Russen watertanden van China
Uitkeringsfraudeurs
verdienen waardering
'Structuur in extreemrechts geweld'
j' PercstraiÖ—
Feiten &Meningen
„De Sovjetunie van vandaag is het China van morgen",
luidde een leus van Mao Zedong ten tijde van de grote
communistische verbroedering in de jaren vijftig. Door
de recente loop van de geschiedenis kreeg deze profetie
een onheilspellend karakter: in China zullen de commu
nisten net als in de Sovjetunie in vergetelheid raken.
ANDREW HIGGINS
THE INDEPENDENT
Maar nu Rusland langzaam
wegzinkt in een moeras van po
litieke en economische chaos
rijst de vraag of Mao het mis
schien bij het verkeerde eind
had: zou China niet model kun
nen staan voor Rusland?
De Chinese premier Li Peng
denkt van wel. Toen hem werd
gevraagd naar de wereldwijde
ondergang van het communis
me, maande hij het Westen zijn
vreugde te temperen: „Jullie jui
chen te vroeg".
Veel Moskovieten zijn het hier
inmiddels hartgrondig mee
eens. De economische 'shock
therapie' van de Russische pre
mier Gaidar is volgens hen
doodgelopen. China's strengere,
maar ook voorzichtiger aanpak
biedt misschien een uitweg.
Dictatuur
De Russische beslissing om hals
over kop de vrijemarktecono
mie in te duiken, hebben de
klok 30 tot 40 jaar terugge
draaid, aldus Arkadi Volsky, de
leider van een machtige lobby
van ontevreden industrialisten.
„China heeft maar twee tot drie
jaar nodig gehad om meer dan
een miljard mensen te voeden.
Deze feiten liegen er niet om,
maar waarom wordt de ervaring
van de Chinezen toch verwor
pen?"
Volgens waarnemend premier
Gaidar is het antwoord op deze
vraag eenvoudig: China is een
dictatuur.
Alleen al het feit dat er over de
ze zaken wordt gedebatteerd,
geeft aan hoezeer de publieke
opinie is veranderd. Vorig jaar
werd een triomfantelijke Jeltsin
in het Russische parlement nog
gevierd als de man die heldhar-
tig stand had gehouden tegen
een snode couppoging. Nu vra
gen politici zich af of de archi
tecten van de bloedige onder
drukking in Peking misschien
de oplossing hebben voor de
problemen waarmee Rusland
kampt.
In het groezelige kantoor van de
Chinese Academie van Sociale
Wetenschappen had ik twee
jaar geleden een gesprek met
Liu Guoguang, de economische
goeroe van de Chinese regering.
Hij was net terug van een be
zoek aan Moskou en was ontzet
over wat hij daar had gezien.
Hij was uitgenodigd door colle
ga-econoom Stanislav Sjatalin,
die ooit de bedenker was van de
'500-daagse spoedcursus' in ka
pitalisme. „Hij luisterde aan
dachtig naar mijn opvattingen.
Maar het ziet er naar uit dat hij
miin advies niet heeft opge
volgd", beklaagde Liu zich.
In tegenstelling tot het zigzag
gende economische beleid van
Rusland, wordt China geken
merkt door een geruststellende
gelijkmatigheid. Ondanks her
haaldelijke politieke wisselingen
van de wacht in Peking is het
economische beleid al meer
dan tien jaar vrijwel niet gewij
zigd. Het Russische 500-dagen
plan leeft daarentegen alleen
nog in de herinnering voort.
Voor iedereen wat
De grote vraag is nu of Gaidars
'shocktherapie' het enige
Russische economische pro
gramma dat niet alleen op pa
pier is gezet, maar ook daad
werkelijk ten uitvoer is gebracht
ook op de schroothoop zal
belanden als een staaltje econo
mische durf dat door politieke
onenigheid en economische
crisis in de vernieling is ge
draaid.
De communistische partij is
dan misschien van het toneel
verdwenen, maar de krachten
die het 500-dagen plan en legio
andere initiatieven voortdurend
saboteren, zitten stevig veran
kerd in de bureaucratie, staats
boerderijen en fabrieken in het
hele land. In het Congres van
Volksafgevaardigden, deze week
voor het eerst in zeven maan
den weer bijeen in Moskou, la
ten zij opnieuw van zich horen.
Omdat zij zelf ook niet in staat
zijn een samenhangend econo
misch beleid te presenteren,
richten ze hun blik op China en
zien een formule die lijkt te
Ruslands verstokte ideologen;
een sterke centrale regering
voor de verwarde bureaucraten;
gulle subsidies voor de noodlij
dende staatsindustrie van Vol
sky en andere bezorgde mana
gers; en geleidelijke, ordelijke
hervormingen voor gematigden
die wel vooruit willen, maar
bang zijn te struikelen.
Investeerders
De harde cijfers maken de aan
trekkingskracht van het Chinese
model duidelijk. Dit jaar zal de
industriële produktie in China
met zo'n 20 procent groeien. In
Rusland zal die met een even zo
groot percentage dalen. In de
eerste negen maanden van dit
jaar heeft het buitenland 6,6
miljard dollar in China geïnves
teerd, zes keer de totale buiten
landse investeringen in Rusland
totnogtoe.
China's communistische her
vormers hebben dingen gedaan
waarvan de ongedurige Russi
sche democraten alleen maar
kunnen dromen. Zo zijn Chine
se staatsbedrijven verantwoor
delijk voor iets meer dan de
helft van de totale produktie,
terwijl dat percentage in Rus
land nog rond de 90 schom
melt. China heeft zijn boeren al
meer dan tien jaar geleden fei
telijk eigenaar gemaakt van hun
land. Rusland delibereert nog
over landhervormingen.
Het Chinese succes bestaat uit
een bizarre mengeling van re
volutionaire retoriek en kapita
listische realiteit, strenge disci
pline en vrij ondernemerschap,
vreemdelingenhaat en een wel
kom met open armen voor bui
tenlanders met geld.
Nomenklatura
Russische liberalen staan echter
bijzonder wantrouwend tegen
over het groeiende China-en-
thousiasme. „Je hoeft alleen
maar te kijken naar het soort
mensen dat de voorkeur geeft
aan het Chinese model om te
weten waardoor ze eigenlijk
worden aangetrokken", zegt
Konstantine Borovoi, hoofd van
de Economische Vrijheidspartij
en waarschijnlijk Ruslands
meest onstuimige voorvechter
van het ongebonden kapitalis-
Maar nu de Russische econo
mie ineenstort, wegen de af-
Regels sociaal stelsel moeten op de helling
ROTTERDAM PIM FORTUYN
Onlangs was er in de media
weer erg veel aandacht voor de
ideeën van de progressieve
Amerikaanse econoom John
Kenneth Galbraith. Deze heeft
veel bijgedragen aan de Ameri
kaanse variant van de wel
vaartsstaat. Nu trekt hij ten strij
de tegen de verloedering van de
Amerikaanse maatschappij.
Onder president Reagan is wei
nig heel gebleven van de be
moeienis van de Amerikaanse
overheid met de economie in
het algemeen en met de sociale
kanten daarvan in het bijzon
der. Het was een en al belas
tingverlaging voor de rijken en
afbraak van algemene voorzie
ningen wat tien jaar lang de
klok sloeg. Alleen de defensie-
uitgaven werden gespaard, en
meer dan dat: er waren jaren
dat ze stegen tot astronomische
hoogten.
Aanvankelijk leek deze econo
mische politiek, naar Reagan
ook wel reagonomics genoemd,
te leiden naar succes. De Ameri
kaanse economie krabbelde in
de eerste helft van de jaren
tachtig uit een diepe en langdu
rige recessie. Maar na enige tijd
was het medicijn uitgewerkt en
belandde het land wederom in
een recessie, maar dit keer
diepgaander dan de keer daar
voor. De veiligheidsmechanis
men in economie en samenle
ving waren inmiddels ontman
teld, zodat de getroffen delen
van de bevolking onmiddellijk
en zonder pardon door de vloer
zakten.
Met de brokken daarvan kampt
nu de Amerikaanse samenle
ving. Armoede en ontreddering
zijn niet meer alleen weggelegd
voor de zwarte onderklasse,
maar treffen even meedogen
loos de middenklasse. Bij vorige
recessies werden over het alge
meen de arbeiders zwaar ge
troffen. Nu zijn ook de zoge
naamde witte boorden de klos.
Galbraith pleit dan ook voor
herstel van de overheidsbe
moeienis met de economie,
voor hogere belastingen en voor
een netwerk van voorzieningen
dat ertoe bijdraagt dat mensen
niet door de vloer zakken. De
bedoeling van de verbreiding
van zijn ideeën in onze media is
nogal duidelijk. We worden op
geroepen hetzelfde te doen en
niet te lichtvaardig om te sprin
gen met onze sociale voorzie
ningen.
Heldere bedoelingen, desalniet
temin absurd! Het probleem
van Nederland is geenszins het
tekortschieten van de sociale
voorzieningen. Het tegendeel is
het geval. We hebben met onze
prachtige voorzieningen juist
een worgpaal gemaakt van onze
sociale zekerheid. Deze zeker
heid is allesbehalve een voorzie
ning die er alleen maar voor
zorgt dat burgers niet door de
vloer gaan. We hebben een stel
sel opgebouwd dat aanzet tot
luiheid en tot fraude. In ons
stelsel zit geen enkele prikkel
om, als je er eenmaal een tijdje
in zit, snel weer aan de slag te
gaan. Bijstand krijgt men om
niet, ook als men gezond van lijf
en leden is en niet te oud om te
werken. Tegenover een bij
standsuitkering behoeft de uit
keringsgerechtigde geen presta
tie te zetten.
Daarnaast hebben we een hele
regelfabriek in het leven geroe
pen die het uiterst onaantrekke
lijk maakt om op een legale ma
nier weer aan de slag te gaan.
Wil je iets ondernemen dan heb
je tal van vergunningen nodig,
wil je wat klussen dan is dat wit
nauwelijks te doen vanwege de
hoge belastingen en premies.
Daarom begeven vele uitke
ringsgerechtigden zich maar in
het grijze en zwarte circuit. In
het witte circuit 'verdienen' ze
hun uitkering, goed voor huur,
eten en energie, en in het zwar
te circuit klust men bij voor de
dingen die het leven aange
naam maken.
En begrijp me goed: ik veroor
deel deze slimme calculerende
burgers geenszins. Ze maken
tenminste iets van hun leven,
en dat verdient waardering. Het
zijn de regels van een voorbije
tijd die hen aanzetten tot dit
soort van uitvreetgedrag.Er is
geen legale middenweg. Het is
öf met een uitkering genoegen
nemen en verder niks doen, óf
zwart werken plus een uitke
ring.
Tot voor kort was dit alles niet
of nauwelijks bespreekbaar. Een
diepgaand onderzoek onder
uitkeringsgerechtigden in Gro
ningen en Dordrecht heeft in
middels uitgewezen dat dit vol
strekt ten onrechte is. In bijna
de helft van de gevallen blijken
mensen min of meer onterecht
een uitkering te hebben. Waar
ik nu bang voor ben, is dat dit
de opmaat wordt voor een hek
senjacht op hen. Dat is niet de
weg. De regels moeten worden
veranderd, en wel zodanig dat
datgene wat nu nog zwart ge
beurt straks gewoon wit kan ge
beuren. Dat betekent: weg met
die hoge lastendruk op lage in
komens, weg met veel regelge
ving die toetreding van nieuwe,
zeer kleine ondernemers tot de
markt in de weg staat. Dat bete
kent: weg met het idee dat je
voor een bijstandsuitkering niet
hoeft te werken. We laten nie
mand door de grond zakken,
want dat willen we niet in een
beschaafd land. Maar niks voor
niks. leder die kan werken zal
werken!
BERLIJN HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
Na de branden van Rostock-
Lichtenhagen en Mölln is onder
de Duitse veiligheidsdeskundi
gen een nieuwe strijd ontbrand
over de juiste inschatting van
het geweld. Directeur Hans-
Ludwig Zachert van de centrale
recherche werd door zijn colle
ga's hard aangevallen omdat hij
als eerste zei dat de rellen en
aanslagen georganiseerd en ge
stuurd werden. Hij gooide daar
mee de algemeen gangbare
theorie dat het gaat om
spontane acties van dronken
enkelingen of groepjes over
boord.
Intussen komen steeds meer
deskundigen tot de overtuiging
dat er wel degelijk structuur in
het geweld zit en daarbij valt
steevast de naam van het Gesin-
nungsgemeinschaftderNeuen
Front (GdNF). Het in Duitsland
verboden, via Nederland ver
spreide GdNF-blad Die Neue
Front- Widerstand schrijft: 'Wij
zullen de vlammen van de Duit
se revolutie van Rostock, Cott-
bus en Dresden naar Hamburg,
Frankfurt en München dragen
Nog steeds worden de naar
schatting 400 leden van deze
kaderorganisatie niet strafrech
telijk vervolgd. En dat terwijl
onder het dak van het GdNF de
belangrijkste neo-nazigroepen
zijn verzameld. De GdNF ziet
zich als een 'gemeenschap van
overtuigde nationaal-socialisten
in de traditie van Hitiers SA'.
Het doel is 'de heroprichting
van de NSDAP als legale partij'.
Voor justitie zou het dus geen
probleem het GdNF als opvol
ger van de NSDAP te verbieden,
maar het is tot nu toe niet ge
beurd. De leden worden wel in
de gaten gehouden en daarom
wikkelen ze hun zaken via een
postbus en een bankrekening in
Delfzijl af.
Dat de minister Seiters (binnen
landse zaken) het GdNF nu wil
verbieden, omdat het volgens
artikel 129 a van de Grondwet
om een terroristische vereni
ging gaat, komt voor deze neo
nazi's niet als een verrassing.
Extreem-rechtse jongeren worden afgevoerd door de oproerpolitie.
Per slot van rekening loopt dat
vooronderzoek al meer aan ne
gen maanden. Tijd genoeg dus
om alles wat er aan belastend
materiaal zou kunnen worden
gevonden, elders onder te bren-
Het GdNF werd in 1977 opge
richt met de bedoeling het
'staalharde kaderskelet' te wor
den voor alle mogelijke radicale
splinters, die in de grijze zone
tussen legaal en illegaal opere
ren. Regelmatig volgen de lei
ders van deze groepen, in puur
nazi-jargon 'Gauleiter'ge
naamd, scholingscursussen van
het GdNF. De grote drijfveer
was de vorig jaar aan XlDS
overleden Michael Kühnen. Na
zijn dood hebben vrienden ge
zworen Kühnens levenswerk
voort te zetten.
In de oktoberuitgave van het
GdNF-blad hebben de leiders
geprobeerd enige afstand tot de
legaal opererende groepen te
suggereren. 'Groepen, partijen
en organisaties die in ons blad
worden genoemd, horen niet
automatisch tot onze gemeen
schap', staat er. En dan volgen
namen: 'Dat geldt in het bijzon
der voor de Deutsche Alternati
ve, Nationale Alternative, Natio
nale Liste, Nationaler Block en
Wodans Front'. Maar de leiders
van deze nog net legale neo-na-
zipartijen duiken keer op keer
op in de uitgaven van het
GdNF. De in het Oostduitse
Cottbus gevestigde Deutsche
Alternative (DA) is door Kühnen
hoogstpersoonlijk opgericht als
speerpunt voor het werk in de
ex-DDR.
Overal waar extreem-rechts
marcheert, zijn de leiders van
de met het GdNF verbonden
partijen aanwezig. En in hun
kielzog opereert de 'Hilfsge-
meinschaft für nationale politi-
sche Gefangene und deren Ange-
hörige(HNG) om de juridische
zorg voor de opgepakte 'kame
raden uit het nationale verzet'
op zich te nemen. De HNG on
derhoudt al rri'eer dan-15 jaar
nauwe banden met het GdNF.
Maar er ontwikkelt zich een
mogelijk nóg bedreigender
bondgenootschap van rechts-
extremisten. Dat er nauwe ban
den bestaan tussen GdNF-groe-
pen en de in Duitsland steeds
actiever wordende Ku Klux Klan
is intussen geen geheim meer.
Verrassender is dat de legale
'Duitse Liga', van de Europarle
mentariër en vroegere voorzit
ter van de Republikaner in
Beieren, Harald Neubauer, en
de ex-NPD-voorzitter Martin
Mussgnug nu ook toenadering
zoeken tot de neo-nazi's.
Zij lijken de drempel naar het
geweld nu ook te willen over
schrijden, mogelijk uit angst an
ders de aansluiting te verliezen.
Want ook zij hebben vastgesteld
dat de bruine horden de wind
mee hebben. Verder zien ze dat
de politiek nog steeds huiverig
is de extremistische partijen te
verbieden uit angst dat een der
gelijk verbod geen stand houdt
voor het Bundesverfassungsge-
richt, dat toeziet op de naleving
van de Grondwet. Er moet na
melijk worden aangetoond dat
het om terroristische bewegin
gen gaat die de staat omver wil
len werpen.
Hübner vreest dan ook geen
verbod van zijn DA. „Als ze ons
verbieden, lost dat niets op.
Partijen kun je monddood ma
ken, maar miljoenen mensen
die ultra-rechts denken, niet."
Kenners van het rechts-extre-
mistische wereldje hebben een
heel andere verklaring voor het
zelfverzekerde optreden van
mannen als Hübner. Zij zeggen
dat de neo-nazi's heel bewust in
elke deelstaat nieuwe partijen
oprichten om die als opvang
bekken te laten fungeren indien
een andere groep wordt verbo
den.
Een ander strategisch doel is te
versluieren dat de coördinatie
van de meeste extremistische
groepert via de hechte structu
ren van het GdNF loopt. 'Het
kaderskelet heeft vlees gekre
gen', constateerde een deskun
dige onlangs. Dat bleek voor het
eerst op 15 augustus toen in het
Thüringse Rudolstadt meer dan
2.000 neo nazi's ongestoord
hun herdenkingsmars voor
Rudolf Hess konden houden.
De onlangs opgepakte neo-nazi
Thomas Dieneï verklaarde in di
verse interviews dat de extre
misten logistiek hun zaakjes
prima voor elkaar hebben.
„Twee weken voor Rostock
heeft het hele nationale kamp
elkaar bij de Hessmars ont
moet", zei hij. Toen het in Ros
tock brandde, waren ze er alle
maal bij.
Honderd kozakken stelden zich deze week in lijn op voor het Kremlin, om hun steun te betuigen aan presi
dent Jeltsin, die het tijdens het Volkscongres aan de stok heeft met de conservatieve krachten in Rusland.
FOTO Rtr RICHARD ELUS
h
Tijdens de betogingen in het voorjaar van 1989, zwaaiden studenten
met de leuzen van Sovjet-leider Gorbatsjov: 'Herstructurering' en
'Openheid'. foto anp
schuw voor de oude appa
ratsjiks en de angst voor een te
rugkeer naar een totalitair regi
me niet langer op tegen wat
voor de meeste mensen het
meest acute probleem is gewor
den: overleven. „Het belangrijk
ste in China's ontwikkeling is
dat de hervormingen niet ge
paard zijn gegaan met enige da
ling in levensstandaard", zegt
Volsky.
Zelfs Gaidar geeft toe dat de
hervormingen Rusland tot nog
toe alleen maar pijn hebben ge
bracht. De levensstandaard holt
achteruit. De inflatie zal eind dit
jaar waarschijnlijk 2.200 pro
cent bedragen, vergeleken met
5 procent in China. De gemid
delde fabrieksarbeider in Peking
verdient drie keer meer dan zijn
collega in Moskou.
Dergelijke vergelijkingen gaan
niet helemaal op door de instor
ting van de roebel. De Chinese
yuan doet het aanmerkelijk be
ter. Zelfs op de zwarte markt,
waar de yuan net even boven de
vaste koers zweeft, is de munt
stabiel gebleven.
Voorsprong
Toch heeft Moskou in bepaalde
opzichten een voorsprong op
China, doordat Rusland proble
men bij de kop heeft gevat die
China liever niet onder ogen
ziet. Chinese staatsbedrijven
slokken massa's geld op in de
vorm van subsidies, terwijl het
tekort op de Russische begro
ting 30 procent van het bruto
nationaal produkt bedraagt.
Maar anders dan Peking heeft
Moskou besloten hier wat aan
te doen: staatsbedrijven worden
verkocht en de subsidiekraan
gaat dicht.
Sjatalin, die Liu Guoguangs ad
vies in 1990 al in de wind sloeg,
ziet nog steeds weinig heil in
het Chinese voorbeeld. „Wan
neer mij wordt gevraagd welk
hervormingsmodel ik hier in
Rusland zou willen zien, zeg ik
het Chinese model. Maar er is
één groot probleem we zou
den ook het Chinese volk moe
ten hebben. China heeft 800
miljoen boeren die eigen baas
zijn op hun eigen stukje land.
Dit vormt de basis van de Chi
nese hervormingen", aldus Sja
talin.
China heeft nog een belangrijk
voordeel boven Rusland: een
bijzonder succesvol contingent
Chinezen in het buitenland die
klaar staan om fabrieken te
bouwen in en handel te drijven
met hun vaderland. Russische
emigranten staan beter bekend
om hun piano-recitals dan om
hun flair voor ondernemer
schap.
VERTALING MARGREET HESUNGA
