Kamer: Te weinig
geld voor noodhulp
'Luitjens was een radertje
in een verkeerde machine'
Jeugd houdt zich steeds minder bezig met lezen
Binnenland
Brokjesfabrikant boos
over Loesje-affiche
Eenderde forenzen krijgt
te maken met criminaliteit
Proeven in grote steden
met flexibele kinderopvang
Genet pleit zichzelf
vrij van wanbeheer
Asielzoekers Grenshospitium naar open opvang
Mammoet in Hollandse klei
ANP Algemeen Nederlands Persbureau GPD Gemeenschappelijke Persdienst
Zigeuners weg uit Amsterdam
amsterdam Een groep van ongeveer 35 zigeuners uit het voor
malige Joegoslavië is gisteravond vertrokken uit Amsterdam. De
zigeuners hebben bijna een week doorgebracht op een grasveld
aan de Amstel, nadat ze eerder van een camping in de hoofdstad
waren weggestuurd. Het is niet bekend waar de groep nu naar
toe gaat.
Staatscourant in losse verkoop
den haag De Nederlandse Staatscourant verschijnt begin vol
gend jaar voor het eerst in de losse verkoop. Dat heeft uitgever
SDU gisteren bevestigd. De krant zal op vierhonderd verkoop
punten verkrijgbaar zijn. De Staatscourant heeft de afgelopen ja
ren, aldus bladmanager Van der Linde, het imago van „stoffig
ambtenarenblad" afgeschud en wordt steeds meer een „gewone
leeskrant".
Antroposoof Lievegoed overleden
zeist» Bernard Lievegoed, Nederlands symbool en personificatie
van de antroposofie, is zaterdag op 87-jarige leeftijd overleden.
Hij had kanker. Lievegoed was arts, psychiater, wetenschappe
lijk organisatie-adviseur en publicist. In 1939 legde hij de grond
slag voor muziektherapie. In 1954 richtte hij het organisatie-ont
wikkelingsbureau NPI op, dat altijd onder sterke antroposo
fische invloed heeft gestaan. In hetzelfde jaar werd hij buitenge
woon hoogleraar sociale pedagogiek in Rotterdam, in 1963 de
caan van de afdeling maatschappijwetenschappen aan de TH
Twente. Intussen publiceerde hij het ene standaardwerk na het
andere op gebied van pedagogie, psychologie en psychiatrie.
Van de Uitgeversbond krijg hij in 1963 de Gouden Veer wegens
het belang van zijn hele oeuvre voor de Nederlandse cultuur.
Veertien jaar was hij voorzitter van de Antroposofische Vereni
ging-
Als een Napoleon Bonaparte luistert minister Pronk naar vragen vanuit
de Kamer. foto anp ed oudenaarden
'Pronk houdt zichzelf voor de gek met 175 miljoen
De Tweede Kamer vindt dat minister Pronk (ontwikke
lingssamenwerking) voor volgend jaar te weinig geld re
serveert voor noodhulp. „Met het bedrag van 175 miljoen
gulden houdt hij zichzelf voor de gek", aldus D66 giste
ren.
Het afgelopen jaar heeft Pronk
365 miljoen gulden uitgegeven
aan humanitaire noodhulp voor
onder andere Afrika en het
voormalige Joegoslavië. Daar
om verwachten CDA en PvdA
dat Pronk volgend jaar niet uit
komt met het gereserveerde be
drag van 175 miljoen. Van dat
geld moet Pronk bovendien 40
miljoen reserveren voor het
aanschaffen van een transport
vliegtuig. Dat toestel is bestemd
voor zowel Defensie als voor
humanitaire operaties.
Met een motie willen CDA en
PvdA Pronk dwingen extra geld
op zijn begroting vrij te maken
voor noodhulp, maar dat mag
beslist niet ten koste gaan van
andere normen van ontwikke
lingshulp. Pronk moet het in
andere posten zoeken, zoals de
apparaatkosten of perso
neelslasten. De minister kan
echter niet garanderen dat hem
dat lukt.
Tijdens de vergadering maak
te Pronk bekend dat hij een mil
joen gulden noodhulp uittrekt
voor net door een aardbeving
getroffen Indonesische eiland
Flores. Het geld wordt via het
Rode Kruis aan Indonesië ge
schonken. Zoals bekend wil
Indonesië geen geld meer ont
vangen uit de begroting van
Pronk.
De bewindsman is overigens
erg tevreden met de constructie
waarbij hij samen met zijn col
lega Ter Beek (defensie) een
transportvliegtuig koopt. „Dit is
mij niet in de maag gesplitst.
Dat geld verdienen we boven
dien weer terug", aldus Pronk.
Zijn departement is nu jaarlijks
tien miljoen gulden kwijt voor
het huren van transportvliegtui
gen voor voedseltransporten.
Getroffen flats
Bijlmer worden
gauw gesloopt
amsterdam anp
Klein Kruitberg (120 woningen)
en ongeveer 110 fiatwoningen
van Groeneveen worden ge
sloopt. Onderzoek heeft uitge
wezen dat de woningen door de
ramp met het El Al-vliegtuig op
4 oktober zo zwaar zijn bescha
digd dat er geen herstel meer
mogelijk is. Dat heeft de Am
sterdamse wethouder L Genet
van volkshuisvesting gistermor
gen meegedeeld.
De gemeenteraad van Am
sterdam moet in januari de de
finitieve beslissing nemen. Ge
net verwacht dat over drie tot
vijf maanden met de afbraak
wordt begonnen. De 110 ont
ruimde woningen van rroene-
veen zijn helemaal afgekeurd.
Voor de resterende 320 wonin
gen wordt een intensief „verbe
terprogramma" gestart, zegt
wethouder Genet.
Over een eventuele herbouw
op de plaats van de rampflats is
nog geen beslissing gevallen.
Felix-Bonzo uit Rotterdam, fa
brikant van onder meer kat-
tenbrokjes, wil dat de vereni
ging Loesje in Arnhem alle affi
ches met 'Felix oeh, dat
smaakt Het PvdA-hondje van
Loesje' vernietigt. Dat eiste
mr. Boukema namens de
brokkenfabrikant gistermid
dag in een kort geding voor de
Arnhemse rechtbank.
Volgens de raadsman is
Felix-Bonzo bang dat kopers
van het kattenvoer de fabri
kant zullen associëren met
Loesje of, „erger nog" met de
PvdA. „De gebruikte slagzin,
waar overigens auteursrecht
op rust, wordt niet onmiddel
lijk met Felix Rottenberg van
de PvdA geassocieerd, maar
met Felix-Bonzo", aldus Bou
kema.
Felix-Bonzo is na twaalf jaar
met een nieuwe campagne
voor naamsbekendheid begon
nen. „Daaraan wordt jaarlijks
acht tot tien miljoen gulden
gespendeerd. Het is voor de fa
brikant zeer ongewenst dat de
oude slagzin opnieuw wordt
gebruikt", zo voegde Boukema
eraan toe.
Mr. Hermesdorf, raadsvrouw
van Loesje, vindt dat associatie
met de brokjesfabrikant verge
zocht is. „Door vermelding van
het PvdA-hondje van Loesje is
de link naar Rottenberg over
duidelijk. Bovendien denk Lk
dat de slagzin Felix oeh, dat
smaakt alleen als slagzin be
staat, wanneer de man met het
rammelende pak kattenbrok
ken en de juiste muziek erbij
wordt gebruikt."
Vice-president Van Rossum
van de Arnhemse rechtbank
wilde gistermiddag niet
meteen uitspraak doen. In ver
band met andere werkzaam
heden kon hij ook geen nieuwe
datum noemen, maar „in elk
geval vóór Kerstmis".
In Den Haag meer aangiften
In een jaar tijd is zowel in Am
sterdam als in Den Haag onge
veer eenderde van de forenzen
het slachtoffer van criminaliteit
geworden. In Amsterdam heeft
20 procent van de forenzen
aangifte bij de politie gedaan, in
Den Haag 25 procent. Forenzen
vormen derhalve een niet te
verwaarlozen groepering op het
terrein van openbare orde en
veiligheid.
Dit concluderen drs. Kruisink,
drs. Kruize en E. de Coninck in
het jongste nummer van het
Tijdschrift voor de Politie op
grond van zogeheten pilot-on-
derzoeken onder forenzen in
beide gemeenten.
In Amsterdam zijn fietsen
diefstal, dreiging met lichame
lijk geweld, aanrijdingen en hin
derlijke benaderingen met
seksuele bedoelingen de meest
in het oog springende delicten,
aldus het onderzoek. In Den
Haag vallen - behalve bedrei
ging - diefstal en beschadiging
van de auto op. In Amsterdam
is 53 procent van de forenzen
van mening dat zij de politie te
weinig zien, tegen 41 procent in
Den Haag.
Een opmerkelijk verschil is
dat forenzen in Den Haag veel
meer aangifte doen dan in Am
sterdam. Dat geldt vooral in het
geval van fietsendiefstal. Van de
Haagse forenzen zegt 84 pro
cent de gestolen fiets bij de po
litie te melden, terwijl in Am
sterdam het cijfer blijft steken
op 58 procent.
Kinderopvang van 's morgens
vroeg tot middernacht. Het zou
een mooie uitkomst zijn voor
werknemers met wisselende
werktijden, zoals in de gezond
heidszorg. Dat bleek gisteren in
het Amsterdamse verpleeghuis
De Drie Hoven waar minister
d'Ancona (WVC) het startschot
gaf voor vier experimentele
voorzieningen op het gebied
van kinderopvang bestemd
voor werknemers in de zorgsec
tor.
In Amsterdam, Den Haag,
Groningen en Maastricht wor
den de komende drie jaar voor
zieningen gecreëerd zodat kin
deren ook buiten de reguliere
werktijden kunnen worden op
gevangen. Dit is vooral interes
sant voor werknemers in de ge
zondheidszorg die veel wisse
lende diensten draaien. Deze
sector kent onder meer een te
kort aan personeel omdat veel
vrouwen noodgedwongen moe
ten stoppen met werken als zij
kinderen krijgen.
D'Ancona wees er op dat het
„goed gaat" met de kinderop
vang. Zo zijn de mogelijkheden
de laatste twee jaar beter ver
spreid over Nederland. „Tussen
1989 en 1991 is de kinderop
vang in omvang verdubbeld van
20.000 tot bijna 40.000 plaat
sen", aldus de minister.
Ondanks de groei van op
vangplaatsen hebben werkne
mers in ziekenhuizen en andere
zorginstellingen moeite hun
kinderen buiten de normale
werktijden onder te brengen.
Om dit op te lossen, is het Lan
delijk Overleg Kinderopvang
Zorgsector (LOKZ) opgericht
dat het experiment in de vier
steden heeft opgezet.
In Amsterdam en Maastricht
wordt de opvang gegarandeerd
van half zeven 's morgens tot
half twaalf s avonds. Den Haag
kent al een volledige kinderop
vang van 24 uur, zeven dagen
per week. Groningen komt met
een variant daarop in de vorm
van gastouderopvang, overdag
en 's nachts. Behalve in Den
Haag, waar al de hele dag kin
deropvang is, beginnen de ex
perimenten op 1 januari.
Commissie achter Amsterdamse wethouder
amsterdam gpd-anp
De Amsterdamse wethouder
van volkshuisvesting L Genet
heeft de beschuldigingen van
wanbeheer van tientallen mil
joenen gemeenschapsgeld met
succes weersproken. Genet
kreeg gisteren de steun van de
gemeenteraadscommissie voor
zijn beleid in deze kwestie.
De wethouder was er vorige
week in Vrij Nederland van be
schuldigd tientallen miljoenen
te veel te hebben uitgegeven
aan een renovatieproject in
Amsterdam-Zuid. Buiten de ge
meenteraad om zou Genet acht
miljoen naar het project hebben
gesluisd. Het ging om de reno
vatie van 828 corporatie-wonin
gen in Berlages Plan Zuid. Vol
gens Vrij Nederland zou de wet
houder een ambtelijk advies
hebben genegeerd en in plaats
van „maximaal 8 miljoen" ten
slotte 40 miljoen subsidie heb
ben afgedragen.
Volgens Genet is 40 miljoen
subsidie aan de renovatie - tota
le kosten 72 miljoen - besteed,
ómdat het om panden van „bij
zondere architectonische bete
kenis" uit de Amsterdamse
Schoolgaat.
Twee van de asielzoekers die 30
november door de mobiele een
heid vanuit het Grenshospitium
in Amsterdam-Zuidoost werden
overgeplaatst naar de gevange
nis in Veenhuizen en de Bijl
merbajes, moeten onmiddellijk
vrijgelaten worden. Het tweetal,
afkomstig uit Guinea en Nige
ria, krijgt bovendien een scha
devergoeding van honderd gul
den per dag. Dat heeft de recht
bank in Assen gisteren beslist.
Volgens de advocate van de
twee, mr C. Fetter, krijgt de ene
asielzoeker 1400 gulden en de
ander, die korter vastzat, 900
gulden. De beslissing van de
rechtbank berust op een juri-
disch-technische redenering, al
dus de raadsvrouwe, die erop
neerkomt dat de detentie niet
als rechtmatig kan worden be
schouwd. „Zolang zij niet uit-
zetbaar zijn, zullen ze nu in een
normaal dus open op
vangcentrum terechtkomen",
aldus Fetter.
Op 30 november zette Justitie
de ME in om volgens eigen
zeggen een dreigende op
stand in het Grenshospitium de
kop in te drukken. Tien bewo
ners werden meegenomen en
in Veenhuizen en de Bijlmerba
jes ondergebracht. Volgens de
werkgroep vluchtelingen van
het Autonoom Centrum in Am
sterdam zitten nu nog vijf
vluchtelingen in huizen van be
waring en hebben zij dertig da
gen verlenging gekregen.
EMMELOORDEen medewerker van het archeo-
logisch-historisch Museum Schokland legt de
laatste hand aan de opstelling van een skelet
van een mammoet. Het museum slaagde er als
eerste in zeven complete mammoetskeletten
van het Paleontologisch Instituut van de Aka-
demie der Wetenschappen in Moskou naar
Emmeloord te krijgen. De tentoonstelling is
vandaag geopend.
foto anp frans vanderlinde
Raadsman ergert zich groen en geel aan berichtgeving
De advocaat van Jacob Luitjens,
mr.A. Orie, heeft zich groen en
geel geërgerd aan de berichtge
ving rondom zijn cliënt. „Is
Luitjens het beest, de veroorza
ker van terreur, het onmens ge
weest zoals zonder enige nuan
ce dikwijls is beschreven? Nee.
Komt hij ook maar in de buurt
van bijvoorbeeld een Pieter
Mentent Pertinent niet", aldus
de boze raadsman gisteren voor
de rechtbank in Assen.
„Luitjens is slechts een rader
tje geweest in een apert ver
keerde machine. De zaak is uit
zijn proporties gerukt", aldus
Orie.
Luitjens had zijn laatste
woord voor de rechtbank zorg
vuldig voorbereid. „Het spijt me
dat ik een ideologie heb aange
hangen waarvan ik niet wist dat
er moord en zoveel leed van
kwam. Ik heb een verslaggever
van een krant eens gezegd dat
ik slachtoffers wilde ontmoeten
om verontschuldigingen te ma
ken. Die aanbieding geldt nog
steeds."
De bijzondere strafkamer on
der leiding van president Van
der Vinne behandelde gisteren
het verzet dat Luitjens dit voor
jaar aantekende tegen zijn ver
oordeling tot levenslang uit
1948. Wint Luitjens de zaak,
dan is hij vrij man, omdat het
dan te laat is om een nieuwe
zaak tegen hem aan te spannen.
Officier van justitie mr. H.
Marquart Scholtz betoogde dat
Luitjens te laat is met zijn ver
zet. Een veroordeelde moet bin
nen twee weken na kennisne
ming van het vonnis verzet aan
tekenen. Er is een brief uit 1983
waarin Luitjens de Amsterdam
se officier van justitie Brilman
vraagt om het vonnis uit 1948.
Luitjens erkende gisteren de
brief te hebben gestuurd. Hij
ontkende eerder van de veroor
deling te hebben gehoord, het
geen de rechtbankpresident
sterk betwijfelde.
Volgens Luitjens' raadsman is
de hele zaak juridisch gezien al
verleden tijd sinds 1972. „Nadat
een strafvervolging is uitge
mond in een eindbeslissing,
loopt de vervolgingsverjaring
door gedurende de tijd dat de
beslissing nog niet voor tenuit-
voeringlegging vatbaar is ge
worden." Het vonnis kon in dit
geval niet ten uitvoer worden
gelegd doordat Luitjens in Ca
nada zat, het land dat hem kort
geleden op het vliegtuig naar
Nederland zette.
den haag peter
Het gaat slecht met de serieuze jonge
renbladen. Hun oplage neemt elk jaar
af overeenkomstig de steeds minder
wordende interesse bij de jeugd. De
jongerenkrant Primeur dreigt te ver
dwijnen, diverse bladen voor de school
jeugd luiden de noodklok. Lezen jonge
ren nog wel of is een boek voor hen
slechts een 'stapeltje faxen', om met ca
baretier Youp van 't Hek te spreken.
Jongeren laten kranten, tijdschriften en
boeken steeds vaker links liggen. In alle
leeftijds- en opleidingsgroepen tot 23
jaar wordt minder gelezen. Het befaam
de 'lezen voor de lijst', de plicht van ie
dere scholier die voor het eind-examen
staat, wordt nog meer dan altijd al het
geval was beschouwd als een regelrechte
straf.
Niet meer dan 17 procent van alle Ne
derlandse jongeren noemt lezen een
normale hobby, zo stelt de Stichting Le
zen vast. „Jongeren besteden een derde
van hun vrije tijd aan televisie kijken en
het luisteren naar muziek", aldus woord
voerder Erika Scheenjes. Uitgaan en
sport beoefening nemen langzaam toe
in populariteit, zo blijkt uit cijfers van
het Sociaal en Cultureel Planbureau. Van
drukwerk, in welke vorm dan ook, willen
jongeren (tot 19 jaar) weinig tot niets
Ook kinderen in de basisschool-leef
tijd hebben weinig op met tijdschriften
en boeken. Uitgeverij Malmberg in Den
Bosch dreigt het slachtoffer van die
desinteresse te worden. De gezamenlijke
oplage van drie speciaal op schoolkinde
ren toegesneden actuele tijdschriften,
kelderde van 200.000 naar 60.000. Vol
gens de uitgever, Jozefien Galen, is dat
ten dele ook de schuld van de mannen
en vrouwen die voor de klas staan.
„Onderwijzers hebben het idee dat ze
geen tijd hebben met deze bladen te
werken. Jongeren houden inderdaad niet
van lezen, maar via onze bladen krijgen
ze tenminste nog iets van de actualiteit
onder ogen. Ik begrijp daarom niet dat
onderwijzers het lezen daarvan als tijd
verlies beschouwen
De drie bladen, Reflector, Blikopener
en Antenne, kosten twintig gulden per
jaar. Volgens Galen is dat bedrag door de
bezuinigingen in het onderwijs voor
sommige scholen te begrotelijk. „Er zijn
heel wat onderwijzers die een bepaald
artikel domweg kópiëren voor alle kinde
ren in de klas. Dat is natuurlijk niet de
bedoeling."
Eerder werd bekend dat de jongeren
krant Primeur niet voldoende oplettende
lezertjes weet te bereiken. Het blad staat
op het punt te verdwijnen, hoewel enke
le uitgevers van 'gewone' kranten na
gaan of voortzetting in een andere vorm
nog mogelijk is.
Teken aan de wand is het feit, dat de
oplage van populaire jongerenbladen
stabiel blijft. Volgens ChitM Nanlohy,
bladmanager bij uitgeverij VNU, loopt
alleen de belangstelling voor Popfoto,
een muziekblad voor meisjes in de pu
berleeftijd, enigszins terug. Dat geldt
trouwens ook voor Kiss, een wekelijkse
fotoroman voor dames die de giebeltijd
nooit meer te boven zijn gekomen. „De
oplage van Donald Duck en Tina is sta
biel, Bobo en Disneyland worden lang
zaam groter", aldus Nanlohy.
De bibliotheken stellen eveneens vast
dat jeugdige belangstelling voor boeken
terugloopt. Vooral in de grote steden zijn
relatief weinig jongeren lid van de bieb.
Van de leden tussen 12 en 17 jaar leent
56 procent stripverhalen. Terwijl het to
taal aantal uitleningen sinds 1985 steeg
met 1,3 miljoen, leenden jongeren tot 17
jaar juist 104.000 boeken minder.
Volgens Raoul de Zwart van het Nibud
(het Nationaal Instituut voor Budget
voorlichting) verschraalt de belangstel
ling voor boeken en kranten vooral de
laatste twee, drie jaar steeds verder. „Dat
komt vooral door de televisie. Twintig
procent van de jongeren tot 19 jaar, zit
vijf uur per dag voor de buis. Op een heel
leven is dat vijftien jaar!"
Slechts 27 procent van de jongens en
46 procent van de meisjes geeft geld uit
aan leeswaar, jongens spenderen 9,25
gulden en meisjes 7 gulden.
Zowel jongens (86 procent) als meisjes
(90 procent) zitten per dag gemiddeld
anderhalf uur met hun neus boven de
letters. De Zwart: „Dat lijkt nog aardig
wat, maar let wel: het gaat om scholie
ren. De uren die zij besteden aan het le
zen van schoolboeken tellen ze mee."
De algemene trend is dat meisjes meer
lezen dan jongens en dat hoger opgelei
de jongeren meer tijd voor boeken en
kranten vrijmaken dan leeftijdgenoten
uit het beroepsonderwijs. Ook op hogere
leeftijd zet die ontwikkeling zich door.
Alleen volwassenen met een hoge oplei
ding houden zich (vrijwillig) bezig met li-
