De held van de Gazastrook
Als geld boven tijd gaat
Feiten &Meningen
Driemanschap in gesprek met tegenstanders polioprik
DINSDAG 15 DECEMBER 1992
WIM STEVENHAGEN
PfrufcWW-. ftMioe^e,imnTièife. U&TM tosmtKA
DALFSEN. PETER VAN DE VUSSE
In gesprek komen en blijven met gewe
tensbezwaarden tegen poliovaccinatie.
Dat ziet theoloog prof.dr. J. Douma,
hoogleraar christelijke ethiek in Kampen,
als voornaamste taak. „De waarde van
de missie staat of valt niet met een resul
taat van meer gevaccineerde poliopa
tiënten. Er is winst geboekt als op inhou
delijke grond kan worden gediscussieerd
met principiële tegenstanders."
Samen met prof.dr. P.F. Maas (hoogle
raar parlementaire geschiedenis in
Nijmegen) en dominee A. Moerkerken
(predikant van de Gereformeerde Ge
meente in Gouda) vormt Douma een
driemanschap dat zich tegenover staats
secretaris Simons (volksgezondheid) be
reid heeft verklaard contacten te leggen
met de reformatorische kerkgemeen
schappen.
Van de vijf kerkelijke groeperingen waar
toe de mensen behoren die bezwaren
hebben tegen een polioprik, moeten er
nog drie (de Gereformeerde Gemeenten
in Nederland, de Oud Gereformeerde
Gemeenten en de groepering rond het
blad 'Het gekrookte riet') laten weten of
ze bereid zijn tot gesprekken. De Gere
formeerde Gemeenten en de groep rond
het blad 'Bewaar het Pand' hebben daar
mee inmiddels ingestemd.
In 1978, bij de vorige polio-epidemie,
werd Douma ook benaderd om de con
tacten met deze kerkgemeenschappen te
onderhouden. Met het overwaaien van
die epidemie verwaterde toen ook de
dialoog. Dat wil hij nu voorkomen. Hij
taxeert dat er sinds 1978 niets is veran
derd. De argumenten tegen vaccinatie
leven nog steeds.
Douma, gereformeerd vrijgemaakt en
voorstander van (niet-verplichte) inen
ting, vindt dat gewetensbezwaarden an
deren duidelijk moeten kunnen maken
waarom ze tegen vaccinatie zijn. „Er zijn
inmiddels bijna zestig poliopatiënten.
Tienduizenden lidmaten zijn niet gevac
cineerd, polio grijpt diep in in onze
volksgezondheid."
Douma wil het stilzwijgen doorbreken.
Het liefst zou hij „met de Bijbel op tafel"
discussiëren. Argumenten die in het ver
leden werden gebruikt tegen inenting,
gaan tegenwoordig niet meer op. Vroe
ger werd gezegd: vaccinatie is ziekma
kend; maar dat is bij polio niet het geval.
Douma merkt dat in reformatorische
kringen wordt geworsteld met de.argu-
menten tegen inenting.
Vaak wordt het Evangelie van Mattheüs
(„zij die gezond zijn, hebben geen ge
neesheer van node") aangehaald als
pleidooi tegen vaccinatie. Het beroep dat
de tegenstanders op basis van deze tekst
aantekenen, geldt de voorzienigheid
Gods: ziekte is geen toeval; door in te en
ten loopt men God voor de voeten.
Artikelen in 'De Wachter Sions', week
blad van de Gereformeerde Gemeenten
in Nederland, hebben dezelfde teneur.
Medewerker L.M.P. Scholten, voormalig
redacteur van het dagblad Trouw en mo
menteel prominent binnen de Gerefor
meerde Gemeenten in Nederland, is fel
tegen inenting: „Voorzorgsmaatregelen
zijn niet verkeerd, daarom wijzen we ook
preventieve geneeskunde niet af. Maar
dat betekent natuurlijk niet dat alle voor
zorgsmaatregelen geoorloofd zijn.
Wij belijden dat gezondheid en ziekte
ons uit Gods hand toekomen. Wie dan
de pretentie heeft: ik heb nu een middel
waardoor ik machtig ben, mijn lichaam
immuun te maken voor een bepaalde
ziekte, waardoor ik mijzelf dus onvatbaar
kan maken voor Gods oordelen zodat
Gods hand mij nooit meer treffen kan
(althans niet met die bepaalde ziekte),
geeft daarmee blijk van grove hoogmoed
tegen de Heere."
Douma is het hiermee niet eens. „Ook in
de Bijbel staan passages die preventieve
maatregelen bepleiten. Zo nam Mozes in
het oude Israel maatregelen ter voorko
ming van melaatsheid". Zijn persoonlij
ke opvatting over het geloof in de voor
zienigheid Gods sluit niet uit dat bepaal-
men. „God, die ons leven leidt, heeft de
mens de middelen gegeven om rampen
te voorkomen. Ik trek een jas aan om
geen kou te vatten, ik doe de deur op slot
om geen dief binnen te halen, we bou
wen dijken om ons te beschermen tegen
het water. In dat licht bezien is ook vac
cinatie een van God gegeven middel,
waarvan je gebruik moet maken."
Scholten acht deze argumenten echter
niet sluitend. „We treffen zulke voor
zorgsmaatregelen zo goed mogelijk,
maar nooit zullen we dan kunnen zeg
gen: nu weet ik zeker dat de dijk nooit
meer breken kan, enz. Doch het vaccina
tiestelsel heeft als uitgangspunt dat het
mogelijk is zich te immuniseren tegen de
slaande hand Gods."
Douma: „In veel gereformeerde kringen
is polio de emotionele vertolking van het
geloof. Sommigen zijn standvastig en
zonder vrees in het afwijzen van vacci
natie, anderen zijn veranderd en kunnen
zich in geloof laten vaccineren".
Voor Douma ligt de grens van de worste
ling bij: Heb God lief en de naaste als uw
zelf. „Bezwaarden die weigeren hun kin
deren te laten inenten, mogen over hun
gewetensbezwaren dubbel en dwars
worden aangesproken, De verantwoor
delijkheid voor de gezondheid van de
medemens weegt zwaar, i
steld."
RUPERT CORNWELL
THE INDEPENDENT
Driewerf hoera voor Jack Dud
ley. U zult nooit van hem heb
ben gehoord, maar onlangs viel
Dudley, het 61-jarige hoofd van
de personeelsdienst van een
Amerikaans dochterbedrijf van
Siemens, de ongewone, hoewel
twijfelachtige, eer ten deel om
door een organisatie met de
naam Anonieme Betere Presta
tieleveraars te worden genoemd
als de Meest Overwerkte Per
soon van Amerika.
Als enige prijs krijgt hij iedere
maand een bos rozen bezorgd.
Andere feestelijkheden zouden
natuurlijk een verspilling zijn
van kostbare tijd. Maar in een
land dat wordt overbevolkt door
overwerkte mensen is erken
ning alleen al voldoende.
Volgens Amerikaanse normen is
Dudley geen uitzondering. Ze
ker, hij is drie keer behandeld
voor een hartziekte. („Niets kan
hem afremmen", jammert zijn
vrouw Barbara, die hem stie
kem heeft genomineerd voor de
prijs. „Hij neemt gewoon zijn
aktetas mee naar het zieken
huis.") Diehartaandoening
werd veroorzaakt door vijf- of
zesdaagse werkweken, waarin
hij om 5 uur 's ochtends opstaat
en zelden voor 8 uur 's avonds
thuis is en een reistijd heeft van
twee uur tussen zijn huis in
Connecticut en zijn kantoor in
New York.
Maar dat is niet meer dan een
gemiddelde. Wat dacht u van
deze twee andere kandidaten
voor de titel van Amerika's Sta-
chanouistvan het jaar: de dame
uit Nashville die werkdagen
maakt van 20 uur, vier banen
heeft én er ook nog in slaagt
twee kinderen groot te brengen,
of de professor die haar dossiers
meeneemt naar de bioscoop
„om tijdens de saaie stukjes aan
te werken".
Nu kunt u denken dat dit weer
een bizarre grap is die kenmer
kend is voor de overkant van de
oceaan en waar ook wat zelf-
promotie bij komt kijken, en tot
op zekere hoogte is dat ook zo.
De verkiezing is het geesteskind
van een pr-adviseur uit San
Francisco, Carol Orsborndie
toevallig juist een boek heeft ge
publiceerd over de voordelen
van een carrière zonder stress.
In de jaren tachtig richtte ze de
Anonieme Betere Prestatieleve
raars op, die nu kan bogen op
een ledental van bijna 10.000
schuldbewuste workaholics.
Haar credo: „Om grootheid te
verwerven moet men bereid
zijn ambitie op te geven" en er
kan meer worden bereikt in een
acht-urige werkdag dan in een
van vijftien uur.
Lees maar eens dit citaat uit de
begeleidende tekst bij Dudley's
verkiezing: „Het meest extreme
voorbeeld van iemand die een
machtspositie heeft, die in staat
is goed voor zichzelf te zorgen,
maar toch tot het uiterste van
het menselijke uithoudingsver
mogen gaat." Hij zou 'niet erg
trots' zijn op zijn onderschei
ding 'maar ik weet niet hoe ik
moet veranderen'. Waarop de
talloze andere leden van Ameri-
ka's leger workaholics'amen'
kunnen zeggen.
Niet alleen Dudley, maar ook
gewone Amerikanen zijn steeds
minder in staat af en toe van de
tredmolen af te springen en ge
woon even te genieten. Dit is
een land waar steeds langer
wordt gewerkt, alleen maar om
stil te blijven staan. De redenen
zijn verschillend: de tanende
macht van de vakbonden, die
voorgingen in de strijd voor een
kortere werkweek, de relatieve
achteruitgang van de Ameri
kaanse e
pen 20 jaar en de pure logica
van een maatschappij die drijft
op consumptie en die wordt ge
financierd met schuld.
'De Overwerkte Amerikaan' is
een veelgeprezen boek dat on
geveer tegelijkertijd met dat van
Orsborn is uitgekomen. Het is
niet geschreven door een Cali-
fornische publicist maar door
een professor van Harvard, Ju-
liet Schor. Maar hun hypothese
is dezelfde: dat Amerikanen de
vergissing hebben begaan om
aan geld de voorkeur te geven
boven tijd.
In het grootste deel van Europa
gaat men door met het verkor
ten van de werkweek en worden
doorbetaalde vakantie^steeds
langer. In de VS is het omge
keerde het geval. Volgens Schor
zwoegt.de gemiddeld^ werkper
mer per jaar 164 uur meer (een
hele maand) dan in 1970 en
de regering schiet niet te hulp.
„We kunnen het ons niet ver
oorloven", zei president Bush
een paar maanden geleden,
toen hij zijn veto uitsprak over
een wetsvoorstel dat een uit
breiding zou hebben betekend
van het verlof voor werknemers.
Dus wat moet er gebeuren om
het eerstgeboorterecht van
Amerika op het najagen van
vrije tijd en gelukte herwinnen?
Wanneer de huidige tendens
doorzet, aldus Schor, werkt de
gemiddelde persoon in het jaar
2010 60 uur per week, 50 weken
per jaar. Ze heeft een paar
stoutmoedige suggesties. De
opvallendste is dat werknemers
de keuze krijgen of ze de belo
ning voor overwerk en hogere
produktiviteit in geld willen of
in vrije tijd. Maar eerst moet ze
de Jack Dudleys van deze we
reld overtuigen.
Druk, druk, druk. De beursvloer van Wall Street is het toonbeeld v
voor jezelf zit er niet in.
benauwde piepstem heeft hij al
les van een anti-held. Een on
waarschijnlijke wapensmokke
laar, maar de aanklacht was dan
ook niet dat Yassin daadwerke
lijk wapens de grens over
bracht, maar alleen dat hij be
trokken was bij organisatie en
financiering.
Dat was in grote lijnen ook de
beschuldiging die hem in 1989
opnieuw in een Israëlische ge
vangenis bracht. Het was kort
na de ontvoering van de solda
ten Avi Sasportas en Ilan Sa'ad-
on. De daders, islamistische ex
tremisten uit de Gazastrook,
vermoordden hun slachtoffers
onmiddellijk na de ontvoering,
zonder een losprijs te bedingen.
Een niet onbelangrijk verschil
met de kidnapping, afgelopen
zondag, van sergeant-majoor
NissimToledano.
Sjeik Yassin werd beschuldigd
van het organiseren van de ont
voering van Sasportas en Sa'ad-
on. Agenten van de Israëlische
veiligheidsei ient ondervroegen
hem maandenlang, maar slaag
den er niet in ook maar enige
informatie los te krijgen. Ten
slotte moest de aanklacht wor
den ingetrokken. Yassin kreeg
uiteindelijk levenslang omdat
hij opdracht zou hebben gege
ven Palestijnse collaborateurs
uit de weg te ruimen.
Deportatie
Maar de wetenschap dat sjeik
Yassin weer in de cel zit, geeft
de Israëlische autoriteiten een
allesbehalve gerust gevoel. Naar
verluidt hebben ze hem al kort
voor zijn proces een voorstel ge
daan: hij zou de gevangenis
kunnen verlaten als hij akkoord
zou gaan met deportatie. Maar
dat weigerde hij pertinent.
Sinds 1989 pendelt de sjeik in
Israël tussen de gevangenissen
van Kfar Jona en Ramle. Het
verschrikkelijkste scenario dat
de Israëli's zich kunnen voor
stellen is dat de aan alle moge
lijke ziekten lijdende Yassin in
gevangenschap overlijdt. Als
martelaar want voor zijn
aanhang zal er geen twijfel over
bestaan dat hij door de Israëli's
is doodgemarteld kan hij de
Gazastrook in vuur en vlam zet
ten.
De mogelijkheid dat de spiritu
ele leider in zijn cel zal bezwij
ken, is verre van denkbeeldig.
Zondagavond verscheen hij op
de Israëlische televisie, niet al
leen met kussens en dekens,
maar ook met rondom zijn nek
gedrapeerde handdoeken. Hij
legde uit dat hij lijdt aan infec
ties en andere kwalen aan zijn
longen, oren en ogen. Hij wacht
al enige tijd op een operatie,
waarvoor hij op dit moment te
zwak is.
Een van zijn vertrouwensartsen
is dr. Machmoud al-Zahar, een
vooraanstaande islamistische
leider in de Gazastrook. Zahar
meent dat de Israëlische rege
ring er goed aan zou doen ge
bruik te maken van Yassins
ziekte om een uitweg te vinden
uit het gijzelingsdilemma. Ze
zou een aantal buitenlandse
artsen moeten vragen de ge
zondheidstoestand van de sjeik
te beoordelen. Als die menen
dat hij niet langer gevangen
mag zitten zou Israël hem 'zon
der gezichtsverlies' kunnen vrij
laten.
Internering van sjeik
Achmed Yassin (55), de
man wiens vrijlating wordt
geëist door de ontvoerders
van een Israëlische onder
officier, heeft de Israëli's
nooit veel genoegdoening
opgeleverd. Yassins ge
zondheidstoestand biedt
Israël de kans zonder ge
zichtsverlies van hem af te
komen.
TEL AVIV AD BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
In 1985 werd de islamitische
geestelijk leider voor het eerst
opgepakt, op verdenking van
onder meer wapensmokkel, en
tot 15 jaar gevangenisstraf ver
oordeeld. Maar hij zat nauwe
lijks in de cel of Achmed Jibril,
de beruchte leider van het
Volksfront voor de Bevrijding
van Palestina Algemeen Com
mando, wist de Israëli's te be
wegen tot een absurde gevange-
nenruil: vier Israëlische solda
ten tegen meer dan duizend Pa-
lestijnen en Libanezen. De sjeik
behoorde tot de gelukkigen en
twee jaar later stichtte hij Ha
rnas, de islamitische verzetsbe
weging in de bezette gebieden.
„Ze beschuldigden mij van wa
pensmokkel. Dat is toch te
dwaas voor woorden voor een
man in mijn toestand", be
klaagde hij zich in het voorjaar
van 1988 in een vraaggesprek
met deze krant. Het was kort na
het uitbreken van de intifadah.
De tot de hals verlamde Yassin
was op het erf van zijn huisje in
Gaza-stad door trouwe assisten
ten in een stoel gehesen. In de
loop van het interview wapper
den de helpers met kranten
langs zijn gelaat om de vliegen
die de invalide zelf niet kon ver
jagen op een afstand te houden.
Gesteund door kussens en be
dekt met een deken gaf de cha
rismatische prediker zijn com
mentaar op de opstand. De eer
ste zorg van de Palestijnen, leg
de hij uit, was de verdrijving van
het Israëlische leger uit de Ga
zastrook en de Westelijke Jor-
daanoever en de vestiging van
een eigen staat in heel Palesti-
Het antwoord op de vraag wat
er met de daar wonende joden
zou moeten gebeuren, hield de
sjeik opvallend vaag. Maar die
hele operatie was niet meer dan
het begin van de vestiging van
de islam in de hele wereld. Niet
via geweld, maar doordat het
Westen, geïnspireerd door het
goede voorbeeld van de islami
tische landen, het licht zou zien.
De Iraanse ayatolla's vervulden
een voorbeeldfunctie vooralle
Arabieren, zei Yassin, omdat zij
hun staat hadden gevormd naar
de instructies van hun religie
ook al ging het in Iran om shi-
'ietische ketterij.
Aanhang
Het was begin 1988 al duidelijk
dat de seculiere leiders van de
Gazastrook de A-Shawa's en
andere gevestigde familieclans
sterk aan invloed haddeh in
geboet. Ook dr. Haider Abdels-
halï, voormalig directeur van de
Palestijnse Halve Maan in Gaza
en nu leider van de Palestijnse
Ze beschuldigden mij van wapensmokkel. Dat Is toch te dwaas voorwoorden
stand", aldus sjeik Achmed Yassin.
onderhandelingsdelegatie in
Washington, heeft zich nooit
mogen verheugen in de gunst
van Achmed Yassin. De sjeik
vond zijn snel groeiende aan
hang in de vluchtelingenkam
pen en in de armere wijken van
Gaza-stad, waar hij hielp bij het
FOTO REUTER RINA GASTELNUEVO
stichten van moskeeën en
sportfaciliteiten en de organisa
tie van sociale hulpverlening.
Met zijn frêle gestalte en zijn
