'De Breinbrekers' zal menige
kijker hoofdbrekens bezorgen
ËÉwGS
Willeke van Ammelrooy in
de rol van biechtmoeder
Rtv show
'Help': mensen die meer
durfden dan ze dachten
faberikaat
MAANDAG 7 DECEMBER 1992
Gemiste kans om hersenonderzoek toegankelijk te maken
In het menselijk brein lig
gen ontelbare wetens
waardigheden opgesla
gen, maar de mens heeft van de
hersenen eigenlijk nauwelijks
weet. Negentig procent van de
kennis die de wetenschap na in
tensief hersenonderzoek draagt,
is pas in de laatste tien jaar ver
worven. Dat neemt niet weg dat
hersenonderzoekers nog legio
mysteries dienen te ontraadse
len. Vooralsnog hult het mense
lijke zenuwcentrum zich in ge
heimzinnigheid als het gaat om
een prangende vraag als: hoe
wordt vanuit de bovenkamer
het lichaam wordt bestuurd?
Evenmin heeft het onderzoek
duidelijkheid verschaft over de
regie van denkvermogen, zin
tuigen, geest en bewustzijn.
In de Verenigde Staten zijn de
jaren negentig uitgeroepen tot
het decennium van de herse
nen. In verband daarmee is
daar een begin gemaakt met de
aanpak van een omvangrijk on
derzoeksprogramma. In navol
ging daarvan ontfermt de Ne
derlandse wetenschap zich deze
week over het soortgelijke pro
ject 'Brein 2002'.
In het verlengde daarvan zegt
cineast Jos Withagen de film
'De Breinbrekers', die vanavond
(om 22.53 uur) wordt ingepast
in de NCRV-reeks Dokument, te
hebben vervaardigd om het
hersenonderzoek meer onder
de publieke aandacht te bren
gen. Er hoeft weinig verbeel
dingskracht te worden opge
wekt om te kunnen veronder
stellen dat wetenschappers hun
medewerking aan deze docu
mentaire hebben verleend in de
hoop gelden te genereren, no
dig voor nog 'meer onderzoek.
„Nu al", weet Withagen, „wordt
in de gezondheidszorg eender
de van de kosten uitgegeven
aan ziekten die verband houden
met de hersenen."
De bevolking vergrijst en de
consequentie daarvan is dat in
de toekomst ouderdomsziekten
als dementie, de ziekte van
Parkinson en hersenbloedingen
in toenemende mate zullen
voorkomen.
Rondgang
Arts en filosoof Gert Jan Lok
horst maakt in de film 'De
Breinbrekers' een rondgang
langs de Nederlandse instituten
voor hersenonderzoek. In Gro
ningen staat de PET-scanner
opgesteld, een apparaat dat een
waarde van 15 miljoen gulden
vertegenwoordigt en hersenen
in actie kan laten zien. Ook her
senbloedingen kunnen met be
hulp van dit apparaat in beeld
worden gebracht.
Lokhorst geeft het woord aan
de Amsterdamse professor
Swaab, die niet lang geleden de
aandacht op zich vestigde met
zijn constatering dat de herse
nen van homosexuelen kleiner
van afmeting zijn dan die van
heterosexuelen. In 'De Brein
brekers' filosofeert Swaab over
een toekomstige beheersing van
de ziekte van Alzheimer. In het
verleden werd ervan uit gegaan
dat aan de kwaal de vorming
van giftig eiwit tussen de her
sencellen ten grondslag lag,
maar Swaab hangt die theorie
niet langer aan. In 'De Breinbre
kers' vertelt hij bezig te zijn met
het ontwikkelen van de theorie
dat beschadigde hersencellen
eventueel ook weer kunnen
herstellen.
In Heemstede gaat Lokhorst
op bezoek bij dokter Kasteleijn
van het Epileptisch Centrum
'Meer en Bosch'. Zij doet onder
zoek naar 'flitsgevoelige' epilep
sie. Bij haar op consult is Cindy,
een meid van 21, die graag pi
loot had willen worden en voor
wie het rijbewijs ook nooit weg
gelegd zal zijn. „Verder kan ik er
goed mee leven, maar in de au
to krijg ik al last als het zonlicht
tussen de bomen doorspeelt. En
nu onder de flitslamp komt ook
weer dat gevoel alsof ik schokjes
krijg in de borststreek."
Nadeel
Het nadeel van arts/filosoof
Lokhorst in de rol van ondervra
ger is dat veel van wat de geïn
terviewden vertellen hem ver
trouwd voorkomt. Hoe goed hij
mogelijk ook gecoached en ge
regisseerd moge zijn, door zijn
gebrek aan ervaring als intervie
wer blijkt hij onvoldoende in
staat de geraadpleegde weten
schappers te verleiden tot een
meer toegankelijke benadering
van de materie.
Wetenschappers zijn meer en
meer geneigd de deuren van
hun laboratoria open te gooien.
Maar, zo brengt 'De Breinbre
kers' onbedoeld en tegelijk ge
nadeloos aan het licht, menige
hoogleraar bedient zich on
veranderd van klinisch jargon
uit vrees anders niet serieus te
worden genomen door de ge
achte collegae. En wat heet dan
toegankelijk?
Met name de Amsterdamse
professor Wadman mag zich
staande voor het schoolbord,
niet geremd door enige inter
ruptie van Lokhorst, verliezen in
een gedetailleerde verhande
ling. In de collegezaal of op een
symposium zal zijn exposé over
de mogelijke werking van het
geheugen vermoedelijk een
hoog appreciatiegehalte heb
ben, maar het zal waarschijnlijk
het bevattingsvermogen van de
gemiddelde tv-kijker verre te
boven gaan.
Cynisch geformuleerd had
Withagen voor zijn film geen
betere titel kunnen kiezen. De
man die tv-programma's pleegt
STARDOM
Prof. dr. Swaab, directeur van het Nederlands Herseninstituut, is een
van de Breinbrekers die vanavond te zien zijn in de NCRV-reeks 'Doku
ment' foto ronald sweering
te produceren onder de ambi
tieuze firmanaam 'Meesterwer
ken', heeft een film gemaakt die
heel wat kijkers hoofdbrekens
zal bezorgen. Ais ze tenminste
na de causerie van Wadman
niet zijn afgehaakt.
„Achteraf bezien is het mis
schien toch een te ambitieus
project geweest", erkent Gert
Jan Lokhorst heel openhartig.
„Er zijn nu vier aspecten van
het hersenonderzoek belicht,
misschien was het beter ge
weest om ons te beperken tot
bijvoorbeeld epilepsie."
De makers van 'De Breinbre
kers' geven overigens toe dat ze
lang niet alles snappen van wat
in de film is te zien. Regisseur
Jan Louter „Als je over hersen
onderzoek een programma wil
maken, weet je bij voorbaat dat
je begint aan iets verschrikkelijk
ingewikkelds. Zo ingewikkeld
dat je een soort basis onder de
materie moet leggen. Voer je de
versimpeling te ver door, dan
kom je voor het dilemma te
staan of wetenschap nog wel
wetenschap is."
Cineast Withagen: „Soms had
ik ook het idee: dit kan ik niet
meer volgen. Toen we aan het
filmen waren hebben we dan
ook gedacht: mocht het daar en
daar onduidelijk blijven, laten
we onze fascinatie voor het her
senonderzoek dan doorgeven."
Daar was Ger van Dongen,
eindredacteur tv-documentai-
res bij de NCRV, wel voor te
porren. „Wetenschap is tv-on-
vriendelijk. Als eindredacteur
moet je je dan wel tien keer be
denken voordat je eraan begint.
Ik besef ook wel dat de meeste
kijkers niet alles zullen begrij
pen van wat ze in deze film te
zien krijgen. Maar de vormge
ving is zo aantrekkelijk dat er
soms een prachtige waas van
geheimzinnigheid wordt opge
roepen."
(Het Dokument: 'De Brein
brekers'; Nederland 1, van
avond om 22.53 uur)
Ruiken als megaster Michael
Jackson. Ook dat is nu mogelijk.
De zanger heeft een parfumlijn
op de markt gebracht. Voor de
mannen is er het geurtje 'Legen
de de Michael Jackson' en de
vrouwen kunnen zich hullen in
'Mystique de Michael'. Een flesje
kost 50 gulden en is voorzien van
een hologram van Michael.
Lisa Marie Presley, dochter
van de King, heeft het leven ge
schonken aan een zoon. Deze
jongste telg Lisa Marie heeft
al een dochtertje zal niet wor
den vernoemd naar zijn beroem
de grootvader. Dat zou te veel
druk op het ventje uitoefenen.
Hoe zoonlief nu wel gaat heten is
nog volstrekt onduidelijk. Dat het
kind er staks met zijn zus warm
pjes bijzit is inmiddels wel be
kend. Lisa Marie erft over enkele
jaren een vermogen van 100 mil
joen gulden.
Je zal maar idolaat zijn van
Madonna en niet haar nieuwe
film 'Body of evidence' mogen.
In de rolprent zitten heel wat ero
tische scènes en dat is de Ameri
kaanse filmkeuring in het ver
keerde keelgat geschoten. Als de
film niet wordt gekuisd komen
jonge fans de bioscoop niet in.
Gert-Jan Dröge is bezig de
laatste hand te leggen aan een
nieuwe serie van 'Glamourland'.
Dröge heeft in verschillende lan
den beroemdheden gefilmd en
uiteraard op de korrel genomen.
De laatste afleveringen van het
society-programma beloven dan
ook weer een groots spektakel te
worden. Wat Dröge na 'Glamour
land' voor het kijkerspubliek in
petto heeft, is nog niet bekend.
Snelle jongen, Rob de Nijs,
Rob de Nijs is op de weg een ware
snelheidsduivel.
foto united photos de boer
ook al wordt hij eind deze maand
dan vijftig. Soms rijdt hij, althans
zijn particuliere chauffeur, zich
zelf voorbij. Vooral 's nachts na
een optreden wil dat nog wel
eens gebeuren. Van de week
werd de zanger op de A 28 ge
snapt door de Amersfoortse poli
tie. De Nijs liefde voor gas op de
plank vertaalde zich in een snel
heid van 180 kilometet per uur,
waar maximaal 120 kilometer
per uur was toegestaan. Overi
gens hadden agenten in Zeist al
om assistentie van collega's in de
omtrek gevraagd; in het wagen
park van de Zeister politie was zo'
gauw geen auto te vinden die de
Mercedes kon bijhouden. De Nijs
werd uiteindelijk op de bon ge
slingerd en moest zijn vluggertje
bovendien bekopen met een fik-L
se verkoudheid.
Het schijnt niet meer zo te bo
teren tussen John McEnroe en Ta-
tum O'Neal. Op de tennisbaan
gaan de jaren tellen, Tatum daar
entegen wil haar filmcarrière een
nieuwe start geven. Zowel Mac
als Tatum heeft nu een advocaat
in de arm genomen. Of de juris
ten bezig zijn een pleidooi te ver
vaardigen voor de houdbaarheid
van dit huwelijk laat zich voorals
nog raden.
CLOSE UP
Gerard van Putten
Het Faberikaat als wanprodukt
Dc tv is ccn buitenge
woon vraatzuchtig
medium. In de loop
van, zeg maar, het visuele tijd
perk zijn heel wat prominenten
roemloos opgegaan in het im
mense peloton van grauwe ano
nymi. En hedendaagse pro
grammamakers moeten al hun
creativiteit aanwenden om niet
te worden gekastijd door het
herhaaldelijk uitgesproken ver
moeden dat alles al eens is be
dacht.
De betrekkelijkheid van tv-be-
kendheid ligt ook opgesloten in
het gegeven dat verdiensten die
een relatie hebben met het ver
leden absoluut niet tellen. An
ders dan in menig buitenland is
roem beperkt houdbaar. Geen
tv-persoonlijkheid die zich er
hier tot in lengten van jaren op
kan beroemen ooit iets aardigs
op de buis te hebben gebracht.
Neem NCRV-coryfeeën als Jan
Fillekers en Henk van der Horst.
Ze tekenden mede voor de suc
cesformule van Farce Majeure
en Showroom, maar het is ook
hun tragiek dat het verleden in
het heden amper van belang is.
Het tempo van de hedendaagse
maatschappij is nauwelijks nog
bij te benen en de tv gedraagt
zich wat dat betreft als een stra
lend symbool. Het mag dan ook
geen bevreemding wekken dat
sommige beeldbuisexperts pro
gramma's amper de tijd van ge
wenning gunnen.
Het Faberikaat is door tal van
beroepskijkers al na de eerste
aflevering zonder enig mededo
gen als een wanprodukt door
gedraaid. Nu doet de ultra-ou
bollige titel ook het ergste vre
zen. Peterselie had trouwens
ook gekund, want Peter Faber
komt op zijn wijze dertig minu
ten lang in beeld. Het voordeel
van deze acteur is dat hij geen
misverstanden oproept. Welke
rol hij ook speelt, Faber blijft
onder alle omstandigheden Fa
ber. Of hij nu uit zijn busje stapt
als hoofd sponsorwerving in
buitengewone dienst, als straat
zanger of als wufte hittepetit,
Peter Faber blijft ook als Petra
Faber gewoon Peter Faber.
Hoog op de hakken tippelde Fa
ber deze week achter op jaren
gekomen stellen aan om te vra-
pet met in zijn onmiddellijke
nabijheid een 65 plus-perma-
nentje meende dat wel te we
ten. Zijn ideale vrouw moest
huiselijk zijn en goed kunnen
koken. En trouw zijn, vulde zij
maar alvast aan. En aan al die
eigenschappen meende zij wel
te voldoen. Sterker nog, zij was
volgens zichzelf de ideale vrouw
en hij knikte maar braaf van ja.
Dan had een ander stel het hart
meer op de tong. Faber zag voor
zich een paar, dat de gouden
bruiloft al achter de rug had.
Maar huwelijksgeluk hoeft blijk
baar niet altijd samen te gaan
met de duur van een relatie.
Wat dat betreft liet Het Faberi
kaat zich laatst van z'n meest
onthullende en leerzame kant
Doodgemoedereerd gaf me
vrouw prijs dat ze bij die man,
zo te zien een kloon van een
Wim de Bie-typetje, was geble
ven omdat ze nooit een ander
had kunnen krijgen. Kan het
dodelijker? Van zichzelf gaf ze
hoog op, mevrouw presenteer
de zich als de ideale vrouw.
Want beargumenteerde ze haar
stelling: ze was sportief, zwom
en deed op haar manier nog
aan fitness en ze vervaardigde
kerstkaarten als het zo uitkwam.
Zwelgen in zelfingenomenheid,
daar leek het op.
De kloon van het De Bie-typetje
achtte het dan ook gepast van
onder zijn pet iets te zeggen.
„Ideale vrouw en gij geleuft dat?
Het Faberikaat (met van links naar rechts Henk van der Horst, Peter Faber en Jan Fillekers) is door tal van be
roepskijkers al na de eerste aflevering als wanprodukt doorgedraaid. foto pr
Ideale vrouwen bestaan niet. Al
lemaal wéaéterverf."
Zij van Faber: „Maar u houdt
het anders wel heel lang met el
kaar uit."
Antwoord van De Bie: „Wat
moet je anders?"
Hadden Jan Fillekers en Henk
van der Horst het daar maar bij
gelaten. Maar in hun opvatting
over een op zich amusante tv-
bezigheid als Nederlandertje
kijken past het om ook nog een
paar zogenaamd humoristische
sketches te vervaardigen. De
tijd heeft niet stil gestaan en dat
komt schrijnend aan het licht,
als Faber in de huid van bij
voorbeeld een sponsorwerver
mag kruipen.
Triest om te zeggen, maar het is
eigenlijk te zielig voor woorden.
Faber als Faber in witte regenjas
en met bril op de neus meldt
welgemoed sponsors te werven
als directeur van de bv Eigenbe
lang. Onlangs moest dit type, zo
vertelt Faber verder het verhaal,
een kruissteek klep aorta om-
keer-operatie ondergaan. En nu
komt de uitsmijter: als rechtge
aard doe-het-zelver heeft hij de
operatie laten financieren door
een firma voor doe-het-zelvers,
genaamd De Beitel.
Wat te vrezen viel, werd kort
daarop bewaarheid: het kan er
ger. Regenjas met bril had een
keten van reisbureau's zo ver
weten te krijgen om een wapen
stilstand van drie weken in Bos
nië te financieren. Het mes zou
daarbij aan twee kanten snij
den. Het plan voorzag er in de
Bosniërs zo rond de kerst mas
saal naar Benidorm en de Algar-
ve te evacueren, teneinde de
Nederlandse toeristen in de ge
legenheid te stellen op hun ge
mak „er zijn immers geen
mensen meer die op elkaar
schieten" het geteisterde
Bosnië op alle toeristische aan
trekkelijkheden te wegen.
Er zijn mensen die niet van op
houden weten. Hoe passé kan
iemand in de tegenwoordige
tijd zijn. Sketches als deze kun
nen niet meer, dit zijn teksten
van de hand van tekstschrijvers
bij wie de fut er al lang uit is,
maar die tegen beter weten in
de onvermijdelijk naderende
vut-Ieeftijd van zich weg probe
ren te schrijven. NCRV grijp in.
Voorkom dat mensen met een
alleszins verdienstelijk tv-verle
den helemaal worden opgeslokt
door dat vraatzuchtige medium.
En Faber, ach, over hem hoeft
niemand in te zitten. Hij valt al
tijd wel weer in een of andere
film te persen waarin hij Faber
kan spelen.
voor hun eigen rechten of die van hun
medemens. Het zijn ontroerende, geesti-
tot veel meer
toekijken.
nooit met kleine criminaliteit of ge, spannende verhalen,
aanverwante zaken in aanraking geko- Duidelijk is dat mense
men? Een gestolen fiets, krassen op de in staat zijn dan alleen
auto, gesjoemel met een uitkering, be- Der serie is bedoeld om de discussie
dreigingen, een vernielde telefooncel, die mentaliteit op gang te brengen. De
Dergelijke zaken zijn normaal geworden lijst van onderwerpen die in 'Help' aan
hebben alles te maken met de heer- de orde komen is zeer uiteenlopend: dis
sende mentaliteit
mentaliteit.van: 'ach laat mas
eenmaal niet anders".
Om deze mentaliteit gaat he
De criminatie, burenruzie, kindermishande-
t is nu ling, telefoonterreur. doorrijden na een
aanrijding, gokverslaving enzovoorts. Per
de 13- aflevering komen twee onderwerpen i
Delphine Tilman als Nicolien in de nieuwe dramaserie 'Help'
delige NCRV-serie 'Help'. Het is een bod. Een vast terugkerend element zijn
reeks gedramatiseerde verhalen, geba- de gesprekken tussen de oudere journa-
s gebeurtenissen. De kijjker list Hugo en krantenbezorger Gerrit.
(Help, vanaf vanavond iedere maan
dag, 19.28 uur, Nederland 1)
die
de
verandering wèl hun mond open durf
den te doen. Mensen die opkwar
Het geweten ontlasten in NCRV'S 'Bekentenissen'
HILVERSUM SUSANNE VAN VELZEN
Naast actrice, regis
seur en schrijfster is
Willeke van Ammel
rooy sinds kort ook biechtmoe
der. In die rol is ze vanavond bij
de NCRV voor het eerst te zien.
Ze presenteert het nieuwe tele
visieprogramma 'Bekentenis
sen', waarin mensen hun gewe
ten kunnen ontlasten. Willeke
van Ammelrooy zet in het pro
gramma aan tot het doen van
een bekentenis. Een panel van
bekende en onbekende Neder
landers geven na de bekentenis
advies en ondersteuning.
Anonimiteit speelt een hele
grote rol in het programma. De
gast blijft door middel van een
wand gescheiden van het panel
en de presentatrice. Zij zien
evenals de kijker thuis slechts
een kleine glimp van de gast.
Die glimp is niet meer dan een
silhouet en een gezicht dat door
de camera onherkenbaar is ge
maakt. De gast kan wel door de
wand kijken en ziet Willeke en
het panel in een rose gekleurde
wereld.
De anonimiteit gaat zelfs zó
ver dat Willeke voor de opname
geen woord gewisseld heeft met
haar gast en absoluut niet weet
wat de bekentenis is. Slechts
één redacteur heeft van begin
tot eind contact met de per
soon. „Ik vind die confrontatie
op het allerlaatste moment pri
ma. Daar heb ik geen moeite
mee. Ik hoef niet per se iemand
goed te kennen voordat ik er
een warm en diep gesprek mee
kan voeren."
Knuffelen
Ze voegt er aan toe dat ze af en
toe wel schrok van de verhalen
die mensen haar in de studio
vertelden. „Een vrouw zei bij
voorbeeld dat ze zichzelf zo
waardeloos en lelijk vond. Ik
wist niet dat sommige mensen
zo vreselijk met zichzelf in de
knoop zitten." Willeke had het
er na de eerste opnames wel
eens moeilijk mee dat ze de gast
na afloop niet even kon spre
ken. „Ik zou ze het liefst even
beetpakken. Even knuffelen."
Volgens eindredacteur Hans
Sleeuwenhoek is voor de pre
sentatie van 'Bekentenissen'
voor Willeke van Ammelrooy
gekozen omdat ze „een wat ou
dere rijpe vrouw is." We zoch
ten in ieder geval een vrouw en
iemand die een hoop vertrou
wen uitstraalt. We hebben ook
heel bewust naar een bekend
gezicht gezocht omdat de kijker
zich daar makkelijker mee kan
identificeren. Willeke heeft
weliswaar geen ervaring met
presenteren van televisiepro
gramma's, maar ze heeft ge
noeg ervaring met het medi-
Mensen gaan te biecht bij Willeke van Ammelrooy. foto archief
urn." Het idee voor 'Bekentenis
sen' is vorig jaar ontstaan achter
de schermen bij Rondom Tien.
Sleeuwenhoek: „We merkten bij
het maken van dat programma
dat veel mensen best wilden
praten over hun problemen,
maar dan alleen onherkenbaar
in beeld. In Italië zijn we gaan
kijken bij een soortgelijk pro
gramma waarin mensen ano
niem hun verhaal vertellen. Dat
programma was heel erg voyeu
ristisch. zo wilden wij het dus
absoluut niet. Het moet bij de
NCRV passen. Integer zijn."
Reacties
Voorlopig zendt de NCRV vier
afleveringen van 'Bekentenis
sen' uit. De reacties op de op
roepen die de redactie heeft ge
daan waren niet overweldigend.
Zo'n vijftien mensen reageer
den. „Dat waren grotendeels
mensen die met hun homo
seksualiteit zaten. Getrouwde
mannen die nooit hebben ver
teld dat ze homoseksueel zijn."
Deze mensen vielen af v
kentenissen'. Het moet volgens
Sleeuwenhoek meer gaan om
iets wat een persoon in het ver
leden heeft gedaan. Dat kan va
riëren van een bankoverval tot
iemand bedrogen hebben en
van seksueel misbruik tot
moord.
„Met een moord zijn we wel
heel voorzichtig. Het moet niet
zo zijn dat de politie na de uit
zending bij ons aanklopt en
vraagt om de identiteit van de
gast bekend te maken. We over
leggen in twijfelgevallen met
onze juristen. Een moord kan
bij voorbeeld al heel lang ver
jaard zijn en dat hoeft geen pro
blemen op te leveren."
Ondanks de soms vreselijke
dingen die de gasten bekennen
(de NCRV wil liever niet dat van
tevoren bekend wordt wat de
gasten gedaan hebben) blijft
Willeke van Ammelrooy heel
begripvol. „Ik mag reageren hoe
ik wil en zou me dus ook kwaad
kunnen maken. Dat is tijdens
de eerste vier opnames niet ge
beurd. Ik start het gesprek op
basis van begrip. Iemand lucht
schuldbewust zijn hart en daf
wekt al snel begrip op."
('Bekentenissen' dinsdag 8 de
cember, 22.34 uur Nederland
