. Ook de melkverpakkingen van een kwart liter met (vers made) aluminiumdeksel ver vangen door een tapinstallaties is op den duur goedkoper. „Van beide ingrepen is het milieu voordeel evident", zegt Van Rhijn. Plastic bekers vervangen door duurzame scheelt ook een berg afval. Als iedere leerling el ke dag maar één bekertje ge bruikt, betekent vervanging van plastic door duurzaam materi aal op een school van 1500 leer lingen per jaar toch 300.000 be kers. Omdat afvalverwijdering geld kost, is uitsparen van plas tic bekers geldbesparend. Een milieumaatregel die geld kost, is vervanging van de gang bare schoonmaakmiddelen door biologisch afbreekbare. „Milieuvriendelijker middelen zijn gewoon duurder. Je zou als school een milieufondsje kun nen oprichten. Het geld dat je op de ene manier verdient, be steed je aan het andere". De methoden waarop het milieu kan worden ontzien, zijn niet al te ingewikkeld. Deson danks is het volgens Van Rhijn en Lemmen niet eenvoudig op de scholen een goed en duur zaam milieuzorgsysteem op te zetten, „Het gaat erom acties te Hij wordt verguisd en verheerlijkt, j s op klaarlichte dag in open veld is e r is dan het onderwerp v i niet aflatende discussie: de v INT VELD Alvorens u jeneverbessen ge bruikt bij de bereiding van uw kerstdis, zou ik u willen overha len ze eerst eens in het wild op te zoeken. Want een eerste ken nismaking met jeneverbessen betekent meestal het begin van een langdurige liefdesrelatie. U moet er eigenlijk een dag met slecht weer voor uitkiezen. Een beetje mistig misschien, na een nacht rijp of op een winterse dag zo tegen zonsondergang. Dat zijn ae mooiste momenten om in de ban te komen van één van Nederlands meest mysteri euze bomen: de jeneverbes. Niet zo lang geleden kreeg ik weer heimwee. Mijn vrouw had me er al zo vaak over horen ver tellen, dat ze nu wel eens mee- wilde. En het werkte ook bij haar. Het gebeurde in het Man- tingerzand, in Drenthe tussen Westerbork en Hoogeveen. Daar ligt een schitterend heide gebied, een beetje golvend door zandverstuivingen in het verle den. In het noorden van het ter rein van Natuurmonumenten staan nog zo'n honderd jene verbessen bij elkaar. Je waant je in het decor van een oud to neelstuk door de merkwaardige vorm van deze echt inheemse naaldboom (de sparren en den nen in ons land zijn aangeplant en vermoedelijk niet of nauwe lijks inheems). Je vindt er jene verbesstruiken met takken die breeduit over de grond liggen uitgespreid. Je treft er ook die beneden juist smal zijn en naar boven wijd uitlopen. Maar de allermooiste zijn wel de zuilvor mige bomen, in hoogte vari ërend van een meter hoog tot wel drie of vijf meter met een heuse stam. De bessen zelf zult u niet op elk boompje ontdek ken. Dat komt omdat er man nelijke èn vrouwelijke jenever bessen zijn. De eigenlijke bes sen zijn alleen aan vrouwelijke bomen te vinden. Als u ze wilt zien. kunt u beter handschoe nen aantrekken, want de grijs groene spitse naalden steken venijnig. Aan één boom kunt u groene bessen, blauw berijpte èn zwar te aantreffen. Alleen de laatste zijn bruikbaar. Ik moet u er al leen bijzeggen dat de jenever bes in ons land beschermd is en dat betekent dat u er ook geen bessen van mag plukken. En te recht, want de bessen doen er maar liefst drie jaar over om rijp te worden. Het eerste jaar zijn ze nog groen, het tweede jaar blauw en in het derde jaar ein delijk zwart. De jeneverbes heeft geen haast om zich voort te planten. Dat past bij al haar levensritmes. Het is een zeer langzaam groei ende boom, soms maar enkele centimeters per jaar. Ze kan een zeer respectabele leeftijd berei ken. Volgens sommige biologen wordt ze zelfs eeuwen oud. Maar er is nog zoveel meer van de jeneverbes in de nevelen der onbekendheid gehuld. Geen mens weet bijvoorbeeld hoe de zaden uit de bessen precies ont kiemen. Wie zomaar wat bessen in de grond stopt, hoeft niet op kiemplantjes te rekenen. Blijk baar is daar een of andere prik kel van Moeder Natuur voor no dig. En die kan blijkbaar jaren en jaren op zich laten wachten. De jeneverbes heeft alle tijd van de wereld. Is het niet om jaloers op te worden als u binnenkort in overvolle wankels weer op jacht moet naar de boodschap pen voor de kerst? Ik hoop overigens dat de jene verbessensaus u de komende periode goed zal smaken. Ook scholen moeten aan het milieu zorg besteden. Gescheiden inzameling van plastic bekers en papier, de lichten uit en waterbegrenzers op de wc's. foto dick hogewoning ondernemen die niet na korte tijd weer doodbloeden. De ac ties moeten door een groot aan tal leraren en leerlingen inclu sief de directie, worden gedra gen. Alleen dan slaagt het", stelt Lemmen vast. Bovendien is voor het opzet ten van milieubesparing mede werking van de school alleen niet voldoende. De gemeenten moeten bereid zijn het afval ge scheiden in te zamelen en het schoolplantsoen milieuvriende lijk te onderhouden. De mede werking van de schoonmaakbe drijven is ook nodig: als zij niet willen overschakelen op milieu vriendelijke produkten lukt het niet." De komende maanden wordt, in het kader van de proef, ook overlegd met de gemeenten en de schoonmaakbedrijven. Zandhagedissen in terrarium vogelenzang De acht zandhagedissen die on langs uit waterwinputten in de Amsterdamse Waterleidingdui nen werden gered, zullen de ko mende winter doorbrengen in een terrarium. In deze tijd van het jaar slagen ze er waarschijn lijk niet meer in een veilig heen komen voor de winter te vin den. Campagne 'Rij Zuinig' moet benzineverbruik temperen „De energievoorraad die de aarde biedt, is beperkt," stelt de Novem vast, „door onzuinig rij gedrag en aankoop van benzine slurpende auto's verbruiken we de wereld sneller dan nodig is. Zuinig koop- en rijgedrag is no dig in ons gemeenschappelijk belang, want we hebben geen reservewereld." De campagne is onderdeel van het programma Rationeel Energiegebruik in Verkeer en Vervoer van de No vem, dat in opdracht van het ministerie van economische za ken wordt uitgevoerd. Cursisten van ANWB-rijoplei dingen krijgen instructies voor energiebewust rijgedrag en vol gend jaar kan iedere automobi list daar een training voor vol gen. Er verschijnt bovendien een boek over het onderwerp, getiteld 'Rijtechniek'. De ANWB heeft overigens deze maand al een brochure onder de leden verspreid met instructies voor zuinig autorijden. Voor een later stadium wordt gedacht aan een rangschikking van zuinige en niet-zuinige auto's, het toepas sen van zuinigheidsmeters en zelfs een beloningssysteem voor zuinige rijders met een auto van de zaak. haarlem De noodzaak om zuinig om te springen met autobrandstof wordt met ingang van deze week breed onder de aandacht van het publiek gebracht. „Als we allemaal wat gas terugne men, maakt dat een wereld van verschil," zo luidt de campagne 'Rij Zuinig' van de Novem (Ne derlandse maatschappij voor energie en milieu) die door ne gentien instellingen wordt ge steund. Daar zijn zowel milieu organisaties bij, als organisaties uit de autobranche. Tijdens de energiecrisis in het begin van de jaren zeventig was de zuinigheid van de auto hoogst actueel. De brandstof ging op de bon, er werden zelfs autoloze zondagen ingevoerd en automerken legden de na druk op zuinig verbrpik. Toen daarna de benzine en dieselolie weer volop stroomden, ver dween het zuinig autorijden naar de achtergrond. De be langrijkste cijfers in auto-adver tenties werden die van topsnel heid en acceleratie. Doel van de campagne 'Rij Zuinig' is om het landelijke brandstofverbruik met vijf pro cent te verlagen door mensen een energiebewuste rijstijl aan te leren. Het gaat daarbij om bestuurders van personenau to's, vrachtwagens en bussen. In een volgende fase wordt ook het aanschaffen van lichte- en zuinige auto's gestimuleerd. De verwachting is dat tegen het jaar 2000 daardoor nog eens vijf procent bezuiniging op het brandstofverbruik zal zijn ge realiseerd. „De campagne is niet anti auto," zegt Paul van de Lande, projectleider bij Novem. „Er wordt een beroep gedaan op het gezond verstand, op Hol landse nuchterheid, zodat men sen mede vanuit een sociaal be wustzijn verstandiger gebruik gaan maken van de auto en hun energiebewustzijn ook laten meetellen bij de aanschaf van utrecht herman damveld Tienduizenden huishoudelijke apparaten komen na de feestdagen weer op de schroothoop terecht: met de komst van een nieuwe, nóg mooiere kan de oude wel weg. Een flink milieuprobleem. Elek trische apparaten bevatten grote hoeveelheden schadelijke stoffen en materialen. De stichting Natuur en Milieu wil afgedankte apparaten ge scheiden inzamelen om zo grondstoffen opnieuw te kunnen gebruiken. Bovendien moeten we, zo vindt de stichting, af van het idee dat een kapot apparaat meteen weg moet: repareren moet weer 'normaal' worden. Natuur en Milieu heeft over hergebruik en repa ratie een nota geschreven 'Een tweede leven voor elektrische apparaten in huis' van drs. Eline van der Werff. Jaarlijks danken de mensen heel wat apparaten af: 800.000 radio's en versterkers, 400.000 kleu rentelevisies. een miljoen kleine huishoudelijke apparaten, 150.000 stofzuigers en 450.000 koel kasten. Al deze apparaten te samen gaven volgens berekeningen uit 1986 zo'n 174 miljoen kilo afval. Door de groei van het aantal apparaten neemt ook de hoeveelheid afval toe. Natuur en Milieu schat dat deze hoeveelheid in het jaar 2000 tot 287 miljoen kilo stijgt. De gebruikte apparaten worden gestort of met het huishoudelijk afval verbrand. Tot voor kort was er een speciale installatie bij de firma Delco in Nijmegen voor het fijnmalen van apparaten, een zogeheten shredder-installatie. In een aantal fasen werden computers, telefoons, kopieerma chines en rekenmachines gemalen. Daarop scheidde men de lichtere kunststofmaterialen van de zwaardere stoffen. Het overblijvende mengsel van voornamelijk metalen ging in de verkoop. LX* fabriek is nu echter gesloten. Het ministerie van VROM denkt dat verminde ring van de afvalstroom mogelijk is door spaarza mer gebruik van bijvoorbeeld kunststoffen en door levensduurverlenging. Er blijft afval en het ministerie wil die stroom samenbrengen: de zo geheten produktinzameling. VROM heeft als doelstelling dat in het jaar 2000 ongeveer 50 pro cent van alle afgedankte elektrische apparaten wordt ingezameld. Een flink deel van het afval wordt omgezet in nieuwe apparaten, een ander deel tot 'laagwaar dig' materiaal zoals bloembakken of paaltjes. Er zal dan nog 61 miljoen kilo op de afvalberg ko men. Natuur en Milieu vindt dat veel te veel. Daarom pleit Van der Werff 'voor honderd pro cent inzameling'.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1992 | | pagina 27