VS beginnen
'operatie
herstel hoop'
Jeltsin of het parlement
Buitenland
Albanezen in Kosovo vragen om blauwhelmen
Finland viert drie dagen feest
Kohl heeft begrip voor
Frans 'nee' tegen GATT
ZATERDAG 5 DECEMBER 1992
Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau ap Associated Press
DPA Deutsche Presse Agentur CPD Gemeenschappeli|ke Persdienst
Ind The Independent IPS* Inter Press Service RTR Reuter
'Nederlandse troepen beschikbaar'
De eerste 2.000 Amerikaanse mariniers zullen begin vol
gende week aan land gaan in Somalia. Zij zijn de voorbo
den van een troepenmacht van 28.000 soldaten, die in
'Operatie Herstel Hoop' de orde moeten herstellen en de
voedselvoorziening aan de hongerlijdende Somaliërs
moeten beschermen.
Aurora nieuwste spionagevliegtuig VS
londen De Amerikaanse luchtmacht beschikt over een spiona
gevliegtuig van een nieuwe generatie, dat acht keer de snelheid
van het geluid kan halen. Dat heeft het Britse blad Jane's Defen
se Weekly gisteren gemeld. De 'Aurora', een toestel van 1 miljard
dollar, kan volgens het verslageen snelheid van 8.440 kilometer
per uur halen, een wereldrecord. Het 'hypersonische' toestel zou
zijn gestationeerd op afgelegen bases in de woestijn van Nevada
en Noord-Schotland. Hoofdredacteur Paul Beaver zei dat lane's
drie jaar aan het artikel over het vliegtuig heeft gewerkt. Het eni
ge bewijs dat nog ontbreekt is een foto, aldus Beaver. Jane's
staat bekend om zijn deskundigheid op het gebied van defensie
en wapensystemen.
WaJdheim ontkent oorlogsmisdaden
Jeruzalem» De vroegere Oostenrijkse president en secretaris-ge
neraal van de Verenigde Naties Kurt Waldheim heeft gisteren
voor de Israëlische legerradio ontkend dat hij tijdens de Tweede
Wereldoorlog in Duitse legerdienst misdaden heeft begaan te
gen joden. Waldheim noemde de beschuldigingen „volkomen
onwaar". Een Oostenrijkse regeringscommissie die het oorlogs
verleden van Waldheim heeft onderzocht, liet in haar eindrap
port in februari 1988 de vraag van Waldheims schuld open. De
commissie meende dat Waldheim als officier in het Duitse leger
„zeer nabij" enkele gruweldaden van de nazi's is geweest, ervan
op de hoogte was en had nagelaten ze te verhinderen.
Gezwel bij Shamir blijkt kwaadaardig
Jeruzalem» Een gezwel dat donderdag werd verwijderd uit het
darmkanaal van de voormalige Israëlische premier Yitzhak Sha
mir, blijkt kwaadaardig te zijn. Er zijn echter geen uitzaaiingen
geconstateerd. Dat heeft de chirurg die Shamir opereerde giste
ren gezegd. De 77-jarige Shamir werd zondag in het ziekenhuis
opgenomen omdat hij zich niet goed voelde.
Brand Windsor door spotje bij gordijn
londen De brand die twee weken geleden voor tientallen mil
joenen guldens schade aanrichtte in Windsor Castle, het paleis
van de Britse koningin Elizabeth, is veroorzaakt door een schijn
werperlamp die te dicht bij een gordijn stond. Dit staat in een
onderzoeksrapport van de lokale brandweer dat gisteren werd
vrijgegeven door Buckingham Palace.
Verbod op vrachtverkeer in weekeinde
praac» Tsjecho-Slowakije verbiedt tijdens het weekeinde
vrachtvervoer op zijn wegen. Het verbod gaat vandaag in. De
maatregel geldt voor vrachtwagens en opleggers met een ge
wicht boven de 7,5 ton. Het zware vrachtverkeer mag tussen
7.00 uur zaterdagochtend en 22.00 uur zondagavond geen ge
bruik maken van snelwegen, kleine wegen en internationale
transportroutes, aldus het ministerie. De maatregel geldt het he
le jaar door en is bedoeld de verkeersveiligheid in het land te
vergroten.
Onheilsprofeet voor twee jaar cel in
seoul» De leider van een Zuidkoreaanse sekte die voorspelde
dat 28 oktober de wereld zou vergaan, is gisteren in Seoul tot
twee jaar cel veroordeeld. De rechtbank achtte Lee Chang-Lim
van de Dami-Missie schuldig aan fraude. Hij heeft ongeveer 3,4
miljard won (bijna 7 miljoen gulden) verduisterd die hij van
aanhangers van de sekte had ontvangen. De officier van justitie
had zeven jaar gevangenisstraf geëist.
'Ja' leidt in Zwitserse peilingen
geneve» Volgens de laatste peilingen zal 54 procent van de Zwitserse
kiezers morgen voor toetreding tot de Europese Economische Ruimte
(de Europese binnenmarkt die op 1 januari van kracht moet worden)
stemmen, terwijl 17 procent nog twijfelt. Twee maanden, geleden was
pas 33 procent van de kiezers voor. Toch is dat het huidige percentage
nog niet genoeg want er is ook een meerderheid nodig van de 26 kan
tons en dat kan een struikelblok opleveren.
FOTO EPA
Aanhangers van de Sociaaf-Democraten hangen het symbool van hun
partij in de straten van Ljubljana. foto epa
Zelfs in Sarajevo blijven kinderen gewoon oorlogje spelen. Een jochie van een jaar of tien loert n
sporen draagt van de echte oorlog.
r zijn 'vijand'.
BELGRADO/SARAJEVO GPD/Rtr/,
De leider van de Albanezen in Kosovo, Ibra
him Rugova, heeft de Verenigde Naties offi
cieel gevraagd blauwhelmen te sturen. Rug
ova, die door de Albanese meerderheid in
de Servische provincie tot president is ge
kozen, zei gisteren dat de situatie in Kosovo
„buitengewoon ernstig en gevaarlijk" is.
De Joegoslavische premier Milan Panic is
vastbesloten door te gaan met zijn campag
ne voor het presidentschap van Servië. Hij
maakte gisteren bekend dat hij bij het Con-
stitutionale Hof in beroep gaat tegen de be
slissing van de Servische kiescommissie, die
hem donderdag afwees als kandidaat om
dat hij nog geen jaar in de republiek woont.
Intussen zetten Servische strijders hun
massale aanval op het voorstadje Otes van
Sarajevo voort. Gisteren kwam een regen
van raketten neer op het vlieveld, dat onder
controle van de VN staat. De luchtbrug van
hulpgoederen, die dinsdag al werd stilge
legd, zal niet voor maandag worden hervat.
Het Internationale Rode Kruis sprak zich
gisteren in Genève uit voor beschermde zo
nes voor moslims in Bosnië. Daarmee zou
een einde kunnen worden gemaakt aan de
terreur tegen honderdduizend moslims in
het noorden van het land. De voormalige
Amerikaanse president Ronald Reagan riep
gisteren de NAVO op tot ingrijpen in Bos-
Finland organiseert dit weekeinde een reusachtig
feest om de 75 jaar onafhankelijkheid van Rus
land te vieren. Met maar liefst 10.000 verschillen
de festiviteiten, die variëren van rock-concerten
tot staatsbanketten, proberen de door een reces
sie getroffen Finnen de problemen van het mo
ment te vergeten en hun heldhaftige strijd voor
het nationale overleven te vieren.
Morgen is het op de dag af 75 jaar geleden dat
het Finse parlement zijn onafhankelijkheid pro
clameerde, nadat het sinds 1809 een autonoom
groothertogdom van Rusland was geweest. Voor
dien was het een deel van Zweden.
Op 6 december steken de Finnen twee kaarsen
aan in elk raam om de donkere decemberavond
te verlichten. Deze traditie gaat mogelijk terug tot
het begin van deze eeuw, toen de kaarsen een
zwijgend protest vormden tegen de Russische on
derdrukkers.
De meeste Finnen, die hun onafhankelijkheid
wisten te handhaven ondanks twee oorlogen met
de voormalige Sovjetunie tussen 1939 en 1944,
nemen de festiviteiten nog steeds heel serieus.
„Natuurlijk zijn de onafhankelijkheidsfeesten be
langrijk. Wij weten hoe zwaar ze ervoor hebben
gevochten en gewerkt", zegt Charlotta Borgstrom
(23), wier grootvader tegen het Rode Leger streed
in de Winteroorlogvan 1939-'40.
In het tijdperk van de Koude Oorlog opereerde
Finland voorzichtig om te verhinderen dat het in
de invloedssfeer van de Sovjetunie zou worden
gezogen. Westerse politieke commentatoren
noemden deze politiek 'Finlandisering' om te be
schrijven hoe een klein land omgaat met een
machtige buurman, maar het is de vraag of Fin
land zonder die politiek onafhankelijk zou zijn
gebleven.
„Andere kleine landen, zoals Estland, mochten
hun onafhankelijkheid niet behouden. Wij zijn in
staat geweest onszelf te regeren", zegt Asta Ing-
man, een gepensioneerde van 63.
Een toespraak van president Mauno Koivisto
vormt een hoogtepunt van de festiviteiten, net als
het abstracte stuk 'Oma Maa (Ons Eigen Land)',
de geschiedenis van Finland op muziek en dans.
Andere gebeurtenissen omvatten kerkdiensten,
militaire parades, ettelijke feesten en het traditio
nele bal morgen in het presidentiële paleis.
MOSKOU HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
Een defecte kopieermachine
houdt de Russische politiek nog
langer op kookhitte. Omdat'de
stembiljetten gisteren niet tijdig
konden worden aangeleverd,
zal het Volkscongres zich pas
vandaag uitspreken over de
vraag wie de meeste macht
krijgt in Rusland: de president
of het parlement.
Dat was althans de officiële
reden voor de vertraging die
gisteren optrad in het debat
over de verlenging van presi
dent Jeltsins speciale volmach
ten. In werkelijkheid, zo viel in
de Congreswandelgangen te be
luisteren, was de haperende ko
pieermachine het perfecte ex
cuus voor druk politiek overleg
achter de schermen gericht op
het bijleggen van een acute cri-
Jeltsins woordvoerder Kostik
ov verklaarde gisteravond dat
de Russische president bereid
blijft tot compromissen met de
oppositionele meerderheid in
het Congres, die wil dat waarne
mend premier Gaidar en een
aantal ministers van het toneel
verdwijnen. „Verdere wijzigin
gen in de regering zijn denk
baar", aldus Kostikov.
Het probleem voor de presi
dent ontstond gistermorgen
toen het Congres Jeltsins plan
nen dwarsboomde door zich
niet te willen uitspreken over
een nieuwe premier. Vanuit het
regeringskamp was al verklaard
dat Jeltsin Gaidar zou voorstel
len. En omdat de premier kan
WASHINGTON HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
De 2.000 mariniers bevinden
zich aan boord van drie amfibi
sche transportschepen die sinds
gisteren voor de kust van Soma
lia liggen. Ze gaan komende
week aan land, bezetten de ha
ven en het vliegveld van de
hoofdstad Muqdisho, bewaken
de voedselpakhuizen en beveili
gen de wegen vanuit Muqdisho
naar het binnenland. Eind vol
gende week zal worden begon
nen met het overvliegen van de
eerste troepen vanuit de VS
naar Afrika.
Het zal drie tot vier weken
duren voordat alle Amerikaanse
mariniers en landmachtsolda
ten ter plaatse zijn. President
Bush verzekerde het Ameri
kaanse volk gisteren in een tv-
toespraak dat de troepen „geen
dag langer in Somalia zullen
blijven dan nodig is". Uiteinde
lijk moet een vredesmacht van
de Verenigde Naties hun taak
Minister van defensie Cheney
zei te verwachten dat de Ameri
kaanse troepen twee tot drie
maanden in Somalia zullen
moeten blijven. Twaalf landen
ANC en regering:
'Alles doen voor
snelle democratie'
JOHANNESBURG P. VAN NUUSENBURG
CORRESPONDENT
Het ANC en de Zuidafrikaanse
regering hebben gisteren ge
zegd alles te doen om zo snel
mogelijk een democratie tot
stand te brengen. In een verkla
ring zeggen beide partijen, dat
zij 'bij alle verschillen samen
verantwoordelijk zijn voor de
overgang van de huidige situa
tie naar een democratie'. Dit
moet via onderhandelingen ge
beuren, waar ook andere partij
en aar> deelnemen. Deze verkla
ring is het resultaat van drie da
gen intensief overleg tussen bei
de partijen over het politieke
proces in het land. Dit 'bosbe-
raad' krijgt in januari volgend
jaar een vervolg.
De belangrijkste onderhande
laars, de secretaris-generaal van
het ANC Ramaphosa en minis
ter Meyer (grondwetszaken),
zeggen dat beide partijen de
noodzaak voor het versnellen
van het proces erkennen. Daar
om moet alles in het werk wor
den gesteld om het zogeheten
Codesa-overleg, waar 19 partij
en onderhandelen over de toe
komst van het land, te hervatten
in een meer gestroomlijnde
vorm: Ook zouden partijen die
Codesa tot nog toe hebben ge
meden, zoals de extreem-recht
se Afrikaner partijen en het ra
dicale Pan Africanist Congress
(PAC), aan de onderhandelin
gen moeten deelnemen.
Het ANC en de regering be
sloten voorts hun onderlinge
besprekingen en die met andere
partijen te zullen voortzetten.
worden benoemd met een ge
wone meerderheid van stem
men lagen de kansen van de 36-
jarige Gaidar niet slecht.
Maar het Congres wenste niet
voor het blok te worden gezet
en besloot dat eerst de princi
piële discussie over de machts
deling tussen president, rege
ring en parlement moest wor
den afgerond. Als de grondwets
wijzigingen die Jeltsin zijn vol
machten ontnemen door het
Congres komen, zal een aantal
ministers, onder wie ook Gai
dar, voor de eer bedanken, om
dat men zich niet door de op
positie de wet wil laten voor
schrijven. Een getergde Jeltsin
waarschuwde het Congres dan
ook dat het 'de toekomst van
Rusland op het spel zette'.
hebben al troepen toegezegd
om voor bijstand aan de Ameri
kanen, dan wel voor een VN-
vredesmacht. Daaronder zijn
Frankrijk, Italië, België, Canada
en een aantal Afrikaanse lan
den.
Het is niet uitgesloten dat Ne
derland een bijdrage zal leveren
aan de troepenmacht die in So
malia de voedseltransporten
veilig moet stellen. Premier
Lubbers wees er gisteren na af
loop van de ministerraad op dat
de VN nog geen verzoek aan
ons land hebben gedaan. „Maar
we zijn in beginsel beschikbaar
om een bijdrage te leveren", al
dus Lubbers.
De troepen zullen vooral
moeten optreden tegen de ge
wapende bendes die het voed
sel voor miljoenen hongerende
Somaliërs stelen. „Zij moeten
begrijpen dat het ons emst is",
aldus Bush gisteren. De Ameri
kaanse troepen mogen „elk
noodzakelijk middel" toepassen
om levens te redden en de
voedseltransporten te beveili
gen. Hij zei dat de hoofdop
dracht een humanitaire is, en
dat de VS niet de politieke situa
tie in Somalia willen dicteren.
BUDAPEST/LJUBLJANA RUNA HELLINGA
CORRESPONDENT OOST-EUROPA
Anderhalfjaar na de korte onaf
hankelijkheidsstrijd is bij de
Slovenen doorgedrongen dat
het allemaal toch anders is gelo
pen dan ze hoopten. Het land
aan de zonnige zijde van de Al
pen, zoals Slovenië zichzelf
graag afficheert, is in de verge
telheid geraakt.
De kortstondige internationale
belangstelling is voorbij. Voor
Europa is Slovenië uiteindelijk
niet meer dan het zoveelste mi
nistaatje. En de verhoudingen
met de rest van het voormalige
Joegoslavië lopen veel stroever
dan de Slovenen hadden voor
zien.
Resteert een kwakkelende eco
nomie die haar oorspronkelijke
Joegoslavische markt kwijt is en
die nog geen aansluiting bij het
Westen heeft gevonden. En een
bevolking die naar geloof heeft
verloren in politici die met slo
gans over privatisering en
markteconomie de kiezers voor
zich proberen te winnen.
Morgen gaan de Slovenen naar
de stembus om een nieuw par
lement en een nieuwe president
te kiezen. De huidige president
Milan Kucan, de ex-communist
die zijnm land naar de onafhan
kelijkheid leidde, kan blijkens
alle opiniepeilingen rekenen op
zo'n 60 procent van de stem-
Heel wat onduidelijker is het
beeld in de parlement. De Slo
veense politiek werd het afgelo
pen jaar gekenmerkt door par
tijpolitieke ruzies en regerings-
crises, waarvan de finesses de
meeste kiezers zijn ontgaan.
Het gevolg is een gigantische
versplintering. Niet één van de
23 partijen die aan de verkiezin
gen meedoen, weet de burgers
massaal aan te spreken. Veel
kiezers hebben nog geen idee
waarop ze morgen zullen stem
men. En dat is niet zo gek, want
blijkens hun programma willen
de partijen allemaal hetzelfde:
privatisering, markteconomie
en aansluiting bij Europa.
Grootste kanshebbers zijn de
Liberaal Democratische Partij
en de Christendemocraten.
Maar op meer dan 10, respec
tievelijk 20 procent van de
stemmen kunnen ook zij niet
rekenen. Daarnaast maken zo
wel de ex-communistische Par
tij voor Democratische Veran
dering als de Democraten een
goede kans. De meeste van de
overige partijen zullen de kies
drempel van 3 procent waar
schijnlijk niet halen.
Met één probleem hoeven de
nieuw gekozen afgevaardigden
BERLUN HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
De Duitse kanselier Kohl heeft
begrip voor het Franse 'nee' te
gen het landbouwakkoord dat
de Europese Commissie en de
VS hebben bereikt. Aan het eind
van het tweedaagse Frans-Duit
se overleg in Bonn zei Kohl dat
de Europese landbouw een be
trouwbaar toekomstperspectief
moet hebben. De Franse rege
ring is bang dat veel boeren
door het agrarische akkoord
tussen de EG en de VS zullen
worden geruïneerd.
De Franse president Mitter
rand bekritiseerde de EG-on-
derhandelaars, onder wie de
Nederlander Andriessen. Naar
zijn mening hebben zij zich on
der Amerikaanse druk te veel
met het landbouwaspect bezig-
straks in ieder geval niet meer te
worstelen. Op de valreep heeft
het oude parlement een privati-
seringswet aangenomen. Einde
lijk, want al hadden alle partijen
de privatisering hoog in het
vaandel staan, ze konden toch
moeilijk afstand doen van het
vroeger zo liefdevol gekoesterde
model van arbeiderszelfbestuur.
De wet is een begin, al blijft geld
het grote knelpunt. Buitenland
se investeerders staan niet te
dringen aan de grens, hoewel
Slovenië met zijn lage lonen en
zijn naar verhouding goed ge
schoolde beroepsbevolking ze
ker wat te bieden heeft.
Het grootste probleem is dat de
'natuurlijke' markt, het vroegere
Joegoslavië, volkomen is wegge
vallen. De handel met Servië en
Montenegro ligt sinds augustus
stil vanwege het VN-embargo.
Macedonië is te arm om veel te
importeren. En zelfs de handel
met buurland Kroatië loopt
moeizaam, zoals alle relaties
met Zagreb zijn verkild door
een aantal grensconflicten.
In vergelijking met de rest van
voormalig Joegoslavië zijn de
Slovenen goed af. De werkloos
heid van ruim 12 procent is laag
voor Joegoslavische begrippen.
De Sloveense tolar is inmiddels
redelijk waardevast en de win
kels zijn gevuld met westerse
importgoederen. Maar die spul
len zijn onbetaalbaar met een
salaris van rond de 350 gulden
per maand en dat zullen ze
voorlopig wel blijven.
als hij een muur passeert die de
FOTO Rtr» CORINNE DUFKA
gehouden in plaats van alle fa
cetten van het GATT-overleg
(over een vrijere wereldhandel)
te bespreken.
Mitterrand en Kohl zijn nog
steeds optimistisch dat het
GATT-akkoord over de vrijere
wereldhandel er toch nog komt.
Beiden maakten ook duidelijk
dat ze niet willen dat dit onder
werp centraal staat op de Eu
ropese top van volgende week
in het Schotse Edinburgh.
Kohl en Mitterrand spraken
zich verder uit voor een snelle
ratificatie van het Verdrag van
Maastricht door alle EG-landen.
Kohl: „Er wordt niet opnieuw
over dit verdrag onderhandeld.
Er wordt ook niets gewijzigd. Er
komt geen Europa a la carte,
waar de één dit stuk kan pakken
en de ander dat."
Parlement stuurt
aan op onderzoek
decembermoorden
PARAMARIBO GPD
Surinaamse parlementsleden
hebben gisteren aangestuurd
op berechting van de schul
digen van de december
moorden van 1982. Tegelij
kertijd werd de brief waarin
Desi Bouterse verzocht de
herdenking van de slachtof
fers af te blazen, gedecideerd
van tafel geveegd.
„Het wordt geen betoging
op 8 december. Het wordt
een stille omgang die eindigt
met een kerkdienst. Als dat
in Suriname niet mogelijk is
dan kunnen we wel ophou
den. Dan kunnen we niet
zeggen dat we hier een de
mocratie hebbenzei parle
mentslid Kruisland van het
regerende Nieuw Front.
President Venetiaan erkent
dat de veiligheid van de deel
nemers aan de herdenking
tot de verantwoordelijkheid
van de regering behoort. Dat
betekent volgens woordvoer
ders van enkele fracties ook
dat de regering moet over
gaan tot Dercchting van de
schuldigen. „Niemand durf
de over 8 december te pra
ten", zei parlementslid Kal
ian van het Nieuw Front.
Maar ieder jaar laaien de
spanningen weer op „ik
vraag de regering met de
meeste spoed 8 december te
onder/Deken. I -i.it dit zich
niet voortslepen. Het moet
tot de bodem worden uitge
zocht."