'Asiel vragen is toch geen misdaad?'
Nederlaag voor
Russische volk
De kapper wil Cicciolina
Feiten &Meningen
MAANDAG 7 DECEMBER 1992
Een Pyrrhus-overwinning voor Boris Jeltsln.
CORRESPONDENT
Echt blij kan de Russische presi
dent Boris jeltsin niet zijn met
de overwinning die hij het afge
lopen weekeinde boekte op het
Congres van Volksafgevaardig
den. De geheime stemming za
terdag in het Kremlin bracht
namelijk niet de gewenste wa
terscheiding tussen hem en de
door parlementsvoorzitter
Chasboelatov geleide oppositie.
Een Pyrrhus-overwinning, con
stateerde Chasboelatov tevre
den. Een waarschuwing dat de
president niet moet blijven spe
len met het idee om het parle
ment huiten spel te zetten. Voor
hel uitoefenen van een presi
dentiële dictatuur heeft hij ge
woon te weinig steun.
Bovendien zag Chasboelatov de
macht van hel parlement op
een onderdeel aanzienlijk ver
sterkt. Voorheen mocht Jeltsin
parlement hel ovcrneids-appa-
raat reorganiseren. Ministeries
opheffen dan wel oprichten bij
voorbeeld. Daaraan is sinds za
terdag een einde gekomen.
Geheime stemming
Chasboelatov heeft het handig
gespeeld, iiij wist door te druk
ken dat de stemming over ne
gen wijzigingen op de grondwet
(waarvan er zeven betrekking
hadden op de machtsverhou
ding tussen Jeltsin en parle
ment) in het geheim zou wor
den gehouden. Daarmee be
reikte hij dat afgevaardigden
niet door het leltsin-kamp on
der druk konden worden gezet.
Dat dit gebeurt, ligt voor de
hand. Op het Congres zitten
veel directeuren en vertegen
woordigers van instituten die
hun baan hebben te danken
aan loyaliteit aan Jeltsin. Wat
dat betreft is er weinig verande
ring gekomen na het socialisme.
De radicale democraat Stanislav
Sjoestov zei het openljk: „Bij
een geheime stemming zijn we
er niet Zeker van dat deze aan
hangers van Jeltsin hun stem
niet aan Chasboelatov verko
pen!"
Volgens de behoudende fractie
leider Joeri Gecht van de Indus
triële Unie waren afgevaardig
den in de nacht van vrijdag op
zaterdag uitputtend bewerkt
door 'Boerboelis en zijn man-
Dat kan niet ver bezijden de
waarheid liggen, gegeven op
merkingen van Volksafgevaar
digden zaterdag, dat zij niet
echt rustig hadden geslapen.
Waarom? De presidentiële raad
gevers hadden vooraf berekend
pat het de oppositie niet zou
lukken de tweederde meerder
heid te halen die nodig is om de
grondwetswijzigingen aanvaard
te krijgen. Op een totaal van
1.041 afgevaardigden zouden
694 stemmen nodig zijn.
Maar door de onverzoenlijke
houding van Jeltsin op het Con
gres, die weigerde het vooraf op
een akkoord te gooien met zijn
•voornaamste critici in de Burger
Unie en die het Congres boven
dien confronteerde met eisen
voor nog meer macht, was het
aantal voorstanders van meer
bevoegdheden voor het parle
ment opgelopen.
Chasboelatov liet geen middel
onbeproefd. Zelfs negen afge
vaardigden die tijdens deze zit
ting in het ziekenhuis moesten
worden opgenomen, kregen de
stembiljetten op hun bed.
Uiteindelijk kwamen de tegen
standers van premier Gaidar
een paar stemmen te kort voor
een sensatie. Radicale democra
ten, zoals de priester Gleb Ja-
koenin, verklaarden dat Jeltsin
niet zou hebben geschroomd
het parlement te ontbinden als
de amendementen wei waren
Toch zijn dat loze dreigemen
ten. Jeltsin had namelijk in zijn
waarschuwing van vrijdag al
aangegeven dat hij best bereid
was het parlement het laatste
woord te geven bij de benoe
ming van sleutelministers (de
fensie, binnenlandse zaken,
staatsveiligheid, economische
zaken). Maar het naar huis stu
ren van een kabinet, dat moest
het voorrecht van de president
blijven.
Chasboelatov wil echter niets
weten van deze 'presidentiële
democratie'. Hij draait de zaken
liever om. De positie van de
president is versterkt, zei hij gis
teren, want de president kan al
leen maar blij zijn dat het parle
ment nu meer controle op de
regering kan uitoefenen.
'Samenwerking'
Chasboelatov wil daarmee zeg
gen dat Jeltsin president met
een zekere macht kan blijven,
als hij Gaidar en-de andere radi
cale hervormers in de regering
maar laat vallen. „Het is de
hoogste tijd voor constructieve
vormen van samenwerking", al
dus Chasboelatov.
Of dat er van komt? Alles is mo
gelijk. De amendementen waar
over zaterdag werd gestemd,
moeten nog in 'tweede lezing'
qua tekst worden goedgekeurd.
Voor de Congres-resolutie die
het regeringsbeleid bekritiseert
geldt hetzelfde.
Lipitski, de fractievoorzitter van
de Burger Unie, heeft al aange
kondigd dat van zijn kant nieu
we wijzigingsvoorstellen op de
gronawet zullen komen die
toch ten doel hebben het parle
ment meer greep op de presi
dent te geven. Chasboelatov
zou dat moeten voorkomen,
omdat het agendapunt 'wijzi
gingen van de grondwet' zater
dag met de stemming is afge
rond.
Maar regels zijn er in dit ge
vecht om machtsposities, om
de vraag wie de meeste invloed
op de president kan uitoefenen,
niet echt.
En als ze er zijn, worden ze net
zo gemakkelijk gewijzigd.
„Er zijn geen winnaars of verlie
zers aan te wijzen dit weekein
de", gaf de sluwe conservatief
Sergej Baboerin als reactie op
de stembusuitslag. Niet waar.
De onverkwikkelijke machts
strijd tussen regering en parle
ment, met Jeltsin nu nog als
steunpilaar van het kabinet,
wordt onverbiddelijk voortge
zet. Het Russische volk verliest.
De grote kladderadatsj wordt
met de schijnbewegingen in het
Kremlin namelijk niet uitge
steld.
Regering dreigt
met aftreden
Het Russische kabinet zal van
daag in zijn geheel aftreden
wanneer het Congres niet ak
koord gaat met de benoeming
van de door president Boris
Jeltsin voorgedragen Jegor Gai
dar tot premier. Dat hebben
medewerkers van Jeltsin ge
zegd. Vice-premier Alexander
Sjochin voorspelde volgens het
persbureau Itar-Tass een „har
de strijd om de kandidatuur
van de premier".
Vluchtelingenwerk Nederland wil Grenshospitium sluiten voor asielzoekers
De inzet van de Mobiele
Eenheid vorige week in het
Grenshospitium is het be
gin van een onverbiddelij
ke geweldsspiraal in het
asielzoekersverblijf in Am
sterdam Zuid Oost. Het
met verlof sturen van de
directeur zal daaraan niets
veranderen.
„Het is niet de schuld van de
leiding, het personeel of de
vreemdelingen, maar van het
wezen van het Grenshospitium:
je kunt mensen die asiel komen
vragen niet samen met crimine
len opsluiten zonder boosheid
en frustratie op te wekken", al
dus woordvoerder Biesma van
de Vereniging Vluchtelingen-
Werk Nederland. En daarom
moeten in het Grenshospitium
geen asielzoekers meer worden
opgesloten.
Vorige week maandag trokken
veertig ME'ers het Grenshospi
tium binnen en maakten met
de wapenstok een einde aan
een vermeende bewonersop
stand. Tiert asielzoekers werden
afgevoerd naar isoleercellen in
de Bijlmerbajes en Veenhuizen.
De rijksrecherche onderzoekt
nu klachten over het gebruikte
geweld. Voor advocaten en
hulpverleners betekenen de ge
beurtenissen het definitieve fail
liet van 'de Bullebak', dé bij
naam van het gebouw aan de
Bullewijk.
Zeven maanden is het Grens
hospitium open en zeven
maanden regent het incidenten.
Vlak na de door felle protestac
ties verstoorde opening over
leed de zwangere Zaïrese asiel-
zoekster Jean Muluta. Naar later
bleek aan ernstige bloedarmoe
de die bij de tekortschietende
medische controle niet was op
gemerkt.
Isoleercellen
De ernst van de spanningen
De afzonderingsruimte van het Grenshospitum in Amsterdam.
kwam pas goed naar buiten
toen eind november bleek dat
asielzoekers als disciplinaire
maatregel werden opgesloten in
isoleercellen van de Bijlmerba
jes zo'n beetje het zwaarste
dat gevangenisdirecties voor ge
detineerden in petto hebben.
De bewoners klagen dat ze wor
den behandeld als dieren. Bij
ziekenhuisbezoek zouden ze in
de handboeien worden gesla
gen of met hun middel vastge
ketend aan het busje
ze worden vervoerd.
Volgens het 'reglement voor het
regiem in een grenslogies' mo
gen de bewoners van het Grens
hospitium zich de hele dag door
vrij door het gebouw bewegen,
vrij telefoneren en contacten
onderhouden met erkende
hulpverleners en advocaten. Be
woners worden weliswaar 'om
beheersredenen' 's nachts op
hun kamer opgesloten, maar
het staat ze vrij om weg te gaan.
„Zij het in één richting", voegt
staatssecretaris Kosto van justi
tie er steevast aan toe, „naar het
land van herkomst."
Anders verging het Asum
Ahemsah. Volgens hulpverle
ners is hij na een woordenwis
seling met een bewaarster twee
maal een week opgesloten in
een isoleercel. Asielzoeker Sillah
werd in een isoleercel gestopt
na een woordenwisseling over
het terugbrengen van geleende
tijdschriften. Hij heeft daarvoor
na tussenkomst van zijn advo
caat schadevergoeding gekre-
gen:-een tientje per dag.
Kon het ministerie van justitie
de voorvallen aanvankelijk af
doen als gewenningsproble-
men, vorige week werd besloten
directeur Hofstee met buitenge
woon verlof te sturen en plaats
te laten maken voor de in het
gevangeniswezen gepokte en
gemazelde 'regiomanager' de-
linquentenzorg Van Huet. Hij
heeft de afgelopen jaren ge
werkt als projectleider in de
Bijlmerbajes en moet nu de
spanningen oplossen. Met 'inci
denten' zoals de inzet van de
ME heeft dat volgens Justitie
geen rechtstreeks verband. Ook
niet met het personeelsfeest dat
tot woede van de bewoners in
het hospitium werd gehouden
vlak nadat negen van hen in
isoleercellen waren gestopt.
„Van Huet moet in algemene
zin de problemen aanpakken",
zegt de woordvoerder die niet
nader op de problemen wil in
gaan. „Er zijn zo veel dingen en
die kun je niet allemaal simpel
weg onder één noemer bren
gen."
Vernederend
Volgens advocaten en hulpver
leners zullen verschuivingen in
de leiding niet veel uithalen,
omdat het niet het wezenlijke
probleem aanpakt. „Je kunt
mensen die alleen maar asiel
komen aanvragen niet opslui
ten zonder spanningen op te
roepen", zegt Biesma, „Justitie
heeft daar op geen enkele ma
nier rekening mee gehouden.
Integendeel: de spanningen zijn
vergroot door behalve asielzoe
kers ook criminele vreemdelin
gen die wachten op hun uitzet
ting in het Grenshospitium op
te sluiten. Zo worden welwillen
de, keurige mensen over één
kam geschoren met criminelen.
Dat wordt als vernederend erva-
Het 120 bedden tellende hospi
tium is gebouwd om kansloze
asielzoekers een beter verblijf te
bieden dan in het uit zijn voe
gen barstende onderkomen op
Schiphol-Oost. „Wij hebben er
vrede mee dat mensen die geen
recht op asiel hebben worden
uitgezet", zegt Biesma, „Maar
behandel ze niet als criminelen,
want het vragen om asiel is toch
geen misdrijf?"
Slovenië is onafhankelijk, nou en? Op wie moeten we stemmen
dan? De kapper slaat vuile praat uit, terwijl zijn vrouw sloffend
de gevallen plukken haar bijeen veegt. Een studente uit Bosnië
voelt zich niet langer welkom, en de bistro maakt hoogtijdagen
door.
de krant, „...nu heb
ben ze een plan ge
maakt om Bosnië op
te delen tussen Servië
en Kroatië. Dat daar is
Kroatisch en dit Ser
visch gebied, met hier
en daar een eilandje
voor de andere partij.
Dat kan toch niet?"
Slovenië heeft zich aan
de Zuidslavische broe
dertwist ontworsteld,
dat staat vast, maar
voor de kapper is Joe
goslavië nog geen ver
leden tijd. „We spre
ken dezelfde taal. Nou ja, de Serviërs
hebben het cyrillisch schrift, maar we
kunnen elkaar verstaan, we kunnen
met elkaar praten en dat is goed." Aan
de muur, tussen twee grote spiegels,
prijkt een geschetst portret van Tito.
„In Servië prikken
in het weekeinde
t varken aan het
spit, in Kroatië roos
teren ze een schaap.
En wij hier in Slove-
laten op zondag
de betonmolen
draaien." De kapper
grinnikt om zijn ei
gen grap. „Wij blij
ven aan het werk."
Een fraai exemplaar,
deze kapper. Terwijl
de ministaat Slovenië zo snel mogelijk
aansluiting zoekt bij het geciviliseerde
Europa, spreekt hij onverholen zijn
twijfel uit over de verkiezingen in zijn
land. „Wie moet je kiezen? Ik zou het
t weten. Als we nou zo'n Cicciolina
hadden, zoals in Italië... Daar zou ik
wel op stemmen. Maar die heb je hier
niet. De politiek telt slechts een stuk of
r vrouwen en die zijn doktor, of iets
anders gewichtigs. Politici!" Van dat
soort moet hij duidelijk niets hebben.
Geef hem maar mooie meiden, zoals
de halfblote juffrouw op de kalender
i de muur, of deze, zegt hij grijn-
zend, als hij de krant opslaat bii een
kleurenfoto van een schaars geklede
dame met welgevulde boezem. „Dat is
n Amerikaanse", glundert hij, terwijl
n vrouw zonder acht te slaan op haar
in voorbij sloft en mijn afgeknipte
plukken haar bijeen veegt.
De kapper is niet erg onder de indruk
i het onafhankelijke Slovenië. „Dat
ets voor jongeren", meent hij. „Wij
ouderen hebben al zoveel meege
maakt. En wat is er nou veranderd? Het
leven gaat gewoon zijn gangetje. Tja,
de politici zijn een beetje veranderd.
En er zijn werklozen, honderdduizend
mensen zonder werk. Vroeger had ie
dereen werk. Weinig loon, maar als
man en vrouw allebei werkten, hielden
ze toch wel wat over. Maar nu kan dat
niet meer. Nou ja, er waren ook veel te
veel mensen in dienst bij de bedrijven,
nsen op kantoor die eigenlijk niks te
doen hadden. Dat is nu anders, ja."
Hij is zo'n man die je overal kunt ont
moeten, in willekeurig welke kappers
zaak. Een vraagje is voldoende voor
n onstuitbare woordenvloed, terwijl
hij je oren vrij knipt.
Over de oorlog in Bosnië schudt de
kapper mistroostig het hoofd. „Dat is
niet goed, dat is crimineel. De me
moeten de liefde bedrijven, geen
log voeren. Kijk...", hij grijpt weer
Europa
Nou is die kapper maar een van de ve
len, natuurlijk. De meeste Slovenen
juichen de onafhankelijkheid van harte
toe en zeggen dat het allemaal al veel
eerder had moeten gebeuren. Over de
zesdaagse 'Blitzkrieg' die in juni vorig
jaar de onafhankelijkheid inluidde, zijn
de meningen verdeeld 'het heeft te
veel offers gekost' versus 'blij dat het zo
snel was afgelopen' maar er is een
stemmigheid over de toekomst.
Slovenië (amper twee miljoen inwo
ners. van wie 340.000 in de hoofdstad
Ljubljana die in het hart van de repu
bliek ligt, op nergens meer dan twee
uur rijden van de grens) moet zich
richten op Europa. Dat wil in eerste in
stantie zeggen op de buurlanden Italië
en Oostenrijk, waarmee al nauwe his
torische banden bestaan.
Ljubljana maakt een welvarende in
druk. Veel sjieke winkels met hoog ge
prijsde kleding en schoenen, restau
rants en cafés die niet onderdoen voor
die in Amsterdam. Het oude stadscen
trum toont een architectonische mix
van Duitse en Italiaanse bouwstijlen.
Het zou een fraai Oostenrijks stadje
kunnen zijn.
De meeste Slovenen lopen er redelijk
gesoigneerd bij, het aantal luxe auto's
is veel groter dan in andere steden in
het voormalige Oostblok en de credit
card blijkt als betaalmiddel vrijwel in
geburgerd. Als contrapunt fungeert het
aantal dronken lorren, echt tollend op
hun benen, dat opvallend groter is dan
in bijvoorbeeld het naburige Honga
rije.
Aardig voor Nederlanders is de consta
tering dat de fiets het hier goed doet.
Opvallend voor een bergstaatje, dat
dankzij uitlopers van de Alpen steeds
meer in trek raakt bij ski-fanaten. Waar
elders in Midden-Europa de fiets hoog
uit dienst doet op het platteland, blijkt
het in Ljubljana een handig hulpmid
del bij het boodschappen doen, met
Sloveense president Kucan herkozen
De Sloveense president Milan Kucan is gisteren in de eerste ronde van de pre
sidentsverkiezingen herkozen. Volgens een prognose van de Sloveense televisie
haalde hij 63 procent van de stemmen. Zijn belangrijkste rivaal, de christende
mocraat Ivan Bizak, kwam niet verder dan 19,7 procent.
Naast een president moest ook gestemd worden voor een nieuw parlement.
Bij die verkiezing zou volgens de prognoses de Liberaal-Democratische Partij
met 23 procent als grootste uit de bus komen. De Christen-Democraten onder
leiding van oud-premier Peterle haalden zo'n 20 procent.
een mandje achterop.
Disco
Klub K4 is een studentendisco. Ten
minste, dat beweert de jongen aan de
kassa. Maar de kelderachtige ruimte
wordt gevuld door nasale klanken, die
nog het meest aan een doedelzak, doen
denken. Op het podium staat een folk
groep uit Sloveens Istrië. Drie heren
die zichtbaar al de dertig zijn gepas
seerd. Ze doen onmiskenbaar hun
best, maar het kan de Sloveense stu
denten niet bekoren: er zijn amper
twintig toehoorders in de schamel ver
lichte zaal.
„Jammer", vindt Galina, „want deze
muziek is eigenlijk veel mooier dan dat
gedreun van de Pet Shop Boys of De-
peche Mode (twee bands die het goed
doen in Midden-Europa, OH). Maar als
ze hier disco draaien staat de hele
dansvloer vol." Ze studeert economie,
vertelt ze. Maar ze voelt zich eigenlijk
niet meer zo thuis in Ljubljana.
„Ik kom uit Bosna. Ik woon hier al vijf
jaar, maar sinds ongeveer een jaar voel
ik me niet langer welkom. Ik word be
handeld als een vreemdelinge. Ik zou
wel weg willen, maar ik weet niet waar
heen. Bovendien is mijn vriend Slo-
veen. En hij heeft hier zijn werk. hij is
de manager van deze tent." Galina
volgt de oorlog in haar land van een af
stand. Haar familie is tot dusver buiten
schot gebleven, in door Kroaten be
heerst gebied. Ze is somber over de
toekomst, wil er niet over praten. Lie
ver luistert ze naar de muziek. „Die is
tenminste puur."
Ljubljana Is een
architectonische
mix van Duitse en
Italiaanse bouw
stijlen. Sinds de
onafhankelijkheid
laten de Slovenen
de betonmolen
draaien. Ook de
burcht op de heu
vel staat in de stei
gers.
foto
ONNOHAVERMANS
Marmer
Bistro Platonov lijkt de ontmoeting
plaats voor de crème de la crème van
Ljubljana. Hefen in strak gesneden
pak, met zijden das en fris geschoren,
dames in bont, kort gerokt en hoog ge
hakt, nemen plaats aan de tafeltjes -
voor een half uurtje, want na de lunch
wachten weer gewichtige zaken. De ta
feltjes zijn van glas, in koper gevangen
en verzonken in de marmeren vloer.
Ook de muren zijn bedekt met mar
mer, waarin rechthoekige lampjes hun
bescheiden licht werpen op de groene
leren banken waarop de gasten, onge
makkelijk, hun maaltijd verorberen.
De eikenhouten kozijnen omlijsten een
groepje zacht wiegende berken in
herfsttooi in het parkje buiten, de witte
stammen en het bruin-gele blad in
schilderachtig contrast met de helder
blauwe lucht. Binnen is er de keuze uit
zeven soorten witte wijn en vijf soorten
rood. De lasagne en timarisu van de
menukaart blijken in trek.
Glanzend nieuwe briefjes van 100 en
1.000 tolarjev wisselen knisperend van
eigenaar. Sinds een paar weken heeft
Slovenië dan echt zijn eigen geld, voor
lopig alleen nog in biljetten. Munten
van 1,5,10 en 50 'tollar' volgen nog
voor het einde van het jaar, weet de
kapper trots te melden. Slovenië mag
na de scheiding van Joegoslavië dan
kampen met een haperende economie
omdat de oude, vertrouwde afzetmarkt
is weggevallen, het vrolijke geroeze
moes in Platonov bewijst dat geld wel
degelijk gelukkig maakt.
