Tussen kitsch en kerst
,Het Nederlands is nog niet
aan het eind van zijn Latijn'
'Koppelshows spelen genadeloos
met de gevoelens van mensen'
Nieuwbouw provinciehuis
verrijst op huidige locatie
GÊ
Het Gesprek van de Dag
Overwerken
bij de
Staatsloterij
WAAROM U MAAR BETER VOOR
EEN DOORLOPEND KREDIET
VAN DE GKB KUNT KIEZEN
GOED VOOR UW LENING
WOENSDAG 16 DECEMBER 1992
Deelnemers aan de bijzon
dere Oudejaarstrekking van
de Staatsloterij maken kans
op een extra prijs van 1 mil
joen gulden netto, naast de
hoofdprijs van 3 miljoen gul
den, ook belastingvrij. Tot
deze extra prijs is besloten
vanwege het enorme succes
van de buitengewone trek
king. Was aanvankelijk gere
kend op een omzet van 12
miljoen loten, de Staatsloterij
heeft er nu 2,5 miljoen laten
drukken. Zo werden afgelo
pen maandag 400.000 loten
verkocht, tegen normaal zo'n
120.000 per dag.
Omdat het aantal verkochte
loten veel groter is dan ver
wacht, wordt de kans om de
3 miljoen te winnen kleiner.
Daarom heeft de Staatsloterij
de extra prijs van 1 miljoen
gulden ingesteld. In totaal
zijn er 224.262 prijzen te
winnen met 23,6 miljoen
gulden netto aan prijzen. De
loterij brengt 62,5 miljoen
op. De verkoop loopt officieel
door tot en met 31 decem
ber, maar de Staatsloterij
denkt volgende week al te
zijn uitverkocht. „Meer kan
niet", aldus een woordvoer
stervan de Staatsloterij. Het
succes heeft nu al tot diverse
problemen geleid. „Wij kun
nen het aan, maar dan ook
maar net. Er wordt hier be
hoorlijk overgewerkt om alles
rond te krijgen."
Volgens haar is het onver
wachte succes vooral te dan
ken aan de hoge hoofdprijs
van 3 miljoen, terwijl dat
normaal 500.000 gulden net
to is. Van de 2,5 miljoen lo
ten zijn 500.000 afkomstig
van de girale abonnements
houders. Het is dit jaar voor
het eerst dat de Staatsloterij
een extra, dertiende, trekking
op oudejaarsdag houdt. De
winnaars worden die dag be
kendgemaakt in een avond
vullend tv-programmaop
Nederland 2. Het is de be
doeling deze bijzondere trek
king voortaan elk jaar te hou
den.
Hennie Duijzend bij een landschap, dat is aangelegd op een kast in haar kamer. In de sneeuw van watten en
tussen het mos staat een zelfgemaakt wit kerkje. Het interieur is een kopie van het interieur van de kerk in
Leidschendam, waar ze in haar jeugd de nachtmis bijwoonde. foto hielco kuipers
Haar huis aan de Lage Morsweg is al bijna twee
weken een soort kerstpaleisje. Mevrouw Hennie
Duijzend uit Leiden vindt kerst 'een heerlijk feest,
zo gezellig'. En dat is te zien ook. Een rondleiding
tussen kitsch en kerst.
In de kamer een kerstboom, voor het raam boven
en beneden mini-kerstboompjes, in de tuin een
kerstboom. Voor de deur een kerstkrans met de
wens 'Vrolijk kerstfeest'. Op de tafeltjes een kerst
kleedje. Op het kleine kastje een rode loper met
zilveren sterretjes, waarop de adventskaarsen
branden. Aan de deurposten hangen de kerst
kaarten. Op de eettafel staat een schaal met oude
geblazen kerstballen, in wit, groen en rood.
De kleine kerstboompjes komen uit Arabië, ze
heeft porceleinen engeltjes uit Denemarken, een
klein houten kerststalletje uit Rusland en zingen
de engeltjes uit Amerika.
Maar het meest trots is ze toch op de grote kerst
stal, die in de voorkamer staat. Die heeft ze hele
maal zelf getimmerd. Het dak is gemaakt van
boomschors, dat ze in Denemarken van oude bo
men heeft 'gepullekt'. Op de vloer ligt een goedje
van onder meer pitten van rozebottels en prui
men. Ik maak altijd heel veel jam in Denemar
ken. De pitten van de vruchten heb ik bewaard en
gewassen." Hekjes zijn gemaakt van takjes uit de
tuin en de beelden heeftze meegenomen uit het
ouderlijk huis. „Ze zijn dus echt heel oud." Veel
schapen staan er, de ezel en de os, Jozef en Maria,
de drie koningen en maar twee herders. Want er
is er een zoek geraakt.
Aan de andere kant van de kamer staat op een
kast een landschap. In de sneeuw van watten en
tussen het mos staat een zelfgemaakt wit kerkje.
Het interieur is een kopie van het interieur van de
kerk in Leidschendam, waar ze in haar jeugd de
nachtmis bijwoonde.
Heel goede herinneringen heeft ze aan die tijd.
„We hadden een groot gezin en kerstfeest dat was
echt het feest van het jaar." Een kerstboom stond
echter niet in het huis van het katholieke gezin in
Veur, een klein dorp tussen Voorschoten en
Leidschendam. Hennie Duijzend: „Dat mocht
niet, dat was te heidens." Zelfheeft ze daar geen
problemen mee. „In de Lodewijkskerk aan de
Steenschuur staan achter de stal nu ook kerstbo-
Haar eigen 'huisboom' is erg bijzonder, vindt ze
zelf. Er hangen geen ballen in, maar allerlei zelf
gemaakte pakjes, takjes, bloemstukjes en '4 keer
35 lampjes'. Van de nieuwste rage - 'berenballen'
en beren-kerstmannetjes' moet ze niets hebben.
„Dat is leuk als je kinderen hebt of kleinkinderen.
Maar ik vind het niks."
Normaal haalt Hennie Duijzend de kerstversie
ringen direct weg na de feestdagen. Nu niet, want
ze krijgt nog buitenlands bezoek. En die gasten
moeten de kunstwerken zeker aanschouwen. Dus
wordt het huis pas leeggehaald als het nieuwe
jaar al een week oud is. Dan zal zelfs zij die kerst
sfeer in huis wel een beetje zat zijn. „Het is echt
niet mijn gewoonte hoor, om het zo lang te laten
staan."
JANET VAN PUK
Het is waarschijnlijk het meest
gênante wat de Nederlandse te
levisie op dit moment te bieden
heeft: de koppelshows. Het
meest sensationele op dat ge
bied is All you need is love van
Robert ten Brink. Wie was niet
verbijsterd door twee naar de
hand van een zanger dingende
meisjes. Eén van hen werd afge
wezen en barstte terstond voor
de ogen van miljoenen kijkers
in huilen uit. Drama om van te
smullen en ach, het is immers
maar een spelletje.
Niet iedereen is echt blij met de
koppelshows, zoals zij in brede
kring bekend staan. „Ik wil dat
soort programma's nou niet
meteen veroordelen", zegt me
vrouw F.B.H. Sibarani, de Leid-
se medewerkster van het lande
lijk opererende relatiebureau
Stichting Date. „Want de be
trokkenen hebben zich immers
vrijwillig voor die shows aange
meld. Maar persoonlijk vind ik
sommige onderdelen van bij
voorbeeld het programma All
You Need is Love ronduit
schandalig. Daar wordt heel uit
gekiend met de gevoelens van
mensen gespeeld. Dat heeft
niets meer met het samenbren
gen van mensen te maken.
Daarbij staat sensatie voorop."
Het was ongeveer vijf jaar gele
den dat Sibarani in de Verenig
de Staten de voorloper van Op
Goed Geluk -met presentatrice
Carry Tefsen de eerste koppel
show in Nederland- op televisie
zag. „Ik zei: wat verschrikkelijk!
En mijn gastheer voorspelde
toen dat dit programma zeker
ook naar Nederland zou komen.
Ik was nog zo optimisch om te
zeggen dat Nederlanders veel te
nuchter zijn om zich zo en pu-
blicbloot te geven. Nou, ik heb
dat dus verkeerd ingeschat. We
komen nu om in de koppel
shows."
Volgens Sibarani zijn niet alle
kandidaten ook werkelijk van
plan om een serieuze partner te
vinden. „Je ziet dat de meesten
het voor de spanning doen en
voor de mogelijke vakantie die
zij kunnen verdienen. Dat zij
een partner kunnen treffen die
bij hen past, speelt alleen mee
Sibarani, inmiddels zo'n 14 jaar
bemiddelaarster, zou iemand
die serieus op zoek is naar een
partner nooit het advies geven
om aan dat soort shows mee te
doen. „Sommigen overzien niet
de consequenties van deelname
aan zo'n programma. Mensen
die hulp vragen bij het zoeken
naar een partner zijn veelal on
zeker. Een afwijzing voor een
miljoenenpubliek geeft een
knauw aan het zelfvertrouwen.
Zij vragen zich later pas af wat
de familie, vrienden, buren,
kennissen daar wel niet van
denken. Ook de makers besef
fen dat volgens mij niet, want er
wordt af en toe genadeloos met
de gevoelens van mensen ge
speeld."
Een voorbeeld daarvan was een
aflevering van Op Goed Geluk
voorouderen. „Een interessante
oudere heer werd gekoppeld
aan een leuke vrouw van begin
veertig. Een week later moesten
zij vertellen over hun belevenis
sen tijdens een korte vakantie.
Hij zei dat de vrouw vroeger
misschien wel leuk is geweest,
maar nu niet meer. Kijk, dat
kun je mensen niet aandoen.
Absoluut schandalig."
Sibarani geeft grif toe dat de
programma's goed worden be
keken en goed zijn gemaakt.
„Ja, het ziet er heel erg vlot uit
en ik snap dat de kijkcijfers be
vredigend zijn. Maar de makers
zouden ook bij zichzelf te rade
moeten gaan of zij niet over de
schreef gaan. Neem nu vrou
wen die in zogenaamde video
spotjes zichzelf aanprijzen door
er op te wijzen dat zij een 'goed
lijf hebben. Dat stuit mij tegen
de borst."
Uit de enorme belangstelling
voor de koppelshows kan wel
een beetje worden afgeleid dat
meer mensen dan ooit op zoek
zijn naar een partner. Het bu
reau van Sibarani, Stichting Da
te, bestaat nu 24 jaar en heeft in
Nederland 80 kantoren. Volgens
de statistieken zijn er nu onge
veer 800.000 mensen alleen
staand. Een deel daarvan is dat
bewust, een ander deel zou daar
graag verandering in zien ko-
„Door bepaalde ontwikkelingen
ontmoeten mensen niet meer
hun ideale levenspartner", zegt
Sibarani. „Vaak maken mensen
aan de Leidse universiteit eerst
hun studie af en kiezen dan
voor hun carière. Pas later den
ken zij aan een partner. Inmid
dels is het niet meer zo eenvou
dig om met mensen in contact
te komen. Dat was vroeger met
vele dansgelegenheden natuur
lijk ook anders. In Leiden zijn
tegenwoordig alle disco's op de
jeugd gericht en is er niets voor
oudere jongeren. Ja, je hebt
bruine laoegen, maar daar stap
je als alleenstaande vrouw niet
zo snel naar binnen."
Sibarani heeft inmiddels een
full-time baan aan het koppe
len, zoals dat heel vroeger nog
heette. Ook is Stichting Date
geen huwelijksbureau meer
maar een relatiebureau. „Niet
iedereen trouwt onmiddellijk.
Niettemin zou ik met alle
trouw- en geboortekaartjes hier
gemakkelijk de muren kunnen
behangen."
Lexicografen vieren feest
LEIDEN ERIC JAN WETERINGS
Hebban olla vogala nestas ha-
gunnan hinase hic enda thu
uuat unbidan uue nu. 'Alle vo
gels zijn begonnen een nest te
bouwen, behalve jij en ik. Waar
wachten we nog op.' De oudste
middelnederlandse zin, ge
schreven rond 1100 en de verta
ling in het Nederlands van 1992.
De woorden in beide zinnen
maken deel uit vari de 55 mil
joen die zijn opgeslagen in de
taaidatabank van het Instituut
voor Nederlandse Lexicologie
(INL). Gisteren vierde het zijn
25-jarig bestaan in het stadhuis
van Leiden.
Het aan het Matthias de
Vrieshof gevestigde instituut
houdt zich bezig met het verza
melen en bestuderen van Ne
derlandse woorden (lexicologie)
en het schrijven van woorden
boeken (lexicografie). De verza
melde informatie wordt niet al
leen uitgegeven in boekvorm,
maar ook via database en CD-
rom. Het instituut werd in 1967
opgericht door de Belgische en
Nederlandse overheid en is 'on
derdak' bij de Leidse universi-
Het bekendste project van het
INL is het 'Woordenboek der
Nederlandsche taal,' (WNT) dat
geldt als het grootste woorden
boek ter wereld. Daarin worden
de woorden opgenomen die ge
durende bijna vijf eeuwén (1500
lot 1921) in Nederland en
Vlaanderen werden en worden
gebruikt, meer dan een half mil
joen in totaal. Het WNT is zowel
een wetenschappelijk als een
historisch woordenboek: het
verklaart een woord niet alleen,
maar het geeft ook de levens
loop.
Utopia
De eerste aflevering van het
WNT verscheen in 1864 en
thans is de redactie gevorderd
tot aflevering 627 (bij het woord
'woord'). In 1998 moet het werk
klaar zijn, maar lange tijd ge
loofden velen dat het nooit af
zou komen. Een ambtenaar die
Directeur P.G J. van Sterkenburg van het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (INL)„Het woord lijkt een
machteloos wapen in vergelijking met het geweer." foto jan holvast
gisteren namens minister van
onderwijs Ritzen een toespraak
hield, citeerde in dit verband
een passage uit de roman 'Uto
pia of de geschiedenissen van
Thomas' van Doeschka
Meijsing:
"Tegenover mij aan het dub
bele bureau zit Thomas. Elke
ochtend treffen wij elkaar daar
met nog dichtgeslagen ogen van
de nacht, maar vol opgewekte
ideeën over hoe de dag door te
komen. Ons werk zal tot in de
eeuwigheid duren want we wer
ken bij het 'Woordenboek der
Nederlandsche taal.' Dit jaar
houden we ons bezig met de
letter u. Dat deden we vijf jaar
geleden ook al. Het verschil
Directeur van het INL P.G.J.
van Sterkenburg verklaarde dat
'wij natuurlijk ook weten dat
het WNT gedateerd is.' „Maar
de wetenschappelijke waarde is
zo hoog dat dat geen bezwaar
is." Hoewel zijn instituut niet
door bezuinigingen wordt be
dreigd, meende hij het in aan
wezigheid van talrijke hoog
waardigheidsbekleders toch in
bloemrijke bewoordingen te
moeten verdedigen: „Het woord
lijkt een machteloos wapen in
vergelijking met het geweer. Het
is echter zo rijk dat Nederland
en Vlaanderen er in moeten
blijven investeren."
Latijn
hen
wispelturigheid van het len
Utopia."
i de
de hoogleraar A. Kinsbergen i
gisteren dat het INL meer uit
loet treden. Er
grote belangstelling voor de Ne
derlandse taal, zo stelde hij vast.
Dat blijkt niet alleen uit de ver
koop van woordenboeken,
maar ook uit de groeiende vraag
naar allerlei boekjes over taal.
Daar zou het instituut ook van
profiteren, zei de hoog-
Naast het commerciële be
lang is er ook een wetenschap
pelijk belang, constateerde hij.
„Want uit onze taal groeit de
taal van de 21ste eeuw." Ten
slotte had hij een feestelijke uit
smijter over het Nederlands,
een taal die door 21 miljoen
mensen wordt gesproken en
daarmee tot de middelgrote
taalgroepen van Europa be
hoort. „Het Nederlands is nog
lang niet aan het eind van zijn
Latijn."
Zuid-Holland
steunt milieu
vriendelijke
landbouw
DEN HAAG/REGIO
MONICA WESSEUNG
De provincie Zuid-Holland
trekt komend jaar 135.000
gulden uit om onderzoek
naar milieuvriendelijker
landbouwmethoden te sti
muleren.
Het Proefstation voor de
boomkwekerij in Boskoop
krijgt in 1993 opnieuw een
subsidie van 45.000 gulden.
Het geld is bestemd voor het
onderzoek naar de teelt van
bomen en struiken in contai
ners op een manier die het
milieu weinig schaadt. Het
proefstation kreeg dit jaar
eenzelfde subsidie voor dit
project.
Ook 45.000 gulden is toe
gekend aan de Hollandse
Landbouworganisaties: zij
gebruiken het geld om glas
tuinders voorlichting te ge^
ven over milieumaatregelen.
Het onderzoek naar de mo
gelijkheid om kwalijke gevol
gen van mest voor het milieu
te voorkomen, wordt op twee
manieren ondersteund. Op
twaalf akkerbouwbedrijven
wordt onderzocht hoe de
mest in het grondwater uit
spoelt en in het westen van
de provincie wordt bekeken
of de akkerbouw in ruil voor
graan, mest van de pluim
veehouderij kan krijgen.
De fruitproeftuin in Nu-
mansdorp krijgt geld om on
derzoek te doen naar de bio
logische bestrijding van in
sectenplagen.
Vervangen oud door nieuw kost 100 miljoen gulden
MONICA WESSEUNG
Het provinciehuis in Den Haag
wordt (bijna) niet verplaatst.
Ongeveer de helft van het huidi
ge gebouw aan de Koningskade
wordt gesloopt, maar op vrijwel
dezelfde plaats wordt een nieuw
stuk provinciehuis neergezet.
De vervanging van oud door
nieuw kost 100 miljoen gulden.
Sloop van een groot deel van
het bestaande provinciehuis is
nodig omdat het tocht, lekt,
energie verslindt en bouwvallig
Het pand evenwijdig aan de Ko
ningskade en het deel van het
provincie-onderkomen dat aan
de Zuid-Hollandlaan staat, gaan
beide tegen de vlakte. Op de
huidige parkeerplaats voor het
provinciehuis wordt een nieuw,
zij het aanmerkelijk lager ge
bouw neergezet. Zodra dat klaar
is (eind 1995) verhuizen de
ambtenaren van de twee te slo-
LEIDEN Een 66-jarige fietser
en een 30-jarige motorrijder,
beiden uit Leiden, zijn gisteren
in het AZL terechtgekomen na
een aanrijding. De fietser reed
de kruising van het Heineken-
pad met de kanaalweg in Lei
den op, terwijl het verkeerslicht
op rood stond. De motorrijder
kon de man niet meer ontwij
ken. De fietser liep hoofd- en
schouderletsel op. de motorrij
der onder meer verwondingen
aan hand en elleboog.
Ga bij een Doorlopend Krediet
vooral niet over één nacht ijs.
Vergelijk de rentetarieven. Eis duidelijkheid.
Kijk hoe u behandeld wordt.
Met de Gemeentelijke Kredietbank
Leiden bent u alles bij elkaar altijd beter af.
En vooral ook voordeliger. Onze effectieve
rente per jaar behoort tot de allerlaagste
tarieven van Nederland.
Bil een
UkWWjjljHbedraagt deze rente momenteel
reWCfllffllEEff Verder wordt u heel prettig en
persoonlijk geholpen. In een ongedwongen
sfeer. En natuurlijk is de GKB Leiden lekker
dichtbij.
Welkom dus, u zit er zó! Of belt u
eerst voor informatie?
Gemeentelijke Kredietbank Leiden
Breestraat 24, Postbus 11300,2301 EH Leiden
tel. 071 -254145 - fax 071 -120270
pen gedeelten naar de nieuw
bouw.
Dan worden de twee delen
gesloopt en kan de tweede fase
van de nieuwbouw worden af
gerond. Als ook daar de bouw-
kranen weer zijn vertrokken,
wordt de rest van het provincie
huis grondig opgeknapt.
Het huidige provinciehuis is
in 1963 gebouwd en is een ont
werp van architect Peutz. De
twee delen die nu worden ge
sloopt, verkeren in uiterst slech
te staat. Gistermiddag somde
gedeputeerde Pool een aantal
gebreken op: „De luchtverver-
singskanalen bevatten asbest,
van warmtesisolatie hadden ze
ten tijde van de bouw nog nooit
gehoord, de gevelplaten dreigen
naar beneden te vallen en net
pand tocht enorm," Zijn colle
ga-gedeputeerde Günther vulde
aan: „Als het regent wordt mijn
tapijt nat."
Onderzoek
Nadat duidelijk was geworden
dat verhuizing noodzakelijk is,
hebben Gedeputeerde Staten
van Zuid-Holland (het dagelijks
bestuur van de provincie) twee
andere locaties voor nieuw
bouw laten onderzoeken. Zo is
gekeken naar de mogelijkheid
op het plein voor het station
een 135 meter hoog kantoor
pand neer te zetten. Het pand
zou echter direct al te krap zijn
voor het hele ambtenarenkorps.
Bovendien wil de gemeente
Den Haag eigenlijk graag op die
plek een vestiging van de UN.
Half provinciehuis
Ook de Anna van Buerenstraat
is onderzocht. Volgens gedepu
teerde Pool was iedereen erg
enthousiast over die plek. „Het
bleek echter boven onze begro
ting te gaan. Bovendien houd je
bij vertrek van de Koningskade
een half provinciehuis over en
wat moet je daar dan weer
Provinciale Staten moeten
nog met het besluit van GS ak
koord gaan. Dat gebeurt ver
moedelijk begin volgend jaar.
Kort daarop kan een architect
worden gezocht.
Robert ten Brink presenteert het populaire televisieprogramma All you
need is love. „Sommigen overzien niet de consequenties van deelname
aan zo'n programma", zegt mevrouw F.B.H. Sibarani van het relatiebu
reau Stichting Date. foto veronica
